ПРИМЕНА НА ЕКСПОНЕНЦИЈАЛНА ФУНКЦИЈА

Ментор: Изработиле:
Весна Кушевска Андреј Здравев
Гоце Митевски
Содржина:
1.1. Дефиниција за експоненцијална функција.
1.2. Својства на екпоненцијалната функција.
1.3. Експоненцијални закони.
1.4. Примена на екпоненцијлана равенка
1.4.1 Раст на популација
1.4.2 Заздравување на раните
1.4.3 Промена на атмосферскиот притисок со висина
1.4.4 Њутновиот закон за ладење
1.4.5 Одредување на времето на смртта
1.5Заклучок
1.6 Користена литература
1.1 Дефиниција за експоненцијална функција

Експоненцијална функција- енда од најважните функции во математиката е реална

функција, претставена како f(x)=ax, каде што а е постојана и џ е променлива. Во
функцијата а е основа на степенот ,а x е експонент.

1.2Својства на експоненцијалната функција

Својства кој важат за екпоненцијалната функција сенабројани подолу:

1. Доменот на дефиницијата се сите реални броеви : -∞ до +∞
2. Опсегот се сите позитивни броеви: 0 до +∞
3. Функцијата се зголемува за а>1 и се намалува за а<1

4. Никогаш не ја допира х-оската,односно е нејзина асимптота

1.3Екпоненцијални закони

Закони кои важат за екпоненцијалната функција се следнива:

1. а0=1
2. а1=а
3. аx+y=axay
4. axy=(ax)y
1 1
5. x =( )x=a-x
a a
6. axbx=(ab)x
 1.4 Примена на експоненцијална функција

Експоненцијалните функции се исклучително интересни како математички модели за

опис на
многу природни процеси, физички количества, како и економски и општествени
појави во реалниот живот.
Бидејќи процесите во природата често се менуваат во време, променливата x во
суштина е временска променлива t (време).

Експоненцијалниот раст ја наоѓа својата примена во:

- микробиологија (раст на бактерии)
- биологија на зачувување (управување со загрозени популации)
- одгледување организми (природа/прогноза на принос)
- карантин на растенија и инсекти (раст на внесени видови)
- рибарство (прогноза на динамиката на популацијата на риби)

1.4.1 Раст на популација

Во биологијата е добро познато дека многу популации покажуваат својства на

експоненцијален раст на почетокот на нивниот развој.
Ќе се ограничиме на моделот на неограничен пораст на населението што го
подразбира
раст на населението што не е ограничен со храна, или кој било друг животен ресурс;
раст независен од густината на населението. Но, да се биде реален
има многу ограничувачки фактори за нејзиниот раст поврзани со густината
(предатори, ограничувања на ресурсите, ...), истиот тренд не следи потоа.
Според тоа, при приближување на неограничен раст на населението, важи временски
континуиран експоненцијален раст:
N(t)=N0*ert
каде N(t) е бројот на индивидуи во популацијата по времето t, N0 е почетната
големина на популацијата,
t време,
r индивидуална експоненцијална стапка на раст

{
r >0 популацијата расте екпоненцијално
r <0 популацијата се намалуваи доближува кон нулата
r=0 популацијата е константна

Пример: Колку време е потребно за да се удвои населението?

Решение: За да решиме потребна ни е логаритамска функција.

N(t)=2.N0
t=?

2N0=N0*ert
2=ert
In2=ert
¿2
t=
r

1.4.2 Заздравување на раните

Нормалното заздравување на раните може да се моделира со експоненцијална
функција.
Нагласуваме дека ова е грубо приближување бидејќи има многу математички
попрецизни и попрецизни модели. Ако со А0 ја означете почетната површина на
раната, тогаш површината на раната по t дена ,A(t) може да се опише со функцијата:
A(t)=A0*e-0.3t

Да претпоставиме дека почетната рана имала површина од 25 mm2.

Според тоа, нашата равенка гласи A(t)=25*e-0.3t.
Следејќи го овој модел, можеме да ја предвидиме големината на раната во следните
неколку дена
, се разбира,и кога целосно ќе заздрави:
Ако пресметаме со точност од 2 децимали, очигледно е дека раната ќе биде целосно
заздрави на 29-тиот ден.

1.4.3 Промена на атмосферскиот притисок со висина

Секој знае од искуство дека атмосферскиот притисок се намалува со висината, но не

знае секој дека следи експоненцијална зависност од висината. Според тоа, статичкиот
атмосферски притисок на одредена висина h се определува со релацијата
− p0 g
h
P(h)=p0*e p0 .
Каде што h е надморска височина
p0 – притисок на референтното ниво (h = 0)
g – забрзување на земјината гравитација (g = 9,81 m/s2)
ρ0 – густина на воздухот на референтното ниво (h = 0)

Пример: Пресметајте го притисокот на врвот на Марјанa ( h = 178 m) ако знаеме дека

е во неговото подножје, на брегот на морето p0=101 400 Pa, и ρ0= 1,16 kg/m3

1 ,16∗9 , 81
178
P=101400*e 101400

P(178m)=99394,53 Pa

1.4.4Њутновиот закон за ладење

Њутновиот закон за ладење гласе : T(t)=Tokolinata+(Tpocetna- Tokolinata )*e-5k

Пример: За да се излади тврдо варено јајце на температура од 98 °C, да го оставиме

во чинија на собна температура (18 °C). По 5 минути, температурата на јајцата е
38 °C. Кога јајцето ќе достигне температура од 25 °C?
Tpocektna=98 °C
Tokolinata=18 °C
t=5min
T=38 °C
Прво ќе ги користиме познатите величини за да ја одредиме константата k:

38=18+(98-18)*e-5k
20=80* e-5k
0.25= e-5k
In0.25=-5k
¿ 0.25
K=-
5
K=0.2773
Сега можеме да го одредиме и времето потребно за јајцето да се олади до
температура
25°C:
25=18+(98-18)*e-0.2773t
7=80* e-0.2773t
0.0875= e-0.2773t
In0.0875=-0.2773t
¿ 0.0875
t=-
0.2773
t=8.79min

1.4.5 Одредување на времето на смртта

Пример: Се случи убиство и полициската екипа излезе на терен за да изврши
истрага.Температурата на телото на убиениот била 26,5 °C. По два часа температурата
на телото на жртвата била 24,5 °C. Температурата во просторијата е константна и
изнесува 20 °C. Со предпоставката дека температурата на телото пред смртта била во
просек 36,5 °C, одеди го време на смртта.
Tpocektna=26,5 °C
Tokolinata=20 °C
T(2)=24.5 °C

24,5=20+(26.5-20)*е-к2
4.5=6.5*е-2к
0.6923= е-2к
In0.6923=-2k
¿ 0.6923
K=-
2
K=0.18387
Затоа, ладењето на телото под овие услови го следи законот:
T(t)=20+(35,5-20)*e-0.18387
T(t)=20+16,5*e-0.18387
Знаејќи ја конечната температура на трупот, можеме да го одредиме времето на
смртта
24.5=20+16,5*e-0.18387
4.5=16,5*e-0.18387
0.2727= e-0.18387
In0.2727=-0.18387t
t=7.07h
Така, убиството се случило околу 7 часа пред да биде пронајдено телото

1.5 Заклучок
Екпоненцијалната функција не само што е математички концепт, туку и моќен алат во
различни области. Од економија и финансија, преку природните науки, до
информатика и технологија, оваа функција најчесто се корити за опишување и
моделирање на феномените каде што растот или опаѓањето имаат експоненцијален
карактер. Со нејзина помош,сме во можност да разбереме и предвидиме различни
аспекти од светот околу нас.

1.6 Користена литература

1. http://www.intmath.com/
2. http://www.algebralab.org/
3. http://en.wikipedia.org/wiki/
4. http://www.worldofteaching.com/
5. http://www.cisco.com/