• Liturgika – praktyczna nauka teologiczna zajmująca się refleksją nad liturgią.

• 4 grudnia 1963 r. – pierwszy dokument Soboru Watykańskiego II, Sacrosanctum concilium

• leiturgia = „czyn do ludu”, „publiczna służba”

• Nie da się zdefiniować liturgii, bo nie da się opisać rzeczywistości bosko-ludzkiej.

• Liturgia:
– podstawowa forma realizacji zbawczej misji Kościoła,
– manifestacja misterium Chrystusa,
– ostatni ziemski etap historii zbawienia,
– szczyt i źródło Kościoła, z którego wypływa cała jego moc,
– wykonywanie kapłańskiego urzędu Jezusa Chrystusa,
– wyrażanie i urzeczywistnianie uświęcenia człowieka,
– całkowity kult publiczny mistycznego Ciała Jezusa Chrystusa,
– działanie Chrystusa i Kościoła wobec Boga Ojca.
– anamneza (realne uobecnienie) paschalnego misterium Chrystusa.

• kult:
Kościół (Jezus + ludzie) → Bóg

• Misterium paschalne: męka, śmierć i zmartwychwstanie Chrystusa, całe Jego życie.

• Każdy sprawuje liturgię, ale nie każdy w tym samym zakresie.

• Każdy symbol jest znakiem, ale nie każdy znak jest symbolem.

• Sakrament coś oznacza; zawiera to, co oznacza; powoduje to, co oznacza.

• Epikleza – przyzywanie Boga (Ducha Świętego), by wykonał daną czynność.

• Akomodacja – dostosowywanie celebracji do danej sytuacji.

• Akulturacja – modyfikacje w środkach wyrazu wiary, znalezienie adekwatnego elementu,

by inne kultury rozumiały liturgię.

• Inkulturacja – „wchodzenie” w kulturę, żeby ją przemienić; zmiana zwyczajów danej kul-

tury zgodnie z Ewangelią; ochrzczenie pogańskich form kultury; chrześcijańska reinterpre-
tacja elementów kultury.

• Historia zbawienia:
ST → NT → liturgia (ostatni ziemski etap historii zbawienia) → Niebieskie Jeruzalem

• Szaty liturgiczne:

Triduum Paschalne
Okres zwykły
Adwent, Wielki Post
Msze za zmarłych
Niedziela Gaudeta (3. Adwentu) i niedziela Laetare (4. Wielkiego Postu)
Okres wielkanocny i B.N.
• 313 – rozpoczęcie oficjalnej, zewnętrznej działalności Kościoła; dynamiczny rozwój liturgii
321 – uznanie niedzieli dniem odpoczynku po pracy
800 – msza o Trójcy Świętej
1570 – Missale Romanum
1921 – Maria Laach, twarzą do ludu
1985 – nowy kodeks Jana Pawła II
1986 – pierwszy polski mszał

• rodzina liturgiczna – szereg rytów wywodzących się ze wspólnego źródła

• Wielkie ośrodki: Aleksandria, Antiochia, Rzym, Konstantynopol, Jerozolima

• ryt – czyn kultyczny, „gest religijny”, czynność liturgiczna o charakterze wspólnotowym,

powtarzanym, określonym, dzięki którym wchodzimy w kontakt z Bogiem, w Jego
działanie; obejmuje czynności i towarzyszące im modlitwy

• Antiochia – dominujące miasto na Wschodzie, stolica świata wschodniego. Tam nazwano

wyznawców Chrystusa chrześcijanami.

• Misterium – świadomość transcendencji Boga, bojaźń religijna, zdumienie wobec działania

Bożego. Sprawowana Eucharystia jest aktualizacją całej historii zbawienia.

• Ruch liturgiczny – oddolne działania zmierzające do odnowy liturgicznej; okres od końca

XIX wieku do promulgowania Konstytucji o liturgii przez Sobór Watykański II. Ojcem ru-
chu liturgicznego jest Prosper Gueranger.

• Prosper Gueranger, benedyktyn – Monastyczny nurt Ruchu

Ukazywał piękno i godność liturgii rzymskiej, podkreślał jej wspólnotowy charakter. We-
dług niego liturgia to publiczny kult Kościoła, który ożywia Duch Święty i w nim modli się
„niewypowiedzianymi” błaganiami, których słowa nie mogę wyrazić.

• Lambert Beauduin, benedyktyn – Duszpasterski nurt Ruchu

Zbliża liturgię do ludzi. Naradza się klasyczny Ruch liturgiczny.

• Pionierzy ruchu liturgicznego w Polsce:

– arcybiskup A. J. Nowowiejski,
– ks. J. Michalak,
– ks. M. Kordel,
– s. M. Renata (matka ruchu w Polsce),
– ks. G. Szmyd,
– ks. H. Bieszek.

• Księgi liturgiczne:

księga liturgiczna – księga komponowana dla liturgii i używana w liturgii; element

celebracji liturgicznej; dokument z tekstami liturgicznymi
 sakramentarze – księgi przeznaczone dla kapłana, zawierające modlitwy przy
sprawowaniu Mszy św. i sakramentów (np. „Sakramentarz Galezjański” i
„Sakramentarz Gregoriański”)

lekcjonarze – księgi zawierające czytania biblijne

antyfonarze – księgi zawierające teksty przeznaczone do śpiewu w czasie Mszy świętej

Ordines Romani – księgi zawierające przepisy dotyczące sposobu sprawowania liturgii

mszał rzymski – wypracowany w klasztorach, dla szczególnych potrzeb

pontyfikał – księga z czynnościami liturgicznymi dla biskupa

rytuał – księga dla kapłanów z czynnościami liturgicznymi

brewiarz – księga do liturgii godzin, czyli codziennej modlitwy Kościoła

• Sakramenty to główne źródła zbawienia.

• Liturgia zaczęła się, gdy został założony Kościół.

• patrologia – zajmuje się tekstami dawnych ojców Kościoła

• euchologia – struktura modlitw

• Prawo liturgiczne powtarza polecenia Chrystusa.

Każda liturgia musi mieć porządek teologiczny, dogmatyczny.
Źródłami poznania prawa są księgi liturgiczne, kodeks prawa liturgicznego, decyzje i pisma
papieży.
Źródło istnienia prawa: Bóg i Kościół.
Zwyczaj nigdy nie stanie się prawem, jeśli jest przeciw słowu Bożemu.
Zgoda musi być milcząca (zgadza się) lub wyraźna (tak lub nie).
Litera prawa jest ucieleśnieniem litery ducha.