Podstawy Budowy Pojazdow Samochodowych

Podstawy budowy pojazdów samochodowych
Wprowadzenie
Pojazd samochodowy
Różne typy nadwozi pojazdów samochodowych/samochodów
Struktury budowy nadwozi pojazdów samochodowych
Elementy wyposażenia standardowego i dodatkowego pojazdów samochodowych
Interaktywne materiały sprawdzające
Słownik pojęć dla e-materiału
Przewodnik dla nauczyciela
Przewodnik dla uczącego się
Netografia i bibliografia
Instrukcja użytkowania
E-materiały do kształcenia zawodowego

MOT.01. Diagnozowanie i naprawa nadwozi pojazdów samochodowych — Blacharz
samochodowy 721306
Konsultant merytoryczny: Dariusz Stępniewski
E-materiał przygotowany zgodnie ze stanem prawnym obowiązującym na dzień

07.06.2023 r.
Źródło: dostępny w internecie: h ps://unsplash.com, domena publiczna.
Spis treści
Pojazd samochodowy Różne typy nadwozi pojazdów

samochodowych/samochodów
Wizualizacja modelu w grafice 3D
Animacja modelu w grafice 2D/3D
Struktury budowy nadwozi pojazdów
samochodowych
Elementy wyposażenia standardowego i
Atlas interaktywny dodatkowego pojazdów
samochodowych
Plansza interaktywna

Netografia i bibliografia Instrukcja użytkowania

samochodowy 721306
Pojazd samochodowy
WIZUALIZACJA 3D
Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DBsBpSEHU

Elementy składowe pojazdu
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Powiązane ćwiczenia
Ćwiczenie 7. - Test Ćwiczenie 8. - Elementy nadwozi

pojazdów

samochodowy 721306
Różne typy nadwozi pojazdów samochodowych/samochodów
ANIMACJA MODELU W GRAFICE 2D/3D
Film dostępny pod adresem /preview/resource/R19gayBq3kQ5A

Różne typy nadwozi pojazdów samochodowych / samochodów
Film nawiązujący do treści materiału
Ćwiczenie 1. - Rodzaje nadwozi Ćwiczenie 2. - Kształty nadwozi


MOT.01. Diagnozowanie i naprawa nadwozi pojazdów samochodowych - Blacharz
samochodowy 721306
Struktury budowy nadwozi pojazdów samochodowych
ATLAS INTERAKTYWNY
Spis treści
Wprowadzenie do atlasu
Struktura i elementy nadwozia samochodu „A”
Struktura i elementy nadwozia samochodu „B”
Elementy karoserii samochodów „A” i „B”
Nadwozie samochodów „A” i „B”
Kliknij, aby rozwinąć instrukcję przeglądania atlasu
Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DJV5aezzg
Nagranie
W atlasie znajdziesz podstawowe informacje niezbędne do tego, aby skutecznie prowadzić

naprawy blacharskie. Zaznajomisz się z budową i strukturą nadwozi samochodowych,
dowiesz się czym są podłużnice, płyta podłogowa oraz jaką rolę pełni przegroda czołowa
a jaką rama boczna i inne elementy nadwozia. Dowiesz się także, które elementy nadwozia
wykonywane są ze stali wysokowytrzymałej, które mogą być wykonane z aluminium lub
tworzyw sztucznych i materiałów kompozytowych, takich jak włókno szklane lub włókno
węglowe, oraz w jaki sposób dobór technologii i materiałów konstrukcyjnych przekłada się
na parametry użytkowe i bezpieczeństwo pojazdów.
Nadwozia pojazdów samochodowych
Powrót do spisu treści
Struktura i elementy nadwozia samochodu „A”

Elementy nadwozia z aluminium
Elementy nadwozia ze stali o bardzo wysokiej wytrzymałości

Elementy nadwozia ze stali wysokiej wytrzymałości
Elementy nadwozia ze stali wyższej wytrzymałości
Elementy nadwozia ze stali miękkiej

Nadwozie typu SUV
Struktura i elementy nadwozia samochodu „B”

Elementy nadwozia z tworzyw sztucznych
Elementy nadwozia ze stopów aluminium
Elementy nadwozia ze stali ultrawytrzymałej tłoczonej na gorąco

Elementy nadwozia ze stali ultrawytrzymałej
Elementy nadwozia ze stali o wysokiej wytrzymałości

Elementy nadwozia ze stali o podwyższonej wytrzymałości
Elementy nadwozia ze stali głębokotłoczonej
Struktura nadwozia samochodowego

Nadwozie samochodowe
Nadwozie typu sedan

Elementy karoserii samochodów „A” i „B”
4
2
1
Szyby
Nagranie dostępne pod adresem h ps://zpe.gov.pl/b/Puoey4VGo
Stosowane w samochodach szyby mają wiele cech istotnych dla bezpieczeństwa, komfortu i
osiągów pojazdu. Najważniejsze cechy szyb samochodowych to:
1. wytrzymałość – szyby samochodowe muszą być na tyle mocne, aby wytrzymać siły
zderzenia, np. uderzenia kamieni lub żwiru, oraz innych pojazdów na drodze, ale także
różnice ciśnień, które mogą wystąpić podczas jazdy z dużą prędkością lub na dużych
wysokościach;
2. izolacja termiczna – zadaniem szyb samochodowych jest izolacja wnętrza pojazdu przed
ekstremalnymi temperaturami, zarówno wysokimi, jak i niskimi, co ma zapewnić
komfort pasażerom;
3. redukcja hałasu – szyby samochodowe powinny zredukować ilość hałasu dostającego
się do pojazdu z zewnątrz, tak aby jazda dla pasażerów była bardziej komfortowa;
4. ochrona przed promieniowaniem UV – szyby samochodowe powinny blokować
szkodliwe promienie UV, aby chronić skórę pasażerów i zapobiegać blaknięciu lub
pękaniu wnętrza pojazdu w wyniku długotrwałego wystawienia na działanie promieni
słonecznych.
Jedną ze szczególnych cech szkła stosowanego w szybach samochodowych jest sposób jego
pękania. Zaprojektowano je w taki sposób, aby w trakcie pękania (np. w czasie kolizji lub
innego uderzenia) nie powstawały na nim ostre krawędzie.
Szkło laminowane, bo tym mianem się je określa, zmniejsza ryzyko obrażeń pasażerów
pojazdu. Powstaje w wyniku umieszczenia tworzywa sztucznego pomiędzy dwiema
warstwami szkła. Gdy poddane zostanie ono silnemu uderzeniu, np. podczas zderzenia,
wówczas pęknie, ale warstwa plas ku pomoże w utrzymaniu odłamków szkła na miejscu,
zapobiegając tym samym ich rozprzestrzenianiu się wewnątrz pojazdu. Dzięki temu
zmniejsza się ryzyko zranienia pasażerów przez odłamki szkła.
2
Dach
Składa się ze szkieletu i poszycia. Połączone są ze sobą przy brzegach przez wywijanie
obrzeża, a w pozostałej części są klejone. Poszycie stanowi wytłoczkę giętą – im większe
wygięcie, tym mniejsza podatność na drgania.
Dach stanowi konstrukcję skorupową, usztywniającą poprzecznie i wzdłużnie cały szkielet

nadwozia. W przypadku kadłubów otwartych sztywność zapewniają odpowiednio
rozbudowane progi, tunel centralny płyty podłogowej i belki pod przednim i tylnym oknem
połączone z podłogą masywnymi słupkami. Często stosowane są też wręgi
przeciwkapotażowe, czyli sztywne pałąki umieszczone poprzecznie nad przedziałem
pasażerskim. Obecnie poszycie łączy się ze szkieletem za pomocą lasera. Szkielet dachu
wykonuje się z wąskich profili wielowarstwowych o wysokiej wytrzymałości. W połączeniu
z kilkoma poprzeczkami zapewniają one niezbędną wytrzymałość w razie dachowania.
Konstrukcja dachu oraz słupki przednie (A), środkowe (B) i tylne (C) zapobiegają
niepożądanym odkształceniom kabiny pasażerskiej.
3
Błotniki
Wykonane są na ogół z blachy stalowej lub aluminiowej, ale coraz częściej wykorzystuje się
również do ich budowy tworzywa sztuczne. Łączy się je z górnym profilem wnęki koła,
słupkiem przednim i pasem przednim, przeważnie przez zgrzewanie punktowe. W celu
uproszczenia demontażu błotniki są mocowane z wykorzystaniem połączeń gwintowych, co
znacznie ułatwia montaż i demontaż oraz zmniejsza koszty naprawy.
4
Pokrywa maski i bagażnika
Są to największe elementy metalowe poszycia nadwozia. Jako elementy płaskie, tylko lekko
wygięte, zachowują sztywność dzięki temu, że są umieszczone na szkielecie. Pokrywa maski
(silnika) musi być na tyle podatna, by w przypadku wypadku z udziałem pieszego lub
rowerzysty ryzyko obrażeń było jak najmniejsze. Od spodu maski najczęściej stosuje się
wykładzinę dźwiękochłonną, wygłuszającą pracę silnika. Samochody z pionową szybą
(kombi) lub pochyloną ścianą tylną (hatchback) mają na ogół dużą pokrywę tylną (klapę),
umożliwiającą dostęp do bagażnika. Otwieranie klapy i jej utrzymanie w pozycji otwartej
ułatwiają dwie sprężyny gazowe zamieszczone po obu jej bokach. Coraz częściej można
jednak również spotkać elektryczne otwieranie i zamykanie klapy bagażnika.
5
Drzwi
Drzwi wykonuje się z blach stalowych o wysokiej wytrzymałości; mocuje się je do nadwozia
za pomocą zawiasów lub stosuje się drzwi odsuwane na rolkach. Wykonuje się je techniką
skorupową, wytłaczania w całości, albo jako drzwi ramowe z ramą okna zespawaną, albo
przyspawaną do drzwi właściwych. Urządzenia montowane w drzwiach, takie jak
podnośniki szyb, mechanizmy klamek, zamki drzwi czy okablowanie montuje się zazwyczaj
do specjalnego wspornika. Oprócz swojej podstawowej funkcji drzwi mają duże znaczenie
dla bezpieczeństwa użytkowników pojazdu – mocne profile w drzwiach na wysokości pasa
podokiennego stanowią ochronę przy uderzeniu bocznym. Aby zmniejszyć koszty naprawy,
w niektórych pojazdach poszycie drzwi mocuje się z wykorzystaniem połączeń gwintowych.
Elementy karoserii typu SUV
4
2
3 5
1
Szyby
Stosowane w samochodach szyby mają wiele cech istotnych dla bezpieczeństwa, komfortu i
osiągów pojazdu. Najważniejsze cechy szyb samochodowych to:
1. wytrzymałość – szyby samochodowe muszą być na tyle mocne, aby wytrzymać siły
zderzenia, np. uderzenia kamieni lub żwiru, oraz innych pojazdów na drodze, ale także
różnice ciśnień, które mogą wystąpić podczas jazdy z dużą prędkością lub na dużych
wysokościach;
2. izolacja termiczna – zadaniem szyb samochodowych jest izolacja wnętrza pojazdu przed
ekstremalnymi temperaturami, zarówno wysokimi, jak i niskimi, co ma zapewnić
komfort pasażerom;
3. redukcja hałasu – szyby samochodowe powinny zredukować ilość hałasu dostającego
się do pojazdu z zewnątrz, tak aby jazda dla pasażerów była bardziej komfortowa;
4. ochrona przed promieniowaniem UV – szyby samochodowe powinny blokować
szkodliwe promienie UV, aby chronić skórę pasażerów i zapobiegać blaknięciu lub
pękaniu wnętrza pojazdu w wyniku długotrwałego wystawienia na działanie promieni
słonecznych.
Jedną ze szczególnych cech szkła stosowanego w szybach samochodowych jest sposób jego
pękania. Zaprojektowano je w taki sposób, aby w trakcie pękania (np. w czasie kolizji lub
innego uderzenia) nie powstawały na nim ostre krawędzie.
Szkło laminowane, bo tym mianem się je określa, zmniejsza ryzyko obrażeń pasażerów
pojazdu. Powstaje w wyniku umieszczenia tworzywa sztucznego pomiędzy dwiema
warstwami szkła. Gdy poddane zostanie ono silnemu uderzeniu, np. podczas zderzenia,
wówczas pęknie, ale warstwa plas ku pomoże w utrzymaniu odłamków szkła na miejscu,
zapobiegając tym samym ich rozprzestrzenianiu się wewnątrz pojazdu. Dzięki temu
zmniejsza się ryzyko zranienia pasażerów przez odłamki szkła.
2
Dach
Składa się ze szkieletu i poszycia. Połączone są ze sobą przy brzegach przez wywijanie
obrzeża, a w pozostałej części są klejone. Poszycie stanowi wytłoczkę giętą – im większe
wygięcie, tym mniejsza podatność na drgania.
Dach stanowi konstrukcję skorupową, usztywniającą poprzecznie i wzdłużnie cały szkielet

nadwozia. W przypadku kadłubów otwartych sztywność zapewniają odpowiednio
rozbudowane progi, tunel centralny płyty podłogowej i belki pod przednim i tylnym oknem
połączone z podłogą masywnymi słupkami. Często stosowane są też wręgi
przeciwkapotażowe, czyli sztywne pałąki umieszczone poprzecznie nad przedziałem
pasażerskim. Obecnie poszycie łączy się ze szkieletem za pomocą lasera. Szkielet dachu
wykonuje się z wąskich profili wielowarstwowych o wysokiej wytrzymałości. W połączeniu
z kilkoma poprzeczkami zapewniają one niezbędną wytrzymałość w razie dachowania.
Konstrukcja dachu oraz słupki przednie (A), środkowe (B) i tylne (C) zapobiegają
niepożądanym odkształceniom kabiny pasażerskiej.
3
Błotniki
Wykonane są na ogół z blachy stalowej lub aluminiowej, ale coraz częściej wykorzystuje się
również do ich budowy tworzywa sztuczne. Łączy się je z górnym profilem wnęki koła,
słupkiem przednim i pasem przednim, przeważnie przez zgrzewanie punktowe. W celu
uproszczenia demontażu błotniki są mocowane z wykorzystaniem połączeń gwintowych, co
znacznie ułatwia montaż i demontaż oraz zmniejsza koszty naprawy.
4
Pokrywa maski i bagażnika
Są to największe elementy metalowe poszycia nadwozia. Jako elementy płaskie, tylko lekko
wygięte, zachowują sztywność dzięki temu, że są umieszczone na szkielecie. Pokrywa maski
(silnika) musi być na tyle podatna, by w przypadku wypadku z udziałem pieszego lub
rowerzysty ryzyko obrażeń było jak najmniejsze. Od spodu maski najczęściej stosuje się
wykładzinę dźwiękochłonną, wygłuszającą pracę silnika. Samochody z pionową szybą
(kombi) lub pochyloną ścianą tylną (hatchback) mają na ogół dużą pokrywę tylną (klapę),
umożliwiającą dostęp do bagażnika. Otwieranie klapy i jej utrzymanie w pozycji otwartej
ułatwiają dwie sprężyny gazowe zamieszczone po obu jej bokach. Coraz częściej można
jednak również spotkać elektryczne otwieranie i zamykanie klapy bagażnika.
5
Drzwi
Drzwi wykonuje się z blach stalowych o wysokiej wytrzymałości; mocuje się je do nadwozia
za pomocą zawiasów lub stosuje się drzwi odsuwane na rolkach. Wykonuje się je techniką
skorupową, wytłaczania w całości, albo jako drzwi ramowe z ramą okna zespawaną, albo
przyspawaną do drzwi właściwych. Urządzenia montowane w drzwiach, takie jak
podnośniki szyb, mechanizmy klamek, zamki drzwi czy okablowanie montuje się zazwyczaj
do specjalnego wspornika. Oprócz swojej podstawowej funkcji drzwi mają duże znaczenie
dla bezpieczeństwa użytkowników pojazdu – mocne profile w drzwiach na wysokości pasa
podokiennego stanowią ochronę przy uderzeniu bocznym. Aby zmniejszyć koszty naprawy,
w niektórych pojazdach poszycie drzwi mocuje się z wykorzystaniem połączeń gwintowych.
Elementy karoserii typu sedan
Nadwozie samochodów „A” i „B”
16 4
9 15 3
8
13
12
10
2
1
11 6
5
14 7
1
Słupek A
Słupek A wykonany jest na ogół ze stali głęboko tłoczonej, często z wewnętrznym
wzmocnieniem mającym na celu podniesienie poziomu bezpieczeństwa w przypadku
dachowania lub zderzenia czołowego. Może być elementem klatki bezpieczeństwa
zintegrowanej z nadwoziem (bezpieczeństwo bierne). Stanowi ramę drzwi i wzmacnia
nadwozie poprzez zastosowanie przestrzennej konstrukcji profili. Dodatkowym
wzmocnieniem konstrukcji nadwozia jest wklejenie między słupkami szyby przedniej i tylnej.
2
Słupek B
Słupek B to pionowy element konstrukcyjny, który znajduje się między przednimi i tylnymi
drzwiami pojazdu – zwykle za przednimi i przed tylnymi siedzeniami; jest jedną z części
pojazdu, która zapewnia strukturalne wsparcie i sztywność nadwozia.
W wielu pojazdach jest ważnym elementem systemu bezpieczeństwa samochodu, ponieważ

pomaga chronić pasażerów w przypadku zderzenia. Został zaprojektowany tak, aby
absorbować energię uderzenia i rozprowadzać ją po karoserii pojazdu, zmniejszając tym
samym ryzyko obrażeń pasażerów Wpływa na to stykanie się ze sobą części nadwozia
wykonanych z blachy stalowej o wysokiej wytrzymałości.
Zazwyczaj zakryty jest przez zewnętrzne panele i wykończenia samochodu; nie jest również
widoczny z wnętrza pojazdu.
Słupek B łączy się z dachem i podłogą samochodu, a także z panelami bocznymi i innymi
elementami konstrukcyjnymi nadwozia. Pomaga przenosić obciążenia z dachu i podłogi
pojazdu na jego podwozie i zawieszenie.
3
Słupek C
Słupek C jest konstrukcyjnym elementem nośnym, który tworzy tylną część linii dachu
samochodu. Znajduje się z tyłu samochodu między tylnymi bocznymi szybami a tylną szybą.
Odgrywa rolę w aerodynamice samochodu, ponieważ pomaga kształtować przepływ
powietrza nad karoserią. Często łączy się go z innymi elementami konstrukcyjnymi (słupkami
B, znajdującymi się między przednimi i tylnymi drzwiami, oraz słupkami D, znajdującymi się z
tyłu samochodu), co pozwala stworzyć mocną i sztywną ramę.
Słupek C samochodu jest zwykle wykonany z jednego kawałka metalu, takiego jak stal lub
aluminium, który jest tłoczony, formowany lub spawany w celu uzyskania odpowiedniego
kształtu. W niektórych przypadkach słupek C może być również wykonany z materiałów
kompozytowych, takich jak włókno szklane lub włókno węglowe. Materiały te są często
stosowane w celu zmniejszenia całkowitej masy samochodu i zmniejszenia zużycia paliwa.
Wytrzymałość i sztywność słupka C to ważne kwes e przy projektowaniu samochodu,

ponieważ odgrywa on kluczową rolę w ogólnej integralności strukturalnej samochodu.
Słupek C musi być w stanie wytrzymać działające na niego siły i obciążenia podczas
normalnych warunków jazdy, a także w przypadku zderzenia. W rezultacie słupek C jest
zwykle projektowany tak, aby był mocny i trwały, przy użyciu materiałów i technik
konstrukcyjnych, które są w stanie sprostać warunkom istniejącym na drodze.
4
Słupek D
Słupek D jest elementem konstrukcyjnym nadwozia samochodu, który tworzy tylną część
linii dachu i sięga do tylnego zderzaka. Zwykle znajduje się w pojazdach ze spadzistą linią
dachu, takich jak hatchbacki i SUV-y, między tylnymi bocznymi oknami a tylną klapą lub
bagażnikiem. Jest ważną częścią struktury nadwozia samochodu i pomaga utrzymać
sztywność i stabilność ramy samochodu. Odgrywa również rolę w ogólnej aerodynamice
pojazdu, pomaga zredukować hałas powodowany przez wiatr oraz poprawić efektywność
wykorzystania paliwa.
5
Progi
Stanowią przedłużenie podłużnic przednich. Duży przekrój progów i zastosowanie profili
zamkniętych zwiększają wytrzymałość konstrukcji na zginanie i skręcanie. Zwiększają dzięki
temu odporność na uderzenia boczne. Wykonane są zazwyczaj z blach o wysokiej
wytrzymałości lub większej grubości.
6
Płyta podłogowa
Stanowi podstawowy element nośny nadwozia. Jej podstawową strukturę nośną tworzą
progi i ewentualnie tunel środkowy. W kierunku poprzecznym sztywność nadwozia
zwiększają profile siedzeń przednich i tylnych, ewentualnie poprzeczki miedzy słupkami
środkowymi. Grubość blach podłogowych wynosi ok. 1,5 mm, co zapewnia spełnienie
wymagań w zakresie sztywności i tłumienia dźwięku. Płyta podłogowa zbudowana jest z
trzech części: płyty przedniej, środkowej i tylnej; jest płaskim elementem nośnym
składającym się z wytłoczek podłogi pojazdu i odpowiednich kształtowników
usztywniających wykonanych z blachy. Poszczególne części łączone są poprzez spawanie i
zgrzewanie. Wymaganą sztywność zapewniają wzdłużne i poprzeczne przetłoczenia oraz
usztywnienia poprzeczne o przekrojach zamkniętych. Spełnia ona, wraz z nadkolami
przednimi i tylnymi, progami i podłużnicami, funkcje klasycznej ramy (do płyty podłogowej
przymocowane są zawieszenia kół, zespół napędowy oraz wyposażenie wnętrza służące do
przewozu osób i bagażu). Zwiększenie sztywności płata podłogi można uzyskać, stosując
przetłoczenia.
7
Tunel środkowy
Na jego kształt wpływa rozwiązanie układu napędowego. W pojeździe z przednim układem
napędowym wystarczy wąski krótki tunel (eliminuje się konieczność umieszczenia w nim
wału napędowego). W niektórych pojazdach nie ma go wcale. W samochodach z klasycznym
układem napędowym tunel zajmuje sporo miejsca we wnętrzu pojazdu. Ze względu na
umiejscowienie w nim wału napędowego musi mieć dużą sztywność. Stanowi ważny
element nośny kabiny pasażerskiej.
8
Przegroda czołowa
Oddziela komorę silnika od kabiny pasażerskiej. Znajdują się w niej otwory wentylacyjne,
przepusty przewodów i pedałów. Od dołu przegroda czołowa jest zespawana z płytą
podłogową, po bokach z nadkolami i słupkami przednimi; u góry znajduje się poprzeczka (pas
podokienny) – wspornik deski rozdzielczej. Przegroda tworzy układ o dużej odporności na
skręcanie. Wykonana jest ze stali formowanej na zimno lub z tłoczonego aluminium.
9
Pas podokienny
Pas podokienny stanowi element łączący przegrodę czołową z elementami tworzącymi
kabinę pasażerską. Jest strukturą poprzeczną w stosunku do osi wzdłużnej pojazdu;
odpowiada, razem z innymi elementami samochodu, za odpowiednią sztywność nadwozia
oraz stanowi element bezpieczeństwa pojazdu. Na pasie podokiennym zabudowana jest
deska rozdzielcza i podszybie.
10
Crashbox
Crashboxy są to słupki zderzeniowe; ich zadanie polega na odkształcaniu się i pochłanianiu

energii zderzenia w celu ochrony pasażerów samochodu. Zwykle umieszczane są z przodu i z
tyłu samochodu; wykonane są z materiałów, które zostały specjalnie zaprojektowane tak,
aby pod wpływem uderzenia odkształcały się w kontrolowany sposób. Materiały użyte do
budowy crash boxów mają zdolność do pochłaniania energii i odkształcania się w
przewidywalny sposób; może to być stal o wysokiej wytrzymałości, aluminium lub inny
metal.
To odkształcenie pomaga rozproszyć energię zderzenia i zmniejszyć siły przenoszone na

pasażerów samochodu. Crashboxy są ważnym elementem wpływającym na bezpieczeństwo
pasażerów samochodu i mogą pomóc zmniejszyć ryzyko poważnych obrażeń lub śmierci w
przypadku kolizji.
11
Pas przedni
Przód samochodu ma na celu przede wszystkim zwiększenie bezpieczeństwa, ochronę

pieszych, ochronę silnika i układu napędowego. Aby spełniały te wymagania, są wzmacniane
w obrębie pasa przedniego. Wzmocnienie to nie tylko usztywnia konstrukcję, ale także
pomaga chronić cały pojazd i jego pasażerów w przypadku zderzenia czołowego.
Oprócz funkcji związanych z bezpieczeństwem przód samochodu musi spełniać szereg

innych wymagań praz pełnić różne zadania. Odgrywa na przykład kluczową rolę w
określaniu sztywności konstrukcji, co jest ważne dla prawidłowej interakcji z układem
zawieszenia.
12
Podłużnice przednie
Mają zasadnicze znaczenie ze względu na planowane odkształcenia przedniej części pojazdu
w czasie zderzenia. Przenoszą energię uderzenia na tunel środkowy, słupek przedni i progi.
Podłużnice wykonuje się przeważnie ze stali o wysokiej wytrzymałości. Aby się odpowiednio
odkształcały, montuje się je tak, by opierały się o kabinę pasażerską.
13
Wnęka koła przedniego
Składa się z kilku zespawanych części. Dzięki dodatkowym wzmocnieniom żłobkowym i
odsadzeniom oraz wspawaniu obudowy kolumny zawieszenia ma ona dużą odporność na
zginanie i skręcanie. Sztywność można zwiększyć poprzez zastosowanie poprzeczki
pomiędzy obudowami kolumn zawieszenia.
14
Wspornik silnika
Niektóre pojazdy na wysokości osi przedniej mają wspawany lub przykręcany poprzeczny
wspornik silnika. Dzięki temu przód pojazdu jest bardziej stabilny i bardziej odporny na
skręcanie. Wspornik pozwala też lepiej zamocować silnik.
15
Wzmocnienia nadwozia
Dla zwiększenia bezpieczeństwa biernego pojazdu stosuje się wzmocnienia, które zwiększają
wytrzymałość całości nadwozia. Wzmocnienia wykonuje się z profili aluminiowych lub ze
stali formowanej na zimno.
16
Rama boczna
Musi mieć bardzo dużą sztywność, aby mogła przenosić obciążenia zginające i skręcające
pomiędzy osią przednią a tylną. Przy uderzeniu bocznym ma uniemożliwić wygięcie ściany
bocznej do kabiny pasażerskiej. Zbudowana jest z profilu zewnętrznego i wewnętrznego;
pomiędzy nimi zastosowano wzmocnienia w postaci rur lub blach usztywniających.
Zewnętrzna ściana boczna stanowi jedną całość ze słupkami przednim (A), środowym (B) i
tylnym (C), progami drzwi przednich i ramą dachu. W pojazdach dwudrzwiowych obejmuje
jeszcze tylną część ściany bocznej, a w czterodrzwiowych – próg drzwi tylnych z częścią
wnęki koła. Wykonuje się je przeważnie z blach o zmiennej grubości. Przycięte na wymiar
blachy o różnej grubości i wytrzymałości, głęboko tłoczone, spawa się np. techniką
laserową.
Elementy nadwozia typu SUV
15
8
7
12
11
9
3
2 1
6 5 4 14 10
13
1
Słupek A
Słupek A wykonany jest na ogół ze stali głęboko tłoczonej, często z wewnętrznym
wzmocnieniem mającym na celu podniesienie poziomu bezpieczeństwa w przypadku
dachowania lub zderzenia czołowego. Może być elementem klatki bezpieczeństwa
zintegrowanej z nadwoziem (bezpieczeństwo bierne). Stanowi ramę drzwi i wzmacnia
nadwozie poprzez zastosowanie przestrzennej konstrukcji profili. Dodatkowym
wzmocnieniem konstrukcji nadwozia jest wklejenie między słupkami szyby przedniej i tylnej.
2
Słupek B
Słupek B to pionowy element konstrukcyjny, który znajduje się między przednimi i tylnymi
drzwiami pojazdu – zwykle za przednimi i przed tylnymi siedzeniami; jest jedną z części
pojazdu, która zapewnia strukturalne wsparcie i sztywność nadwozia.
W wielu pojazdach jest ważnym elementem systemu bezpieczeństwa samochodu, ponieważ

pomaga chronić pasażerów w przypadku zderzenia. Został zaprojektowany tak, aby
absorbować energię uderzenia i rozprowadzać ją po karoserii pojazdu, zmniejszając tym
samym ryzyko obrażeń pasażerów Wpływa na to stykanie się ze sobą części nadwozia
wykonanych z blachy stalowej o wysokiej wytrzymałości.
Zazwyczaj zakryty jest przez zewnętrzne panele i wykończenia samochodu; nie jest również
widoczny z wnętrza pojazdu.
Słupek B łączy się z dachem i podłogą samochodu, a także z panelami bocznymi i innymi
elementami konstrukcyjnymi nadwozia. Pomaga przenosić obciążenia z dachu i podłogi
pojazdu na jego podwozie i zawieszenie.
3
Słupek C
Słupek C jest konstrukcyjnym elementem nośnym, który tworzy tylną część linii dachu
samochodu. Znajduje się z tyłu samochodu między tylnymi bocznymi szybami a tylną szybą.
Odgrywa rolę w aerodynamice samochodu, ponieważ pomaga kształtować przepływ
powietrza nad karoserią. Często łączy się go z innymi elementami konstrukcyjnymi (słupkami
B, znajdującymi się między przednimi i tylnymi drzwiami, oraz słupkami D, znajdującymi się z
tyłu samochodu), co pozwala stworzyć mocną i sztywną ramę.
Słupek C samochodu jest zwykle wykonany z jednego kawałka metalu, takiego jak stal lub
aluminium, który jest tłoczony, formowany lub spawany w celu uzyskania odpowiedniego
kształtu. W niektórych przypadkach słupek C może być również wykonany z materiałów
kompozytowych, takich jak włókno szklane lub włókno węglowe. Materiały te są często
stosowane w celu zmniejszenia całkowitej masy samochodu i zmniejszenia zużycia paliwa.
Wytrzymałość i sztywność słupka C to ważne kwes e przy projektowaniu samochodu,

ponieważ odgrywa on kluczową rolę w ogólnej integralności strukturalnej samochodu.
Słupek C musi być w stanie wytrzymać działające na niego siły i obciążenia podczas
normalnych warunków jazdy, a także w przypadku zderzenia. W rezultacie słupek C jest
zwykle projektowany tak, aby był mocny i trwały, przy użyciu materiałów i technik
konstrukcyjnych, które są w stanie sprostać warunkom istniejącym na drodze.
4
Progi
Stanowią przedłużenie podłużnic przednich. Duży przekrój progów i zastosowanie profili
zamkniętych zwiększają wytrzymałość konstrukcji na zginanie i skręcanie. Zwiększają dzięki
temu odporność na uderzenia boczne. Wykonane są zazwyczaj z blach o wysokiej
wytrzymałości lub większej grubości.
5
Płyta podłogowa
Stanowi podstawowy element nośny nadwozia. Jej podstawową strukturę nośną tworzą
progi i ewentualnie tunel środkowy. W kierunku poprzecznym sztywność nadwozia
zwiększają profile siedzeń przednich i tylnych, ewentualnie poprzeczki miedzy słupkami
środkowymi. Grubość blach podłogowych wynosi ok. 1,5 mm, co zapewnia spełnienie
wymagań w zakresie sztywności i tłumienia dźwięku. Płyta podłogowa zbudowana jest z
trzech części: płyty przedniej, środkowej i tylnej; jest płaskim elementem nośnym
składającym się z wytłoczek podłogi pojazdu i odpowiednich kształtowników
usztywniających wykonanych z blachy. Poszczególne części łączone są poprzez spawanie i
zgrzewanie. Wymaganą sztywność zapewniają wzdłużne i poprzeczne przetłoczenia oraz
usztywnienia poprzeczne o przekrojach zamkniętych. Spełnia ona, wraz z nadkolami
przednimi i tylnymi, progami i podłużnicami, funkcje klasycznej ramy (do płyty podłogowej
przymocowane są zawieszenia kół, zespół napędowy oraz wyposażenie wnętrza służące do
przewozu osób i bagażu). Zwiększenie sztywności płata podłogi można uzyskać, stosując
przetłoczenia.
6
Tunel środkowy
Na jego kształt wpływa rozwiązanie układu napędowego. W pojeździe z przednim układem
napędowym wystarczy wąski krótki tunel (eliminuje się konieczność umieszczenia w nim
wału napędowego). W niektórych pojazdach nie ma go wcale. W samochodach z klasycznym
układem napędowym tunel zajmuje sporo miejsca we wnętrzu pojazdu. Ze względu na
umiejscowienie w nim wału napędowego musi mieć dużą sztywność. Stanowi ważny
element nośny kabiny pasażerskiej.
7
Przegroda czołowa
Oddziela komorę silnika od kabiny pasażerskiej. Znajdują się w niej otwory wentylacyjne,
przepusty przewodów i pedałów. Od dołu przegroda czołowa jest zespawana z płytą
podłogową, po bokach z nadkolami i słupkami przednimi; u góry znajduje się poprzeczka (pas
podokienny) – wspornik deski rozdzielczej. Przegroda tworzy układ o dużej odporności na
skręcanie. Wykonana jest ze stali formowanej na zimno lub z tłoczonego aluminium.
8
Pas podokienny
Pas podokienny stanowi element łączący przegrodę czołową z elementami tworzącymi
kabinę pasażerską. Jest strukturą poprzeczną w stosunku do osi wzdłużnej pojazdu;
odpowiada, razem z innymi elementami samochodu, za odpowiednią sztywność nadwozia
oraz stanowi element bezpieczeństwa pojazdu. Na pasie podokiennym zabudowana jest
deska rozdzielcza i podszybie.
9
Crashbox
Crashboxy są to słupki zderzeniowe; ich zadanie polega na odkształcaniu się i pochłanianiu

energii zderzenia w celu ochrony pasażerów samochodu. Zwykle umieszczane są z przodu i z
tyłu samochodu; wykonane są z materiałów, które zostały specjalnie zaprojektowane tak,
aby pod wpływem uderzenia odkształcały się w kontrolowany sposób. Materiały użyte do
budowy crash boxów mają zdolność do pochłaniania energii i odkształcania się w
przewidywalny sposób; może to być stal o wysokiej wytrzymałości, aluminium lub inny
metal.
To odkształcenie pomaga rozproszyć energię zderzenia i zmniejszyć siły przenoszone na

pasażerów samochodu. Crashboxy są ważnym elementem wpływającym na bezpieczeństwo
pasażerów samochodu i mogą pomóc zmniejszyć ryzyko poważnych obrażeń lub śmierci w
przypadku kolizji.
10
Pas przedni
Przód samochodu ma na celu przede wszystkim zwiększenie bezpieczeństwa, ochronę

pieszych, ochronę silnika i układu napędowego. Aby spełniały te wymagania, są wzmacniane
w obrębie pasa przedniego. Wzmocnienie to nie tylko usztywnia konstrukcję, ale także
pomaga chronić cały pojazd i jego pasażerów w przypadku zderzenia czołowego.
Oprócz funkcji związanych z bezpieczeństwem przód samochodu musi spełniać szereg

innych wymagań praz pełnić różne zadania. Odgrywa na przykład kluczową rolę w
określaniu sztywności konstrukcji, co jest ważne dla prawidłowej interakcji z układem
zawieszenia.
11
Podłużnice przednie
Mają zasadnicze znaczenie ze względu na planowane odkształcenia przedniej części pojazdu
w czasie zderzenia. Przenoszą energię uderzenia na tunel środkowy, słupek przedni i progi.
Podłużnice wykonuje się przeważnie ze stali o wysokiej wytrzymałości. Aby się odpowiednio
odkształcały, montuje się je tak, by opierały się o kabinę pasażerską.
12
Wnęka koła przedniego
Składa się z kilku zespawanych części. Dzięki dodatkowym wzmocnieniom żłobkowym i
odsadzeniom oraz wspawaniu obudowy kolumny zawieszenia ma ona dużą odporność na
zginanie i skręcanie. Sztywność można zwiększyć poprzez zastosowanie poprzeczki
pomiędzy obudowami kolumn zawieszenia.
13
Wspornik silnika
Niektóre pojazdy na wysokości osi przedniej mają wspawany lub przykręcany poprzeczny
wspornik silnika. Dzięki temu przód pojazdu jest bardziej stabilny i bardziej odporny na
skręcanie. Wspornik pozwala też lepiej zamocować silnik.
14
Wzmocnienia nadwozia
Dla zwiększenia bezpieczeństwa biernego pojazdu stosuje się wzmocnienia, które zwiększają
wytrzymałość całości nadwozia. Wzmocnienia wykonuje się z profili aluminiowych lub ze
stali formowanej na zimno.
15
Rama boczna
Musi mieć bardzo dużą sztywność, aby mogła przenosić obciążenia zginające i skręcające
pomiędzy osią przednią a tylną. Przy uderzeniu bocznym ma uniemożliwić wygięcie ściany
bocznej do kabiny pasażerskiej. Zbudowana jest z profilu zewnętrznego i wewnętrznego;
pomiędzy nimi zastosowano wzmocnienia w postaci rur lub blach usztywniających.
Zewnętrzna ściana boczna stanowi jedną całość ze słupkami przednim (A), środowym (B) i
tylnym (C), progami drzwi przednich i ramą dachu. W pojazdach dwudrzwiowych obejmuje
jeszcze tylną część ściany bocznej, a w czterodrzwiowych – próg drzwi tylnych z częścią
wnęki koła. Wykonuje się je przeważnie z blach o zmiennej grubości. Przycięte na wymiar
blachy o różnej grubości i wytrzymałości, głęboko tłoczone, spawa się np. techniką
laserową.
Elementy nadwozia typu sedan
Ćwiczenie 6. - Budowa nadwozi

pojazdów

samochodowy 721306
Elementy wyposażenia standardowego i dodatkowego

pojazdów samochodowych
PLANSZA INTERAKTYWNA
1 2 3 4 5 6
7 8 9 10 11 12
13 14 15 16 17
1
POSZYCIE ZEWNĘTRZNE POJAZDU
Poszycie zewnętrzne pojazdu to tzw. karoseria. Jest to wierzchnia część nadwozia pojazdu
samochodowego. Główną funkcją karoserii jest zapewnienie konstrukcji ochronnej dla
pasażerów i elementów pojazdu. Karoseria zamyka wnętrze pojazdu i chroni je przed czynnikami
zewnętrznymi. Nadwozie samochodu jest zwykle wykonane z kombinacji materiałów, w tym
metali (takich jak stal lub aluminium), tworzyw sztucznych i kompozytów.
Oprócz swojej podstawowej funkcji, jaką jest zapewnianie ochrony i podparcia, karoseria
odgrywa również rolę w ogólnym wyglądzie i aerodynamice pojazdu. Kształt i wygląd karoserii
samochodu mogą mieć wpływ na osiągi i zużycie paliwa. Jej zadaniem jest także ochrona
kierowcy i pasażerów przed niekorzystnymi warunkami atmosferycznymi. Na jej części składają
się:
1. błotniki,
2. drzwi,
3. pokrywa silnika,
4. pokrywa bagażnika,
5. poszycie dachu.
Do produkcji karoserii używa się najczęściej blach stalowych. Rzadziej używa się sztucznych
tworzyw czy stopów aluminium. Karoseria jest przede wszystkim warstwą ochronną samochodu
przez co jest najbardziej narażona na różne uszkodzenia. Najczęściej pojawiają się takie
uszkodzenia jak matowienie lakieru. wgniecenia, rysy czy korozja.
2
LISTWY OCHRONNE
Listwy ochronne są dodatkowym wyposażeniem pojazdów samochodowych. Ich zadaniem jest

ochrona karoserii przed zarysowaniami oraz drobnymi wgnieceniami. Taka ochrona może być
montowana m.in. na przedni i tylny zderzak, boki samochodu, krawędzi drzwi czy progi.
Listwa na zderzak
Listwa drzwiowa
Listwa progowa
Narożnik
3
ELEMENTY OZDOBNE
Elementy ozdobne w pojazdach samochodowych mogą być montowane fabrycznie lub

samodzielnie przez właścicieli aut. Chodzi o wszelkiego rodzaju detale poprawiające wygląd
pojazdu zarówno wewnątrz jak i na zewnątrz. Mogą być to np. nakładki na pedały, chromowana
nakładka na wydech, drewniane elementy deski rozdzielczej a nawet naklejki na karoserię
pojazdu.
Nakładki na pedały
Chromowane listwy wkoło szyb
Naklejki na karoserii
Srebrne elementy na desce rozdzielczej
Ozdobne przeszycia
4
ZDERZAKI
Zderzaki są istotnym elementem nadwozia samochodu. Stanowią one najbardziej wysuniętą

część karoserii pojazdu, przez co są szczególnie narażone na uszkodzenia. Głównym zadaniem
zderzaków jest amortyzacja energii, która powstaje podczas kolizji lub wypadku drogowego,
dzięki czemu minimalizują uszkodzenia samochodu, chroniąc jego najważniejsze podzespoły
i zespoły. Dodatkowo pełnią rolę ozdobną, ponieważ obecnie produkowane zderzaki
dopasowywane są stylem do całej reszty pojazdu.
Zderzak z dolną kratką, która kieruje powietrze do komory silnika

Zderzak w samochodzie ciężarowym
5
LUSTERKA
Lusterka samochodowe są obowiązkowym elementem wyposażenia pojazdów samochodowych.

Bez nich pojazd nie może być dopuszczony do ruchu po drogach publicznych. Samochody
osobowe najczęściej posiadają dwa lusterka zewnętrzne, które znajdują się po prawej i lewej
stronie pojazdu oraz lusterko środkowe, umieszczone wewnątrz. Ułatwiają one kierowcy ocenę
sytuacji na drodze, zmianę pasa ruchu i manewry takie jak wyprzedzanie, skręcanie czy cofanie.
Zapewniając w ten sposób bezpieczeństwo osobom w pojeździe oraz innym uczestnikom ruchu
drogowego.
W zależności od klasy i wyposażenia samochodu zdarza się, że lusterko środkowe zastępowane

jest wyświetlaczem, który pokazuje obraz ze specjalnych kamer umieszczonych na pojeździe.
Samochody ciężarowe, ze względu na swoje gabaryty, mają montowane dodatkowe lusterka,

które poprawiają widoczność. Są to:
lusterko wsteczne - montowane w niewielu modelach, które posiadają tylną szybę;

lusterka główne szerokokątne (1) - montowane do drzwi ciężarówki;
lusterka panoramiczne (2) - znajdują się pod lub nad lusterkami głównymi, zwiększając pole
widzenia;
lusterka bliskiego zasięgu (3) - umieszczane są na prawych drzwiach bocznych (w górnej ich
części), pozwalają na obserwację krawężników oraz linii pasów ruchu;
lusterko przednie (4) - montowane w niektórych modelach aut (przy przedniej szybie),
pozwalające na ocenę sytuacji przed pojazdem (z przodu pojazdu).
lusterko boczne w samochodzie osobowym
lusterko wsteczne w samochodzie osobowym
Lusterka w samochodzie ciężarowym

6
ZMIENNE RODZAJE NADBUDOWY POJAZDU
Wymienne systemy nadbudowy pojazdów stosowane są najczęściej przed duże firmy

transportowe, kurierskie, budowlane czy centra logistyczne. Pozwalają zaoszczędzić czas,
miejsce oraz flotę samochodów. Zamontować można różnego rodzaju nadwozia np. betoniarka,
wywrotka, cysterna czy skrzynia ładunkowa.
Mogą być sterowane mechanicznie lub hydraulicznie.
Hydrauliczny system wymiany zabudowy

Mechaniczny system wymiany zabudowy
7
OTWIERANE DACHY
"Szyberdach" jest to dodatkowe „okno” umieszczone w dachu samochodu. Może być otwierany
ręcznie (np. przez korbkę) lub elektronicznie. Jest bardzo pomocny podczas upalnych dni,
ponieważ pozwala na swobodny przepływ powietrza w pojeździe co pozwala na zmniejszenie
temperatury w jego wnętrzu. Dodatkowym atutem jest to, że dzięki szyberdachowi wnętrze
pojazdu jest bardziej doświetlone oraz daje poczucie większej przestrzeni w aucie. Niewątpliwą
wadą otwartego szyberdachu jest zwiększenie oporów powietrza, co wpływa na większe zużycie
paliwa.
8
KABINY SYPIALNE
Kabiny sypialne mają zastosowanie w pojazdach ciężarowych, gdzie kierowca wyjeżdża w długą
trasę i musi mieć możliwość odpoczynku czy snu. Najczęściej kabiny takie są jedno lub dwu
osobowe. Ważną kwes ą jest również jej aerodynamiczny kształt.
Samochód ciężarowy z zamontowaną kabiną sypialną
Wnętrze kabiny sypialnej

9
DODATKOWA KLIMATYZACJA
Dodatkowy moduł klimatyzacji (klimatyzacja postojowa) najczęściej stosowany jest w busach

i autach ciężarowych. Jego głównym zadaniem jest obniżenie temperatury w gorące dni
wewnątrz kabiny, przy wyłączonym silniku. Najczęściej stosowane są klimatyzatory montowane
w dachu pojazdu, z zasilaniem elektrycznym sprężarki (12 lub 24 V). Układ ten może działać
w oparciu o czynnik chłodzący R134a lub nowszy R1234yf. Tego typu klimatyzatory sprężarkowe
pracują na ogół w obiegu zamkniętym. Stosowane są także klimatyzatory wodne, pracujące
w obiegu otwartym.
Dodatkowa klimatyzacja
10
OGRZEWANIE POSTOJOWE
Dodatkowe ogrzewanie postojowe to system, który najbardziej jest przydatny podczas silnego
mrozu. Służy do ogrzewania wnętrza pojazdu. Temperatura w pojeździe jest przyjemniejsza oraz,
co bardzo ważne, silnik nie będzie miał problemów z uruchomieniem się oraz zmniejszy się
zużycie paliwa. System ten pracuje zupełnie niezależnie od pracy silnika i może być uruchomiony
i zaprogramowany albo z wnętrza auta, a w nowszych systemach nawet zdalnie przez np.
aplikację na telefonie czy bezprzewodowego pilota.
Przykładowe działanie ogrzewania postojowego opartego na płynie chłodzącym

1. Agregat grzewczy
2. Zbiornik paliwa
3. Wentylator agregatu
4. Pompa obiegowa
5. Wymiennik ciepła
6. Dmuchawy systemu ogrzewania
Agregat grzewczy jest włączany za pomocą przycisku we wnętrzu auta, bezprzewodowego pilota
lub aplikacją na telefonie. Pompuje on paliwo ze zbiornika do agregatu. Wentylator zasysa świeże
powietrze (w tym momencie temperatura w komorze silnika zaczyna rosnąć). Pompa obiegowa
tłoczy płyn chłodniczy przez agregat grzewczy do wymiennika ciepła samochodu a następnie
przez silnik z powrotem do agregatu. W agregacie płyn chłodniczy jest podgrzewany. Ciepło jest
odprowadzane z wymiennika ciepła do wnętrza pojazdu przez specjalne dmuchawy systemu
ogrzewania. Płyn chłodniczy jest tłoczony do silnika, który w ten sposób zaczyna się ogrzewać.
11
ELEMENTY BEZPIECZEŃSTWA CZYNNEGO
Bezpieczeństwo czynne to bardzo szerokie pojęcie dotyczące zapobiegania kolizjom lub

wypadkom drogowym. Największy wpływ na nie ma kierowca. Od jego doświadczenia,
umiejętności, stanu psychicznego i fizycznego zależy czy samochód, który prowadzi, będzie
uczestniczył w niebezpiecznym zdarzeniu drogowym. Dodatkowymi elementami bezpieczeństwa
czynnego są m.in.:
Elektroniczne systemy wspomagające kierowcę, takie jak: ABS, ASR, ESP, itp.;
Konstrukcja pojazdu zapewniająca:
widoczność z pojazdu (oświetlenie, okna, lusterka, wycieraczki),
widoczność samego pojazdu (kolor, oświetlenie),
ergonomię (dzięki której kierowca nie musi odrywać rąk od kierownicy i wzroku od
drogi),
stateczność i docisk pojazdu do nawierzchni (układ kierowniczy, zawieszenie oraz
ogumienie),
Rezerwa mocy silnika umożliwiająca przyśpieszenie w razie zagrożenia.
Dobry stan techniczny samochodu.
Charakterystyka poszczególnych układów
ABS
ABS, czyli układ zapobiegający blokowaniu się kół podczas hamowania, stosowany w większości
pojazdów, który pomaga kierowcy zachować kontrolę nad pojazdem w sytuacjach nagłego
hamowania. Odbywa się to poprzez zapobieganie blokowaniu się kół, co mogłoby spowodować
poślizg pojazdu lub utratę przyczepności i możliwości zmiany toru ruchu.
System ABS działa następująco:
Czujniki na każdym kole monitorują prędkość, z jaką obraca się koło.

Gdy kierowca naciska hamulce, komputer ABS porównuje prędkość kół z prędkością, z jaką
porusza się pojazd. Jeśli jedno lub więcej kół mogłoby się zablokować, komputer ABS
interweniuje, natychmiastowo przyhamowując pulsacyjnie to koło. Takie pulsowanie
pomaga zapobiegać blokowaniu się koła i utracie przyczepności oraz sterowności.
Kierowca poczuje pulsowanie pedału hamulca, gdy system ABS zostanie włączony. Jest to
normalne i wskazuje, że system działa prawidłowo.
Układ ABS pozwala kierowcy zachować kontrolę nad pojazdem podczas hamowania, co
może być szczególnie ważne w sytuacjach awaryjnych. Należy zauważyć, że układ ABS nie
skraca drogi hamowania pojazdu.
ASR
ASR to skrót od An -Slip Regula on i jest to system bezpieczeństwa, który pomaga
pojazdowi zachować przyczepność na śliskich drogach. Odbywa się to poprzez
kontrolowanie przekazywania mocy na koła i indywidualne uruchamianie hamulców, aby
zapobiec poślizgowi kół.
System ASR działa następująco:
1. Czujniki w pojeździe monitorują prędkość i obrót kół, a także przyspieszanie i

hamowanie pojazdu.
2. Gdy system ASR wykryje, że koło się ślizga, zmniejszy dostarczaną moc do tego koła i
uruchomi hamulce, aby przywrócić kontrolę nad kołem.
3. System ASR może również regulować dostarczanie mocy na koła po jednej stronie
pojazdu, aby pomóc pojazdowi płynniej skręcać.
System ASR może być aktywowany automatycznie, gdy czujniki pojazdu wykryją poślizg kół,
lub może być aktywowany ręcznie przez kierowcę za pomocą przycisku lub przełącznika na
desce rozdzielczej. Może być szczególnie przydatny na mokrej, oblodzonej lub innej śliskiej
nawierzchni, ponieważ pomaga kierowcy zachować kontrolę nad pojazdem i uniknąć
poślizgu lub utraty przyczepności.
ESP
ESP to skrót od "Electronic Stability Program" . Jest to skomputeryzowany system, którego
zadaniem jest pomoc pojazdowi w utrzymaniu stabilności i przyczepności podczas jazdy.
System ESP wykorzystuje czujniki do monitorowania prędkości i kierunku jazdy pojazdu, a

także położenia kierownicy i siły hamowania stosowanej przez kierowcę. Jeśli system ESP
wykryje, że pojazd traci stabilność lub przyczepność, automatycznie przyhamuje
poszczególne koła i/lub zmniejszy moc silnika, aby pomóc kierowcy odzyskać kontrolę nad
pojazdem. System ESP może być szczególnie pomocny w sytuacjach, gdy kierowca traci
panowanie nad pojazdem na skutek nadsterowności (zbyt gwałtownego skręcenia
kierownicą) lub podsterowności (nieobracania kierownicą na tyle, aby podążać zamierzonym
torem). Może być również pomocny w sytuacjach, gdy nawierzchnia drogi jest śliska lub
nierówna, na przykład na mokrych lub zaśnieżonych drogach. System ESP ma na celu
poprawę prowadzenia i stabilności pojazdu, co może pomóc zmniejszyć ryzyko wypadków i
poprawić bezpieczeństwo kierowcy i pasażerów.
12
ELEMENTY BEZPIECZEŃSTWA BIERNEGO
Elementami bezpieczeństwa biernego są wszelkie elementy, które mają na celu zmniejszenie

skutków zaistniałej kolizji lub wypadku drogowego. W jego skład wchodzą:
odpowiednia konstrukcja nadwozia (wzmocnienia boczne, klatka bezpieczeństwa, strefy

kontrolowanego zgniotu),
kształt nadwozia bezpieczny dla uczestników zewnętrznych (brak ostrych i wystających
krawędzi, składane lusterka boczne),
łamana kolumna kierownicy,
poduszki powietrzne,
pasy bezpieczeństwa,
napinacze pasów bezpieczeństwa,
zagłówki,
foteliki samochodowe dla dzieci,
układ paliwowy posiadający zabezpieczenia przez wypływem paliwa, wykonany
z elementów nieiskrzących,
nowoczesne systemy pre-safe.
Systemy pre-safe – znane również jako systemy przedkolizyjne, to zaawansowane systemy

wspomagania kierowcy (ADAS), które mają wykrywać potencjalne kolizje i podejmować kroki w
celu złagodzenia ich skutków. Systemy te wykorzystują czujniki, takie jak radar, lidar i kamery, do
monitorowania otaczającego środowiska i wykrywania potencjalnych zagrożeń, takich jak inne
pojazdy, piesi lub obiekty na drodze. W przypadku wykrycia potencjalnej kolizji system pre-safe
może podjąć szereg działań, aby pomóc chronić pasażerów pojazdu, takich jak zaciśnięcie pasów
bezpieczeństwa, zamknięcie okien i szyberdachu, a nawet uruchomienie hamulców w celu
zmniejszenia prędkości pojazdu . Niektóre systemy pre-safe mogą również aktywować poduszki
powietrzne pojazdu w oczekiwaniu na kolizję, aby zapewnić dodatkową ochronę pasażerom.
Strefy kontrolowanego zgniotu

Trzypunktowe pasy bezpieczeństwa
Napinacz pasów bezpieczeństwa

Foteliki samochodowe dla dzieci
13
PODUSZKI POWIETRZNE
Poduszki powietrzne są jednym z elementów bezpieczeństwa biernego pojazdu. Są

standardowym i bardzo ważnym wyposażeniem samochodu. Ich celem jest zwiększenie
bezpieczeństwa kierowcy i pasażerów w razie kolizji lub wypadku drogowego. Zbudowane są
z trzech elementów:
układ aktywujący,
generator gazu,
elastyczny pojemnik napełniany gazem.
W zależności od klasy auta montuje się różne rodzaje poduszek powietrznych. Poduszki dzieli się
ze względu na lokalizacje umieszczenia jej w pojeździe. Występują takie rodzaje poduszek
powietrznych jak:
przednie,
boczne,
kolanowe,
kurtynowe,
centralne,
dla pieszych.
Fazy działania poduszki
1. Stan poduszki po około 10 ms od uderzenia w przeszkodę z prędkością 80 km/h.

2. Stan poduszki po około 20 ms od uderzenia w przeszkodę z prędkością 80 km/h. Poduszka
zaczyna się napełniać gazem.
3. Po 30 ms poduszka jest całkowicie napełniona gazem. Energia uderzenia została już
częściowo zmniejszona przez naciągający się pas bezpieczeństwa.
4. Po ok 80 ms twarz i górna część ciała uderza w poduszkę, która zaczyna się opróżniać
szczelinami od strony kierowcy.
5. Po około 120 ms poduszka jest prawie pusta. Ciało kierowcy przemieszcza się z powrotem
w stronę oparcia.
Umiejscowienie poszczególnych poduszek powietrznych
1. Przednie poduszki powietrzne

2. Kolanowe poduszki powietrzne
3. Boczne poduszki powietrzne
4. Kurtyny powietrzne
14
TABLICA ROZDZIELCZA
Tablica rozdzielcza jest to jedna z części deski rozdzielczej. W zależności od wyposażenia i modelu
pojazdu mogą się tam znaleźć np. prędkościomierz, obrotomierz, drogomierz, wskaźniki oraz
lampki kontrolne. Pokazują one kierowcy podstawowe informacje i parametry dotyczące
funkcjonowania pojazdu i jego podzespołów.
Przykładowa tablica rozdzielcza

15
ELEMENTY STEROWANIA PRACĄ POJAZDU
Większość elementów sterowania pracą pojazdu znajduje się na desce rozdzielczej

umiejscowionej w przedniej części pojazdu (kabinie pasażerskiej). Na desce rozdzielczej znajdują
się różne przełączniki czy przyciski, które pozwalają regulować, włączać czy wyłączać funkcje
pojazdu jak np. klimatyzacja, kierunkowskazy, ogrzewanie tylnej szyby czy światła awaryjne.
Dodatkowo poduszki powietrzne są zwykle umieszczane w kierownicy i desce rozdzielczej
samochodu. Poduszki powietrzne w kierownicy mają na celu ochronę kierowcy, podczas gdy
poduszki powietrzne w desce rozdzielczej mają na celu ochronę pasażera na przednim siedzeniu.
1. Klamka drzwi
2. Wyłącznik centralnego zamka
3. Elektryczna regulacja lusterek zewnętrznych
4. Elektryczne szyby
5. Blokada szyb
6. Dźwignia świateł i kierunkowskazów
7. Dźwignia wycieraczek
8. Zegary (np. prędkościomierz, obrotomierz)
9. Przyciski na kierownicy mul funkcyjnej (m.in. regulacja głośności radia, odbieranie połączeń
telefonicznych)
10. Wyloty powietrza z pokrętłem
11. Podgrzewane fotele
12. System VALET
13. Światła awaryjne
14. Blokada drzwi
15. Wyświetlacz
16. Radio
17. Telefon
18. Układ klimatyzacji
19. Funkcje radia
20. Nawigacja
21. Menu
22. Obieg powietrza
23. Ogrzewanie szyb
16
SIEDZENIA
Fotele samochodowe są jednym z obowiązkowych elementów wyposażenia pojazdów

samochodowych. Umożliwiają one wygodne, komfortowe, a przede wszystkim bezpieczne
przemieszczanie się.
Konstrukcja fotela samochodowego
Fotele samochodowe
Siedzenia autobusowe
17
ZAGŁÓWKI
Zagłówki samochodowe są jednym z elementów bezpieczeństwa biernego. Ich zadaniem jest

niedopuszczenie, aby głowa osoby siedzącej w fotelu nagle przemieściła się w stronę tyłu
pojazdu w przypadku kolizji lub wypadku drogowego. Chroni w ten sposób kręgosłup przed
urazami. Dodatkowo zagłówki służą do podniesienia komfortu jazdy poprzez możliwość
wygodnego oparcia głowy.
W zależności od wyposażenia samochodu, stosowane mogą być tzw. aktywne zagłówki.
Zapewniają one dodatkową ochronę kręgosłupa oraz okolic szyi w razie wypadku. Działa on na
zasadzie dźwigni. Podczas kolizji ciało człowieka przesuwa się w sposób bezwładny do oparcia
fotela. Umieszczony we wnętrzu fotela specjalny panel jest naciskany przez plecy powodując
wysunięcie zagłówka. Dzięki temu głowa uzyskuje dodatkowo oparcie i ogranicza się ryzyko
uszkodzenia kręgosłupa i kręgów szyjnych.
Zagłówek samochodowy
Sposób działania aktywnego zagłówka samochodowego
Elementy wyposażenia standardowego i dodatkowego pojazdów samochodowych

Miejsce na notatki
Ćwiczenie 3. - Elementy bezpieczeństwa Ćwiczenie 4. - Rodzaje lusterek
w samochodach ciężarowych
Ćwiczenie 5. - Klimatyzacja postojowa


samochodowy 721306
Ćwiczenie 1. - Rodzaje nadwozi 輸
Przyporządkuj nadwozia do grupy nadwozi zamkniętych lub otwartych. 輸
Nadwozia zamknięte
Kombi Roadster
Limuzyna Speedster
Buggy Hatchback
Nadwozia otwarte
Kabriolet Coupe Li back
Sedan
Ćwiczenie 2. - Kształty nadwozi 輸
Ćwiczenie 3. - Elementy bezpieczeństwa 醙
Ćwiczenie 4. - Rodzaje lusterek w samochodach ciężarowych 輸
Ćwiczenie 5. - Klimatyzacja postojowa 輸
Ćwiczenie 6. - Budowa nadwozi pojazdów 醙
Ćwiczenie 7. - Test 難
Ćwiczenie 8. - Elementy nadwozi pojazdów 醙


samochodowy 721306
Aby wyszukać pojęcie lub frazę występujące w słowniku, wpisz je w poniższą ramkę.
Filtruj pojęcie 
Słownik
alternator
prądnica prądu przemiennego, której zadaniem jest wytwarzanie prądu poprzez zmianę
energii mechanicznej wytwarzanej podczas pracy silnika i zasilanie poszczególnych
odbiorników pojazdu po jego uruchomieniu (rozruchu). Alternator zastąpił wcześniej
montowane prądnice prądu stałego. Jest on zlokalizowany przy silniku. Wał korbowy
napędzający alternator połączony jest za pośrednictwem pasa wielorowkowego (lub
klinowego w starszych konstrukcjach)
Wizualizacja 3D „Pojazd samochodowy”

amortyzator
rozprasza nadmiar energii w układzie mechanicznym, odpowiadając za tłumienie drgań

kół i nadwozia. Amortyzator ma zapewnić stabilności jazdy i przyczepność koła do jezdni
oraz ma zapobiegać odrywaniu się koła od podłoża. Celem pracy amortyzatora jest
zwiększenie komfortu podróży i zabezpieczenie pojazdu, w tym jego elementów
i układów, przed negatywnym oddziaływaniem drgań. Amortyzator jest częścią układu
zawieszenia

belka skrętna
rodzaj zawieszenia półzależnego, które stosowane jest na tylnej osi nienapędzanej. Składa
się z dwóch wahaczy wzdłużnych, mocowanych do podwozia elastycznymi przegubami.
Efektem zastosowania belki skrętnej jest ograniczony wpływ ruchu pionowego jednego
koła na ruch drugiego koła tej samej osi. Podczas pokonywania niewielkiej nierówności
przez jedno z kół, zawieszenie będzie zachowywać się jak niezależne, natomiast większa
nierówność będzie oddziaływać także na koło po stronie przeciwnej

bezpieczeństwo bierne
zespół cech, elementów i systemów ochrony uczestników zdarzenia drogowego. Do

bezpieczeństwa biernego zalicza się rozwiązania techniczne mające na celu
zminimalizowanie, wśród poszkodowanych, skutków kolizji drogowej lub wypadku
Animacja 2D/3D „Różne typy nadwozi pojazdów samochodowych/samochodów”
Atlas interaktywny „Struktury budowy nadwozi pojazdów samochodowych”
Plansza interaktywna „Elementy wyposażenia standardowego i dodatkowego pojazdów

samochodowych”
bezpieczeństwo czynne
zespół cech, elementów i systemów pojazdu zmniejszających prawdopodobieństwo

wystąpienia zdarzenia drogowego. Do bezpieczeństwa czynnego należą wszystkie
elementy oraz czynniki układu pojazd‐człowiek zapobiegające kolizji lub wypadkowi

samochodowych”
common rail
technologia zasilania silników, w której stosuje się bezpośredni wtrysk paliwa do komory
spalania; początkowo stosowana była w silnikach z zapłonem samoczynnym, ale
w późniejszym okresie przeniesiono ją również do silników z zapłonem iskrowym.
W układach tych sekwencyjna pompa paliwa została zastąpiona przez pompę
wysokociśnieniową. Tłoczy ona paliwo do tzw. akumulatora zasilającego, który jest
wspólny dla wszystkich cylindrów. Technologia Common rail nazywana jest magistralą lub
szyną (z ang. common rail)

coupe
rodzaj zamkniętego, dwubryłowego nadwozia pojazdu, o charakterze sportowym.

Cechuje się długą maską, nisko poprowadzoną linią dachu płynnie przechodzącą w tył
pojazdu, jest trzydrzwiowe. Nadwozie tego typu ma od 2 do 4 miejsc siedzących.
W konfiguracji 4 miejsc siedzących tylne siedzenia są zazwyczaj niepełnowymiarowe
czynniki chłodnicze (Ra-123a, R-1234yf)
płyny robocze wykazujące właściwości termodynamiczne, wykorzystywane w procesie

naprzemiennego odbierania i oddawania ciepła, w skutek czego możliwe jest obniżanie
temperatury powietrza w kabinie pojazdu. Czynniki chłodnicze charakteryzuje m.in.
wskaźnik GWP (ang. global warming potential), który określa ich wpływ na niszczenie
warstwy ozonowej.
W Unii Europejskiej od 2017 roku producenci samochodów mają obowiązek stosowania

czynnika o obniżonym współczynniku GWP, w związku z tym zatwierdzono stosowanie
czynnika R‐1234yf, dla wszystkich samochodów wyprodukowanych po 2017, w starszych
pojazdach nadal można stosować czynnik Ra‐123a

samochodowych”
dwumasowe koło zamachowe
koło dwumasowe służy do przesunięcia drgań rezonansowych do prędkości obrotowej

w zakresie pracy rozrusznika. Sprawia to, że silnik może pracować stabilnie w całym
zakresie prędkości obrotowej. Działanie koła dwumasowego zapewnia silnikowi i innym
elementom układu napędowego cichą i równomierną pracę

hatchback
rodzaj nadwozia pojazdu mającego dwubryłową sylwetkę. Do pierwszej bryły należy

komora silnikowa oraz przedni pas, natomiast do drugiej kabina oraz bagażnik. Nadwozie
tego typu może być trzy- lub pięciodrzwiowe. Klapa bagażnika (zaliczana do drzwi)
odchyla się do góry, zapewniając dostęp do przestrzeni bagażowej

kabriolet
rodzaj nadwozia auta osobowego mającego odkrytą kabinę pasażerską. Dach

w samochodach tego typu jest materiałowy lub karoseryjny i można go schować tuż za
kabiną pasażerską, w specjalnie przewidzianej do tego wnęce. Aby zmniejszyć skutki
dachowania w takim samochodzie, za zagłówkami siedzeń montuje się pałąki
przeciwkapotażowe; mogą się one również wysuwać automatycznie, w chwili wykrycia
przechyłu większego niż dozwolony próg graniczny

kadłub silnika
element, w którym umieszcza się główne części silnika, np. mechanizm korbowy.
Nazywany jest blokiem cylindrowym lub skrótowo – blokiem. Wykonuje się go w postaci
odlewu żeliwnego lub ze stopów aluminium

kanał dolotowy
przewód, którym do silnika doprowadzany jest ładunek, czyli powietrze lub mieszanka
paliwowo‐powietrzna (w starych silnikach zasilanych gaźnikowo lub z pośrednim
wtryskiem benzyny). Nowe rozwiązania technologiczne pozwalają na zmianę długości
kanału dolotowego w zależności od obrotów silnika, co usprawnia doładowanie silnika
ładunkiem

kolumna MacPhersona
rodzaj samochodowego układu zawieszenia, w którym górna część amortyzatora

teleskopowego pełni rolę elementu tłumiącego oraz prowadzącego koło. Jest szeroko
stosowana w przednim zawieszeniu nowoczesnych pojazdów. Nazwa pochodzi od
nazwiska inżyniera, który wynalazł i rozwinął konstrukcję tej kolumny

kombi
typ nadwozia pojazdu dwubryłowego, w którym nie wydzielono dokładnie części

bagażowej, ale, aby powiększyć przestrzeń bagażową, kabinę oraz linię dachu
przedłużono po sam koniec karoserii. Nadwozie tego typu daje możliwość przewozu
ładunków o dużej objętości

komora spalania
przestrzeń w silniku spalinowym, w której dochodzi do zapłonu mieszanki

paliwowo‐powietrznej; moment zapłonu rozpoczyna proces spalania, który pozwala
uzyskać energię na suw pracy. Kształt komory spalania ma wpływ na pole powierzchni
czoła płomienia oraz na intensywność i sposób zawirowania mieszanki palnej

lamelki
wąskie nacięcia bieżnika opony, które umożliwiają odprowadzenia wody i zmniejszenie

napięcia powierzchniowego cieczy, tym samym zapewniając odpowiednią przyczepność
opony do nawierzchni. Zapobiegają powstawaniu zjawiska akwaplanacji (aquaplaningu).
Są stosowane także w oponach zimowych gdzie ich przeznaczeniem jest zwiększenie
przyczepności w śniegu lub na lodzie

li back
typ nadwozia, który łączy w sobie zalety dwóch aut – limuzyny oraz hatchback.
W samochodzie z tym nadwoziem tylna szyba i klapa bagażnika są ze sobą połączone,
a stopień ich nachylenia jest niewielki. Taka budowa auta podnosi funkcjonalność
nadwozia ฀– duża klapa bagażnika ułatwia dostęp do strefy bagażowej, jednocześnie
poprawiając stylistykę samochodu

limuzyna
rodzaj zamkniętego nadwozia pojazdu, trójbryłowy, mający dobrze wyróżnione przedziały

– pasażerski oraz bagażowy. Terminu „limuzyna” używa się w odniesieniu do
reprezentacyjnych sedanów, czyli dużych, przestronnych, luksusowo wyposażonych aut

maglownica
funkcjonujące w języku potocznym określenie zębatkowej przekładni kierowniczej, która

przenosi ruch obrotowy koła kierownicy na mechanizm zwrotniczy, powodując skręt kół.
Stosuje się ją w większości współczesnych aut

mechanizm różnicowy (dyferencjał)
umożliwia toczenie się kół napędowych po różnych torach z różnymi prędkościami

obrotowymi. Zapobiega powstawaniu poślizgu kół, który miałby miejsce w trakcie jazdy
po łuku, gdzie zewnętrzne koło pokonuje drogę dłuższą od koła wewnętrznego

miska olejowa
zbiornik na olej silnikowy, znajdujący się poniżej wału korbowego. Z miski olejowej
czerpany i pompowany jest olej do wszystkich układów silnika wymagających
smarowania. Objętość miski olejowej powinna być taka sama jak objętość oleju krążącego
w układzie smarowania. W misce olejowej znajduje się studzienka olejowa, będąca
wgłębnym zbiornikiem, w którym umieszcza się zakończenie przewodu ssącego

mivomat
nazwa stosowana przez firmy Volvo i Mercedes odnosząca się do samopoziomującego się
układu zawieszenia tylnego. System, współpracując z elementami tłumiąco‐resorującymi
zawieszenia, utrzymuje prześwit pojazdu na takim samym poziomie, niezależnie od tego,
jaki jest aktualny stopień załadowania i obciążenia pojazdu

nadwozie
zewnętrzna obudowa pojazdu. Jego największą częścią jest kadłub, który powinien być
wytrzymały, lekki, szczelny i zapewniać ochronę przed zjawiskami atmosferycznymi,
hałasem oraz przed skutkami zdarzenia drogowego. Nadwozie może być samonośne (np.
w pojazdach osobowych, w których wszystkie elementy układów napędowego i jezdnego
mocowane są do karoserii) lub ramowe (w autach terenowych, w których elementy
układów jezdnego i napędowego mocowane są do stelaża ramy nośnej; na tę ramę
nakładane jest nadwozie niezależne konstrukcyjnie)

samochodowych”

napęd 4x4 lub 4WD
napęd na cztery koła (potocznie: cztery na cztery), odnosi się do dwuosiowego układu
napędowego pojazdu zdolnego do jednoczesnego dostarczania momentu obrotowego na
wszystkie koła. Moment ten może być dostarczany stale lub po inicjacji przez kierowcę.
Zastosowanie tego napędu poprawia przyczepność przy niebezpiecznych warunkach
jazdy, takich jak śnieg, lód czy żwir lub w innych sytuacjach, które mogą utrudniać
panowanie nad pojazdem. Moment obrotowy przekazywany na obydwie osie poprawia
przyczepność i kontrolę

panewki
część głównych i korbowych łożysk ślizgowych, na których opiera się czop

łożyskowanego wału lub osi. Panewki ślizgowe dzieli się ze względu na stosunek ich
grubości do średnicy wewnętrznej łożyska. Wyróżnia się panewki grubościenne
i cienkościenne. We współczesnych silnikach spalinowych często stosuje się również
półpanewki, czyli dzielone panewki cienkościenne
pickup
rodzaj nadwozia pojazdu, który został zbudowany na podstawie samochodu osobowego

lub terenowego. Ma zamkniętą kabinę pasażerską z przodu i przestrzeń ładunkową bez
dachu z tyłu. Przestrzeń ładunkowa pickupów zaczyna się tuż za siedzeniami;
charakteryzuje się sztywnymi pionowymi burtami z otwieraną burtą tylną, która
umożliwia dostęp do przestrzeni i załadunek bagażu. Samochody z tym rodzajem
nadwozia są popularne w USA, Australii, a także w Wielkiej Brytanii

podłużnica
wzdłużny element nośny wbudowany w konstrukcję podwozia. Odpowiada za właściwą

sztywność oraz odporność konstrukcji pojazdu na zginanie. Konstrukcja ramy pojazdu
składa się z podłużnic, poprzecznic i komponentów wzmacniających

podwozie
zespół powiązanych ze sobą mechanizmów i elementów pojazdu, umożliwiający jego

poruszanie się po drodze i przejmowanie sił dynamicznych występujących podczas
ruchu. Do głównych układów tworzących podwozie zalicza się układ przeniesienia
napędu, układ nośny i jezdny, układ kierowniczy i układ hamulcowy

pompa paliwa (paliwowa)
jest elementem wchodzącym w skład układu zasilania paliwem. Aktualnie, mechaniczne

pompy membranowe wypierane są przez pompy elektryczne, które mogą być
instalowane bezpośrednio w zbiorniku paliwa lub pod nim (pompy zatapialne lub
liniowe). Żywotność pomp paliwa zależy od ich konstrukcji oraz warunków eksploatacji
i średnio wynosi 200 − 300 tysięcy kilometrów przebiegu pojazdu

pre-safe
system przewidujący zagrożenie podczas użytkowania pojazdu, który inicjuje

odpowiednią reakcję. Wykorzystuje informacje z czujników, przewidując zachowania
i zagrożenia takie jak konieczność nagłego hamowania lub poślizg pojazdu. Główne
zadania systemu pre‐safe to napinanie pasów bezpieczeństwa, ustawienie foteli
w najbezpieczniejszej pozycji dla pasażerów podczas uruchomienia poduszek
powietrznych czy, w przypadku dachowania, zamykanie okien oraz szyberdachu. System
ten może dostosowywać siłę hamowania do sytuacji drogowej i panujących warunków
zewnętrznych
samochodowych”
przekładnia główna
przekładnia mająca za zadanie redukować prędkość obrotową, zwiększać moment

obrotowy i zmieniać kierunek przekazywania napędu. Przekładnie główne dzieli się na
jedno-, dwu- i wielostopniowe. Znajduje się między napędzanymi kołami, może być
umieszczona w moście napędowym lub, rzadziej, w obudowie skrzyni biegów

przekładnia hydrokinetyczna
przekładnia hydrauliczna, w której wykorzystuje się energię kinetyczną cieczy np. oleju
hydraulicznego. Przekładnie tę wykorzystuje się w automatycznych skrzyniach biegów
(wyparła sprzęgło hydrokinetyczne). Pod względem konstrukcyjnym różni się od
sprzęgła hydrokinetycznego posiadaniem wirnika kierownicy, który za pomocą
jednokierunkowego sprzęgła (tzw. wolnego koła) połączony jest z obudową skrzyni
biegów

skrzynia rozdzielcza z reduktorem
rodzaj skrzyni rozdzielczo‐redukcyjnej, która rozdziela napęd na cztery koła oraz

redukuje wszystkie przełożenia w układzie napędowym. Terenowe reduktory mają
z reguły przełożenie 2 : 1, ale istnieją też rozwiązania o przełożeniach niskich np. 1, 5 : 1
lub wysokich np. 4 : 1. W pojazdach użytkowych oraz niektórych quadach stosuje się
reduktory trzybiegowe (przełożenia redukowane są w nich dwustopniowo). Celem ich
stosowania jest skrócenie przełożeń, co z kolei prowadzi do zwiększenia siły napędowej
na kołach przy jednoczesnej redukcji prędkości. Dzięki takiemu działaniu zwiększa się
uciąg pojazdu oraz łatwiejsza staje się jazda w terenie

sprzęgło cierne
rodzaj sprzęgła poślizgowego, w którym moment obrotowy przekazywany jest poprzez

połączenie cierne. Jego mechanizm działania polega na tym, że para lub więcej
elementów ciernych dociskanych jest do siebie dzięki elementom pomocniczym –
sprężynom lub cięgnom. Sprzęgło to pełni rolę ogranicznika maksymalnego momentu
obrotowego, obciążającego mechanizmy, co zapewnia płynne przeniesienie momentu
i daje ochronę przed uszkodzeniem lub nadmiernym zużyciem. W momencie, w którym
powstają obciążenia dynamiczne mocno przekraczające wartość graniczną wyznaczoną
dla sprzęgła, następuje poślizg sprzęgła, co zabezpiecza mechanizmy napędowe przed
przeciążeniem
sprzęgło elektromagnetyczne
sprzęgło, w którym przeniesienie napędu zachodzi dzięki działaniu pola

magnetycznego, które wpływa na elektromagnesy. Przerwy w obwodzie elektrycznym
skutkują wyłączeniem lub włączeniem sprzęgła. Wyróżnia się sprzęgła wykorzystujące
tarcze dociskowe lub pastę bądź proszek ferromagnetyczny

sprzęgło hydrokinetyczne
sprzęgło, w którym za pośrednictwem cieczy takiej jak emulsja, olej lub woda
przenoszony jest ruch obrotowy z elementu czynnego do biernego. Główne założenie
działania tego mechanizmu polega na połączeniu pompy oraz turbiny, która jest
napędzana przez ciecz w jednej obudowie

tarcza dociskowa, docisk
część sprzęgła tarczowego, współpracująca z tarczą sprzęgła. Ochrania on centralną

tarczę sprzęgła. Wraz z kołem zamachowym, z którym się obraca, musi móc przesuwać
się wzdłuż osi sprzęgła w czasie włączania i wyłączania, dlatego też tarcze dociskowe są
łączone przesuwnie z kołem zamachowym. Wymagana jest odpowiednia sztywność tarcz
dociskowych, żeby otrzymać równomierny docisk o konkretnej masie, która zbiera
ciepło powstałe w wyniku tarcia

wahacz
sztywna część zawieszenia odizolowana w większości przypadków od osi tulejami

metalowo‐gumowymi (tzw. silentblockami), w celu wytłumienia drgań, które są
przenoszone z nawierzchni. Mają postać profili wytłaczanych z blachy stalowej,
konstrukcyjnej o podwyższonej wytrzymałości (przekrój zamknięty lub otwarty).
Wykonuje się je również jako odlewy żeliwne, odkuwki stalowe lub też odlewy ze stopów
lekkich (np. aluminium)

wał korbowy
element układu korbowego zamieniającym ruch posuwisto‐zwrotny tłoków na ruch

obrotowy. Napędza mechanizmy pomocnicze silnika m.in.: mechanizm rozrządu, pompę
cieczy chłodzącej czy pompę oleju. Wał korbowy jest obciążony siłami pochodzącymi od
ciśnienia w komorze spalania oraz siłami bezwładności od elementów wykonujących
ruch obrotowy i posuwisto zwrotny – na wał działa ściskanie, zginanie, ścinanie,
rozciąganie i skręcanie
wał napędowy
przenosi napęd z silnika do kolejnych, oddalonych od siebie zespołów układu

napędowego. W typowej konfiguracji układu przeniesienia napędu wał napędowy łączy
skrzynię biegów z przekładnią główną tylnego mostu. W pojazdach, gdzie występuje
więcej niż jedna oś napędowa, znajduje się kilka wałów napędowych łączących skrzynię
biegów ze skrzynią rozdzielczą, którą następnie łączy się z mostami napędowymi

wał sprzęgłowy, wałek wejściowy
część skrzyni biegów, w której osadzona jest tarcza sprzęgła

wałek rozrządu
steruje otwieraniem i zamykaniem zaworów za pomocą krzywek o określonym kształcie

i średnicy. Liczba krzywek odpowiada liczbie zaworów pracujących w silniku oraz za ich
otwieranie i zamykanie. Należy do układu rozrządu

wskaźnik poziomu oleju
wskaźnik pozwalający na kontrolę poziomu oleju w silniku. Ulokowany jest najczęściej

w bloku silnika lub w obudowie skrzyni biegów. Poziom oleju powinien być regularnie
kontrolowany przez kierowcę

zawieszenie typu Mac Pherson
rodzaj zawieszenia, które pracuje osobno dla każdego z kół samochodu. Amortyzator
znajdujący się wewnątrz sprężyny pełni rolę tłumiącą, w którym jego dolna część
przymocowana jest do górnego punktu zwrotnicy. Dolna część sprężyny podparta jest
przez dolny talerz oporowy, a dolna część zwrotnicy jest połączona z wahaczem
poprzecznym. Zaletą tego zawieszenia jest zwarta, prosta budowa, dobra sprężystość
i skuteczne tłumienie drgań

zawieszenie wielowahaczowe
typ zawieszenia niezależnego składającego się z kilku wahaczy np. z wahacza skośnego
z dwoma drążkami poprzecznymi. Wahacze montuje się do podwozia przy pomocy tulei
metalowo‐gumowych, zaś z drugiej strony zakończone są ruchomym przegubem
kulowym. Pełnią funkcję elementów nośnych dla całej konstrukcji samochodu


samochodowy 721306
Spis treści
Cele i efekty kształcenia

Struktura e‐materiału
Wskazówki do wykorzystania w pracy dydaktycznej e‐materiału dla zawodu blacharz
samochodowy
Wymagania techniczne
Cele i efekty kształcenia

E‐materiał uwzględnia treści, które pozwolą na osiągnięcie, zgodnie z podstawą
programową, celów kształcenia w zawodzie blacharz samochodowy. Tematyka e‐materiału
służy przygotowaniu absolwenta do profesjonalnego wykonywania zadań zawodowych.
E‐materiał przeznaczony dla kwalifikacji MOT.01. Diagnozowanie i naprawa nadwozi

pojazdów samochodowych wyodrębnionej w zawodzie blacharz samochodowy 721306.
Cele kształcenia
Wspiera osiąganie celów kształcenia określonych dla kwalifikacji MOT.01. Diagnozowanie

i naprawa nadwozi pojazdów samochodowych:
oceniania stanu technicznego nadwozi pojazdów samochodowych;

naprawiania nadwozi pojazdów samochodowych.
Efekty kształcenia
MOT.01.2. Podstawy blacharstwa samochodowego
Uczeń:
4) przestrzega zasad sporządzania rysunku technicznego,
5) posługuje się dokumentacją techniczną maszyn i urządzeń,
6) klasyfikuje części maszyn i urządzeń,
7) rozróżnia maszyny i urządzenia, takie jak: silniki, sprężarki, pompy, napędy hydrauliczne,
mechanizmy pneumatyczne,
8) charakteryzuje rodzaje połączeń rozłącznych i nierozłącznych,
9) stosuje zasady tolerancji i pasowań w zakresie dokładności i współpracujących części

maszyn,
10) rozróżnia materiały konstrukcyjne i eksploatacyjne.
MOT.01.3. Diagnozowanie stanu technicznego nadwozi pojazdów samochodowych
Uczeń:
1) rozpoznaje rodzaje nadwozi pojazdów samochodowych.
Struktura e-materiału
1. „Wprowadzenie”
Przedstawia podstawowe informacje o e‐materiale, które ułatwią użytkownikowi wstępne

zapoznanie się z zawartością materiału: odniesienie do podstawy programowej, zakres
tematyczny oraz opis budowy e‐materiału.
2. Materiały multimedialne
Zawierają różnego rodzaju multimedia, które ułatwiają uczącemu się przyswojenie wiedzy.
E‐materiał „Podstawy budowy pojazdów samochodowych” składa się z czterech materiałów
multimedialnych.
Wizualizacja modelu w grafice 3D „Pojazd samochodowy” przedstawia wygląd

poszczególnych części składowych pojazdów samochodowych.
Animacja modelu w grafice 2D/3D „Różne typy nadwozi pojazdów
samochodowych/samochodów” przedstawia nadwozia pojazdów samochodowych.
Atlas interaktywny „Struktury budowy nadwozi pojazdów samochodowych” zawiera
grafiki przedstawiające struktury budowy nadwozi pojazdów samochodowych (m in.
budowa klasycznych nadwozi samochodowych, budowa nadwozi z elementami
nieżelaznymi, budowa nadwozi z elementami kompozytowymi i tworzywami
sztucznymi).
samochodowych” przedstawia wyposażenie standardowe pojazdów samochodowych
(osobowych, dostawczych, ciężarowych, autobusów oraz możliwe wyposażenie
dodatkowe, np. ułatwiające pracę kierowcy, zwiększające ładowność pojazdu, czy ilość
przewożonego ładunku).
3. Obudowa dydaktyczna
„Interaktywne materiały sprawdzające” pozwalają zweryfikować poziom opanowania

wiedzy i umiejętności zawartych w e‐materiale.
„Słownik pojęć dla e‐materiału” zawiera objaśnienia specjalistycznego słownictwa
występującego w całym materiale.
„Przwodnik dla nauczyciela” zawiera sugestie do wykorzystania e‐materiału w ramach
pracy dydaktycznej.
„Przewodnik dla uczącego się” zawiera wskazówki i instrukcje dotyczące
wykorzystania e‐materiału w ramach samodzielnej nauki.
„Netografia i bibliografia” stanowi listę materiałów, na bazie których został opracowany
e‐materiał.
„Instrukcja użytkowania” objaśnia działanie materiału oraz poszczególnych jego
elementów.
Wprowadzenie
Pojazd samochodowy
Różne typy nadwozi pojazdów


samochodowych
Atlas interaktywny

dodatkowego pojazdów
samochodowych

Wskazówki do wykorzystania w pracy dydaktycznej e-materiału dla zawodu

blacharz samochodowy
Praca uczniów podczas zajęć
E‐materiał stanowi nowoczesną pomoc dydaktyczną wspomagającą proces kształcenia

zawodowego. Ułatwi on uczniom zapoznanie się oraz zapamiętanie pojęć związanych
z podstawą budowy pojazdów samochodowych.
Praca na lekcji zakłada aktywną postawę zarówno nauczyciela, jak i uczniów. Ważnym
założeniem jest praca nad jednym materiałem na różne sposoby i za pomocą różnych
technik, mająca na celu jak najlepsze zapamiętanie informacji.
Poniżej znajdują się propozycje wykorzystania poszczególnych elementów materiału

w ramach lekcji, w samodzielnej pracy ucznia, pracy w grupach i pracy całego zespołu
klasowego.
Praca uczniów w grupach i w zespole klasowym
Wizualizacja modelu w grafice 3D „Pojazd samochodowy”
Na lekcji nauczyciel prezentuje uczniom wizualizację pojazdu samochodowego. Dzięki

formatowi 3D uczniowie mają możliwość zobaczenia maszyn w pełnej panoramie
i przyjrzenia się ich elementom z bliska.
Wizualizacja dokładnie pokazuje uczniom wygląd poszczególnych części składowych
samochodu, omawia ich budowę, rodzaje, zastosowanie oraz przeznaczenie.
Zadaniem uczniów jest oglądanie i zapamiętywanie jak największej ilości informacji.
Po zakończeniu przeglądania wizualizacji uczniowie są dzieleni na sześć grup. Każda
z nich otrzymuje inny temat, czyli osobny element samochodu do scharakteryzowania.
Grupa 1. ma scharakteryzować nadwozie, grupa 2. – silnik, grupa 3. – układ jezdny,
grupa 4. – układ napędowy, grupa 5. – układ nośny, grupa 6. – układ prowadzenia.
Zadaniem grup uczniów jest przygotowanie omówienia wylosowanego tematu
pozostałym grupom w możliwie jak najbardziej szczegółowy i wyczerpujący sposób.
Przy przygotowywaniu omówienia swoich zagadnień grupy mogą korzystać
z informacji zawartych w Internecie oraz w słowniku pojęć dla e‐materiału.
Nauczyciel informuje każdą z grup o tym, co będzie oceniał podczas prezentacji
zagadnień oraz odpowiada na ewentualne pytania uczniów.
Nauczyciel zachęca grupy uczniów do jak najlepszego opisania zagadnień, sugerując,
że podczas zajęć oceni ich wysiłki. Może to być ocena opisowa lub wpis oceny do
dziennika.
Uczniowie prezentują swoje wypowiedzi podczas zajęć.
Po zakończonej prezentacji nauczyciel prowadzi z uczniami otwartą dyskusję, poprzez
zadawanie im pytań, która ma na celu uporządkowanie i utrwalenie wiedzy na temat
nadwozia, silnika, układu jezdnego, napędowego, nośnego i prowadzenia samochodu.
Udziela także komentarza do nieprawidłowych wypowiedzi uczniów.
Nauczyciel może ocenić zaprezentowane prace poprzez ustne wyróżnienie grup,
ocenę opisową dla każdej z osób lub ocenę za aktywność na lekcji.
Nauczyciel prezentuje uczniom animację 2D/3D i uprzedza, aby podczas oglądania

zapamiętywali jak najwięcej informacji i notowali fakty dotyczące różnych typów
nadwozi samochodowych.
Po zakończeniu oglądania uczniowie zostają podzieleni na kilka maksymalnie
4‐osobowych grup.
Nauczyciel informuje grupy, że wezmą udział w konkursie, który będzie polegał na
odpowiadaniu na pytania związane z obejrzanym materiałem.
Grupy losują pytania i za każdą poprawnie udzieloną odpowiedź uzyskują punkty.
Przykładowe pytania konkursowe mogłyby wyglądać następująco:
1. Co to jest nadwozie?
2. Jak dzielimy typy podwozia ze względu na przeznaczenie?
3. Wymień typy nadwozi samochodów osobowych.
4. Wymień elementy nadwozia samochodu osobowego.
5. Jakie samochody posiadają nadwozie ramowe nie niosące?
6. Porównaj nadwozie jednobryłowe i dwubryłowe.
7. Wymień cztery rodzaje nadwozia w zależności od formy nadwozia.
8. Scharakteryzuj nadwozie typu: kombi, liftback, sedan, coupe i wielofunkcyjne.
9. Scharakteryzuj nadwozie typu kabriolet, roadster i speedster.
10. Jak dzielimy nadwozia mieszane?
11. Jak dzielimy nadwozia użytkowe?
12. Omów, czym charakteryzuje się nadwozie typu pickup.
13. Porównaj nadwozie SUV z nadwoziem crossover.
14. Jak klasyfikujemy samochody osobowe według wielkości?
15. Podaj cztery przykłady modeli samochodów osobowych klasyfikowanych jako
duże.
16. Z jakich części składa się nadwozie samochodu ciężarowego?
17. Jak dzielimy kabiny samochodów ciężarowych?
18. Wymień rodzaje nadwozi autobusów.
19. Scharakteryzuj wybrany rodzaj nadwozia autobusu.
20. Wymień elementy bezpieczeństwa czynnego w samochodzie.
Jeśli dana grupa nie umie odpowiedzieć na wylosowane pytanie, przechodzi ono na
grupę następną.
Nauczyciel udziela komentarza na nieprawidłowe odpowiedzi uczniów.
Prowadzący może nagrodzić zwycięską grupę ocenami lub ustną pochwałą.
Nauczyciel prezentuje uczniom atlas interaktywny, który pozwoli im poznać takie

pojęcia jak np. tunel środkowy, crashbox, progi, płyta podłogowa, wzmocnienia
nadwozia, rama boczna itp.
Uczniowie uważnie oglądają galerię z atlasu wraz z opisami, zapamiętując
najważniejsze, według nich, informacje.
Nauczyciel dzieli klasę na pół i prosi o dobranie się w pary.
Uczniowie zasiadają w dwóch kręgach twarzą do partnera z pary.
Na sygnał nauczyciela uczeń w kręgu wewnętrznym referuje swojemu koledze, w ciągu
2–3 minut, czego dowiedział się, przeglądając e‐materiał. Nie może w tym czasie
używać własnych notatek.
Drugi uczeń (krąg zewnętrzny) uzupełnia swoje notatki, słuchając wypowiedzi kolegi.
W przypadku zauważenia nieścisłości, dopytuje lub wskazuje błąd.
Po ustalonym czasie nauczyciel prosi uczniów z zewnętrznego kręgu o przesunięcie
się o dwa krzesła w prawo.
Teraz uczniowie z zewnętrznego kręgu referują, czego dowiedzieli się, przeglądając
e‐materiał „Struktury budowy nadwozi pojazdów samochodowych”, a uczniowie
z kręgu wewnętrznego uzupełniają własne notatki.
Nauczyciel przeprowadza kilka rund (3‐5). Kiedy zauważa, że uczniowie już nie notują
podczas wypowiedzi kolegów, kończy proces.
Podsumowując działanie, nauczyciel dopytuje o dokładność notatek. Prosi
o odczytanie 2–3 z nich.
Na koniec nauczyciel prosi o refleksję nad ćwiczeniem i uwydatnia proces uczenia się
poprzez uzupełnianie wiedzy pozyskanej od innych osób.
Plansza interaktywna „Elementy wyposażenia standardowego i dodatkowego

pojazdów samochodowych”
Nauczyciel prezentuje uczniom planszę interaktywną „Elementy wyposażenia

standardowego i dodatkowego pojazdów samochodowych” na tablicy interaktywnej.
Nauczyciel dzieli klasę na dwie grupy.
Obydwie grupy uzyskują dostęp do planszy interaktywnej i wydrukowany obraz planszy
(dla każdej grupy po jednej) tak, aby pozostało dookoła obrazka miejsce na uzupełnianie
przestrzeni. Obraz planszy powinien zajmować 1/3 strony w części centralnej.
Plansza zawiera elementy składowe wyposażenia standardowego i dodatkowego
samochodów.
Nauczyciel przydziela zadania. Grupa pierwsza skupia się na elementach
bezpieczeństwa czynnego, poduszkach powietrznych, lusterkach, zderzakach
i elementach sterowania pracą pojazdu. Grupa druga ma opracować: elementy
bezpieczeństwa biernego, siedzenia, tablicę rozdzielczą, elementy ozdobne
i dodatkową klimatyzację.
W każdej grupie uczniowie mają za zadanie wspólnie wypisać hasła dotyczące
informacji, które można znaleźć pod grafikami na planszy. Tworzą mapę umysłu, której
centralnymi elementami są przydzielone zagadnienia, a gałęzie prowadzą do coraz to
bardziej szczegółowych informacji.
Uczniowie prezentują swoje zmodyfikowane plansze.
Podsumowując, nauczyciel stara się połączyć plansze (np.: poprzez odpowiednie
przycięcie) lub podsumować zajęcia informacją, która zawiera połączenie plansz
i informacji na nich zawartych.
Materiałów tych należy używać w zależności od omawianego fragmentu tematu jako jego
uzupełnienie lub przerywnik. Nauczyciel może wprowadzić pracę w parach lub elementy
oceny koleżeńskiej, która polega na tym, że po rozwiązaniu zadań uczniowie konsultują
odpowiedzi z osobą z ławki. Uczeń powinien móc skorzystać z pomocy nauczyciela
i uzyskać od niego informację zwrotną.
Każdy materiał multimedialny jest powiązany z konkretnymi interaktywnymi materiałami

sprawdzającymi:
1. Wizualizacja 3D „Pojazd samochodowy” z ćwiczeniami 2 i 6.

2. Animacja 2D/3D „Różne typy nadwozi pojazdów samochodowych/samochodów”
z ćwiczeniami 4 i 5.
3. Atlas interaktywny „Struktury budowy nadwozi pojazdów samochodowych”
z ćwiczeniami 1, 7, 8 i 9.
4. Plansza interaktywna „Elementy wyposażenia standardowego i dodatkowego pojazdów
samochodowych” z ćwiczeniem 3.
Przykładowe zastosowanie podczas lekcji:
Nauczyciel omawia zagadnienie z e‐materiału związane z budową samochodu

osobowego.
Omawia szczegółowo wizualizację 3 D „Pojazd samochodowy”, a jako podsumowanie
proponuje wykonanie ćwiczeń 2 i 6.
Uczniowie wykonują ćwiczenia w parach i jednocześnie notują prawidłowe
odpowiedzi.
Samodzielna praca uczniów podczas zajęć
Wizualizacja modelu w grafice 3D „Pojazd samochodowy”

Nauczyciel prezentuje na tablicy interaktywnej e‐materiał w postaci wizualizacji 3D.
Wskazuje najważniejsze obszary tematyczne: nadwozie, silnik, układ jezdny, układ
napędowy, układ nośny, układ prowadzenia samochodu.
Każdy uczeń ma za zadanie wybrać sobie jeden obszar tematyczny przedstawiony
w wizualizacji.
Następnie zapoznaje się z nim tak, aby na jego podstawie wykonać mapę myśli
z najważniejszymi informacjami dotyczącymi zagadnień omawianych przy danym
elemencie samochodu.
Uczniowie tworzą mapy myśli na podstawie wizualizacji 3D oraz wiadomości
z Internetu.
Nauczyciel prosi wybranych uczniów o zaprezentowanie swojej mapy myśli.
Inni uczniowie w klasie uzupełniają hasła zawarte w danej mapie myśli. Ostatecznie
poprawność wykonania mapy myśli zatwierdza nauczyciel.
Uczniowie wykonują notatkę zdjęciową z kolejnych map myśli utworzonych przez
kolegów.
Gotowe mapy wieszają w widocznym miejscu w klasie – mogą one posłużyć jako
materiał powtórkowy do sprawdzianu.
Podczas zajęć nauczyciel pokazuje uczniom animację 2D/3D. Omawia zawartość

e‐materiału. Uczniowie mają możliwość zapoznania się z rodzajami nadwozi
samochodowych i samochodów.
Nauczyciel prosi każdego z uczniów o przygotowanie pięciu pytań dotyczących treści
zawartych w animacji 2D/3D.
Każdy uczeń na podstawie e‐materiału „Różne typy nadwozi pojazdów
samochodowych/samochodów” stara się ułożyć pięć pytań quizowych z czterema
odpowiedziami i zaznaczoną odpowiedzią poprawną.
Uczniowie prezentują swoje pytania podczas zajęć w taki sposób, że reszta klasy (każdy
uczeń z osobna) wskazuje właściwą, jedną z czterech odpowiedzi. Autor pytania
koryguje ich odpowiedzi. Jeśli sam wskazuje niewłaściwą lub niejednoznaczną
odpowiedź, koryguje to nauczyciel.
Następnie nauczyciel wyświetla kolejny raz animację 2D/3D i wskazuje obszary ważne,
które nie zostały ujęte w pytaniach uczniów.
Nauczyciel korzysta z atlasu interaktywnego jako pomocy naukowej podczas

prowadzenia lekcji.
Każdy z uczniów otrzymuje hasło związane z budową i strukturą nadwozi
samochodowych (to samo hasło może otrzymać więcej niż jedna osoba, ale opracowuje
je sama) i podczas prezentacji atlasu interaktywnego przez nauczyciela skupia się na
wynotowaniu informacji związanych z tym hasłem. Może to być np.: tunel środkowy,
crashbox, progi, płyta podłogowa, wzmocnienia nadwozia, rama boczna itp.
Nauczyciel odpowiada na ewentualne pytania uczniów i pomaga im lepiej zrozumieć
dany temat.
W ramach utrwalenia zdobytej wiedzy każdy uczeń ma wykonać krzyżówkę
uwzględniającą przedstawione w atlasie informacje.
Uczeń ma stworzyć hasła do krzyżówki i opracować graficznie jej wygląd. Może do tego
użyć generatora krzyżówek dostępnego w Internecie.
Ważne w jego pracy jest to, aby do każdej sytuacji stworzył trzy hasła krzyżówki.
Przygotowaną krzyżówkę (podpisaną imieniem i nazwiskiem) przekazuje
nauczycielowi, który, mieszając materiały, rozdaje losowe krzyżówki uczniom.
Kolejne zadanie to samodzielne rozwiązanie przez uczniów otrzymanej krzyżówki.
Nauczyciel nadzoruje proces rozwiązywania krzyżówek, ale ekspertami są jej autorzy.
To oni w przypadku nieścisłości udzielają odpowiedzi. Nauczyciel jedynie zarządza
procesem.

Nauczyciel prezentuje planszę interaktywną dotyczącą elementów wyposażenia

pojazdów samochodowych.
Uczniowie samodzielnie starają się jak najwięcej zapamiętać z grafiki, notując w trakcie
oglądania hasła.
Nauczyciel prosi uczniów o przeanalizowanie własnych notatek i sprawdzenie, czy
zostały w nich zawarte ważne hasła, np. elementy bezpieczeństwa czynnego, poduszki
powietrzne, lusterka, zderzaki, elementy sterowania pracą pojazdu, elementy
bezpieczeństwa biernego, siedzenia, tablica rozdzielcza, elementy ozdobne,
dodatkowa klimatyzacja itp.
Tak przygotowane notatki przekazują koledze, który recenzuje je, wskazując błędy lub
nieścisłości.
Uczniowie otrzymują dostęp do planszy interaktywnej, dzięki czemu mogą dokładniej
przeanalizować notatki kolegów.
Notatki po recenzji wracają do autorów, którzy poprawiają błędy.
Błędy omawiane są na forum, a nauczyciel wspólnie z uczniami charakteryzuje
poszczególne rodzaje elementów wyposażenia standardowego i dodatkowego
Nauczyciel wyświetla interaktywne materiały sprawdzające podczas zajęć.

Uczniowie samodzielnie rozwiązują dziewięć zadań.
Nauczyciel daje szansę na udzielenie prawidłowych odpowiedzi każdemu z uczniów,
wyznacza odpowiednią ilość czasu na ich wykonanie.
W przypadku problemów z rozwiązaniem zadań nauczyciel udziela pomocy
w zrozumieniu zagadnień i naprowadza na poprawną odpowiedź.
Nauczyciel po uzyskaniu prawidłowych rozwiązań wyjaśnia każde z zagadnień, aby
pomóc w ich zrozumieniu uczniom, którzy nie znali wcześniej na nie odpowiedzi.
Prawidłowo rozwiązane zadania mogą być wyświetlane przez nauczyciela na przykład
na tablicy interaktywnej.
Praca uczniów poza zajęciami
Praca indywidualna
Przed lekcją
Nauczyciel przed rozpoczęciem zajęć nakazuje uczniom zapoznanie się

z e‐materiałami: wizualizacją modelu w grafice 3D „Pojazd samochodowy”, animacją
2D/3D „Różne typy nadwozi pojazdów samochodowych/samochodów”, atlasem
interaktywnym „Struktury budowy nadwozi pojazdów samochodowych”, planszą
interaktywną „Elementy wyposażenia standardowego i dodatkowego pojazdów
samochodowych”. Dzięki temu podczas zajęć lekcyjnych łatwiej będzie im posługiwać
się słownictwem specjalistycznym
Równocześnie przekazuje im zestaw pytań, które przygotował dla uczniów.
Odpowiedzi na pytania te zawarte są w udostępnionych uczniom materiałach, które
przeprowadzają ucznia przez wiedzę niezbędną do diagnozowania i naprawy nadwozi
Pytania podzielone są na bloki tematyczne: budowa pojazdu samochodowego, różne
typy nadwozi, elementy nadwozi pojazdów samochodowych, wyposażenie
standardowe i dodatkowe samochodów.
Każdy uczeń wybiera jeden blok tematyczny i odpowiada na pytania do niego.
Po odpowiedzi na te pytania uczeń przesyła opracowany materiał do nauczyciela np.:
e‐mailem i przychodzi na lekcję przygotowany i gotowy do dalszych działań (już na
lekcji).
Podczas lekcji
Nauczyciel zatwierdza materiały (odpowiedzi na pytania) przesłane przez ucznia.

Teraz uczeń przechodzi do za realizacji działań na lekcji.
Nauczyciel prosi o przygotowanie prezentacji multimedialnej z wykorzystaniem
informacji zawartych w e‐materiałach oraz w innych źródłach informacji na temat,
który wybrał, odpowiadając na pytania udostępnione przez nauczyciela: budowa
pojazdu samochodowego, różne typy nadwozi, elementy nadwozi pojazdów
samochodowych lub wyposażenie standardowe i dodatkowe samochodów.
Nauczyciel w trakcie pracy uczniów nad prezentacjami sprawdza ich postępy
i odpowiada na ewentualne pytania.
Prezentacje są przedstawiane na zajęciach przez wybranych uczniów, a pozostali
przesyłają je nauczycielowi.
Na podstawie wykonanych prac uczniowie są potem odpowiednio oceniani.
Najlepsze prezentacje są następnie udostępniane na platformie ZPE.
Ostatnim etapem jest analiza w postaci pytań, np.: co sprawiło ci trudności?, co
wykonałeś bez problemu?, czy jesteś zadowolony z efektów swojej pracy?
Praca w grupach
Przed lekcją
Nauczyciel dzieli uczniów na trzy grupy.

Zadaniem grup uczniów jest przygotowanie gry edukacyjnej, w której niezbędne jest
wykorzystanie wiedzy na temat: budowy pojazdu samochodowego, różnych typów
nadwozi, elementów nadwozi pojazdów samochodowych i wyposażenia
standardowego i dodatkowego samochodów.
Gra powinna mieć stopniowalny poziom trudności i powinna być przeznaczona dla
całego zespołu klasowego.
Każda grupa musi przygotować kompletną grę wraz z zasadami.
Podczas lekcji
Grupy prezentują swoje koncepcje gier na forum klasy.

Nauczyciel weryfikuje wszystkie pomysły, biorąc pod uwagę ich jakość merytoryczną
oraz realność wykonania.
Klasa wybiera najlepszą grę i gra w nią. Jest to okazja do zweryfikowania wiedzy
uczniów na temat budowy pojazdu samochodowego, różnych typów nadwozi,
elementów nadwozi pojazdów samochodowych i wyposażenia standardowego
i dodatkowego samochodów.
Na podstawie wykonanych prac, grupy są odpowiednio oceniane.
Ostatnim etapem jest analiza w postaci pytań, np.: co sprawiło grupie trudności?, co
grupy wykonały bez problemu?, na co zwróciłbyś uwagę, przygotowując grę następnym
razem?, czy jesteś zadowolony z efektów swojej pracy?
Wykorzystanie materiału mul medialnego do indywidualizacji pracy z uczącymi się
E‐materiał daje możliwość samodzielnej pracy ucznia, współpracy w grupie przy wspólnym
uczestniczeniu w procesie edukacyjnym i indywidualizację procesu dydaktycznego
podczas zajęć i poza nimi poprzez samodzielny wybór ucznia lub wymuszony przez
nauczyciela poziom trudności wykonywanych czynności i zadań.
Przy pracy samodzielnej nauczyciel indywidualizuje proces poprzez dostosowanie

zastosowanego e‐materiału do możliwości percepcyjnych ucznia. Sposób przekazywania
wiedzy i budowania umiejętności ucznia będzie zależał od dużej mierze od nauczyciela
i prowadzenia przez niego procesu dydaktycznego. Dodatkowo oprawa dydaktyczna
zastosowana przy omawianiu zagadnień daje szerokie pole do popisu dla uczącego.
Zastosowanie materiałów pozwala realizować zasadę „nigdy tak samo”, w której praktycznie
ten sam zakres materiału może być ujęty na wiele sposobów. Zapobiega to monotonii
w procesie nauczania i uczenia się przez uczniów. Przy pracy w grupie nauczyciel
prowadzi proces grupowy, rozwijając nie tylko zasób związany z wiedzą, ale też umiejętność
uczenia się przez uczniów (w grupie i samodzielnie) oraz przyjmowania różnych ról
grupowych (czasem takich, w których uczniowie czują lekki dyskomfort). Pozwala to
budować umiejętności społeczne. Przyjmowanie ról w grupie w połączeniu
z różnorodnością zadań dopasowaną do ucznia stanowi wyzwanie dla nauczyciela
i uczniów. Daje też wiele możliwości. Ważnym elementem, który uatrakcyjnia
i indywidualizuje proces dydaktyczny, jest pozostawienie przez nauczyciela przestrzeni do
błędów. Dzięki temu uruchamiają się procesy wsparcia uczniów przez siebie nawzajem
i uczenia się od siebie. Wspiera to naturalną potrzebę zdobywania informacji.
Interaktywne materiały sprawdzające dają uczniowi możliwość sprawdzenia poziomu

własnej wiedzy i uzyskania szybkiej i precyzyjnej informacji zwrotnej. Ich zróżnicowanie
pozwala dotrzeć z informacją zwrotną i wskazać na różne sposoby zakres materiału
konieczny do powtórzenia. Jednocześnie nakłaniają do podejmowania kolejnych prób
poprawnego ich uzupełnienia.
Wykorzystanie materiału mul medialnego do pracy z uczącymi się o specjalnych

potrzebach edukacyjnych
Ważnym elementem przy pracy z uczniem o specjalnych potrzebach edukacyjnych przy

użyciu e‐materiału jest rozpoznawanie indywidualnych potrzeb rozwojowych
i edukacyjnych ucznia oraz dopasowanie treści i formy materiału do możliwości
psychofizycznych uczniów. Oznacza to w praktyce „prowadzenie” ucznia przez materiał
poprzez zadawanie dodatkowych pytań i udzielanie szczegółowych odpowiedzi lub
w przypadku uczniów zdolnych - pozostawienie więcej swobody.
Ważnym aspektem pracy z materiałem będzie także przydzielanie zadań do pracy w małych
grupach (parach), w których jedna osoba radzi sobie z opanowaniem materiału dobrze, ale
dodatkowa rolą tego ucznia będzie wsparcie osoby, która potrzebuje dodatkowych
wyjaśnień. W szczególnych przypadkach może taka osoba potrzebować wsparcia
nauczyciela, a jego zadania samodzielne mogą obejmować proste polecenia.
Odtwarzanie każdego e‐materiału jest możliwe również w trybie dostępności, który
zawiera alternatywne wersje materiałów, udostępnione dla użytkowników z dysfunkcjami
wzroku i słuchu. Ułatwia to dostęp do wiedzy i pozwala na zlikwidowanie niektórych barier
społecznych i komunikacyjnych, a także umożliwia wyrównywanie szans w procesie
nauczania i uczenia się.
Nauczyciel może dostosować pracę z każdym zasobem do indywidualnych potrzeb

uczniów:
1. Wizualizacja 3D „Pojazd samochodowy”:

uczniom z zaburzeniami przetwarzania słuchowego lub dysleksją należy dać
więcej czasu na wykonanie zadań, zwłaszcza pisemnych; nauczyciel powinien
formułować jasne, krótkie polecenia i często je powtarzać; może je również
sformułować w formie pisemnej i dać uczniom jako check listę do oznaczenia.
2. Animacja 2D/ 3D „Różne typy nadwozi pojazdów samochodowych/samochodów”:
uczniowie słabosłyszący mogą skorzystać z napisów do animacji;
uczniowie z zaburzeniami ze spektrum autyzmu powinni mieć jasno określone
zadania i przydzielone obowiązki tak, by czuli się potrzebni i odpowiedzialni.
3. Atlas interaktywny - „Struktury budowy nadwozi pojazdów samochodowych”:
uczniowie słabowidzący mogą skorzystać z nagrań głosowych do atlasu;
przy podziale klasy na grupy należy wziąć pod uwagę to, żeby zespoły były
zróżnicowane pod względem możliwości uczniów i sposobów uczenia się;
w takiej sytuacji uczniowie zdolni mogą służyć pomocą osobom z trudnościami
w nauce (tutoring rówieśniczy);
przy pracy z atlasem zdjęć należy zadbać o to, aby uczniowie z dysleksją,
zaburzeniami zachowania oraz uczniowie z zaburzeniami ze spektrum
autyzmu mieli więcej czasu na wykonanie zadań.
4. Plansza interaktywna „Elementy wyposażenia standardowego i dodatkowego
pojazdów samochodowych”:
uczniowie słabowidzący mogą skorzystać z tekstu czytanego przez lektora lub
poprosić kolegę/koleżankę o przeczytanie wybranego rozdziału e booka;
uczniom z zaburzeniami przetwarzania słuchowego lub dysleksją należy dać
więcej czasu na wykonanie zadań;
uczniowie zdolni mogą poszerzyć wiadomości, wyszukując w dostępnych
źródłach dodatkowe informacje i w ten sposób rozwijać swoje
zainteresowania.
Wymagania sprzętowe niezbędne do korzystania z poradnika oraz innych zasobów

platformy www.zpe.gov.pl.
System operacyjny:
Windows 7 lub nowszy,

OS X 10. 11. 6 lub nowszy,
GNU/Linux z jądrem w wersji 4. 0 lub nowszej 3 GB RAM.
Przeglądarka internetowa we wskazanej wersji lub nowszej:
Chrome w wersji 69.0.3497.100

Firefox w wersji 62. 0. 2
Safari w wersji 11. 1
Opera w wersji 55. 0. 2994. 44
Microsoft Edge w wersji 42. 17134. 1. 0
Internet Explorer w wersji 11. 0. 9600. 18124
Urządzenia mobilne:
2 GB RAM iPhone/iPad z systemem iOS 11 lub nowszym,

Tablet/Smartphone z systemem Android 4. 1 (lub nowszym) z przeglądarką,
kompatybilną z Chromium 69 (lub nowszym) np. Chrome 69, Samsung Browser 10. 1,
szerokość co najmniej 420 px

Miejsce na notatki

samochodowy 721306
Spis treści
Wskazówki do wykorzystania e‐materiału w samokształceniu
1. Wprowadzenie
Przedstawia podstawowe informacje o e‐materiale, które ułatwią użytkownikowi wstępne

zapoznanie się z zawartością materiału: odniesienia do podstawy programowej, zakres
tematyczny oraz opis budowy e‐materiału.
2. Materiały multimedialne
Zawierają różnego rodzaju multimedia, które ułatwiają uczącemu się przyswojenie wiedzy.
E‐materiał „Podstawy budowy pojazdów samochodowych” składa się z czterech materiałów
multimedialnych:
Wizualizacja modelu w grafice 3D „Pojazd samochodowy” przedstawia wygląd

poszczególnych części składowych pojazdów samochodowych.
Animacja modelu w grafice 2D/3D „Różne typy nadwozi pojazdów
samochodowych/samochodów” przedstawia nadwozia pojazdów samochodowych.
Atlas interaktywny „Struktury budowy nadwozi pojazdów samochodowych” zawiera
grafiki przedstawiające struktury budowy nadwozi pojazdów samochodowych (m in.
budowa klasycznych nadwozi samochodowych, budowa nadwozi z elementami
nieżelaznymi, budowa nadwozi z elementami kompozytowymi i tworzywami
sztucznymi).
Plansza interaktyna „Elementy wyposażenia standardowego i dodatkowego pojazdów
samochodowych” przedstawia wyposażenie standardowe pojazdów samochodowych
(osobowych, dostawczych, ciężarowych, autobusów oraz możliwe wyposażenie
dodatkowe, np. ułatwiające pracę kierowcy, zwiększające ładowność pojazdu, czy ilość
przewożonego ładunku).
3. Obudowa dydaktyczna
„Interaktywne materiały sprawdzające” pozwalają zweryfikować poziom opanowania

wiedzy i umiejętności zawartych w e‐materiale.
„Słownik pojęć dla e‐materiału” zawiera objaśnienia specjalistycznego słownictwa
występującego w całym materiale.
„Przwodnik dla nauczyciela” zawiera sugestie do wykorzystania e‐materiału w ramach
pracy dydaktycznej.
„Przewodnik dla uczącego się” zawiera wskazówki i instrukcje dotyczące
wykorzystania e‐materiału w ramach samodzielnej nauki.
„Netografia i bibliografia” stanowi listę materiałów, na bazie których został opracowany
e‐materiał.
„Instrukcja użytkowania” objaśnia działanie e‐materiału oraz poszczególnych jego
elementów.
Wprowadzenie
Pojazd samochodowy


samochodowych
Atlas interaktywny
samochodowych

Wskazówki do wykorzystania e-materiału w samokształceniu
E‐materiał służy do pracy zarówno w warunkach szkolnych, jak i domowych. Podczas

samodzielnej pracy z niniejszym e‐materiałem możesz wykorzystać zawarte w nim
multimedia do rozwiązania różnorodnych problemów i zadań, a także do przygotowania się
do egzaminu zawodowego.
Zapoznaj się z wizualizacją. Następnie przygotuj notatkę na temat poszczególnych

podzespołów i nadwozi. Wybierz dogodną dla ciebie formę notowania: w zeszycie lub
w One Note.
Zapoznaj się z multimedium. Sporządź wykres przedstawiający podział nadwozi

samochodów osobowych, ciężarowych i autobusów. Przedstaw go nauczycielowi na jednej
z lekcji.
Atlas interaktywny „Struktury budowy nadwozi pojazdów samochodowych
Obejrzyj atlas. Następnie przygotuj na kartce lub w dowolnym programie graficznym mapę
myśli przedstawiającą wybrany element z atlasu interaktywnego. Na mapie powinny się
znaleźć następujące elementy: nazwa elementu oraz jego zdjęcie lub rysunek, opis budowy,
zastosowanie.

Uważnie przyjrzyj się planszy interaktywnej, a następnie sporządź notatkę do e‐materiału

w dowolnej formie: wykresu, tabelki, ciągłego tekstu, prezentacji multimedialnej.
Każdy z materiałów multimedialnych jest powiązany z odpowiednio dobranymi

ćwiczeniami: wykonaj je, aby sprawdzić swoją wiedzę po uważnym zapoznaniu się
z multimedium. Możesz także najpierw zaznajomić się kolejno ze wszystkimi materiałami
multimedialnymi i dopiero później wykonać wszystkie ćwiczenia. Ponadto każde ćwiczenie
zawiera informację zwrotną, dzięki której będziesz wiedzieć, jaką wiedzę już masz, a co
należy jeszcze uzupełnić.
Słownik
Zawiera wszystkie trudniejsze pojęcia występujące w e‐materiale. Dzięki niemu w prosty

sposób możesz uzupełnić wiedzę o nowe zagadnienia, a także lepiej zrozumieć informacje
zawarte w multimediach.
Warto patrzeć szerzej i zapoznać się ze źródłami, na podstawie których przygotowano ten
e‐materiał. Znajdziesz je w zakładce netografia i bibliografia. Dzięki nim będziesz pogłębiać
i doskonalić wiedzę na temat diagnozowania i naprawy nadwozi pojazdów
samochodowych.
Na co zwrócić uwagę?
1. Na głównej stronie e‐materiału znajdziesz zakładki z materiałami multimedialnymi.

Możesz korzystać z tych materiałów, otwierając poszczególne zakładki; oglądać,
przeglądać, zatrzymywać, a także ponownie uruchamiać dowolną ilość razy.
Dodatkowo każdy z materiałów multimedialnych zawiera połączone z nimi ćwiczenia,
które możesz wykonać, aby sprawdzić swoją wiedzę zaraz po uważnym zapoznaniu się
z danym multimedium lub przenieść się do interaktywnych materiałów
sprawdzających i wykonać różnego rodzaju ćwiczenia weryfikujące stan Twojej wiedzy
po zapoznaniu się z całością e‐materiału. Ćwiczenia oraz testy dadzą Ci informację
zwrotną na temat zdobytej wiedzy i możliwości ponownego wykonania ćwiczeń. Na
koniec możesz zapoznać się z przypisaną netografią i bibliografią, które mogą być dla
Ciebie początkiem dalszego doskonalenia się.
2. Multimedia zawarte w e‐materiale możesz wykorzystać do stworzenia mapy myśli
przedstawiającej powiązania między np. strukturą budowy nadwozi pojazdów
samochodowych (na podstawie atlasu interaktywnego) oraz elementami wyposażenia
standardowego i dodatkowego pojazdów samochodowych (na podstawie planszy
interaktywnej). Możesz również wykorzystać metodę WebQuest, poszukując
dodatkowych informacji o podstawowych zespołach i podzespołach pojazdów
samochodowych, następnie je selekcjonując, opracowując i oceniając ich przydatność.
Zebrane w ten sposób informacje możesz umieścić na fiszkach, zapisując na jednej
stronie kartki rodzaj zespołu czy podzespołu, a na drugiej informacje, które go dotyczą.
3. Najpierw przejrzyj cały e‐materiał i zastanów się, co z tego materiału jest według
Ciebie najważniejsze, co przede wszystkim masz opanować. Nie wiesz tego? Dopytaj
nauczyciela. Szukaj czegoś, co Cię zainteresuje i skupi Twoją uwagę. Zapisz to jako
ważne i dodaj do planu uczenia się (warto go zrobić).
4. Spróbuj opracować mapę mentalną całego e‐materiału, którego chcesz się nauczyć.
Pamiętaj o swoich preferencjach, dotyczących stylów uczenia się. Jeśli wolisz
wyzwania, zacznij od materiałów sprawdzających, a potem zdobywaj informacje
z innych źródeł w tym e‐materiale. Jeśli jednak lubisz pogłębiać wiedzę, lepszym
początkiem będzie wizualizacja 3D, animacja 2D/3D, atlas interaktywny czy plansza
interaktywna.
5. Dopytuj siebie, dlaczego coś jest w tym, a nie innym miejscu ฀ dociekaj i szukaj
odpowiedzi na pytania w e‐materiale lub, jeśli nie znajdziesz ich w nim, w Internecie.
Takie pytania pomagają znaleźć ciekawostki na każdy temat.
6. Naukę podziel na fragmenty. Po przeczytaniu jednego zagadnienia głośno opowiedz
własnymi słowami to, czego się nauczyłeś lub o czym był materiał. Wyobrażaj sobie, że
jesteś na egzaminie. Stań i mów na głos wyobrażając sobie, że jesteś na scenie lub na
egzaminie.
7. Bardzo ważne jest, aby w czasie uczenia się robić sobie przerwy. Zrób sobie herbatę,
wyjrzyj przez okno, przeciągnij się, odetchnij głęboko, ale ... nie zaglądaj wtedy do
smartfona lub nie szukaj czegoś w Internecie. To ma być pauza od bodźców, a nie czas
bombardowania mózgu nowymi informacjami. Zatem podczas uczenia się smartfon
odłóż na bok . Nawet wyciszony kradnie Twoją uwagę, a czas przeznaczony na naukę
tracisz na przełączanie się (nawet mentalne) między źródłami wiedzy o świecie
i rozpraszaczami.

System operacyjny:
Windows 7 lub nowszy,

OS X 10. 11. 6 lub nowszy,
GNU/Linux z jądrem w wersji 4. 0 lub nowszej 3 GB RAM.
Chrome w wersji 69. 0. 3497. 100

2 GB RAM iPhone/iPad z systemem iOS 11 lub nowszym,

Tablet/Smartphone z systemem Android 4. 1 (lub nowszym) z przeglądarką

Miejsce na notatki

samochodowy 721306
Netografia
Przydatne linki:
Autokult - Budowa samochodu: https://autokult.pl/t/108842,budowa-

samochodu (dostęp 26.08.2021 r.)
E‐autonaprawa - Budowa nadwozi: https://www.e-
autonaprawa.pl/artykuly/3396/nowe-trendy-w-budowie-nadwozi.html (dostęp
26.08.2021 r.)
Info‐samochody - Budowa samochodu: https://www.info-
samochody.pl/artykul,id_m-91,t-budowa_pojazdu_samochodowego.html (dostęp
26.08.2021 r.)
Komenda Główna Państwowej Straży Pożarnej:
https://www.straz.gov.pl/download/4237 (dostęp 26.08.2021 r.)
Punkta - Budowa samochodu: https://www.mfind.pl/akademia/dla-
kierowcow/budowa-samochodu-elementy-ukladow-i-ich-rola (dostęp 26.08.2021 r.)
Bibliografia
Gabryelewicz Marek, Podwozia i nadwozia pojazdów samochodowych. Część 1., Wyd.

WKiŁ, Warszawa 2014
Gabryelewicz Marek, Zając Piotr, Budowa pojazdów samochodowych, Wyd. WKiŁ,
Warszawa 2019
Praca zbiorowa, Budowa pojazdów samochodowych cz. I i II, Wyd. REA, Warszawa 2003
Prochowski Leon, Żuchowski Andrzej, Samochody ciężarowe i autobusy, Wyd. WKiŁ,
Warszawa 2004, 2006
Zalewski Marek, Szymańczak Mariusz, Kubiak Przemysław, Podstawy konstrukcji
maszyn z elementami bhp, Wyd. Nowa Era, Warszawa 2015
Zając Piotr, Silniki pojazdów samochodowych 1, Wyd. WKiŁ, Warszawa 2008
Zieliński Andrzej, Konstrukcja nadwozi samochodów osobowych i pochodnych, Wyd.
WKiŁ, Warszawa 1998, 2003

samochodowy 721306
Spis treści
Informacje ogólne
Informacje ogólne
E‐materiał składa się z siedmiu paneli: wprowadzenia, materiałów multimedialnych,

interaktywnych materiałów sprawdzających, słownika pojęć dla e‐zasobu, przewodnika dla
nauczyciela, przewodnika dla uczącego się oraz netografii i bibliografii. Można je
przeglądać po kolei.
Odtwarzanie każdego e‐materiału jest możliwe również w trybie dostępności, który

zawiera alternatywne wersje materiałów dostępne dla użytkowników z dysfunkcjami
wzroku, słuchu.
Każda strona e‐materiału posiada na górze baner z informacją o nazwie zasobu oraz
zawodu, dla którego jest on przeznaczony. Nad banerem umiejscowiony jest przycisk
„Poprzednia strona” wraz z tytułem poprzedniego zasobu tego e‐materiału.
Przykład przycisku nawigującego do poprzedniej strony

Na dole strony znajduje się przycisk „Następna strona” z tytułem kolejnego zasobu. Te
przyciski umożliwiają przeglądanie całego e‐materiału.
Przykład przycisku służącego nawigowaniu do następnej strony

Wprowadzenie
Wprowadzenie przedstawia ogólną informację, dla jakiej kwalifikacji i dla jakiego zawodu
przeznaczony jest e‐materiał. Posiada również spis treści, dzięki któremu można przejść do
konkretnego zasobu poprzez kliknięcie na ikonę.
Wprowadzenie
Pojazd samochodowy


samochodowych
Atlas interaktywny

samochodowych
Materiały mul medialne

W ich skład wchodzą wizualizacja grafiki w modelu 3D, animacja modelu w grafice 2D/3D,
atlas interaktywny oraz plansza interaktywna.
Wizualizacja grafiki w modelu 3D
Wizualizacja składa się z modeli 3D - ich lista wraz z podglądami, przedstawiona jest
w panelu głównym (menu pod przyciskiem „Pokaż modele”), z którego można wybrać do
obejrzenia odpowiedni model. Modele 3D można za pomocą myszki dowolnie obracać
i oglądać z różnej perspektywy, a za pomocą scrolla przybliżać. W lewym górnym rogu
znajdują się wszystkie numery znaczników występujących na planszy i zawierających opisy
w formie tekstowej i nagrania audio.
Przykładowy kadr z wizualizacji 3D

W lewym górnym rogu znajduje się ikona przekreślonej kamery. Kliknięcie na nią resetuje
ułożenie modelu – wraca on do pozycji wyjściowej.
Ikona przekreślonej kamery

Obok ikony kamery znajduje się ikona pauzy lub startu. Wyświetlanie się ikony pauzy
oznacza zatrzymanie, a ikona startu rozpoczęcie automatycznego obrotu modelu.
Kliknięcie na tę ikonę powoduje włączenie lub wyłączenie obrotu modelu.
Ikony pauzy oraz startu obracania modelu 3D


Animacja modelu w grafice 2D pokazuje działanie różnych typów nadwozi pojazdów
Ekran filmu wygląda jak na poniższym zdjęciu:
Przykładowy kadr z animacji

Aby odtworzyć film, należy kliknąć na ikonkę trójkąta, znajdującą się w dolnym lewym rogu:
Ikona włączenia odtwarzania filmu

Ikona zmieni się w poniższy znak. Żeby zatrzymać film, należy go kliknąć.
Ikona zatrzymania odtwarzania filmu

Przeciągając widoczny poniżej niebieski pasek do określonego poziomu, można ustawić

głośność na wymagany poziom. By całkowicie wyłączyć dźwięk, trzeba kliknąć na symbol
głośnika.
Pasek zmiany głośności dźwięku w filmie
Poniższy przycisk pozwala na włączenie alternatywnej ścieżki dźwiękowej.
Ikona włączenia alternatywnej ścieżki

Gdy ścieżka jest aktywna, ikonka zmieni się na tę przedstawioną poniżej. Kliknięcie na nią
spowoduje wyłączenie alternatywnej ścieżki.
Ikona wyłączenia alternatywnej ścieżki

Ikona napisów to mały prostokąt z kropkami i kreskami. Po kliknięciu na niego pojawia się
panel, dający możliwość włączenia lub wyłączenia napisów.
Panel włączania i wyłączania napisów w filmie

Ikona „auto” pozwala na dostosowanie jakości wyświetlanego materiału.

Panel zmiany jakości filmu
Klikając na ikonę „1x”, można wybrać prędkość odtwarzania filmu. Poniżej widnieją
dostępne opcje:
Panel zmiany prędkości filmu

Ostatnia ikona pozwala na wejście w tryb pełnoekranowy oraz późniejsze z niego wyjście.
Ikona włączenia trybu pełnoekranowego filmu

Atlas interaktywny
W atlasie interaktywnym pokazane są poszczególne struktury budowy nadwozi pojazdów
samochodowych. Dzięki warstwowym modelom 3D, można w łatwy sposób dowiedzieć się
jak nazywa się dany element szkieletu pojazdu.
Przykładowy wygląd atlasu interaktywnego

Przykładowy wygląd warstwowej grafiki 3D z wyszczególnieniem konkretnych elementów pojazdu

Ponadto, po kliknięciu na wybrany znacznik atlas interaktywny daje możliwość

odtworzenia ścieżki audio.
Widok odtwarzacza audio

Plansza interaktywna składa się z grafik, zawierających znaczniki.
Przykładowy wygląd planszy interaktywnej

Wspomniane znaczniki, po kliknięciu ukazują dodatkowe informacje w panelu bocznym.

Ikona przekreślonego oka wyłącza widok znaczników.
Tekst zawarty w znacznikach grafik planszy interaktywnej

Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ponadto, po kliknięciu na wybrany znacznik plansza interaktywna daje możliwość
odtworzenia ścieżki audio.
Panel odtwarzania ścieżki audio

Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o, licencja: CC BY-SA 3.0.
Interaktywne materiały sprawdzające zawierają pytania w formie testowej, dzięki którym

uczeń może sprawdzić stan swojej wiedzy. Pytania zawierają polecenia, z których wynika,
w jaki sposób należy udzielić odpowiedzi (np. zaznaczyć, wpisać, dopasować). Po
udzieleniu odpowiedzi wyświetla się informacja, czy była ona prawidłowa, czy
nieprawidłowa.
Każde zadanie znajduje się w osobnej zakładce:
Przykładowy wygląd zakładek zawierających interaktywne materiały sprawdzające

Po kliknięciu na dany temat zakładka rozwinie się i wyświetli się zadanie.

Widok przykładowego zadania
Odpowiedź zaznacza się poprzez kliknięcie na wybraną opcję, przeciągnięcie odpowiedzi

lub jej wpisanie. Polecenie zawsze określa, co należy wykonać. Po wybraniu lub
uzupełnieniu odpowiedzi należy kliknąć przycisk „Sprawdź”. Nad poleceniem wyświetli się
informacja, czy zadanie zostało poprawnie wykonane. Po lewej stronie przycisku „Sprawdź”
znajduje się symbol gumki. Czyści ona odpowiedzi. Poniżej przycisku „Sprawdź” widnieje
napis „Pokaż odpowiedź”. Umożliwia on poznanie prawidłowego rozwiązania zadania.
W przypadku błędnej odpowiedzi wyświetlona zostanie informacja wskazująca na materiał
multimedialny, w którym można uzupełnić brakującą wiedzę.
Oznaczenia poziomu trudności zadań

Zarówno na nagłówku jak i po rozwinięciu, po prawej stronie polecenia, widoczny jest

kolorowy sześciokąt. Jego kolor informuje o poziomie trudności zadania: zielony, to zadanie
łatwe, żółty to zadanie o średnim poziomie trudności, a czerwony to zadanie trudne.

Słownik pojęć umożliwia zapoznanie się ze słowami kluczowymi i ich definicjami
dotyczącymi e‐materiału, daje też możliwość wyszukiwania pojęć bądź fraz za pomocą
wyszukiwarki pojęć.
Wyszukiwarka pojęć znajdujących się w słowniku

Do każdego pojęcia w słowniku dołączone są linki przekierowujące do materiałów

multimedialnych, w jakich to pojęcie zostało użyte.
Widok pojęć w słowniku i linków przekierowujących do odpowiednich materiałów mul medialnych

Przewodnik dla nauczyciela zawiera szczegółowe informacje o celach i efektach

kształcenia, które zapewnić ma e‐materiał. Posiada informację o strukturze e‐materiału
i powiązaniach pomiędzy jego elementami, a także wskazówki, jak wykorzystać go w pracy
dydaktycznej. Można tam też znaleźć spis wymagań technicznych niezbędnych do pracy
z e‐materiałem. Przewodnik posiada spis treści pozwalający na przejście do wybranego
podpunktu poprzez odsyłacze. Istnieje również możliwość przejścia z przewodnika do
wszystkich składowych e‐materiału poprzez kafelki multimediów.

Przewodnik dla uczącego się przedstawia strukturę e‐materiału oraz zawiera instrukcję,
jak korzystać z materiałów w procesie samokształcenia. Można tam też znaleźć spis
minimalnych wymagań technicznych umożliwiających korzystanie z e‐materiału.
Przewodnik posiada spis treści pozwalający na przejście do wybranego podpunktu poprzez
odsyłacze. Istnieje również możliwość przejścia z przewodnika do wszystkich składowych
e‐materiału poprzez kafelki multimediów.
Netografia i bibliografia zawiera spis linków i pozycji bibliograficznych, na podstawie

których tworzone były materiały zawarte w e‐zasobie.
System operacyjny:
Windows 7 lub nowszy

OS X 10. 11. 6 lub nowszy
GNU/Linux z jądrem w wersji 4. 0 lub nowszej 3 GB RAM
Chrome w wersji 69. 0. 3497. 100

2 GB RAM iPhone/iPad z systemem iOS 11 lub nowszym

Tablet/Smartphone z systemem Android 4. 1 (lub nowszym) z przeglądarką
Problemy techniczne z odtwarzaniem e-materiałów

W przypadku problemów z wyświetlaniem się multimediów w e materiale należy upewnić
się, że urządzenie (komputer, laptop, smartfon itp.) ma dostęp do sieci internetowej.
Najczęstszą przyczyną spowolnienia internetu jest otwarcie zbyt wielu aplikacji lub
zakładek w przeglądarce internetowej na urządzeniu. Wolne ładowanie się stron może być
również wywołane słabym łączem internetowym; odczuwalne będzie to zwłaszcza
w przypadkach prób otwarcia stron zawierających wizualizacje 3D. Słaba jakość połączenia
może być też spowodowana wyczerpaniem się danych pakietowych, jeżeli użytkownik
korzysta z internetu mobilnego.

Podstawy Budowy Pojazdow Samochodowych

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Podstawy Budowy Pojazdow Samochodowych

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Podstawy budowy pojazdów samochodowych

Podstawy budowy pojazdów samochodowych

Konsultant merytoryczny: Dariusz Stępniewski

E-materiał przygotowany zgodnie ze stanem prawnym obowiązującym na dzień

Źródło: dostępny w internecie: h ps://unsplash.com, domena publiczna.

Pojazd samochodowy Różne typy nadwozi pojazdów

Interaktywne materiały sprawdzające

Słownik pojęć dla e-materiału

Przewodnik dla nauczyciela

Przewodnik dla uczącego się

Podstawy budowy pojazdów samochodowych

Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DBsBpSEHU

Ćwiczenie 7. - Test Ćwiczenie 8. - Elementy nadwozi

Podstawy budowy pojazdów samochodowych

Różne typy nadwozi pojazdów samochodowych/samochodów

ANIMACJA MODELU W GRAFICE 2D/3D

Film dostępny pod adresem /preview/resource/R19gayBq3kQ5A

Film nawiązujący do treści materiału

Ćwiczenie 1. - Rodzaje nadwozi Ćwiczenie 2. - Kształty nadwozi

Podstawy budowy pojazdów samochodowych

Struktury budowy nadwozi pojazdów samochodowych

Kliknij, aby rozwinąć instrukcję przeglądania atlasu

Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DJV5aezzg

W atlasie znajdziesz podstawowe informacje niezbędne do tego, aby skutecznie prowadzić

Powrót do spisu treści

Struktura i elementy nadwozia samochodu „A”

Elementy nadwozia ze stali o bardzo wysokiej wytrzymałości

Elementy nadwozia ze stali wyższej wytrzymałości

Elementy nadwozia ze stali miękkiej

Powrót do spisu treści

Struktura i elementy nadwozia samochodu „B”

Elementy nadwozia ze stopów aluminium

Elementy nadwozia ze stali ultrawytrzymałej tłoczonej na gorąco

Elementy nadwozia ze stali o wysokiej wytrzymałości

Elementy nadwozia ze stali głębokotłoczonej

Struktura nadwozia samochodowego

Nadwozie typu sedan

Powrót do spisu treści

Elementy karoserii samochodów „A” i „B”

Dach stanowi konstrukcję skorupową, usztywniającą poprzecznie i wzdłużnie cały szkielet

Dach stanowi konstrukcję skorupową, usztywniającą poprzecznie i wzdłużnie cały szkielet

Powrót do spisu treści

Nadwozie samochodów „A” i „B”

W wielu pojazdach jest ważnym elementem systemu bezpieczeństwa samochodu, ponieważ

Wytrzymałość i sztywność słupka C to ważne kwes e przy projektowaniu samochodu,

Crashboxy są to słupki zderzeniowe; ich zadanie polega na odkształcaniu się i pochłanianiu

To odkształcenie pomaga rozproszyć energię zderzenia i zmniejszyć siły przenoszone na

Przód samochodu ma na celu przede wszystkim zwiększenie bezpieczeństwa, ochronę

Oprócz funkcji związanych z bezpieczeństwem przód samochodu musi spełniać szereg

W wielu pojazdach jest ważnym elementem systemu bezpieczeństwa samochodu, ponieważ

Wytrzymałość i sztywność słupka C to ważne kwes e przy projektowaniu samochodu,

Crashboxy są to słupki zderzeniowe; ich zadanie polega na odkształcaniu się i pochłanianiu

To odkształcenie pomaga rozproszyć energię zderzenia i zmniejszyć siły przenoszone na

Przód samochodu ma na celu przede wszystkim zwiększenie bezpieczeństwa, ochronę

Oprócz funkcji związanych z bezpieczeństwem przód samochodu musi spełniać szereg

Powrót do spisu treści

Ćwiczenie 6. - Budowa nadwozi

Podstawy budowy pojazdów samochodowych

Elementy wyposażenia standardowego i dodatkowego

Listwy ochronne są dodatkowym wyposażeniem pojazdów samochodowych. Ich zadaniem jest

Elementy ozdobne w pojazdach samochodowych mogą być montowane fabrycznie lub

Chromowane listwy wkoło szyb

Zderzaki są istotnym elementem nadwozia samochodu. Stanowią one najbardziej wysuniętą