VĨNH BIỆT CỬU TRÙNG ĐÀI

1. Theo dõi: Lời thoại của Vũ Như Tô và Đan Thiềm cho thấy họ có quan điểm như thế
nào về hành động và cảm xúc của quần chúng nhân dân?

- Lời thoại của Vũ Như Tô và Đan Thiềm cho thấy họ có quan điểm về hành động và
cảm xúc của quần chúng nhân dân là: họ cảm thấy ngạc nhiên, khó hiểu và ấm ức với
hành động và cảm xúc của quần chúng nhân dân.

2. Suy luận: Vì sao Đan Thiềm luôn tỏ ra lo lắng còn Vũ Như Tô lại không?

- Vì Đan Thiềm thấy được sự phẫn nộ và sự oán giận của nhân dân, hiểu được tình
thế hiện tại, còn Vũ Như Tô lại nghĩ rằng mình vô tội, bản thân làm điều quang minh
chính đại và làm vì lợi ích chung.

3. Dự đoán: Từ lời của Nguyễn Vũ, bạn dự đoán điều gì sẽ xảy ra với các nhân vật
trong đoạn trích?

- Từ lời của Nguyễn Vũ, em dự đoán các nhân vật trong đoạn trích:

+ Hoàng Thượng là người nóng nẩy, trước việc bất bình đã tát Duy Sản giữa chợ, dẫn
đến sự tình loạn lạc.

+ Duy Sản là kẻ tiểu nhân, sĩ diện nên khi bị Hoàng Thượng tát đã thẹn quá hóa giận
và sinh thù.

4. Theo dõi: Chú ý giọng điệu các lời thoại của Đan Thiềm trong đoạn này.

- Trong đoạn này giọng của Đan Thiềm mạnh mẽ, dứt khoát khi bị vu oan, nhưng cũng
cầu khẩn, vội vã và sợ hãi khi xin tha chết cho Vũ Như Tô.

5. Suy luận: So sánh biểu cảm của Vũ Như Tô và quân sĩ trước sự sụp đổ của Cửu
Trùng Đài.

- Vũ Như Tô: cảm thấy buồn bã, tuyệt vọng trước sự sụp đổ của Cửu Trùng Đài.

- Quân sĩ thì vui vẻ, hò reo “Cửu Trùng Đài đã cháy”.

Văn bản đề cập đến những xung đột, tích cách, diễn biến tâm trạng và bị kịch của Vũ
Như Tô cùng Đan Thiềm trong đoạn trích. Đồng thời thông qua văn bản tác giả muốn
thể hiện mối quan hệ giữa nghệ thuật với cuộc sống, giữa lí tưởng nghệ thuật thuần túy
cao siêu muôn đời với lợi ích thiết thân và trực tiếp của nhân dân.
Câu 1 Tóm tắt diễn biến sự kiện và hành động của các nhân vật từ Lớp I đến Lớp
IX.
Cửu Trùng Đài càng xây cao, càng tốn kém tiền của và càng thêm nhiều tai nạn.
Mâu thuẫn giữa thợ xây đài và nhân dân với hôn quân Lê Tương Dực và với kiến
trúc sư Vũ Như Tô càng sâu sắc. Lợi dụng tình hình đó, phe phản nghịch trong triều
do Trịnh Duy Sản cầm đầu dấy
binh khởi loạn.

Biết có biến, Đan Thiềm tìm gặp Vũ Như Tô, nhiều lần khuyên ông chạy trốn,
nhưng Vũ Như Tô không nghe [Lớp I, II, III]. Sau khi giết vua, phe khởi loạn lập
triều đình mới, thợ xây đài và đám đông dân chúng hùa theo phe khởi loạn chống lại
Vũ Như Tô [Lớp IV]. Những ai thân cận với vua Lê Tương Dực đều bị truy đuổi,
bắt bớ, chém giết. Đan Thiềm hiểu rằng Vũ Như Tô đã hết cơ hội bỏ trốn [Lớp V,
VI]. Quân khởi loạn kéo đến. Vũ Như Tô, Đan Thiềm bị kết tội, bị sỉ nhục và bắt
trói. Đan Thiềm bị giải đi, nàng vĩnh biệt Vũ Như Tô trong đau đớn, tuyệt vọng
[Lớp VII]. Vũ Như Tô một mực không tin mình có tội, vẫn nuôi hi vọng rằng: An
Hoà Hầu, một trong những kẻ cầm đầu phe khởi loạn, sẽ giúp ông tiếp tục xây xong
đài Cửu Trùng Đài [Lớp VIII]. Nhưng Cửu Trùng Đài (sắp hoàn thành) đã bị chính
An Hoà Hầu đốt thành tro bụi.
Vũ Như Tô hiểu rằng mọi cơ hội đã chấm hết, mộng lớn tan tành. Ông chấp nhận bị
giải ra pháp trường, đón nhận cái chết [Lớp IX].
Câu 2 Qua hệ thống nhân vật ở các lớp kịch, hãy xác định những xung đột cơ
bản của văn bản Vĩnh biệt Cửu Trùng Đài.

Xung đột giữa các bên Hồi V Biểu hiện

a.Giữa triều đình Lê Có Trịnh Duy Sản vừa muốn
Tương Dực và phe khởi chiếm quyền lực, vừa
loạn muốn rửa mối nhục bị vua
phạt đòn giữa chợ, đã cầm
đầu phe khởi loạn giết vua,
hoàng hậu, truy bức những
ai thuộc phe triều đình.

b.Giữa nhân dân với hôn Có - Nhân dân nổi giận vì

quân bạo chúa, giữa dân cảnh sống trong khốn khổ,
chúng – thợ xây đài với dịch bệnh của người lao
Vũ Như Tô động còn vua quan, cung
nữ trong triều lại sống quá
xa hoa.
- Thợ xây đài lao dịch vất
vả, oán giận nhưng Vũ
 Như Tô vẫn không hề hay
biết

c.Xung đột giữa thực tế Có Thực tế đời sống của thợ

đời sống và lí tưởng sáng
tạo nghệ thuật của Vũ Như
Tô
d.Xung đột trong quan
niệm về cách ứng xử giữa
Đan Thiềm và Vũ Như Tô
thuyền, dân chúng thì quá
khốn khổ; trong khi khát
vọng, ý chí sáng tạo của
Vũ Như Tô thì quá cao xa
và đầy hệ luy
có Đan Thiềm tỉnh táo, sáng
suốt, tốt bụng, khuyên Vũ
Như Tô đi trốn nhưng Vũ
Như Tô mê muội, bướng
bỉnh, không nghe và
không tin mình có tội. Rốt
cuộc, Vũ Như Tô vỡ mộng
và chịu chung số phận với
hôn quần bạo chúa.

Nhận xét chung:

- Hồi V là cao trào của vở kịch nên hội đủ xung đột giữa các phe, các nhân vật và thể
hiện trực tiếp, tập trung thành xung đột giữa hai phe: phe triều đình và phe khởi loạn;
giữa hai quan niệm: cách ứng xử của Đan Thiềm và của Vũ Như Tô.
- Xung đột giữa cái cao cả với cái thấp kém (khát vọng sáng tạo của nghệ sĩ và thói
hưởng lạc xa hoa của hôn quân bạo chúa), cái thấp kém với cái thấp kém (triều đình
của Lê Tương Dực với phe Trịnh Duy Sản), giữa cái cao cả với cái cao cả (sự quên
mình của Đan Thiềm và khát vọng cháy bỏng của Vũ Như Tô) cũng được thể hiện
lồng ghép vào nhau.
Câu 3 Bạn hình dung thế nào về công trình “Cửu Trùng Đài” mà Vũ Như Tô
đang xây dựng dở dang? Việc xây dựng công trình ấy có phải là nguyên nhân
chính gây nên bạo loạn và kết cuộc bi thảm ở cuối Hồi V hay không? Vì sao?

-Cửu Trùng Đài là một công trình kiến trúc kì vĩ, siêu đẳng, để hoàn thành công trình
đó phải có kiến trúc sư kì tài, những người thợ giỏi và sẽ phải huy động rất nhiều tiền
bạc, nhân công, vật lực,…
-Việc xây dựng công trình ấy là nguyên nhân gây nên bạo loạn và kết cuộc bi thảm ở
cuối Hồi V.Vì:
*Tuỳ vào góc nhìn
-Nhìn từ quan hệ giữa dân chúng - thợ xây đài với hôn quân bạo chúa hay Vũ Như
Tô, tác giả của công trình, thì cái đài tốn kém bạc tiền, nhân tài, vật lực kia chính là
nguyên nhân khiến họ nổi dậy, tức là nguyên nhân trực tiếp của xung đột
-Nhìn từ quan hệ giữa triều đình và phe nổi loạn thì Cửu Trùng Đài là bằng chứng
để kết tội triều đình, là cái cớ để họ gây bạo loạn, triệt hạ đối phương.
-Vũ Như Tô là kiến trúc sư, tác giả của Cửu Trùng Đài. Tác phẩm và công việc của
ông không giống với họạ sĩ vẽ một bức tranh hay nhà điều khắc tạc một pho tượng,
nhạc sĩ soạn một nhạc phẩm, nhà văn viết một cuốn tiểu thuyết. Xây Cửu Trùng Đài
phải huy động tiềm lực nhiều mặt ở cấp quốc gia, nên ở đó hội tụ nhiều quan hệ
phức tạp và động chạm trực tiếp đến nhiều người, nhiều phe phái, cộng đồng.
Câu 4 Nhận xét về ngôn ngữ đối thoại, độc thoại của hai nhân vật Vũ Như Tô và
Đan Thiềm qua các lớp kịch.
- Ngôn ngữ độc thoại:

+ Ngôn ngữ độc thoại của hai người chỉ âm thầm diễn ra trong suy nghĩ và tình cảm
của Vũ Như Tô và Đan Thiềm.

+ Nó diễn tả tâm trạng lo lắng, sợ hãi của Đan Thiềm khi thấy dân gian đói kém, nổi
loạn và khi Vũ Như Tô không chịu chạy trốn.
+ Ngược lại nó lại diễn tả tâm trạng ngạc nhiên, đau đớn của Vũ Như Tô khi thấy dân
gian bạo loạn, tìm hắn để giết và hơn hết là Cửu Trùng Đài bị phá hủy.
+…

- Ngôn ngữ đối thoại:

+ Có sự chủ động và sự thụ động được chuyển đổi luân phiên từ Vũ Như Tô với Đan
Thiềm và ngược lại.

+ Mỗi phát ngôn đối thoại đều được kích thích bởi hoàn cảnh và phản xạ của Vũ Như
Tô và Đan Thiềm.

+ Ngôn ngữ đối thoại tự nhiên, rõ ràng.

+…
Câu 5 Chỉ ra điểm tương đồng, khác biệt trong tính cách của hai nhân vật Đan
Thiềm, Vũ Như Tô trước tình huống bạo loạn nguy hiểm đối với sinh mệnh của
Cửu Trùng Đài và đối với bản thân họ. Cho biết Vũ Như Tô mang những đặc
điểm nào của nhân vật chính của bi kịch.
*Tương đồng:
+Cùng quý trọng cái đẹp, hiểu rõ giá trị của Cửu Trùng Đài
+Cùng quý trọng nhau, xem nhau là tri kỉ
*Khác biệt
Khía cạnh hiểu biết
Lúc chưa có bạo loạn
Khi biết tin có bạo loạn
Trước tình huống/ hoàn
cảnh khẩn cấp nguy khốn
Đan Thiềm
Là một cung nữ quý trọng
cái đẹp, khả năng sáng tạo
của người nghệ sĩ kì tài.
Thấy rõ nguy cơ, nguy
hiểm; đưa ra lời khuyên
tỉnh táo, sáng suốt, thức
thời
Hết lòng bảo vệ Vũ Như
Tô, sẵn sàng chết thay để
Vũ Như Tô được sống và
sáng tạo
Vũ Như Tô
Là một nghệ sĩ kì tài, giàu
ý chí, khát vọng sáng tạo;
tác giả của một công trình
kiến trúc có một không hai
Quá tự tin vào ý nghĩa của
việc mình làm, tức thời
bướng bỉnh, không chịu
nghe lời khuyên
Khát vọng và ý chí xây đài
bị cho là mê muội, mù
quáng, ảo tưởng nên phải
trả giá khủng khiếp.

Khía cạnh hiểu biết Vũ Như Tô

Có bản chất tốt đẹp, có khát vọng vượt lên
và thách thức số phận nhưng cũng có
những nhược điểm trong hành xử hoặc sai
lầm trong đánh giá.
Phải trả giá rất đắt, thậm chí bằng cả
cuộc đời của mình và những gì mình trân
trọng do chính các nhược điểm, sai lầm
của bản thân
Người nghệ sĩ kì tài, giàu khát vọng, ý
chí sáng tạo, sẵn sàng thách thức số
phận, quyết hoàn thành tác phẩm, thực
hiện "mộng lớn".
- Có những nhược điểm trong hành xử
hoặc sai lầm trong đánh giá: cố chấp, mê
muội, ảo tưởng,...
Phải trả giá đắt với mất mát khủng

Câu 6 Thể loại bi kịch thường kết thúc với cái chết hoặc sự mất mát khủng khiếp
của nhân vật. Từ đoạn kết của bi kịch Vũ Như Tô, hãy chỉ ra những mất mát mà
nhân vật chính phải gánh chịu.
Vũ Như Tô đúng là đã phải trả giá rất đắt với mất mát khủng khiếp:
- Bị dân chúng - thợ xây đài hiểu lầm, oán thán: mất lòng dân;
- Bị phe phản nghịch và người đời kết tội oan, là "gian phu dâm phụ", là tội đồ làm
"hao hụt công khố, để dân gian lầm than": mất danh đự,
- Mất Đan Thiềm: mất người tri kỉ;
- Cửu Trùng Đài tâm huyết và dang dở bị đốt thành tro bụi: mộng lớn tiêu tan;
- Bị giải ra pháp trường đón nhận cái chết: mất mạng sống của chính mình.
Câu nói cuối cùng của nhân vật thể hiện tình cảnh bi đát tột cùng, mất tất cả, trở thành
số không của Vũ Như Tô:
- Thôi thế là hết. Dẫn ta ra pháp trường. (Trích Lớp IX,Hồi V, Vũ Như Tô - Nguyễn
Huy Tưởng)
Có thể kể đến nhiều nguyên nhân của sự mất mát khủng khiếp này, nhưng không thể
không nói đến các nhược điểm và sai lầm trong nhận thức về hoàn cảnh hay trong
đánh giá bản thân, người trợ giúp và kẻ phá hoại của Vũ Như Tô
Câu 7 Theo bạn, bi kịch Vũ Như Tô là tác phẩm có một chủ đề hay nhiều chủ đề?
Điều đó đã được thể hiện trong Hồi V ( Vĩnh biệt Cửu Trùng Đài) như thế nào?
Bi kịch Vũ Như Tô là tác phẩm có nhiều chủ đề
- Chủ đề: Phản ánh mâu thuẫn giữa triều đình với phe khởi loạn; giữa nhân dân với
hôn quân bạo chúa Lê Tương Dực.
- Chủ đề: Thể hiện tình cảnh ngang trái và số phận bi thương của người nghệ sĩ giàu
tài năng, khát vọng nhưng bị dân chúng, người đời hiểu lầm và oán giận.
- Chủ đề: Ngợi ca những tâm hồn tri kỉ.
Câu 8 Từ nội dung văn bản rút ra thông điệp và tư tưởng mà tác giả muốn thể
hiện. Sau đó nêu ý nghĩa của chúng đối với đời sống đương đại.
*Tư tưởng
- Phê phán các phe cánh trong triều đình phong kiến vì lối sống xa hoa hay tham vọng
quyền lực gây nên cảnh loạn lạc, lôi kéo dân chúng vào vòng bạo lực, can qua.
- Phê phán những người nghệ sĩ chỉ vì muốn thi thố tài năng nghệ thuật, thực hiện
mộng lớn của bản thân mà đối lập với nhân dân, bị nhân dân xem là kẻ thù.
- Bày tỏ niềm cảm thông, ái ngại với bi kịch của người nghệ sĩ và niềm tiếc nuối
"mộng lớn" không thành của những nghệ sĩ kì tài như Vũ Như Tô.
*Thông điệp của vở kịch Vũ Như Tô qua VB Vĩnh biệt Cửu Trùng Đài:
- Niềm băn khoăn về phẩm chất của người nghệ sĩ (Liệu tài năng, khát vọng và ý chí
sáng tạo nghệ thuật cùng sự đắm chìm trong "mộng lớn",... có đủ để người nghệ sĩ gặt
hái được thành công và tạo được tác phẩm để đời hay không?).
- Niềm băn khoăn về mối quan hệ giữa quần chúng nhân dân và nghệ sĩ; giữa cái đẹp
xa xỉ, cao sang và cái có ích, cái thiết thực;...