Компјутерски мрежи и интернет

Соджина
Компјутерски мрежи (1-7): 1
Мрежна дистрибуција (8-13): 3
Интернет (14-20): 4
Напредни веб технологии (21-26): 6
Социјални мрежи (27-34): 8

Компјутерски мрежи (1-7):

1. Локални мрежи (LAN):
 Локалните мрежи се мрежи кои обично покриваат мала географска област,
како што е една зграда, кампус или канцеларија. Имаат висока брзина на
пренос на податоци и обично се користат како Ethernet или Wi-Fi технологии
(мрежи).
 Примери: мрежи во домови, училишта, канцеларии.

2. Широкопојасни мрежи (WAN):

 Широкопојасните мрежи покриваат поголема географска област, како што е
цела држава или континент. Имаат подолга дистанца на пренос на податоци.
Се користат рутери и комутатори за поврзување на уреди од различни
локации.
 Примери: Интернет, глобални корпоративни мрежи, банкарски
интернационални мрежи.
3. Безжични мрежи (Wi-Fi):
 Wi-Fi мрежите се однесуваат на безжични мрежи за пренос на податоци
помеѓу уреди, како компјутери, телефони, таблети, и други, користејќи радио-
фреквенции. Овие мрежи се составени од уреди кои ги користат
стандардизираните протоколи за комуникација, како што е 802.11 стандардот.
 Примери: Wi-Fi мрежи во домови, училишта, аеродроми.

4. Протоколи како TCP/IP:

 TCP/IP (Transmission Control Protocol/Internet Protocol) е основниот протокол за
комуникација на интернет. TCP обезбедува сигурен и надежен пренос на податоци,
IP ги адресира уредите на мрежата.
 Примери: HTTP, HTTPS, FTP, SMTP.

Што е HTTP?
 HTTP (Hypertext Transfer Protocol) е протокол за комуникација кој се
користи за пренос на податоци на веб-сервери и веб-страници. Оваа
комуникација се случува преку Интернет или други мрежи и се користи за
преземање на веб-страници, слики, видеа, аудио фајлови и други
податоци.
Мрежна дистрибуција (8-13):
Дистрибуцијата на мрежни ресурси се однесува на начинот на кој мрежните
компоненти се распоредуваат и комуницираат помеѓу себе за да обезбедат
функционалност и конекција во мрежата.

Дистрибуцијата може да се врши преку:

1. Сервери: Серверите се компјутери или уреди кои обезбедуваат услуги или
ресурси на други уреди во мрежата. Ова може да вклучува веб-сервери кои
обезбедуваат веб-страници, фајл-сервери за споделување на фајлови, бази
на податоци, сервери на е-пошта.

2. Рутери: Рутерите се уреди кои се користат за пренос на податоци помеѓу

мрежни сегменти или подмрежи. Тие работат на ниво на OSI моделот за
пренос на податоци (надвор од мрежата). Рутерите ја одржуваат патеката
на пренос која ги определува најкратките патеки до различни мрежи и ја
користат за пренос на податоци помеѓу нив.

3. Комутатори: Комутаторите се уреди кои обезбедуваат комутација на

податоци на ниво на OSI моделот за врзување (слој 2). Тие ги праќаат
податоците само до целниот уред, наместо до сите уреди на мрежата како
што прави хабот. Комутаторите динамички учат која мрежна адреса се
 наоѓа на кој порт и ги користат тие информации за ефикасна комуникација
во мрежата.

Интернет (14-20):
Историјата на интернетот е фасцинантна сага за развојот на технологијата и
комуникацијата што се развива со децении. Еве неколку клучни моменти и
развојни фази:

1. Рани почетоци (1960-тите години):

 Интернетот има свои корени во проектот на Американската агенција за
напредни истражувања (ARPANET) во 1960-тите години.
 ARPANET бил креиран како експериментална мрежа за комуникација
помеѓу различни високообразовни институции и научни лаборатории.
2. Развој на стандардизираните протоколи (1970-тите години):
 Во 1970-тите години, бил претставен Internet Protocol Suite (TCP/IP), кој се
користи како основен протокол на интернетот додека ARPANET се
претворал во широка мрежа.
 Оваа стандардизација овозможила компатибилност и интеграција помеѓу
различните системи.

3. Претворба во глобална мрежа (1980-тите и 1990-тите години):

 Во 1980-тите и 1990-тите години, интернетот почнал да се проширува во
глобална мрежа, со нови пристапи и технологии кои овозможиле повеќе
корисници да се поврзат.
 World Wide Web (WWW) бил креиран од страна на Тим Бернерс-Ли во
1989 година, што станало водечка технологија за споделување на
информации преку интернет.

4. Раст на комерцијалната употреба (2000-тите години и натаму):

 Во 2000-тите години и понатаму, интернетот го видел значаен раст во
комерцијалната употреба и развој на онлајн услуги и апликации.
 Појавата на социјалните мрежи, е-комерц, веб-апликации и облакот
компјутинг значително ја трансформирале интернет револуцијата.

5. Развој на мобилни технологии и Интернет на работното место:

 Во последните децении, растот на мобилните технологии, паметните
телефони и таблетите значително влијале на начинот на кој луѓето
пристапуваат до интернет.
  Интернетот на работното место, вклучувајќи ги VPN-системите и
далечинските работни места, станаат стандардна практика за многу
компании.

„Интернетот е како електричниот ток. Не можеме да си

го замислиме животот без него.“ - Анди Гроув, извршен
директор на Intel.

Напредни веб технологии (21-26):

Како дел од динамичната еволуција на веб-развојот, напредните веб технологии
играат клучна улога во создавањето на интерактивни и атрактивни веб-страници
и апликации.

1. HTML5 (HyperText Markup Language):

 HTML5 е последната верзија на HTML стандардот кој донесува многу
нови функционалности и елементи, како што се <canvas>, <video>,
<audio>, <svg> и други.
 Овие нови елементи овозможуваат креирање на богати медиумски
содржини и интерактивни елементи директно во HTML без потреба од
дополнителни плагини или технологии.
2. CSS3 (Cascading Style Sheets):
 CSS3 донесува многу нови функционалности за стилизирање и
декорирање на веб-страници, вклучувајќи градиенти, тени, округли
ѓебиња, анимации и преходи.
 Преку CSS3, динамичките елементи можат да се стилизираат и
анимираат со малку код, што овозможува креативни и интересни дизајни.

3. JS (JavaScript):
 JavaScript е јазик за програмирање кој се користи за додавање
динамичност и интерактивност на веб-страници.
 Со помош на JavaScript, може да се креираат анимации, да се
манипулираат елементи на страната, да се направат AJAX барања за
асинхронско вчитување на податоци и многу повеќе.

4. Веб-сервери:
 Веб-серверите се софтверски апликации кои служат веб-содржини на
клиентите преку HTTP протокол.
 Напредни веб-сервери, како Apache, Nginx, и Microsoft IIS, имаат
напредни функции за скалирање, безбедност и управување.

5. Бази на податоци:
Базите на податоци се користат за зачувување и управување со
податоците што се користат на веб-страниците.
 Напредни релациони и нерелациони бази на податоци, како MySQL,
PostgreSQL, MongoDB, и Firebase, овозможуваат ефикасно зачувување,
пребарување и манипулирање на податоците на веб-страниците.

Социјални мрежи (27-34):

Социјалните мрежи се веб-платформи кои овозможуваат на корисниците да
создаваат, споделуваат и комуницираат со содржина и други корисници преку
интернет. Еве објаснување на концептите за некои од најпопуларните социјални
мрежи:

1. Facebook:
 Facebook е најголемата светска социјална мрежа која овозможува на
корисниците да создаваат профили, да споделуваат содржини како текст,
слики, видеа и линкови, и да комуницираат со другите корисници преку
коментари, лајкови и приватни пораки.
 Поради својата голема корисничка база, Facebook се користи и за
маркетинг, рекламирање на производи и услуги, и креирање на заедници
и групи.

2. Twitter (Икс-X):
 Twitter е микро-блогинг платформа каде корисниците можат да испратат
кратки пораки наречени „твитови“ со максимална должина од 280 знаци.
  Корисниците можат да следат други корисници и да ги прегледуваат
твитовите на нивните ленти на вести, да ретвитаат (споделуваат) твитови
на други и да интерактираат преку одговори.

3. Instagram:
Instagram е платформа за споделување на слики и видеа која ги
овозможува корисниците да креираат профили, да споделуваат свои
креации, и да ги следат и коментираат постовите на другите корисници.
Од особена важност се # (хаштаговите), кои овозможуваат означување и
пребарување на содржина по одредени теми или клучни зборови.

4. LinkedIn:
LinkedIn е социјална мрежа за професионално мрежење, која се користи
за поврзување со колеги, студенти, потенцијални работодавци и други
професионалци.
На LinkedIn корисниците ги креираат свои профили каде ги наведуваат
своите работни и образовни искуства, и во интеракција се споделуваат
статуси, вести и професионални содржини.

Еден интересен факт за социјалните мрежи е дека првата социјална

мрежа наречена "Six Degrees" (Шест степени) била креирана во 1997 година.
Името на мрежата се однесува на теоријата на малиот свет, која тврди
дека секој човек е оддалечен само шест контакти (чекори) од секој друг. Во
случајот на "Six Degrees", идејата била дека корисниците можат да најдат
и поврзат со луѓе со кои имаат заеднички интереси преку шест нивоа на
контакт. Иако не била многу успешна, оваа мрежа претставувала првиот
обид да се искористи интернетот за виртуелно поврзување на луѓе.

Изработил: Никита Митевски 1Е3