Online Cursus COVA

Departement Bedrijf en Organisatie
Valentin Vaerwyckweg 1, 9000 GENT
Communicatievaardigheden
Cursus: Cursus bij het handboek

Opleiding: Professionele Bachelor Bedrijfsmanagement
Afstudeerrichting: Marketing Management
Academiejaar: 2023-2024
Opleidingsonderdeel: MT1 Communicatievaardigheden
Lector: Anne-Marie De Clercq
Voorwoord
Leren communiceren is een essentieel onderdeel van je opleiding. Immers in de beroepssituatie

waarin je terecht komt, is een professionele aanpak van communicatieopdrachten cruciaal.
In dit opleidingsonderdeel leer je de basis van communicatie. De mondelinge en schriftelijke

uitdrukkingsvaardigheid en het vermogen om communicatieve situaties te analyseren komen met
Communicatievaardigheden op het vereiste niveau. Je zal ook kennis maken met belangrijke
begrippen en modellen uit de professionele communicatie. Deze achtergrondkennis zal je kunnen
gebruiken in je hele opleiding Marketing.
Wij besteden uitgebreid aandacht aan formuleren. Je leert stijlkeuzes maken die optimaal
aansluiten bij de communicatieve situatie. Uiteraard wordt er dieper ingegaan op correct
formuleren op alle niveaus: tekst-, alinea-, zins-en woordniveau.
Het handboek Schaaf je schrijfstijl bij is de kern. Een cursus bij het handboek is noodzakelijk. Je
handboek is nodig in elke les. Je zal merken dat dit boek weinig oefeningen bevat en uiteraard,
kan je nooit een goede communicator worden zonder oefenen: lezen, schrijven, spreken,
luisteren…. Je zal in de cursus dus veel oefeningen aantreffen, vaak in een marketingcontext. In
het handboek wordt slechts beperkt aandacht besteed aan begrippen en modellen uit de
professionele communicatie. Je cursus zal daar dan ook specifiek op ingaan.
De werkwijze zal worden toegelicht in de lessen. En inderdaad, Communicatievaardigheden is

geen zelfstudiecursus. Dit betekent dat je gids, je lector, onontbeerlijk zal zijn.
Een goede woordenschatkennis heeft elke student nodig. Daartoe gebruik je het boek Breid je
woordenschat uit.
Ook al heb je briljante ideeën, als je ze niet kunt overbrengen, dan kom je nergens.
Lee Iacocca (voormalig CEO Ford – ontwerper van de Mustang)
25 september 2023
Anne-Marie De Clercq
Bedrijfsrapport: Voorwoord
Inhoudstafel
1 Communicatie analyseren ........................................................................................ 8
1.1 Definitie van communicatie .......................................................................................... 8
1.2 Eisen aan formeel-zakelijke communicatie ................................................................. 9
1.2.1 Correctheid – duidelijkheid – aantrekkelijkheid - gepastheid .............................. 9
1.2.2 Oefening ............................................................................................................... 9
1.3 De communicatieprocedure ....................................................................................... 10
2 Communicatie plannen – deel 1 ............................................................................. 11

2.1 Bepaal je doelgroep ................................................................................................... 11
2.2 Pas je inhoud aan....................................................................................................... 11
2.3 Hanteer de juiste taal ................................................................................................. 12
2.4 Zorg voor een aantrekkelijke lay-out.......................................................................... 12
2.5 Gebruik de vragenlijst om de ijkpersoon te modelleren ............................................ 12
2.6 Kies het geschikte communicatiekanaal.................................................................... 12
2.6.1 kanaal ................................................................................................................. 12
2.6.2 medium ............................................................................................................... 13
2.6.3 factoren die de mediumkeuze bepalen .............................................................. 13
2.7 Hou rekening met de randvoorwaarden .................................................................... 14
2.8 Hou rekening met de situationele factoren ................................................................ 14
2.9 Opdrachten................................................................................................................. 14
2.9.1 opdracht 1 ........................................................................................................... 14
2.9.2 opdracht 2 ........................................................................................................... 16
3 Communicatie plannen - deel 2 .............................................................................. 18

Inleiding: Wat wil je precies bereiken?..................................................................................... 18
3.1 Informerend communiceren ....................................................................................... 18
3.2 Overtuigend communiceren....................................................................................... 18
3.3 Activerend communiceren ......................................................................................... 18
3.4 Onderhoudend communiceren .................................................................................. 18
3.5 Samenvattend schrijven............................................................................................. 18
3.6 Opdrachten................................................................................................................. 19
3.6.1 Benoem de doelstellingen in onderstaande advertentie en leg uit. .................. 19
3.6.2 Controlelijst analyse communicatieopdracht ..................................................... 19
3.6.3 Synthese-opdracht 1: een communicatieplan.................................................... 21
3.6.4 Synthese-opdracht 2: een communicatieplan.................................................... 22
4 De tekst ontwerpen .................................................................................................. 25

4.1 Inleiding ...................................................................................................................... 25
4.2 Bouwplannen.............................................................................................................. 25
4.2.1 inleiding............................................................................................................... 25
4.2.2 Delen van een bouwplan.................................................................................... 26
4.2.3 Principe van een bouwplan: teksthema – hoofdvragen - hoofdantwoorden ..... 26
4.2.4 Conventies bij het maken van een bouwplan .................................................... 26
4.2.5 Bouwplannen: praktische toepassing ................................................................ 27
4.2.6 Belang van bouwplannen ................................................................................... 28
4.2.7 Oefeningen bouwplannen .................................................................................. 28
_______________________________________________________________________ 3
4.3 Vaste structuren ......................................................................................................... 29
4.3.1 Betekenis ............................................................................................................ 29
4.3.2 Kenmerken ......................................................................................................... 29
4.3.3 Gebruik ............................................................................................................... 29
4.3.4 Probleemstructuur .............................................................................................. 30
4.3.5 Maatregelstructuur.............................................................................................. 31
4.3.6 Evaluatiestructuur ............................................................................................... 31
4.3.7 Handelingsstructuur ........................................................................................... 33
4.3.8 Ontwerpstructuur ................................................................................................ 34
4.3.9 De onderzoeksstructuur ..................................................................................... 35
4.3.10 Een netwerk van vaste structuren...................................................................... 35
4.4 Ordeningsprincipes voor kernantwoorden ................................................................. 36
4.4.1 Bekend-nieuw ..................................................................................................... 37
4.4.2 Ruimte................................................................................................................. 37
4.4.3 Tijd ...................................................................................................................... 37
4.4.4 Hiërarchie ........................................................................................................... 37
4.5 Effectiviteitseisen aan de inhoud ............................................................................... 38
4.6 Oefening bouwplan maken ........................................................................................ 38
4.7 Oefening kernantwoorden ordenen ........................................................................... 39
5 Gestructureerd formuleren - advies op alineaniveau .......................................... 40

5.1 Tekstindeling .............................................................................................................. 40
5.1.1 Inleiding, midden en slot..................................................................................... 42
5.1.2 Alineaopbouw, kernzinnen en tussentitels......................................................... 42
5.1.3 Brugzinnen, signaalwoorden en verwijswoorden .............................................. 43
5.1.4 Oefening: structuur van een tekst ...................................................................... 43
5.1.5 Oefening: signaalwoorden in een alinea............................................................ 44
6 Bondig formuleren – advies op zinsniveau .......................................................... 45

6.1 Korte en lange zinnen: aantrekkelijkheid ................................................................... 45
6.2 Tangconstructies : duidelijkheid................................................................................. 45
6.3 Bijzinnen: beknopte en betrekkelijke bijzinnen: correctheid...................................... 45
6.4 Samentrekkingen: correctheid ................................................................................... 45
7 Helder formuleren - advies op zins-en woordniveau........................................... 46

7.1 Spreektaal .................................................................................................................. 46
7.2 Archaïsmen ................................................................................................................ 46
7.3 Afkortingen ................................................................................................................. 46
7.4 Overbodige (werk)woorden........................................................................................ 46
7.5 Voorzetselketens........................................................................................................ 46
7.6 Dubbele ontkenning ................................................................................................... 46
8 Actief formuleren – advies op zins-en woordniveau ........................................... 47

8.1 Actieve en passieve zinnen ....................................................................................... 47
8.2 Nominaliseringen........................................................................................................ 47
9 Aantrekkelijk formuleren - advies op zins-en woordniveau ............................... 48

9.1 Maak het taalgebruik beeldend.................................................................................. 48
_________________________________________________________________________4
9.2 Schrijf persoonlijk ....................................................................................................... 48
9.3 Vermijd gelijkluidende woorden ................................................................................. 48
9.4 Varieer in zinsbouw .................................................................................................... 48
10 Correct formuleren – advies op zinsdeel-en woordniveau ................................. 49

10.1 Contaminatie .............................................................................................................. 49
10.2 Pleonasme en tautologie ........................................................................................... 49
10.3 Vreemde woorden ...................................................................................................... 49
10.4 Verwijswoorden .......................................................................................................... 49
10.5 Verbuiging van adjectieven ........................................................................................ 49
10.6 Niet verwarren ............................................................................................................ 49
10.7 Discongruentie ........................................................................................................... 49
10.8 Werkwoordelijke eindgroep........................................................................................ 49
10.9 Veertig taalkwesties ................................................................................................... 50
10.10 Voorzetsels................................................................................................................. 50
10.11 Oude naamvalsvormen .............................................................................................. 50
11 De tekst reviseren .................................................................................................... 51

11.1 Schrijven..................................................................................................................... 51
12 Bibliografie communicatieprocedure .................................................................... 53
13 Teksten samenvatten............................................................................................... 54
13.1 Types samenvatting: van minibouwplan naar uitgebreide samenvatting (Carel
Jansen, 2021)............................................................................................................. 54
13.1.1 Werkwijze ........................................................................................................... 54
14 56
14.1 Tekst 1: Nederlands modemerk introduceert statiegeld op kledij ............................. 56
14.2 Tekst 2: Aldi stimuleert digitale folder via melkverpakking........................................ 57
14.3 Tekst 3: shockvertising............................................................................................... 58
14.4 Tekst 4: Instabiele marktsituatie bezorgt impulscategorie kopzorgen ...................... 59
14.5 Tekst 5: McDonald's richt marketing steeds meer op kinderen in armere landen.... 62
14.6 Tekst 6: Werkt herhaling in de reclame? ................................................................... 64
15 Zakelijk en creatief schrijven – altijd en overal – opdrachten ............................ 65

15.1 Opdracht 1 – Fun- geslaagd? .................................................................................... 65
15.2 Opdracht 2 - Rainsafe – na regen komt zonneschijn ............................................... 65
15.3 Opdracht 3 – ik heb een huis met een tuintje gehuurd ............................................. 66
15.4 Opdracht 4 – Soms is het kaartspel uitgespeeld ....................................................... 66
15.5 Opdracht 5: Sollicitatieopvolging ............................................................................... 67
15.6 Oefening 6: Samenwerking Voorstellen .................................................................... 67
15.7 Oefening 7: Formele Klacht Situatie: ......................................................................... 67
15.8 Bronnen opdrachten................................................................................................... 67
16 Woordenschat -zelfstudie ....................................................................................... 69

16.1 Het leerpad Woordenschat uit Taalwijs ..................................................................... 69
16.2 Woordenschat in zakelijke teksten: algemene kennis............................................... 69
17 Het geven en krijgen van feedback........................................................................ 70

17.1 Een definitie van feedback ......................................................................................... 70
17.2 Soorten feedback: directe en indirecte feedback ...................................................... 70
17.3 Feedback geven: tips ................................................................................................. 71
17.4 Feedback krijgen: tips ................................................................................................ 71
17.5 Oefening feedback geven en krijgen ......................................................................... 71
_________________________________________________________________________5
18 Evaluatiecriteria mondeling presenteren .............................................................. 75
Bibliografie .............................................................................................................................. 76
_________________________________________________________________________6
Lijst van illustraties
Figuren
Figuur 1: communicatiesoorten .................................................................................................. 8
Figuur 2 :eisen aan de formeel-zakelijke communicatie ........................................................... 9
Figuur 3 lidmaatschap-email VI PRO......................................................................................... 9
Figuur 4: De communicatieprocedure...................................................................................... 10
Figuur 5 Vragen bij analyse communicatieopdracht................................................................ 11
Figuur 6: vragenlijst ijkpersoon ................................................................................................ 12
Figuur 7: randvoorwaarden ...................................................................................................... 14
Figuur 8: situationele factoren .................................................................................................. 14
Figuur 9 een minibouwplan - vragen....................................................................................... 28
Figuur 10 een kort bouwplan - vragen en antwoorden ........................................................... 28
_________________________________________________________________________7
1 Communicatie analyseren
Cursus hoofdstuk 1
PowerPoint-aantekeningen
1.1 Definitie van communicatie

Communicatie is “een uitwisseling van informatie (boodschappen) tussen twee partijen : de ene
partij treedt op als zender, de andere partij als ontvanger.”
De rol van zender of ontvanger neem je maar voor een bepaalde tijd aan. De rollen van zender en
ontvanger kunnen voortdurend wisselen.
8
1.2 Eisen aan formeel-zakelijke communicatie
Elke communicatieopdracht die je als medewerker uitvoert in een organisatie zal je effectief en
efficiënt uitvoeren. Je boodschap moet daarom voldoen aan de volgende vier eisen: correctheid,
duidelijkheid, aantrekkelijkheid en gepastheid. (Inleiding, 2016).
Deze vier eisen slaan telkens op inhoud, opmaak en formulering.
1.2.1 Correctheid – duidelijkheid – aantrekkelijkheid - gepastheid
Eis Toelichting
correctheid De inhoud, opmaak en de formulering moeten correct zijn.
duidelijkheid De inhoud, opmaak en de formulering moeten voor de ontvanger duidelijk
zijn. De ontvanger moet de betekenis en de bedoeling van de boodschap
zonder misverstanden kunnen achterhalen.
aantrekkelijkheid De inhoud, opmaak en de formulering moeten aantrekkelijk zijn, zodat de
ontvanger op een aangename manier van de boodschap kan kennis nemen.
gepastheid De inhoud, opmaak en de formulering moeten gepast zijn, d.w.z. dat ze
moeten voldoen aan allerlei sociale conventies en dat ze afgestemd moeten
zijn op de communicatiesituatie.
Figuur 1:eisen aan de formeel-zakelijke communicatie
1.2.2 Oefening
Analyseer de emailboodschap aan de hand van de vier effectiviteitseisen.
Figuur 2: lidmaatschap-email VI PRO
9
[Noot: Met VI PRO krijg je via de app en vi.nl toegang tot PRO-artikelen van Voetbal International. Dit zijn premium artikelen die
verder gaan dan het algemene voetbalnieuws. VI-PRO gaat dieper in op het voetbal en ontleedt vraagstukken als:
• Hoe past Guardiola de filosofie van Cruijff toe op de speelstijl van zijn ploeg?
• Waarom is Lewandowski een angstaanjagend complete spits?
• Welke eigenschappen van een nieuw Ajax-doelwit passen in de tactiek van Ten Hag? (vipro.Nl).De
communicatieprocedure
Je hebt er alle belang bij elke communicatieopdracht uit te voeren volgens een beproefde
werkwijze, de zogenaamde communicatieprocedure. Er wordt van jou verwacht dat je steeds deze
procedure “doorloopt”. In het handboek worden de verschillende stappen uitvoerig toegelicht. Dit
opleidingsonderdeel zal dan ook een systematische behandeling zijn van elk van de stappen. De
communicatieprocedure is de fundering van alle communicatieopdrachten doorheen de
opleiding.
1.3 De communicatieprocedure
Stap 1 Communicatie plannen
de opdracht analyseren (hoofdstukken 1 en 2 van het handboek)
Stap 2 De tekst ontwerpen
informatie verzamelen en ordenen (hoofdstuk 3 van het handboek )
Stap 3 De tekst uitschrijven
taal en stijl kiezen (formulering)
opmaak verzorgen (opmaak)
(hoofdstukken 3, 4, 5, 6, 7, 8)
Stap 4 De tekst reviseren
De tekst controleren
(hoofdstuk 11 van de cursus)
Figuur 3: De communicatieprocedure
10
2 Communicatie plannen – deel 1
Cursus hoofdstuk 2
Handboek hoofdstuk 1
In dit hoofdstuk leer je hoe het bepalen van het doelgroep de essentiële eerste stap is in elke
communicatieopdracht. Dit hoofdstuk zal je tonen hoe je inhoud (paragraaf handboek 1.2), taal
(paragraaf handboek 1.3) en lay-out (paragraaf handboek 1.4) op elkaar laat afstemmen om de
doelgroep (paragraaf handboek 1.1) te bereiken.

Dit zijn de vragen die je steeds moet stellen in stap 1.
Voor wie spreek/schrijf je?
Wat wil je precies bereiken?
Hoe breng je de boodschap het best over?
Welke randvoorwaarden zijn er?
Welke situationele factoren zijn er?

Figuur 4: Vragen bij analyse communicatieopdracht
2.1 Bepaal je doelgroep

- Het kernwoord is ijkpersoon of persona.
- Het automagazinevoorbeeld is een praktische toepassing.
De communicatie-opdracht van een medewerker van een automagazine is het
schrijven van een stukje over een nieuwe gezinswagen. Het voorbeeld is uitgewerkt
in oranje.
- Referentiekader is ook een term die je moet kennen.
Vele andere voorbeelden in de les.
2.2 Pas je inhoud aan

Voorbeelden uit de les.
11
2.3 Hanteer de juiste taal
2.4 Zorg voor een aantrekkelijke lay-out

2.5 Gebruik de vragenlijst om de ijkpersoon te modelleren

Doelgebonden vragen (zie volgend hoofdstuk)
- Welke voorkennis hebben de leden van de doelgroep van het onderwerp?
- Welke opvattingen hebben de leden van de doelgroep over het onderwerp?
- Welke mening/houding hebben de leden van de doelgroep m.b.t. het onderwerp? Zijn er
gevoeligheden of weerstand?
- Welke voornemens hebben de leden van de doelgroep m.b.t. het onderwerp?
- Welk gevoel voor humor hebben de leden van de doelgroep m.b.t. het onderwerp?
Doelgroepgebonden vragen
- Welke belangstelling heef t de doelgroep voor het onderwerp?
- Welk beeld van de zender heef t de doelgroep (deskundig, ondeskundig enz.)
- Welke verwachting heef t de doelgroep over de houding van de zender?
- Welke graad van ontvankelijkheid heef t de doelgroep voor de boodschap?
- Wat is de gemiddelde leef tijd van de doelgroep?
- Wat is het beroep /de f unctie van de leden van de doelgroep?
- Wat is het opleidingsniveau van de leden van de doelgroep?
- Wat is het algemene kennisniveau van de leden van de doelgroep?
- Wat is de culturele achtergrond van de leden van de doelgroep?
- Wat is het niveau van taalbeheersing van de leden van de doelgroep?
- Wat is de omvang van de doelgroep?
- Welke stijl is passend voor mijn doelgroep?
Figuur 1: vragenlijst ijkpersoon
2.6 Kies het geschikte communicatiekanaal

2.6.1 kanaal
Je bepaalt dus of je de boodschap mondeling of schriftelijk zal overbrengen. Elk

kanaal heeft zijn eigen karakteristieken, dus je zal daarmee natuurlijk rekening
moeten houden.
Uitnodiging voor een vergadering? Welk kanaal en waarom?
12
2.6.2 medium
Als de kanaalkeuze vastligt, kun je binnen elk kanaal het meest geschikte medium. Voorbeelden
van medium zijn: een telefoon, een megafoon, een e-mail, een vlog, een twitterbericht enz.
Je kan ook een medium kiezen voor de ondersteuning of illustratie van je boodschap. Bij
mondelinge communicatie kun je bijvoorbeeld gebruikmaken van dia’s, een flip-overbord of een
poster. Bij schriftelijke communicatie kan je dingen toelichten met foto’s, tekeningen, infografieken
enz.
2.6.3 factoren die de mediumkeuze bepalen
De aard van de boodschap en de kenmerken van de doelgroep zullen uiteraard je mediumkeuze

bepalen. Denk hierbij aan een slechtnieuwsboodschap.
Zie voorbeelden uit de les.
13
2.7 Hou rekening met de randvoorwaarden
Een zender van een boodschap is steeds gebonden aan randvoorwaarden of materiële
beperkingen. Tijdsdruk is een van de belangrijkste kenmerken in formeel-zakelijke communicatie.
Je krijgt maximaal 5 minuten om je nieuwe idee te pitchen of je krijgt 30 minuten voorbereidingstijd
om een artikel samen te vatten voor de raad van bestuur.
Mondeling Schriftelijk
tijd Hoeveel voorbereidingstijd heb je? Hoeveel voorbereidingstijd heb je?

plaats Welk soort lokaal gebruik je? Op welke plaats bezorg je de tekst?
omvang Hoeveel spreektijd heb je? Hoeveel tekstruimte heb je?
hulpmiddelen Welke (audio)visuele middelen Welke visuele middelen gebruik je?
gebruik je? Hoe kan je de gewenste Hoe kan je de gewenste visuele
(audio)visuele middelen verkrijgen en middelen verkrijgen of aanmaken?
leren bedienen?
budget Welk budget kan je besteden? Welk budget kan je besteden?
Figuur 2: randvoorwaarden
2.8 Hou rekening met de situationele factoren

In deze stap ga je na of er geen situationele factoren zijn die de overdracht van de boodschap
kunnen bemoeilijken, verhinderen of kunnen versterken. Situationele factoren zijn omstandigheden
van buitenaf waarop je als zender weinig of geen invloed hebt.
Factor Vraag Voorbeeld (zie lessen)

tijdstip Wat is het geschikte tijdstip voor de
boodschap?
concurrentie Welke andere boodschappen kunnen
een positief/negatief effect op de
boodschap uitoefenen?
bereikbaarheid van de doelgroep Wat is de bereikbaarheid van de
doelgroep?
Figuur 3: situationele factoren
2.9 Opdrachten
2.9.1 opdracht 1
De paginagrote advertentie van Belfius stond in alle weekendkranten van 24/06/2023.

Opdracht
Voor wie is de boodschap bestemd? Toon met behulp van inhoudelijke elementen,
formulerings-en opmaakkenmerken aan dat de zender rekening heeft gehouden met
de doelgroep.
14
15
2.9.2 opdracht 2
100Km Dodentocht moet parcours inkorten [bericht website dodentocht.be op 9 augustus

2022]
Een hittegolf komt onze richting uit. Dit maakte dat FOD Volksgezondheid, politie, brandweer,
gemeente Bornem en wij als organisatie rond de tafel zaten. We kregen een negatief advies voor
de organisatie van de volledige 100 Km Dodentocht. Het gezondheidsrisico is te groot om zware
inspanningen te leveren in de aangekondigde hoge temperaturen.
Maar ondanks het negatief advies om geen volledige 100Km te mogen organiseren, beslissen we als
organisatie om het evenement niet te annuleren. Het eerste deel van de 100Km tocht speelt zich ‘s
avonds en ‘s nachts af. Maar door het opgelegde einduur van 13 uur door de veiligheidscel kunnen we
niet anders dan de tocht met één derde in te korten. De laatste wandelaar verwachten we dus rond 13u
terug in Bornem, voor de grootste hitte.
Parcours
De start in Breeven, de plaatselijke ronde in Bornem en de doortocht door Bornem centrum blij ven
behouden. Alsook de controleposten Friesland Campina, Breendonk, Lippelo, Opdorp, Sint -Amands,
Branst. Hierdoor vallen wel de controleposten in Steenhuffel, Opwijk, Buggenhout, Puurs en Oppuurs
weg.
Uiteraard heeft deze last-minute wijziging een enorme impact op onze organisatie. Alle vrijwilligers
draaien momenteel overuren om alle aanpassingen nog op tijd rond te krijgen. Ook bij politie,
brandweer en gemeentediensten is het alle hens aan dek om manschappen te herplannen,
parkeerverboden en afsluitingen te wijzigen, versperringen te verplaatsen, …
Hittemaatregelen
Naast deze drastische ingreep voorzien we uiteraard nog tal van andere preventieve hittemaatregelen:
• Extra waterbedeling langsheen het parcours

• Opbouw schaduwzones op de controleposten
• Installatie van dispensers met gratis zonnecrème aan de startzone, aankomsten en

controleposten
Verder roepen we ook alle wandelaars op om:
• Voldoende te drinken tijdens de tocht

• Lichte kledij te dragen
• Zicht te beschermen tegen de zon en een hoofddeksel te dragen
• Op tijd verkoeling te zoeken

• Alert te zijn voor symptomen van oververhitting
Na twee jaar Covid is dit de derde tegenslag voor ons als organisatie van 100Km Dodentocht. Omdat de
goesting om te wandelen zo groot is, willen we er toch alles aan doen om deze editie te realiseren. Maar
naast wandelplezier is de veiligheid van onze wandelaars onze belangrijkste zorg.
16
Achtergrond: hln.be- 11 augustus 2022
“De beslissing is dubbel”, klinkt het dan weer bij de organisatie van de Dodentocht. “Je weet dat je
voor je wandelaars alles doet. En de veiligheid voorop stelt. Maar het is ook een zware beslissing
voor ons, zo vlak voor de start”, zegt Robyn.
Sowieso waren enkele hittemaatregelen al van kracht. Er wordt extra waterbedeling langsheen het
parcours voorzien, controleposten krijgen schaduwzones en er komen dispensers met gratis
zonnecrème aan de startzone, aankomsten en controleposten.
Volgens de woordvoerster kreeg de organisatie echter niet de kans te checken of ze die
controleposten konden ontdubbelen. De gemeente had al gekozen voor de laatste optie - de tocht
inkorten en laten eindigen zaterdag om 13 uur - voor zij gehoord werden. “Dat is een beslissing die
onafhankelijk van de organisator wordt genomen, het advies van de veiligheidscel is overgemaakt
aan de burgemeester die de eindbeslissing nam”.
Opdracht
a. Voor wie is de boodschap bestemd?
b. Toon met behulp van inhoudelijke elementen, formulerings-en opmaakkenmerken aan dat de
zender rekening heeft gehouden met de graad van ontvankelijkheid voor de boodschap.
c. Bespreek de opbouw van het bericht.
17
3 Communicatie plannen - deel 2
Cursus hoofdstuk 3
Inleiding: Wat wil je precies bereiken?

In formeel-zakelijke communicatie kan je vier grote doelen onderscheiden: informeren,
overtuigen, activeren en amuseren. In dit opleidingsonderdeel wordt ingezoomd op de
de eerste drie .
Het is belangrijk dat je elk van de doelen goed kan onderscheiden èn begrijpt hoe vele
boodschappen verschillende doelstellingen tegelijkertijd hebben.
De paragrafen in het boek zullen elk van de doelen beschrijven. Je vindt telkens een
voorbeeld (in oranje), een definitie en wat de inhoudelijke kenmerken zijn van elk type.
3.1 Informerend communiceren

Zie handboek en lessen.
3.2 Overtuigend communiceren

3.3 Activerend communiceren

3.4 Onderhoudend communiceren

Dit stuk wordt niet besproken.
3.5 Samenvattend schrijven

Deze paragraaf legt uit hoe je te werk gaat. Dit zal worden toegepast / uitgewerkt in
vele schrijfoefeningen zodat je deze vaardigheid onder de knie krijgt.
Hoofdstuk 4 van deze cursus analyseert en toont hoe je een tekst kan structureren.
Oefeningen samenvatten zal je vinden in deel II van deze cursus.
18
3.6 Opdrachten
3.6.1 Benoem de doelstellingen in onderstaande advertentie en leg
uit.
Bron: Feeling maart 2023
3.6.2 Controlelijst analyse communicatieopdracht
Je hebt nu elk van de elementen van stap 1van de communicatieprocedure bestudeerd. Dit is de
checklist die je zal gebruiken. Uiteraard zijn niet alle vragen altijd relevant. Een complexe opdracht
zal grondiger analyse vergen dan een routinetaak.
Doelgebonden vragen (zie volgend hoofdstuk)
- Welke voorkennis hebben de leden van de doelgroep van het onderwerp?
- Welke opvattingen hebben de leden van de doelgroep over het onderwerp?
19
- Welke mening/houding hebben de leden van de doelgroep m.b.t. het onderwerp? Zijn er gevoeligheden of
weerstand?
- Welke voornemens hebben de leden van de doelgroep m.b.t. het onderwerp?
- Welk gevoel voor humor hebben de leden van de doelgroep m.b.t. het onderwerp?
Doelgroepgebonden vragen
- Welke belangstelling heeft de doelgroep voor het onderwerp?
- Welk beeld van de zender heeft de doelgroep (deskundig, ondeskundig enz.)
- Welke verwachting heeft de doelgroep over de houding van de zender?
- Welke graad van ontvankelijkheid heeft de doelgroep voor de boodschap?
- Wat is de gemiddelde leeftijd van de doelgroep?
- Wat is het beroep /de functie van de leden van de doelgroep?
- Wat is het opleidingsniveau van de leden van de doelgroep?
- Wat is het algemene kennisniveau van de leden van de doelgroep?
- Wat is de culturele achtergrond van de leden van de doelgroep?
- Wat is het niveau van taalbeheersing van de leden van de doelgroep?
- Wat is de omvang van de doelgroep?
- Welke stijl is passend voor mijn doelgroep?
doelstellingen benaming
- Wat moet de doelgroep na de boodschap weten? informatief doel
- Wat moet de doelgroep na de boodschap geloven of inzien? persuasief doel
- Wat moet de doelgroep na de boodschap doen of laten? activerend doel
randvoorwaarden
Mondeling Schriftelijk
tijd Hoeveel voorbereidingstijd heb je? Hoeveel voorbereidingstijd heb je?

plaats Welk soort lokaal gebruik je? Op welke plaats bezorg je de tekst?
omvang Hoeveel spreektijd heb je? Hoeveel tekstruimte heb je?
hulpmiddelen Welke (audio)visuele middelen Welke visuele middelen gebruik je?
gebruik je? Hoe kan je de gewenste Hoe kan je de gewenste visuele
(audio)visuele middelen verkrijgen en middelen verkrijgen of aanmaken?
leren bedienen?
situationele factoren
Factor Vraag
tijdstip Wat is het geschikte tijdstip voor de
boodschap?
concurrentie Welke andere boodschappen kunnen
een positief/negatief effect op de
boodschap uitoefenen?
bereikbaarheid van de doelgroep Wat is de bereikbaarheid van de
doelgroep?
20
3.6.3 Synthese-opdracht 1: een communicatieplan
Maak het communicatieplan van deze open brief van Telenet op zijn website. Gebruik het
document op de volgende pagina om je communicatieplan te maken.
21
3.6.4 Synthese-opdracht 2: een communicatieplan
Maak het communicatieplan van deze printadvertentie van Mousse de Lin.

Gebruik het document op de volgende pagina om je communicatieplan te maken.
22
Comm un ic a tie pla n – stap 1 – de opdra c hta na lys e
Omschrijf zo nauwkeurig mogelijk het

thema van de boodschap.
Benoem zo precies mogelijk de

doelgroep van de boodschap.
Doelgroep
Hiernaast vind je een lijst van Voorkennis Belangstelling

doelgroepkenmerken of
ijkpersoonkenmerken . Welke kenmerken
spelen een rol in deze boodschap en
bijgevolg heeft de zender van de Mening/houding van de doelgroep Graad van ontvankelijkheid van de
boodschap er rekening mee gehouden? doelgroep
Licht toe. Kijk naar inhoud, layout en taal.
Voornemens van de doelgroep na Leeftijd doelgroep

bekijken boodschap
Percentage mannen/vrouwen
Beroep/functie
Kennis-en opleidingsniveau
Culturele achtergrond
Taalbeheersingsniveau
Omvang doelgroep
Doelstellingen
Kruis de belangrijkste
O Informatief O Activerend
doelstelling(en) aan.
O Persuasief O Diverterend
23
Benoem de primaire doelstelling, als je diverse Activerend
doelstellingen hebt aangekruist.
Licht de vooropgestelde doelstelling(en) Informatief

beknopt toe. (Als er andere doelstellingen
zijn om de einddoelstelling te bereiken, licht
toe).
Persuasief
Activerend
Diverterend
Kanaal en gebruikte media
Benoem de kanalen en de gebruikte media
Kruis de juiste mogelijkheid aan. De media moeten geschikt zijn voor:

O intrapersoonlijke communicatie
O interpersoonlijke communicatie
O massacommunicatie
Leg uit waarom deze media
werden gekozen.
Randvoorwaarden en situationele factoren
Kruis de randvoorwaarden aan die een rol O voorbereidingstijde

O hulpmiddelen
hebben gespeeld (of zullen spelen voor O
taaltaak en licht kort toe). O plaats O budget
Kruis de situationele factoren aan die een rol

O tijdstip O concurrentie
hebben gespeeld (of zullen spelen) en licht
kort toe. O bereikbaarheid doelgroep
24
4 De tekst ontwerpen
Cursus hoofdstuk 4
4.1 Inleiding
Het stappenplan in je handboek (p.25) licht toe hoe je te werk moet gaan als je een samenvatting
moet schrijven.
Bestudeer de verschillende stappen. Stap 3 voor het maken van een samenvatting vermeldt het
belang van het maken een schema. Dit brengt ons weer naar het stappenplan dat je zal
toepassen bij elke communicatie-opdracht, nl. informatie ordenen (zie stap 2
communicatieprocedure).

informatie verzamelen en ordenen/structureren (hoofdstuk 2 van het
handboek )
(hoofdstukken 3, 4, 5, 6, 7, 8)
De tekst controleren (hoofdstuk 11 van deze cursus)
In dit hoofdstuk van de cursus vind je hulpmiddelen waarmee je de structuur kunt analyseren van
de boodschap die je ontvangt, èn die je ook zal gebruiken om je eigen boodschappen te
structureren. We hebben het dan over bouwplannen, vaste structuren, en algemene
ordeningsprincipes. (Carel Jansen, 2021)
4.2 Bouwplannen
4.2.1 inleiding
In een bouwplan wordt de innerlijke structuur van een tekst schematisch

weergegeven.
- Voor de schrijver is een bouwplan een hulpmiddel bij het organiseren van de
tekst.
- Voor de lezer is een bouwplan een hulpmiddel om een overzicht te krijgen van
de inhoud van de tekst.
Een bouwplan is misschien wel de mooiste en meest onderschatte tool die je als
zender/schrijver kan inzetten.
25
4.2.2 Delen van een bouwplan
Een bouwplan bestaat steeds uit:

• Het thema van de tekst
• De vragen die aan de orde komen
• De antwoorden die op die vragen gegeven worden
4.2.3 Principe van een bouwplan: teksthema – hoofdvragen -

hoofdantwoorden
1. Je formuleert op een beknopte manier het onderwerp van de tekst = het tekstthema
2. Je formuleert de vragen die naar aanleiding van het thema aan bod komen =
hoofdvragen
3. Je geeft de antwoorden op de vragen op een kernachtige manier = kernantwoorden
4.2.4 Conventies bij het maken van een bouwplan
Het thema van tekst staat bovenaan in hoofdletters. Een thema moet :
• zo bondig mogelijk zijn;
• zo exact mogelijk weergeven waarover de tekst gaat;
• de vorm hebben van een zelfstandig naamwoord, met
eventueel een of meer toevoegingen ter precisering.
De hoofdvragen zijn vragen die direct over het thema gaan.
• Een hoofdvraag is steeds een open vraag die begint met een
vraagwoord.
• Hoofdvragen verwijzen naar het teksthema.
• Een hoofdvraag is bondig en exact geformuleerd
Je geeft kernantwoorden. Dit betekent dat je de essentie van het antwoord weergeeft.
Details, voorbeelden, toelichtingen, nuances enz. laat je weg. Wat overblijft is het
kernantwoord.
Kernantwoorden zijn steeds:

• een aansluiting op de vraag
• een bondige en exacte formulering.
Als bij een kernantwoord diverse kernantwoorden horen, worden die afzonderlijk
genoemd maar op eenzelfde manier geformuleerd. Zo wordt de samenhang tussen
kernantwoorden zichtbaar.
Diverse antwoorden worden ook steeds genummerd.
26
4.2.5 Bouwplannen: praktische toepassing
Situatie: een klein bedrijf overweegt de aanschaf van opvouwbare zonnepanelen.

Een werknemer wordt gevraagd dit te onderzoeken en de analyse in een memo te
zetten, zodat management kan beslissen.
THEMA: Opvouwbare zonnepanelen voor kleine bedrijven.

A. Wat zijn de kenmerken van opvouwbare zonnepanelen?
1. Opvouwbare zonnepanelen zijn draagbare, compacte energiebronnen
voor zowel binnen- als buitengebruik.
2. Prijsklasse van de panelen varieert tussen 1000 - 5.000 euro per
eenheid, af hankelijk van de capaciteit en kwaliteit.
3. Technische specif icaties van de panelen in bijlage
B. Wat zijn de relevante beoordelingscriteria?

1. Draagbaarheid en Gemak
Beoordeling van het gebruiksgemak en transportmogelijkheden van
opvouwbare zonnepanelen.
2. Energiebehoef ten
Evaluatie van de energiebehoef te van het kleine bedrijf in relatie tot de
opbrengst van opvouwbare panelen.
3. Kosten en Duurzaamheid
Vergelijking van initiële investering en verwachte levensduur van de
panelen.
C. Wat zijn de positieve aspecten van o pvouwbare zonnepanelen voor kleine

bedrijven?
1. Mobiliteit
Opvouwbare zonnepanelen kunnen gemakkelijk worden verplaatst en
op verschillende locaties worden ingezet.
2. Duurzaamheid
Het gebruik van hernieuwbare energiebronnen draagt bij aan het
groene imago van het bedrijf .
D. Wat zijn de negatieve aspecten van opvouwbare zonnepanelen voor kleine

bedrijven?
1. Beperkt vermogen
Opvouwbare panelen hebben vaak een lager vermogen dan vaste
installaties.
2. Af hankelijkheid van zonlicht
De opbrengst is af hankelijk van voldoende zonlicht, wat in sommige
gebieden kan variëren.
3. duurzaamheid en onderhoud
Regelmatig onderhoud is essentieel om de levensduur van opvouwbare
zonnepanelen te verlengen.
E. Wat is het eindoordeel over opvouwbare zonnepanelen als

energieoplossing voor kleine Bedrijven?
1. Advies om de mobiliteit en energiebehoef ten van het bedrijf zorgvuldig
te analyseren voor een juiste af weging.
2. Overweging van kosten, duurzaamheid en opbrengst in het besluit om
opvouwbare zonnepanelen aan te schaf f en .
3. Aanbeveling om opvouwbare zonnepanelen te gebruiken als
aanvullende energiebron voor specif ieke toepassingen.
Bijlagen
27
Diagrammen of afbeeldingen ter illustratie van de draagbaarheid,
kostenbesparingen en vermogensbeperkingen van opvouwbare
zonnepanelen.
4.2.6 Belang van bouwplannen
In alinea 4.2.1 wordt het belang van bouwplannen al kort vermeld.

Een bouwplan helpt zowel schrijvers als lezers om zicht te krijgen op de structuur van
een tekst.
Hulpmiddel voor schrijvers (zie voorbeeld zonnepanelen)

bij selecteren van inf ormatie
bij structurering van inf ormatie
bij planning van het schrijf proces
als bespreekstuk in een overleg
Besluit: Bij het schrijven, bij het voorbereiden van een mondelinge presentatie kan een bouwplan
heel nuttig zijn.
Hulpmiddel voor lezers

bij het samenvatten van een tekst
bij het geven op f eedback op een tekst
Besluit: Bij het bestuderen van een tekst kan een bouwplan heel nuttig zijn.
4.2.7 Oefeningen bouwplannen
Je oefent je in het zorgvuldig formuleren van thema’s en hoofdvragen.
Hieronder staan twee korte tekstjes over verschillende onderwerpen. Formuleer het thema
en de bijbehorende hoofdvragen van ieder tekstje. Zorg ervoor dat zowel het thema als
de hoofdvragen zo veel mogelijk voldoen aan de richtlijnen uitgelegd in hoofdstuk 4 van
deze cursus. Zoek naar een passend compromis als je niet aan alle richtlijnen kunt
voldoen.
Tekst 1
Het wordt de laatste tijd steeds drukker in onze buurtsupermarkt. Regelmatig staan er lange
rijen voor de kassa en ontstaan er opstoppingen in de gangpaden. Dit draagt niet bij aan de
klanttevredenheid. Op de meeste dagen staan er bovendien al voor openingstijd mensen te
wachten voor de winkel. Vooral aan het einde van de week is het ook rond sluitingstijd om
20.00 uur nog behoorlijk druk. Om de drukte in de supermarkt te verminderen, hebben we
besloten de openingstijden vanaf 1 maart te verruimen. We gaan vanaf die datum ’s
ochtends al om 7.00 uur open in plaats van om 8.00 uur en we blijven op donderdag,
28
vrijdag en zaterdag tot 22.00 uur open. Daarnaast gaan we iedere zondag open van 12.00
uur tot 18.00 uur.
Tekst 2
In het voorjaar hebben wij voor het eerst sinds ons bestaan een spaaractie georganiseerd.
Alle filialen van onze keten van sportwinkels hebben aan deze actie deelgenomen. Bij een
aankoop van meer dan € 25 kregen onze klanten een ‘stempel’ op hun digitale spaarkaart.
Ook aankopen uit de webshop telden mee voor de actie. Als klanten voor 15 juni tien
stempels hadden verzameld, kregen ze 50% korting op een T-shirt uit de zomercollectie
van ons huismerk.
Nu, half augustus, kunnen we concluderen dat deze spaaractie een groot succes is
geweest. Maar liefst 80% van onze klanten heeft meegedaan aan de actie. Hiervan heeft
meer dan helft voldoende stempels behaald om korting te kunnen krijgen op een T-shirt.
Vrijwel al deze klanten hebben een T-shirt met 50% korting aangeschaft. De actie heeft tot
een omzetstijging van ruim 6% in het tweede kwartaal geleid. In de eerste helft van juni was
de omzet zelfs 17% hoger. Daarnaast heeft een kleinschalig marktonderzoek laten zien dat
onze naamsbekendheid significant gestegen is.
4.3 Vaste structuren

In professionele teksten ligt vaak vooraf vast wat de bedoeling is : een oplossing voor een
probleem, een advies, een evaluatie enz. Dan kan je steeds dezelfde basis voor een bouwplan
gebruiken: een vaste structuur.
4.3.1 Betekenis
Aan had van een vaste structuur kan je een tekst, paragraaf of alinea logisch structureren. Je doet
dit aan de hand van een aantal vaste vragen. Het zijn minibouwplannen, met een beperkt aantal
vaste hoofdvragen.
4.3.2 Kenmerken
1. De vragen staan in een logische volgorde.

2. Je begint met een algemene vraag die bedoeld wordt om een beeld te
krijgen van het thema en de context.
4.3.3 Gebruik
Voor de lezer Voor de schrijver

De vaste structuur is een houvast bij het De vaste structuur is een houvast bij het
zoeken naar de kern van de tekst. Als je maken van je bouwplan. De vaste
vaste structuren kent kan je makkelijker structuren helpen je om te bepalen in
de structuur van een tekst herkennen. welke volgorde de informatie moet
komen te staan.
Let wel, de vaste structuur is geen keurslijf. Je kan allerlei variaties aanbrengen. Je kan
vragen achterwege laten of net toevoegen. Ook kan je de volgorde van de vragen toch
veranderen als het beter bij de communicatiesituatie past.
29
Je hoeft de verschillende types vaste structuren niet uit het hoofd te leren. Je krijgt die
steeds ter beschikking. Je wordt verondersteld :
• de verschillende vaste structuurtypes te herkennen en zelf toe te
passen;
• een vast type te kunnen adviseren en argumenteren waarom dit
type of een mengeling van types aangewezen is in een bepaalde
communicatie-opdracht;
• een structuur te kunnen selecteren en deze gekozen structuur
volledig uit te werken in een uitgeschreven of mondelinge tekst bij
elke communicatie-opdracht.
4.3.4 Probleemstructuur
Voorbeeld
Het is begin juni. Iedereen zit in volle voorbereiding van de zomervakantie en daar
hoort een reis bij en als het kan met de hond. Vele baasjes zijn er zich niet bewust dat
hun hond(en) wel eens last zouden kunnen hebben van reisziekte. Dierenkliniek Putte
wil daarom een tekst op haar website plaatsen zodat baasjes geïnformeerd zijn.
Een probleemstructuur wordt gebruikt voor een ongewenste situatie. De tekst begint
steeds met een schets van het probleem en eindigt met de oplossing die de
eigenschappen heeft van een advies.
De laatste hoofdvraag valt goed te combineren met de maatregelstructuur.

Vaste structuur
THEMA: EEN PROBLEEM,EEN ONGEWENSTE SITUATIE
A. Wat is het probleem precies?
B. Waarom is het een probleem?
C. Wat zijn de oorzaken?
D. Hoe zou het kunnen worden opgelost?
Dit betekent dat voor ons voorbeeld het bouwplan er zo zou kunnen uitzien.
REISZIEKTE BIJ HONDEN
A. Wat is reisziekte bij honden precies?
1. De hond is misselijk in de auto en moet braken.
2. De hond voelt zich onrustig, angstig, gestresseerd, moet kwijlen.
B. Waarom is reisziekte bij honden een probleem?
1. De hond voelt zich slecht.
2. De relatie tussen hond en eigenaar lijdt eronder.
3. De uitstapjes worden beperkt en de hond moet thuisblijven.
C. Wat is de oorzaak van reisziekte?
Verkeerde werking van het evenwichtsorgaan
D. Wat kun je tegen reisziekte doen?
1. Medicijnen gebruiken
2. Preventieve maatregelen toepassen
Ga nu naar de website https://www2.zoetis.nl/diersoort/honden/aandoeningen/reisziekte-bij-

honden en daar zie je hoe de probleemstructuur in detail is uitgewerkt in een tekst.
30
4.3.5 Maatregelstructuur
Voorbeeld
In Bedrijf X zijn er drie verkoopafdelingen. Nu blijken de drie afdelingen niet goed samen te
werken en HR heeft daarom maatregelen genomen om de samenwerking te verhogen. De
HR-manager schrijft een memo naar alle medewerkers.
De vaste structuur is de maatregelstructuur. Dit gaat telkens over een bepaalde actie die
is ondernomen of die voor de toekomst wordt voorgesteld. Je komt deze structuur tegen in
allerlei soorten teksten: adviserende teksten, beschrijvende teksten enz. Niet vergeten dat
vaste structuren ook in mondelinge teksten worden gebruikt.
THEMA: EEN MAATREGEL, EEN TE ONDERNEMEN ACTIE

A. Wat houdt de maatregel in?
B. Waarom is de maatregel nodig?
C. Hoe wordt de maatregel uitgevoerd ?
D. Wat zijn de ef f ecten van de maatregel?
De uitwerking van het voorbeeld:

SAMENWERKING TUSSEN SECRETARIATEN
A. Wat houdt de maatregel in?
De secretariaten van de drie verkoopafdelingen moeten gaan samenwerken.
B. Waarom is de maatregel nodig?
1. Het gemeenschappelijke doel dat we nastreven is betere externe bereikbaarheid.
2. Door de inzet van secretaressen te combineren kan één secretariaat ontstaan dat gedurende de hele
week beschikbaar is.
C. Hoe wordt de maatregel uitgevoerd?
1. Proefperiode na de vakantie.
2. Werkindeling in onderling overleg.
3. Evaluatie na 2 maanden.
D. Wat zijn de effecten van de maatregel?

1. Negatieve effecten : er moet geschoven worden met werktijden; de kamerindeling moet anders; men
moet eigen werk en eigen aanpak met elkaar delen
2. Positieve effecten: betere vervanging, collegiaal overleg mogelijk, efficiëntere aanpak, van elkaar
leren.
4.3.6 Evaluatiestructuur
Voorbeeld
Je werkgever, Mediahuis (Antwerpen) wil nagaan of een elektrische step aankopen voor elk
personeelslid een goed idee is. Nu al wordt iedereen aangeraden zo veel mogelijk met het
openbaar vervoer naar het werk te komen. De bedrijfsgebouwen zijn gelegen op 5km van
het station. Een elektrische step zou werknemers kunnen overtuigen om toch het openbaar
vervoer te gebruiken. Hij vraagt je de voor-en nadelen van een elektrische step in kaart te
31
brengen en hij verwacht een memo. Je leest je in: je -. Dit zegt Test-Aankoop in de lead
van een artikel van 2022:
Als alternatief transportmiddel is een elektrische step een optie voor korte en middellange
afstanden. Dit vervoersmiddel is lichter en compacter maar toch minder comfortabel en
vooral minder duurzaam dan een fiets. Naast de prijs van de verschillende modellen hebben
we onder andere ook het rijbereik, de vouwbaarheid, de remmen, de batterij en het scherm
uitvoerig getest. (Test-Aankoop, 2022)
De vaste structuur is de evaluatiestructuur. Je gebruikt deze situatie voor teksten waarin

je een bepaalde zaak of situatie moet beoordelen.
De evaluatiestructuur vind je uiteraard niet alleen terug in geschreven teksten, maar wordt
ook toegepast in mondelinge communicatie, zoals in vergaderingen, voorafgaand aan de
fase waarin besluiten worden genomen, of in debatten en discussies waarin verschillende
standpunten worden ingenomen.
THEMA : EEN SITUATIE OF ZAAK DIE BEOORDEELD WORDT

A. Wat zijn de relevante kenmerken?
C. Wat zijn de positieve aspecten?
D. Wat zijn de negatieve aspecten?
E. Hoe luidt het eindoordeel?
Een uitwerking van het voorbeeld zou kunnen zijn…
THEMA : ELEKTRISCHE STEP ALS VERVOERMIDDEL WOON-WERKVERKEER
A. Wat zijn de relevante kenmerken?

1. Een elektrische step is een elektrische scooter/step die wordt gebruikt voor alledaagse
verplaatsingen en woon- en werkverkeer voor korte-en middellange afstanden.
2. De prijs varieert tussen 300 – 600 euro
3. Hier zal je verder alle feitelijke informatie geven: wie?wat?prijs?
1. Prijs
2. Gebruiksgemak
3. Rijbereik
4. Kwaliteit
C. Wat zijn de positieve aspecten?
1. Het is een alternatief vervoermiddel voor de auto.
2. Het gebruiksgemak van de betere modellen is goed.
D. Wat zijn de negatieve aspecten?
1. Een elektrische step is minder comfortabel dan een fiets.
2. Een elektrische step is minder duurzaam dan een fiets.
3. De kwaliteit van sommige steps is bedenkelijk en bijgevolg zijn de steps niet betrouwbaar.
4. De prijs van de betere steps is vrij hoog.
E. Hoe luidt het eindoordeel?
32
1. Verder onderzoek is nodig naar de behoeften van de werknemers. Sommige werknemers
kunnen een fiets verkiezen boven een step.
2. De step moet gekozen worden in functie van gebruiksgemak en betrouwbaarheid.
3. De betere modellen zijn duurder, dus het zal aan te raden zijn een duurder model aan te
kopen. Er moet worden nagegaan hoeveel het bedrijf bereid is te investeren.
Je merkt al in het bouwplan dat de toon neutraal is.
4.3.7 Handelingsstructuur
Voorbeeld:
Voetbalploeg Sterreke heeft als doel dat het eerste elftal binnen vijf jaar in de hoogste
amateurklasse speelt. Het bestuur zal daartoe een strategieplan ontwikkelen.
Bouwplan:
THEMA : EEN UIT TE VOEREN HANDELING OF TAAK
A. Wat is het doel?
B. Wat zijn de voorwaarden?
C. Wat zijn de deelstappen?
D. Hoe wordt gecontroleerd of het doel gehaald is?
De handelingsstructuur kan je toepassen in teksten waarin een reeks van acties wordt
beschreven. Het zijn meestal teksten met een instructief doel waarin aanwijzingen staan
voor de manier waarop een bepaalde procedure (een taak) moet worden uitgevoerd.
Uitwerking van het voorbeeld:
THEMA : HET ONTWIKKELEN VAN EEN STRATEGIEPLAN VOOR VOETBALPLOEG XX

A. Wat is het doel van het strategieplan?
1. Het moet ertoe leiden dat het eerste elftal binnen vijf jaar in de hoogste amateurklasse speelt.
2. Het moet ertoe leiden dat de ploeg een gezonde financiële basis krijgt.
3. Het moet de leidraad worden voor de activiteiten van het bestuur.
B. Wat zijn de voorwaarden voor het ontwikkelingsproces?

1. De leden moeten actief betrokken worden bij de opstelling van het plan.
2. Het plan moet uitvoerbaar zijn binnen het beschikbare budget.
C. Wat zijn de deelstappen die gezet moeten worden?

1. Tijdens brainstormingssessies formuleren de leden onder leiding van het bestuur de doelen die moeten
worden gerealiseerd.
2. Tijdens ledenvergaderingen worden de prioriteiten vastgelegd.
3. Een speciale werkgroep maakt een analyse van sterktes, zwaktes, kansen en bedreigingen.
33
4. Dezelfde werkgroep formuleert een aantal concrete projecten die nodig zijn om de gekozen doelen te
realiseren.
5. Het totaalplan wordt tijdens de ledenvergadering van volgend jaar besproken.
D. Hoe wordt gecontroleerd of het doel gehaald is?

Het bestuur bewaakt de voortgang en rapporteert ieder jaar in de ledenvergadering. Na vijf jaar wordt
geëvalueerd of de doelen gerealiseerd zijn.
4.3.8 Ontwerpstructuur
Voorbeeld:
De marketingafdeling van het bedrijf waarin jij werkt wil dat alle beginnende medewerkers,
los van het feit of zij in de communicatieafdeling of de marketingafdeling werken, een
cursus verkooptechnieken volgen toegespitst op de producten van de organisatie. De
marketingmanager en de verkoopmanager willen samen een cursus ontwikkelen.
Bouwplan:
THEMA: EEN ONTWERP, een CONCEPT
1. Waartoe dient het?
2. Aan welke eisen moet het ontwerp voldoen?
3. Welke middelen worden gekozen?
4. Hoe ziet het ontwerp eruit?
5. Hoe wordt het ontwerp geëvalueerd?
De ontwerpstructuur kan je gebruiken als je een concept moet bespreken dat door
jezelf of iemand anders ontworpen is. Voorbeelden uit jouw beroepenveld zijn: ontworpen
reclamecampagnes, herontwerpen verpakking, een nieuw protocol voor
helpdeskgesprekken enz.
Uitwerking voorbeeld:
CURSUS VERKOOPTECHNIEK VOOR BEGINNENDE MEDEWERKERS
A. Waartoe gaat de cursus dienen?
1. Bespreken van veelvoorkomende presentatie-en verkoopproblemen.
2. Oplossingen voor die problemen aanreiken en bespreken.
B. Aan welke eisen moet de cursus voldoen?

1. Praktijkgerichtheid.
2. Aansluiting bij de overige onderdeel van het trainingsprogramma.
C. Voor welke onderwijsvorm wordt gekozen?

1. Vooral zelfwerkzaamheid bij de cursisten.
2. Veel aandacht voor problemen die oudere collega’s al zelf zijn tegengekomen .
D. Hoe ziet de cursus er in grote lijnen uit?
34
1. Algemene inleiding over problemen in verkoopsituaties.
2. Ingaan op problemen die oudere collega’s al zelf hebben ondervonden .
3. Aandacht voor communicatief gedrag in de verkoopsituatie.
4. Aandacht voor de juridische aspecten.
5. Bespreken van, en oefenen met concrete cases, authentieke situatie eigen bedrijf (nog nader te
bepalen)
E. Hoe wordt het ontwerp geëvalueerd?

1. Het oordeel van de cursisten zelf wordt gevraagd (direct na de cursus of 1 maand later).
2. Aan de leidinggevenden van de cursisten wordt gevraagd welke effecten zij hebben
waargenomen.
4.3.9 De onderzoeksstructuur
Wij zullen deze structuur toepassen vanuit een voorbeeld in deel II. In het tweede
semester zal je deze structuur leren kennen en toepassen in een project.
4.3.10 Een netwerk van vaste structuren
Je zal ondertussen al begrepen hebben dat er in een tekst (mondeling en schriftelijk) heel
vaak meer dan vaste structuur te herkennen is. Voor deze reden spreken wij over een
netwerk van vaste structuren in één tekst.
Voorbeeld:
Tijdens een virusuitbraak moet een tandartsenpraktijk maatregelen nemen om de praktijk
veilig te stellen.
maatregelstructuur
probleemstructuur
handelingsstructuur
AANPASSINGEN IN DE TANDARTSPRAKTIJK VANWEGE EEN VIRUSUITBRAAK

A. Wat houden de aanpassingen precies in?
1. Patiënten beantwoorden vragen bij binnenkomst over gezondheid.
2. Patiënten desinf ecteren direct na binnenkomst hun handen.
3. Patiënten desinf ecteren bij het begin van de behandeling hun mond met
waterstof peroxide.
4. Patiënten volgen de aangegeven route in de praktijk.
35
B. Waarom zijn de aanpassingen nodig?
Om de kans te minimaliseren dat het virus verspreid wordt in de praktijk.
a. Wat is het probleem precies?
Er is een uitbraak van een virus in de regio.
b. Waarom is deze uitbraak een probleem?
Het gaat om een besmettelijk virus dat voor sommige geïnf ecteerden dodelijk kan zijn.
c. Wat zijn de oorzaken van deze uitbraken?
Geïnf ecteerden zijn zich er niet altijd van bewust dat ze besmet zijn met het virus en ze
kunnen ongemerkt anderen besmetten.
C. Hoe worden de aanpassingen uitgevoerd?

De tandartsen, assistenten en baliemedewerkers hebben een plan uitgewerkt om de aanpassingen
op een ef f ectieve manier te implementeren.
a. Wat is het doel?
Patiënten volgen de hygiëne-eisen en komen tijdens hun bezoek zo min mogelijk in contact
met anderen.
b. Wat zijn de voorwaarden?

1. Een bezoek aan de praktijk mag gemiddeld niet meer dan vijf minuten extra t ijd
kosten.
2. Patiënten mogen niet worden af geschrikt door de maatregelen.
c. Wat zijn de deelstappen?
1. Er komt een nieuwe balie direct achter de ingang waar patiënten vragen moeten
beantwoorden over hun gezondheid , en waar ze zo nodig geweigerd kunnen
worden de praktijk verder te betreden.
2. De route door de praktijk wordt aangeduid met pijlen op de grond; patiënten moeten
eerst naar de wastaf el om hun handen te wassen en te desinf ecteren, dan naar de
wachtkamer, vervolgens naar de behandelkamer en daarna door de zijuitgang weer
naar buiten.
d. Hoe wordt gecontroleerd of het doel gehaald is?
Eén van de baliemedewerkers doet in de eerste week een onderzoek.
Onderzoekstructuur
NOOT: hier zal de HANDELINGSSTRUCTUUR worden gebruikt.
D. Wat zijn de verwachte ef f ecten van de aanpassingen?

1. De kans op verspreiding van het virus in de praktijk is minimaal.
2. De gemiddelde bezoekduur neemt niet substantieel toe.
3. De patiënten accepteren de maatregelen en blijven tevreden over de geleverde zorg.
4.4 Ordeningsprincipes voor kernantwoorden

We weten ondertussen dat bouwplannen laten zien over welk thema de tekst gaat en welke
vragen en antwoorden over dat thema aan bod kwamen.
Niet alleen de vragen moet je goed ordenen, maar ook de kernantwoorden.
36
Je kan verschillende principes volgen:
1. Bekend-nieuw
2. Ruimte
3. Tijd
4. Hiërarchie
4.4.1 Bekend-nieuw
Je begint met wat de lezer of toehoorder al kent en daarna kom je met iets nieuws.
Voorbeeld: Een bank zal bijvoorbeeld in haar app het eerst hebben over
investeringsmogelijkheden die je al kende en dan pas nieuwe mogelijkheden
voorstellen.
Een variant is het principe van algemeen naar specifiek:

Voorbeeld: Colruyt legt op zijn website eerst uit wat de ecoscore is, waar je die vindt en
waarom de Colruytgroep kiest voor een ecostore. Onderaan de pagina wordt uitgelegd
hoe de score berekend wordt. (colruyt group, 2022)
4.4.2 Ruimte
Je gebruikt de ruimtelijke ordening van objecten: van links naar rechts, van dichtbij
naar ver, van boven naar beneden, van noord naar zuid.
Voorbeeld: in de beschrijving van een apparaat worden de onderdelen van links naar
rechts behandeld en daarbinnen steeds van boven naar beneden.
4.4.3 Tijd
Dit is in feite een antwoord op vragen als “Hoe verloopt het (proces)?” Hoe is het
gebeurd? Uiteraard lijkt een chronologische volgorde dan de beste optie.
Voorbeeld: een draaiboek voor de organisatie van een festival waarin per dag
beschreven staat wat er moet gebeuren.
4.4.4 Hiërarchie
Soms kan je antwoorden indelen in soorten, subklassen enz.

Voorbeeld: in een aardrijkskundeboek worden eerst de werelddelen behandeld:
Europa, Azië, Afrika, Noord-Amerika, Zuid-Amerika, Oceanië en Antarctica.
Daarna komen binnen Europa de landen aan bod: België, Nederland, Luxemburg,
Frankrijk enz.
Binnen België komen vervolgens de provincies aan bod: West-Vlaanderen, Oost-
Vlaanderen enz.
In dit voorbeeld is ook het principe van ruimtelijke ordening toegepast. Eerst wordt
Europa genoemd en de werelddelen die het dichtst bij Europa liggen. Daarna gaat het
over de Europese landen die aan België grenzen; de landen die daarna komen liggen
37
steeds verder van België.Ten slotte worden de Belgische provincies besproken. Eerst
Vlaanderen en Brussel, daarna Wallonië: telkens geordend van west naar oost en van
van noord naar zuid.
4.5 Effectiviteitseisen aan de inhoud

We begonnen met de vier effectiviteitseisen: correctheid, duidelijkheid, aantrekkelijkheid en
gepastheid.
Door de vragen te beantwoorden uit je bouwplannen leg je al de inhoud van je tekst vast.
1. Correctheid
Je antwoorden moeten correct zijn. Alle gegevens moeten overeenkomen met de
bron (literatuur, opdrachtgever enz.) Met alle gegevens wordt bedoeld: namen,
cijfers, standpunten, feiten enz.
2. Duidelijkheid
a. Je antwoorden moeten volledig zijn en afgestemd op je doelgroep.
b. Je antwoorden moeten overzichtelijk geordend zijn en je kan meerdere
antwoorden gebruik maken van rubriceringstechnieken (zie 4.3).
3. Aantrekkelijkheid
Je zal bij de uitwerking van je bouwplan er moeten rekening mee houden dat je
antwoorden aantrekkelijk moeten zijn. Denk aan illustraties, infografieken.
4. Gepastheid
Gepastheid wil zeggen dat je antwoorden aansluiten bij je doel, doelgroep en
situatie. Je antwoorden moeten steeds relevant en nuttig zijn voor de doelgroep.
Gepastheid wil ook zeggen dat je nooit vergeet dat je het imago van de organisatie
vertegenwoordigt en uiteraard jouw eigen imago.
4.6 Oefening bouwplan maken

In steeds meer eetgelegenheden van hogescholen wordt aandacht besteed aan gezonde voeding.
De frituur wordt in de ban gedaan en er worden minder of geen frisdranken en snoepgoed meer
verkocht. In plaats daarvan worden er steeds meer gezonde, versbereide producten zoals salades
en belegde volkorenbroodjes aangeboden.
Stel je voor dat je in de medezeggenschapsraad zit van een hogeschool die eigenlijk nog maar
weinig aandacht heeft voor gezonde voeding. Als medezeggenschapsraad vinden jullie het juist
wel belangrijk dat de studenten en medewerkers worden aangespoord om gezond te eten. Jullie
willen voorstellen dat er vanaf het volgend academiejaar alleen nog maar gezonde producten
worden verkocht. Alle frisdranken snoepautomaten moeten verdwijnen en in de eetgelegenheden
en bij de koffieverkooppunten mogen alleen nog verantwoorde producten worden verkocht.
Opdracht: Jij hebt aangeboden een voorstel te schrijven dat jullie naar het bestuur sturen om in de
volgende vergadering te bespreken.
1. Maak een kort bouwplan op basis van de maatregelstructuur. Bedenk zelf de
kernantwoorden die in dit bouwplan passen.
38
2. Maak ook een kort bouwplan op basis van de probleemstructuur. Bedenk ook hier zelf
de noodzakelijke kernantwoorden.
3. Bepaal welk bouwplan je het meest geschikt zou vinden als startpunt voor het voorstel en
leg uit waarom.
4.7 Oefening kernantwoorden ordenen

Stel je voor dat je werkt op de marketingafdeling van een hotelketen. Deze keten bestaat uit zo’n
twintig luxehotels in het Vlaanderen, Brussel en Duitstalig België. De hotels verschillen veel van
elkaar. Sommige zijn hypermodern ingericht met de laatste technische snufjes, andere hebben
juist een klassieke, nostalgische inrichting. Een overeenkomst is dat alle hotels zich bevinden in
een bijzonder pand, zoals een oud herenhuis aan de rand van een grote stad, een oude kerk in
een dorpscentrum of een nieuw, ecologisch verantwoord gebouw midden in het bos.
Aan jou wordt gevraagd een nieuwe collega in te werken. Deze collega moet eerst een korte
beschrijving krijgen van alle hotels en hun belangrijkste kenmerken. Natuurlijk wil je de hotels op
een logische manier de revue laten passeren. Welk indelingsprincipe zou je hiervoor kiezen? Leg
uit waarom je voor dit indelingsprincipe kiest.
39
5 Gestructureerd formuleren - advies op alineaniveau
Cursus hoofdstuk 5
PowerPoint-notities

handboek )
(hoofdstukken 3, 4, 5, 6, 7, 8)
De tekst controleren (cursus hoofdstuk 11.)
De inhoud en de structuur van je tekst liggen nu vast. Nu kan je beginnen met het uitschrijven van
de tekst. Je zal de ideeën uit het bouwplan formuleren tot een samenhangende tekst met een
aangepaste opmaak.
In dit hoofdstuk bespreken wij adviezen op het niveau van de indeling van de tekst en de structuur
in alinea’s. In hoofdstukken 5-8 van je handboek en hoofdstukken 6-10 van deze cursus vind je
adviezen op zins-en woordniveau.
5.1 Tekstindeling
De afgeronde delen in een tekst zijn:
- hoofdstukken
- paragrafen en subparagrafen (voorzien van een titel en vaak ook een nummering)
- secties (groepen alinea’s gescheiden door een witregel
- alinea’s (groepen bij elkaar horende zinnen)
Laat ons dit toepassen op de tekst Van Like tot Winkelmandje, Pub, 17 augustus 2022
40
VAN LIKE TOT WINKELMANDJE: SOCIALE MEDIA INSPIREREN RICHTING AANKOOP
17/08/2022 | redactie
NEWS / RESEARCH / RETAIL / SUB
In België kocht 30% van de consumenten het voorbije kwartaal een product nadat ze het op sociale
media hadden gespot (maandelijks is dat gemiddeld 33%). Vooral Gen Z (59%) en Millenials (44%) zijn
dol op shoppen via hun favoriete sociale media accounts. En ongeveer de helft van hen koopt ook
rechtstreeks via die sociale media. Klarna, een wereldwijde retailbank, betaal- en shoppingdienst, dook
in de veranderende winkelgewoonten van consumenten op drie continenten in hun
driemaandelijkse Klarna's Shopping Pulse.
SHOPPEN OP SOCIALE MEDIA
Winkelen start in vergelijkbare patronen, afhankelijk van het land en de generatie, waarbij
zoekmachines (bijv. Google) uiteraard het kanaal bij uitstek zijn om de zoektocht naar items in te zetten.
Maar... TikTok TikTok, het is tien voor twaalf voor merken. De overgrote meerderheid van Gen Z'ers
over de hele wereld is van mening dat TikTok het belangrijkste social media-platform is voor het
ontdekken en kopen van nieuwe producten. In België heeft 37% van de Gen Z-consumenten de voorbije
maand een product gekocht nadat ze het op TikTok hadden gezien. Facebook (51% in België) blijft het
populairste social media-platform wanneer alle demografische groepen worden meegerekend, gevolgd
door Youtube (43% in België) en Instagram (25% in België). Instagram en Tiktok springen er duidelijk
uit als eerste keuze van Gen Z'ers in België. De meeste Belgische consumenten ontdekken en shoppen
via de sociale netwerken van een merk (56%), via influencers (32%) of via retailers (31%). Het is geen
verrassing dat Gen Z (36%) en Millenials (39%) zich het meest tot influencers wenden.
TIJD VOOR MEER INNOVATIE
En Gen Z is - net als de meeste shoppers - op zoek naar innovatieve manieren om te shoppen. 1 op 5
(22%) van de Belgische Gen Z'ers heeft recentelijk deelgenomen aan een live shopping event (net als 1
op 10 Belgische shoppers). Deze moderne online versie van teleshopping zit in de lift in België omdat
het interactiever is (30%), inspiratie geeft (29%) en real-time engagement biedt. Met al dat shoppen en
ontdekken via sociale media is het geen wonder dat mobiel winkelen aan populariteit wint in ons land
(35% in Q2 2022 tegenover 33% in Q1 2022 en 25% in Q4 2021)).
Maar niet enkel Gen Z pusht voor innovatie, 69% van de Belgische consumenten vindt dat retailers
moeten investeren in nieuwe technologieën om relevant voor hen te blijven. Sommigen (15%) noemden
zelfs AR/VR als een bijdrage tot een betere winkelervaring (op een livestream shopping event).
Frictieloos kunnen betalen, zowel online (56%) als in de winkel (55%), is de meest gewenste switch die
Belgische consumenten willen. Gepersonaliseerde service en productaanbevelingen (42% online &
37% offline) zijn de volgende op het verlanglijstje.
"Belgische consumenten willen winkelen op een manier die voor hen het handigst is: of dat nu gaat om
online zoeken naar inspiratie, de sociale in-store ervaring thuis nabootsen of toegang krijgen tot flexibele
betaaloplossingen in fysieke winkels. Het is duidelijk dat flexibel betalen bovenaan het verlanglijstje van de
Belgische consument staat. Bij Klarna bieden we een mooie keuze aan betalingen en producten om
Belgische shoppers niet alleen tijd en geld te besparen, maar ook hun winkelervaring online, in de winkel
of via de Klarna-app, voortdurend te verbeteren," zegt Wilko Klaassen, directeur van Klarna België.
41
FYSIEKE WINKELS ZIJN NOG STEEDS DE BELANGRIJKSTE GO-TO SPOTS
Met al dat gepraat over (online) winkelen via sociale media, zou men haast vergeten dat fysieke winkels
nog steeds aan de top staan. Gemiddeld winkelt 26% van de Belgische consumenten het liefst online,
terwijl 35% toch nog liever in de winkel staat. De keuze van shoppers hangt sterk af van wat ze zoeken in
een winkelervaring. Jongere generaties denken dat ze online meer sociale interactie kri jgen: dit hangt
samen met het feit dat ze meer geneigd zijn om artikelen te kopen die ze op sociale media zien en om
live shoppingevenementen bij te wonen. Waarom soms toch online shoppen verkiezen? Gemiddeld
verkiezen Belgen uit alle demografische groepen online boven fysiek omdat ze zo tijd kunnen besparen
(77%), prijzen beter kunnen vergelijken (76%) en kunnen genieten van een ruimer assortiment en
lagere prijzen (71%). Meer sociale interactie (84%) en een betere klantenservice (75%) staan dan weer
op het pro-lijstje om fysiek te gaan winkelen. De voordelen die aan fysieke winkels worden
toegeschreven zijn minder talrijk, maar hebben een grotere impact.
FLEXIBELE BETAALOPLOSSINGEN
Over het algemeen zou meer dan de helft van de Belgische consumenten (62%) positiever staan
tegenover het kopen bij een onlinewinkel die de mogelijkheid biedt om producten eerst te proberen en
te voelen alvorens te betalen. Bovendien vindt de Belgische consument (81%) het bij de aankoop van
een duurder artikel nuttig om betalingen in gelijke schijven te kunnen splitsen zonder extra kosten of
rente. En wanneer de mogelijkheid wordt geboden om de aankoop te splitsen zonder rente of
aanvullende kosten, verkiest 44% dit boven het betalen met een kredietkaart (28%).
ANTWERPENAREN SHOPPEN (NOG STEEDS) HET MEEST ONLINE PER INWONER
De grootste toename van online winkelen per capita is dan weer te vinden in Henegouwen en Namen (in
vergelijking met Q1 2022). Als we inzoomen op regio's en productcategorieën, zien we dat West - en
Oost-Vlaanderen eerder online winkelen op het gebied van Vrije tijd, Sport & Hobby dan andere
regio's. In Limburg en Antwerpen laden consumenten hun winkelmandje meer met Juwelen en
Accessoires, dan elders. Vlaams-Brabant, Brussel en Waals-Brabant kopen meer Entertainment in
vergelijking met andere regio's. Kleding & Schoenen is de meest gekochte categorie online in alle
andere Belgische provincies.
5.1.1 Inleiding, midden en slot
Elke tekst heeft drie delen: inleiding, midden en slot.

Zie boek paragraaf 3.1.
5.1.2 Alineaopbouw, kernzinnen en tussentitels
5.1.2.1 De alinea
Alinea’s zijn eenheden van de tekst die groter zijn dan de zin. Alinea’s bestaan uit enkele
samenhangende zinnen. Een alinea mag ook niet te lang zijn, maar ook niet te kort; een goed
uitgangspunt is zo’n 50 tot 150 woorden.
Elke alinea bevat één hoofdgedachte.
Zie boek 3.2.
5.1.2.2 De kernzin
De kernzin is de belangrijkste zin van de alinea. In die zin moet je de hoofdgedachte van de alinea
zo helder mogelijk formuleren.
42
Gebruik voor de kernzin daarom een voorkeursplaats in de alinea:
- de eerste zin;
- de tweede zin;
- de laatste zin.
In paragraaf 3.2. vind je voorbeelden.
5.1.2.3 Tussentitels
Zie paragraaf 3.2 en analyseer het tekstvoorbeeld in 5.1.
5.1.3 Brugzinnen, signaalwoorden en verwijswoorden
Door te werken met brugzinnen, signaalwoorden en verwijswoorden maak je het verband tussen
de verschillende alinea’s duidelijk. Let wel, ook binnenin je alinea zal je werken met
signaalwoorden en verwijswoorden.
5.1.3.1 Brugzinnen
Zie paragraaf 3.3 handboek en analyseer de tekst in 5.1 van deze cursus.
5.1.3.2 Signaalwoorden
Zie je handboek 3.3 en analyseer opnieuw de tekst in 5.1.
Het spreekt voor zich dat het schema met signaalwoorden een “must” is.
5.1.3.3 Verwijswoorden
Zie handboek 3.3. en analyseer opnieuw de tekst in 5.1.
5.1.4 Oefening: structuur van een tekst
Je oefent je in het verbeteren van de uiterlijke structuur van een tekst.

Taak
In de tekst hieronder wordt een oproep gedaan aan het management van een ontwerpbureau van
websites en apps om over te stappen op een gebruikersgericht ontwerpproces. De tekst is
geschreven door enkele ontwerpers die goed hebben nagedacht over de inhoud van de tekst,
maar veel minder goed over de vorm waarin die het best gepresenteerd kan worden. Aan jou
wordt gevraagd om te zorgen voor een goede uiterlijke structuur van de tekst.
Tekst
Vorige week hebben wij serieuze klachten ontvangen van onze twee grootste klanten. Deze
klanten, een grote gemeente in het zuiden van het land en een stad in het westen, hebben ons
laten weten dat er problemen zijn met de websites die wij voor hen ontworpen hebben. Bij de
gemeente komen er sinds de website in gebruik is genomen twee keer zoveel telefoontjes binnen
op het algemene informatienummer. Veel van deze telefoontjes gaan over de website. Inwoners
kunnen de informatie die ze nodig hebben niet vinden. Bij de tweede klant, een stad, klagen de
administratieve medewerkers steen en been sinds de nieuwe website daar in gebruik is genomen.
Ze zeggen dat de site er mooi uitziet, maar dat ze er niks op kunnen vinden. Het gaat ons veel tijd
en geld kosten om de klachten van deze twee organisaties op te lossen, omdat de
navigatiestructuur van de websites helemaal opnieuw ontworpen zal moeten worden. Wij zijn
ervan overtuigd dat we dit hadden kunnen voorkomen door tijdens het ontwerpproces meer
43
rekening te houden met de eisen en wensen van de eindgebruikers van de websites. Voortaan
willen wij daarom onze websites en apps ontwikkelen volgens een gebruikersgericht
ontwerpproces. Dit houdt in dat je eindgebruikers betrekt bij iedere fase in het proces. Eerst
onderzoek je welke kenmerken en vaardigheden de eindgebruikers hebben, dan vraag je naar hun
eisen en wensen. Als je een prototype van de website of app hebt ontworpen, vraag je gebruikers
om feedback te geven op dit prototype. Op basis van deze feedback ontwerp je een verbeterd
prototype. Dit leg je vervolgens ook weer voor aan een selectie van de eindgebruikers. Pas als de
eindgebruikers geen noemenswaardige problemen meer zien, laat je de website of de app
bouwen. Deze manier van ontwerpen vraagt wat meer tijd, maar zal leiden tot tevreden klanten.
5.1.5 Oefening: signaalwoorden in een alinea
Je oefent je in het gebruik van verwijzingen en signaalwoorden en -uitdrukkingen.

Taak
In onderstaande tekstfragmenten ontbreken verwijzingen of signaalwoorden en -uitdrukkingen.
Daardoor bevatten ze onnodige letterlijke herhalingen of onduidelijke verbanden. Verbeter de
fragmenten door correcte verwijzingen en signaalwoorden en -uitdrukkingen toe te voegen en weg
te laten wat overbodig is.
Fragment 1
Uit gebruikersonderzoek bleek dat het voor medewerkers niet duidelijk was hoe ze met het nieuwe
softwareprogramma moesten werken. De medewerkers waren veel tijd kwijt aan het opzoeken van
instructies om met het programma te werken. De ICT-afdeling heeft inmiddels een toegankelijke
handleiding opgesteld voor alle medewerkers die met het programma moeten werken.
Fragment 2
Veel mensen staan sceptisch tegenover een vaccin dat zo snel ontwikkeld is. Veel mensen denken
dat de kwaliteit ondermaats is en zijn niet bereid zich straks te laten vaccineren. De overheid start
een voorlichtingscampagne over de ontwikkeling van vaccins.
44
6 Bondig formuleren – advies op zinsniveau
Cursus en handboek hoofdstuk 4
De vier effectiviteitseisen worden uiteraard ook toegepast op zinsniveau: correctheid,
duidelijkheid, aantrekkelijkheid en gepastheid (zie eerder).
6.1 Korte en lange zinnen: aantrekkelijkheid

Paragraaf 4.1 handboek met bijhorende oefeningen
- Voorbeelden
- Opbouw zinnen
6.2 Tangconstructies : duidelijkheid

Paragraaf 4.2. handboek met bijhorende oefeningen
- Voorbeelden
- Types tangconstructies
- Formuleeradvies
6.3 Bijzinnen: beknopte en betrekkelijke bijzinnen: correctheid

- Beknopte bijzin
- Betrekkelijke bijzin
6.4 Samentrekkingen: correctheid

- Principe
- Foutieve samentrekkingen
45
7 Helder formuleren - advies op zins-en woordniveau
7.1 Spreektaal
Paragraaf 5.1. met oefening
7.2 Archaïsmen
Paragraaf 5.2 handboek met oefening
7.3 Afkortingen
7.4 Overbodige (werk)woorden

7.5 Voorzetselketens
7.6 Dubbele ontkenning

46
8 Actief formuleren – advies op zins-en woordniveau
8.1 Actieve en passieve zinnen

Zie handboek paragraaf 6.1 met oefening
8.2 Nominaliseringen
Zie handboek paragraaf 6.2 met oefening
47
9 Aantrekkelijk formuleren - advies op zins-en
woordniveau
Handboek hoofdstuk7 en cursus
9.1 Maak het taalgebruik beeldend

Zie paragraaf 7.1 met oefening
9.2 Schrijf persoonlijk

9.3 Vermijd gelijkluidende woorden

9.4 Varieer in zinsbouw

48
10 Correct formuleren – advies op zinsdeel-en
woordniveau
Zie hoofdstuk 8 handboek en cursus
10.1 Contaminatie
10.2 Pleonasme en tautologie

10.3 Vreemde woorden

10.4 Verwijswoorden
10.5 Verbuiging van adjectieven

10.6 Niet verwarren

10.7 Discongruentie
10.8 Werkwoordelijke eindgroep

49
10.9 Veertig taalkwesties
10.10 Voorzetsels
10.11 Oude naamvalsvormen

50
11 De tekst reviseren
handboek )
(hoofdstukken 3, 4, 5, 6, 7, 8)
De tekst controleren
11.1 Schrijven
Een tekst zal groeien bij iedere schrijfronde. Je voegt details, uitleg voorbeelden en argumenten
toe. Je moet echter van tijd tot tijd, vaststellen of je tekst ook op een goede manier groeit.
- Is de hoofdlijn nog duidelijk? Er moet een duidelijke relatie zijn tussen bouwplan en en de
tekst.
- Is de toegevoegde informatie functioneel?
- Is er sprake van overlap of herhaling?
- Is er sprake van tegenstrijdigheden?
De schrijffase is afgerond als de structuur en den inhoud van je tekst vastleggen in lopend proza.
Op dat moment kan je je bouwplan aan de kant leggen..: het is tijd voor de eindredactie van de
tekst.
Redigeren betekent dat je je tekst uitwerkt tot een verzorgd eindproduct. Je aandacht ligt nu op de
formuleringen op zins-en woordniveau. Denk aan stijldimensies (witregels, titels, illustraties)… en
correctheid in spelling, taalgebruik en gebruik van leestekens.
De eindredactie betekent dat je jezelf de vragen stelt:

- Klopt de hiërarchische structuur?
- Bouwt iedere zin goed voort op de voorgaande? Is het telkens duidelijk waarom je een
nieuw onderwerp begint?
- Maak je voldoende gebruik van verwijzingen en signaalwoorden-en uitdrukkingen, zodat de
verbanden voor de lezer steeds helder zijn?
51
Stijl en correctheid
Je stelt jezelf de vraag in deze ronde of de stijl past bij de communicatieve situatie: exactheid,
informatiedichtheid, afstandelijkheid, levendigheid enz). De vraag is : past deze stijl bij de
tekstsoort, doel en publiek.
Je zal nu ook alles grammaticaal nakijken: taalfouten, spelfouten, leestekenfouten.
Vormgeving
Je tekst moet er goed uit gaan zien. Je zorgt voor een verzorgde en consistente vormgeving van je
tekst. Zijn alle pagina’s genummerd? Kloppen de nummers van de kopjes? Zijn de kopjes
consequent opgemaakt? Is de tekst goed uitgelijnd? Zijn er onnodige spaties of onnodige
witregels?
Het inoefenen van deze laatste stap gebeurt in alle oefeningen doorheen het semester.
52
12 Bibliografie communicatieprocedure
Carel Jansen, A. D. (2021). Structureren. In A. D. Carel Jansen, Leren Communiceren (p.
477). Groningen: Noordhoff.
colruyt group. (2022, augustus 22). De Eco-score. Kies vlot milieubewust. Opgehaald van
Bewust consumeren: https://www.colruytgroup.com/nl/bewust-consumeren/eco-score
. (2016). In M.-A. B. Sarah Auman, De Complete Communicatiewijzer (p. 381). Leuven:
Acco.
Test-Aankoop. (2022). Hoe wij elektrische steps testen. Test-Aankoop.
53
13 Teksten samenvatten
In hoofdstuk 2 van het handboek las je al tips voor het schrijven van een samenvatting.
13.1 Types samenvatting: van minibouwplan naar uitgebreide

samenvatting (Carel Jansen, 2021)
Je kan een minibouwplan maken, een minisamenvatting maken of een uitgebreide
samenvatting.
13.1.1 Werkwijze
Stap 1
Eerst zal je uiteraard de tekst lezen. Men noemt dit oriënterend of globaal lezen. Dit houdt in
dat je je in een eerste fase concentreert op de hoofdlijnen van de tekst. Je probeert vast te
stellen wat het teksthema is en wat de hoofdvragen zijn. Die vormen samen de elementen
van het minibouwplan.
De volgende vragen zullen je hierbij helpen: A
- Welke tekstsoort is het?
- Wat is de doelstelling?
- Hoe ziet de uiterlijke structuur eruit? Zijn er titels, kopjes, samenvattingen?
- Welke elementen zijn aan de tekst toegevoegd? Illustraties? Tabellen?
Nu kan je dus een minisamenvatting schrijven. In een minisamenvatting maak je een tekstje
met lopende zinnen waarin je uitschrijft wat het thema is en wat de hoofdvragen zijn.
Stap 2
Nu kan je gericht op zoek naar de elementen van het korte bouwplan: het teksthema, de
hoofdvragen, en de kernantwoorden bij de hoofdvragen. Structuuraanduidende passages
zullen een belangrijke spelen bij het zoeken naar elementen van het korte bouwplan.
De belangrijkste structuuraanduidende passages zijn:
- de titel en de ondertitel;
- een toegevoegde samenvatting of abstract;
- de inhoudsopgave;
- de inleiding, en dan vooral het begin en het einde daarvan;
- hoofdstuk-en paragraaftitels, tussenkopjes;
- woorden of woordgroepen die typografisch gemarkeerd zijn, bijvoorbeeld vet of
cursief;
- signaalwoorden en uitdrukkingen;
- afsluitende passages.
Nu kan je dus een korte samenvatting schrijven.
Stap 3
54
Als je een tekst nauwkeurig leest, probeer je te achterhalen welke subvragen er aan de orde
komen naar aanleiding van de kernantwoorden op de hoofdvragen. Je formuleert telkens
antwoorden op vragen op elk niveau. Zo bekom je een gedetailleerd bouwplan.
Pas nu telkens de tips van stap 2 toe op een dieper of volgend niveau.
Bij luisterteksten pas je hetzelfde stappenplan toe.
55
14
14.1 Tekst 1: Nederlands modemerk introduceert statiegeld op

kledij
25 AUGUSTUS 2023•FASHION•DOMINIQUE SOENENS
©
New Optimist
Een Nederlands modemerk introduceert vanaf volgend maand statiegeld op
zijn kleding. Bovenop de prijs betaal je een extra som, die je terugkrijgt als je
het kledingstuk terugbrengt.
Het Nederlandse merk New Optimist heft dit winterseizoen statiegeld op kledij. Het
systeem werkt net zoals bij drankflessen: boven op het geld dat klanten neerleggen
voor een kledingstuk betalen ze een extra stuk statiegeld, dat ze terugkrijgen
wanneer ze de kledij opnieuw inleveren. Het statiegeld varieert van 2,5€ tot 10€,
afhankelijk van het kledingstuk, en komt op de rekening van een onafhankelijke
stichting, waar het bijgehouden wordt tot de trui, broek, rok of T-shirt terugbezorgd
wordt. Na teruggave bekijkt het bedrijf of het stuk nog als tweedehandskledij kan
verkocht worden. Als dat niet het geval is, kan het verwerkt worden tot nieuw garen,
aldus New Optimist. Op die manier wordt vermeden dat kledingstukken gewoon
weggegooid en vernietigd worden. Klanten die dat willen, kunnen de hele levensloop
van de kledij – ook na teruggave – volgen via een QR-code. Zo wil het modemerk
maximaal transparant zijn, in een sector die daar niet meteen voor bekend staat. Het
moet ook verspilling tegengaan. In de voorbije 20 jaar verdrievoudigde de
hoeveelheid afgedankte kledij in Europa van 550.000 ton naar bijna 1,7 miljoen ton
textiel, bleek uit een rapport van het Europese milieu -agentschap EEA begin dit jaar.
87% van het afgedankte textiel gaat naar Azië en Afrika, waar het op stortplaatsen of
in informele afvalstromen belandt. Het is de vraag of het systeem bij een breder
publiek
56
14.2 Tekst 2: Aldi stimuleert digitale folder via melkverpakking
GONDOLA - 17 AUGUSTUS 2022•FOODRETAIL•DOMINIQUE SOENENS
©
Aldi
Aldi plaatst vanaf vandaag QR-codes op Milsa. We hebben goed nagedacht over
melkverpakkingen om consumenten te welk product we zouden nemen voor deze
stimuleren om de digitale folder van de test. Melk is een product waarmee we heel
supermarkt te gebruiken. Het hoopt op veel mensen bereiken en dat op
termijn zijn papieren folder af te bouwen. verschillende momenten van de dag en in
Het gaat om een testproject dat minstens verschillende contexten gebruikt wordt. 1 op
een jaar zal lopen. 4 liter melk die in ons land geconsumeerd
wordt, wordt in Aldi verkocht. Daar wilden
De papieren reclamefolder is voor Aldi we gebruik van maken. Bovendien zijn QR-
België een van de belangrijkste manieren codes goed ingeburgerd: ze worden vaak
om klanten te bereiken. Wekelijks worden er gebruikt in restaurants en ook door corona
4,4 miljoen exemplaren van bedeeld via zijn ze meer in gebruik geraakt. De drempel
winkels en huis-aan-huisbedeling. Maar door is veel lager dan een paar jaar geleden.” Het
de hoge kostprijs wil de discounter de gaat voor Aldi om een test die minstens een
papieren versie afbouwen en meer klanten jaar zal gedaan worden. Afhankelijk van de
richting digitale folder duwen. “Het bereik resultaten wil het de papieren versie van de
van de digitale folder is op dit moment veel folder gaan afbouwen, al is niet duidelijk in
lager dan die van de papieren: amper 10% welke mate het de oplage daarvan wil
in vergelijking met de papieren. Dat is te terugschroeven. Aldi zegt daar op dit
weinig”, zegt Isabelle Henderick, managing moment geen concreet cijfer op te kleven.
director marketing & communicatie bij Aldi De supermarkt zal uitgebreid communiceren
België. “Het goeie nieuws is dat uit een iVox- over het initiatief via reclameboodschappen.
bevraging blijkt dat mensen aangeven dat ze Er komen ook zuilen in de winkels waarmee
de digitale folder meer zouden gebruiken als de klanten geïnformeerd worden. De QR-
die toegankelijker was. Daarom komen we codes zullen op de meer dan 50 miljoen
nu met het idee om via een QR-codes melkverpakkingen die Aldi per jaar
ehalfvolle en magere melk van het huismerk verkoopt terug te vinden zijn.
57
14.3 Tekst 3: shockvertising.
Moet reclame shockeren om een moeilijke boodschap over te kunnen brengen? En is er een
verschil tussen shockeren en confronteren?
podcast team talk radio met geoffrey hantson: shockeren of confronteren? (TeamTalk – Pub)
15/06/2022 | redactie
MEDIA / NEWS / PODCAST
Ga naar: https://pub.be/nl/podcast-team-talk-radio-3-shockeren-of-confronteren/
Als je alcohol en drugs neemt, dan gebruik je de auto echt als moordwapen. Met die
harde maar rake woorden startte de meest recente televisiespot van Ouders van
Verongelukte Kinderen. Een campagne die Happiness in 2021 bedacht, iets wat het
trouwens al jaren doet, campagnes maken voor die organisatie. Maar deze keer gooide
het bureau het over een andere boeg: in plaats van enkel nuchtere chauffeurs te belonen
met een Bob-sleutelhanger, kregen ook de chauffeurs die positief bliezen een
sleutelhanger. Eén met de naam van een overleden kind.
U ziet ons al komen, en u heeft gelijk. De nieuwe Team Talk Radio is er. Nog steeds een
podcast van PUB en PAN, nog steeds over reclame, maar wel met een nieuw thema:
shockvertising. Moet reclame shockeren om een moeilijke boodschap over te
kunnen brengen? En is er een verschil tussen shockeren en confronteren? Als
creatief directeur, onder meer op de campagnes voor Ouders van Verongelukte
Kinderen, waakt Geoffrey Hantson (Happiness) minutieus over die grens. In deze
podcast gunt hij ons een blik op zijn visie over moeilijke reclame. Ga even zitten (of
wandelen, joggen,...) en luister mee.
58
14.4 Tekst 4: Instabiele marktsituatie bezorgt impulscategorie
kopzorgen
VANDAAG 11:30•FOODRETAIL•LISA GOETHUYSEN
Na een moeilijke periode door de Koopgedrag fundamenteel gewijzigd

coronapandemie lijkt de impulscategorie
aan de betere hand, maar de instabiele Ook in de eerste maanden van dit jaar blijft
marktsituatie kan wel eens roet in het eten snoepgoed aan de kassa zijn herstel
gooien. verderzetten. “De categorie boekt zeer
goede vooruitgang in vergelijking met
Het waren moeilijke tijden voor de 2021”, verklaart Siryn Stambouli,
impulscategorie. Door de pandemie woordvoerster van Carrefour. Al is er
beperkten consumenten hun winkelbezoek volgens haar wel een belangrijke
tot het minimum en haastten ze zich om zo verandering zichtbaar: de pandemie heeft er
snel mogelijk opnieuw uit de winkel te zijn. namelijk voor gezorgd dat het koopgedrag
Dat liet zijn sporen na bij de van de klant grondig is gewijzigd, waardoor
impulsproducten, die hun omzet serieus de verkochte volumes van 2019, noch die
zagen terugvallen. “In het impulskanaal van 2020 zijn bereikt. “We zitten op -20% in
hebben we in 2020 een enorme daling volume versus 2019 en -10% versus 2020”,
gekend. Mensen gingen zeer gericht vervolgt ze. “Die daling valt volgens mij te
winkelen en er was weinig ruimte en tijd verklaren door drie hoofdfactoren. Ten
voor extra’s die te vinden zijn aan de eerste zien we dat er minder mensen komen
checkouts”, verklaart Tinne Van Hoof, winkelen en dat klanten ook minder met hun
marketing manager bij Continental Sweets gezin komen winkelen, vooral op zaterdag.
(Lutti). “In de loop van 2021 heeft de markt Bijkomend vormt de daling van het
zich gelukkig terug hersteld met een stijging gemiddelde volume per aankoopmoment
in verkoop tot gevolg.” Hoewel de hele een probleem voor impulsaankopen. Als de
markt van de zoetwaren aan de kassa terug klant een keuze moet maken, zal hij sneller
aan het groeien is, zijn het vooral de een koekje of gebakje dat niet op het
frismakers en kauwgom die sterk stijgen. boodschappenlijstje staat, schrappen. Ten
“Frismakers en kauwgom zijn segmenten die tweede is er de sterke ontwikkeling van e-
erg onder druk hebben gestaan omdat veel commerce, waardoor impulsaankopen
mensen minder onderweg waren met als verdwijnen. Tot slot speelt ook de
gevolg dat het gebruiksmoment wegviel”, ontwikkeling van de selfscankassa een
legt Ellen Goddé, category manager bij belangrijke rol en daarmee de vermindering
Perfetti Van Melle Benelux, uit. “Nu zien we of zelfs verdwijning van de rijen aan de
een heel sterk herstel binnen het stuk kassa's. De klant wordt dus minder en
verfrissen omdat deze behoefte er duidelijk minder lang geconfronteerd met al deze
opnieuw is bijgekomen.” impulsproducten.” Carrefour is niet de enige
die die switch in consumptiegedrag vaststelt.
59
Ook Trendy Foods bevestigt dat een deel
van de consumenten gewend zijn geraakt om
digitaal of via abonnementsformules
boodschappen te bestellen, wat heeft geleid
tot het ontstaan van nieuwe
distributiemétiers zoals pure players op
marketplaces of zelfs de wedergeboorte van
oude beroepen zoals brouwers die drank of
andere producten aan huis leveren om in te
spelen op het gemak van klanten die niet
langer met grote producten hoeven te
sleuren in de winkel. Een verandering die Naast impulsmeubels aan de selfscanzone
natuurlijk ten kosten gaat van de wil Carrefour ook inspelen op de boomende
impulscategorie. e-commercetrend door online
impulsmomenten te creëren. Dat wil de
Selfscan en online impulsmomenten retailer concreet doen door klanten
aanvullende producten voor te stellen bij
Om in te spelen op die veranderende hun online bestelling. “Wanneer een klant
consumptiegewoontes en in een poging om vandaag een product koopt, bieden wij hem
de verloren impulsaankoopmomenten te soortgelijke producten aan. Wij starten
herwinnen, komen producenten en retailers binnenkort een test om hem aanvullende
met tal van oplossingen. Zo wordt er eerst en producten aan te bieden: specerijen bij de
vooral ingezet op de selfscanzone, waar nog aankoop van vlees, enzovoort. Op die manier
heel wat opportuniteiten voor het rapen creëren we online impulsaankopen. Dit is de
liggen. Hier proberen producenten en eerste keer dat we hiermee starten”,
retailers in de eerste plaats meer visibiliteit vervolgt Siryn Stambouli trots. Wanneer het
te geven aan hun producten. Zo zet Perfetti project van start gaat, is voorlopig nog niet
Van Melle de expertise van zijn bekend.
shoppermarketingafdeling in “om
selfscanmeubels te laten bouwen die de De kracht van innovatie
ruimte geven aan de juiste producten op een
erg beperkte plek. Op die manier ga je de Een derde manier om de verkoop van
confrontatie van impulsproducten aan tot op impulsproducten nieuw leven te geven na de
het laatste afrekenmoment van de klant”, pandemie, is inzetten op innovatie, iets wat
getuigt Ellen Goddé. Ook Trendy Foods zet altijd al belangrijk was binnen de categorie.
in op de self-checkout. “Wij bieden Veel producenten hebben de afgelopen
checkoutoplossingen in de vorm van één rij periode heel wat nieuwigheden op de markt
met meubilair aan de ingang van de gebracht en linken die aan de huidige
selfscankassa's. Daarnaast hebben we de markttrends. Zo koos Perfetti Van Melle
mogelijkheid om impulsmeubels naast de bijvoorbeeld voor duurzaamheid met de
selfscans te plaatsen, al wachten we introductie van zijn kartonnen kauwgompot.
voorlopig nog op feedback om de efficiëntie Of zette Haribo dit jaar in op de herwonnen
van dit soort meubels te evalueren”, vervolgt vrijheid nu de pandemie aan kracht verliest.
het merk. Tot slot werkt onder meer ook “Wij spelen in op het moment van feestjes,
Carrefour aan eigen meubels voor de uitstapjes en andere uitdeelmomenten met
selfscan. “We gaan binnenkort een oplossing onze multipacks: een verpakking gevuld met
testen waardoor klanten meer kleine, hygiënisch voorverpakte en handig
geconfronteerd kunnen worden met uit te delen portieverpakkingen. Ook
impulsproducten, zelfs als zij via de self- introduceren we een nieuwe variant, Haribo
checkoutzone gaan. Het gaat daarbij om Happy Heroes met minizakjes van de
kleine meubels die geplaatst worden op de favoriete Haribo-snoepjes van België”, klinkt
plaats waar klanten betalen, maar meer kan het bij het merk. Lutti kiest dan weer voor
ik er voorlopig nog niet over zeggen”, aldus handige on the go verpakkingen. “Wij zetten
Siryn Stambouli. sterk in op de verkoop van kleinere
verpakkingen aan de kassa’s. Ook voor de
coronacrisis boden we zakjes van 80 gram
aan, maar we hebben dit gamma de laatste
jaren sterk uitgebreid. Het gamma bestaat uit
60
topsmaken als Draculatanden, Aardbeien, Back to normal?
Fili-tubs en Bubblizz. Via kleinere
kassadisplays met een aantrekkelijke Hoewel de impulscategorie aan de betere
promotie trekken we de aandacht van de hand lijkt, zijn de gevaren nog niet geweken.
consument tijdens een impulsmoment”, Veel producenten durven dan ook geen
aldus Tinne Van Hoof. Volgens Haribo draait voorspellingen doen over de toekomst. “Er
het aan de kassa trouwens niet per se om het zijn nog te veel onzekere factoren zoals de
formaat, wel om de zichtbaarheid van de stijgende grondstofprijzen en de oorlog in
juiste producten. “Voor Haribo zijn dit Oekraïne, waardoor het niet mogelijk is om
bijvoorbeeld de Mega Roulette-rol en ons in te schatten hoe de impulscategorie zich dit
pocket size assortiment, zoals de Dragibus jaar verder zal evolueren”, stelt Tinne Van
Pocket, maar we zien ook kansen voor meer Hoof van Lutti. Een ding is wel duidelijk: van
standaardformaat verpakkingen. Het is een ‘back to normal’-situatie is nog lang
tenslotte een feit dat een groot deel van de geen sprake. “Dat zou een te voorbarige
shoppers niet bij ieder bezoek de conclusie zijn in tijden waarin de inflatie en
snoeprayon bezoekt. Door in de de economie zo onder druk staan, zeker
checkoutzone te zorgen voor extra binnen een impulscategorie”, stelt Ellen
zichtbaarheid wordt de shopper nog een Goddé van Perfetti Van Melle. Volgens
keer herinnert aan de categorie. Dit zorgt Carrefour wordt het trouwens moeilijk om
vervolgens ook voor extra conversie naar terug te keren naar volumes van 2019. “Dat
daadwerkelijke aankoop”, klinkt het. komt omdat sommige klanten hun
koopgedrag op de lange termijn hebben
Of er de komende maanden nog veel gewijzigd, met name door meer online te
geïnnoveerd zal worden gezien de huidige kopen, hun producten thuis te laten leveren
marktomstandigheden, blijft maar de vraag. enzovoort”, klinkt het. En dat koopgedrag
Volgens Carrefour wordt innovatie namelijk zou nog verder kunnen veranderen, zo stelt
afgeremd door problemen met de Trendy Foods. “Alles zal afhangen van de
beschikbaarheid en de kosten van evolutie van de crisis en van de prioriteiten
materialen. “Veel fabrikanten besteden van de consument. Zal hij reizen verkiezen
meer tijd aan het zoeken naar grondstoffen boven lokale consumptie? Zal hij het
en het eventueel aanpassen van recepten spaarpotje dat hij tijdens de pandemie heeft
(gezien de tekorten aan bepaalde materialen opgebouwd weer zien verdwijnen door de
of de zeer hoge kosten ervan) dan aan hoge energiefacturen? Dat weten we niet.
innovatie”, klinkt het. Maar deze zaken zouden wel een duidelijk
effect kunnen hebben op de consumptie van
impulsproducten.” Ondanks de onzekerheid
blijven producenten positief. “Hoewel 2022
in veel facetten een turbulent jaar mag zijn
als gevolg van de verstoring van de
toeleveringsketen en de stijgende grondstof-
en energieprijzen, hebben wij er vertrouwen
in dat snoep ook deze storm goed zal
doorstaan. In het verleden heeft snoep al
vaker laten zien dat het kan blijven groeien
in uitdagende economische tijden als een
betaalbare, alledaagse verwennerij voor
iedereen”, besluit Haribo.
61
14.5 Tekst 5: McDonald's richt marketing steeds meer op
kinderen in armere landen
Trends, 22 December 2021
Het Amerikaanse hamburgerbedrijf richt zich in armere landen vaker op kinderen

dan in rijkere landen, blijkt uit onderzoek van berichten en kindgerichte marketing
op de sociale media van de hamburgerketen. Dat kan gezondheidsproblemen in die
landen verergeren.
Hamburgerbedrijf McDonald's bereikt via verschillende continenten, schrijven de

sociale media miljoenen consumenten in onderzoekers.
lage- en middeninkomenslanden en richt
zich met kindgerichte reclame en De onderzoekers analyseerden de berichten
prijspromoties specifiek op een jonge van het bedrijf op het populaire
doelgroep. Dat blijkt uit een analyse van de socialemediaplatform Instagram in vijftien
marketing op sociale media van het bedrijf landen waar McDonald's restaurants heeft:
in vijftien landen. hoge inkomenslanden, hoge
middeninkomenslanden en lage
Uit hun onderzoek blijkt een groot contrast middeninkomenslanden (naar de indeling
met de boodschappen over van de Wereldbank). De onderzochte landen
gezondheidsbevordering die het bedrijf op waren: de VS, Australië, het VK, Canada,
sociale media inzet in landen met hogere Verenigde Arabische Emiraten, Portugal en
inkomens. Deze strategie is zorgwekkend, Panama (hoog inkomen); Roemenië,
zeggen de onderzoekers, omdat het Libanon, Maleisië, Brazilië en Zuid-Afrika
bestaande gezondheidsproblemen in (hoog middeninkomen); Indonesië, Egypte
kwetsbare landen kan verergeren. en India (laag middeninkomen).
Het onderzoek is gepubliceerd in het Ze maakten screenshots van alle berichten

wetenschappelijke tijdschrift BMJ Nutrition die McDonald's van september tot december
Prevention & Health. 2019 op de regionale Instagram-accounts
plaatste en telden het aantal volgers, 'vind-
Instagram ik-leuks', 'opmerkingen' en videoweergaven
die in april 2020 aan elk account waren
gekoppeld. De vijftien accounts hadden in
Advertenties van junkfoodbedrijven op
totaal 10 miljoen volgers en genereerden 3,9
sociale media nemen wereldwijd toe. Maar
miljoen 'likes', 164.816 reacties en 38,2
hoewel McDonald's - het grootste
miljoen videoweergaven.
junkfoodbedrijf ter wereld - in 101 landen
actief is, was er tot nu toe relatief weinig
bekend over de marketingtechnieken op
62
Gericht op kinderen eetgewoonten van de mensen die
McDonald's op sociale media volgen.
In totaal werden 849 marketingberichten
geïdentificeerd. Daaruit bleek dat Maar McDonald's heeft alleen al in de VS
McDonald's in de vier maanden 154 procent meer dan 14.000 restaurants en in andere
meer berichten plaatste in lage landen nog eens bijna 22.000. En hoewel het
middeninkomenslanden dan in hogere verband tussen de internationale groei van
inkomenslanden: gemiddeld 108 vergeleken junkfoodbedrijven en de individuele vraag
met 43 posts. In de drie lage naar junkfood complex is, hebben
middeninkomenslanden werden meer junkfoodadvertenties veel invloed op
berichten geplaatst dan in de vijf hogere mensen om deze producten te kopen,
middeninkomenslanden (324 versus 227) en merken ze op.
de zeven hoge-inkomenslanden (298).
Ze concluderen: 'Met het toenemende
Kindgerichte marketing kwam vaker voor in socialemediagebruik, kunnen advertenties
lage middeninkomenslanden dan in hoge van junkfoodbedrijven ongekende effecten
inkomenslanden: ongeveer een op vijf (22 hebben op voedingskeuzes, vooral in lage-
procent) in lage middeninkomenslanden inkomenslanden. Door bepaalde
versus een op de acht in hoge subgroepen te viseren via kindgerichte
inkomenslanden. De Instagram-accounts in advertenties en prijspromoties, kan reclame
hoge-inkomenslanden berichtten vaker over van McDonald's op sociale media de
gezonde gewoonten dan die van hogere gezondheidsproblemen in de meest
middeninkomenslanden of die van lagere kwetsbare landen verergeren.'
middeninkomenslanden.
Het onderzoek past in een groeiende
Slechts 14 procent van de berichten in de behoefte om de globalisering van voedsel-
hoge-inkomenslanden bevatte en drankmarketing aan te pakken in
prijspromoties en weggeefacties, ontwikkelingslanden, die mogelijk vaker te
vergeleken met 40 procent in landen met maken hebben met slechte voeding,
een lager inkomen. 'Prijspromotie is een obesitas en hieraan gerelateerde ziekten,
belangrijk onderdeel van een marketingmix aldus de onderzoekers.
en wordt vaak gebruikt om
consumentenaankopen te stimuleren, vooral
in gemeenschappen met lagere inkomens
waar de prijs beslissend kan zijn', schrijven
de onderzoekers.
Gezondheidsproblemen
De gegevens uit deze studie zijn 'een

observatie en kunnen dus geen oorzaak en
gevolg vaststellen', zeggen de onderzoekers.
Interpretatie van de bevindingen moet
daarom zorgvuldig gebeuren, gezien de
ongelijke steekproeven, het kleine aantal
betrokken landen en het gebrek aan
informatie over koopgedrag en
63
14.6 Tekst 6: Werkt herhaling in de reclame?
In deze podcast bespreken twee vakspecialisten hoe herhaling in reclame werkt en of het
wel werkt. Het startpunt van de podcast is de reclamespot: Merchurochrome. Superpleisters
voor superhelden (Merchttps://www.youtube.com/watch?v=BE9nPmLpnEQ)
Denk ook aan de reclamespot Lidl xxl xxl ..

Gegevens podcast: https://soundcloud.com/pubmagazine/teamtalk-s01e01-kwint-de-
meyer?in=pubmagazine/sets/teamtalk- 28 October 2021
64
15 Zakelijk en creatief schrijven – altijd en overal –
opdrachten
15.1 Opdracht 1 – Fun- geslaagd?

Situatie
“Het nieuwste speelgoed en gekste feestmateriaal vind je op Fun.be.”(website Fun).
Fun heeft 30 winkels in België. Je kan er uiteraard ook online bestellen. Om ervoor te
zorgen dat de website effectief en relevant blijft, vraagt de webmaster aan
verschillende mensen om de website te evalueren en feedback te geven. Als PA van
de marketingdirecteur heb jij het verzoek ontvangen om de website te bezoeken en
jouw feedback te geven.
Opdracht
Ga naar de website van Fun https://www.fun.be/nl_BE. Fun zet ook hard in op
online-aankopen. Bekijk de hele website. Kijk naar taal, layout, graphics, en
gebruiksvriendelijkheid. Kijk specifiek naar aspecten die verwarrend of
frustrerend zouden kunnen zijn voor de consument: frustraties die er zouden
kunnen toe leiden dat shoppers voor de concurrentie kiezen. Vat je bevindingen
en je aanbevelingen samen in een emailbericht dat zou kunnen worden verstuurd
naar de webmaster.
15.2 Opdracht 2 - Rainsafe – na regen komt zonneschijn

Je werkt bij een belangrijke producent van kwaliteitsvolle regenkledij (Rainsafe).
Eén van je belangrijkste en trouwste klanten, Trendy, heeft de laatste tijd geen
bestellingen geplaatst. Je wil natuurlijk te weten komen waarom dat zo is. Te lang
wachten op bestelling? Ontevreden over de geboden service? Kwaliteit niet meer
ok? Je had het graag geweten. Immers je wil Trendy niet verliezen als klant. Je
zegt ook dat je nog monsters zal opsturen van regenjacks in verschillende
kleuren.
Opdracht:
Schrijf de email naar Trendy.
Helaas moet het bedrijf vandaag de beslissing nemen om het programma stop te
zetten. De verkoopcijfers blijven al 3 jaar dramatisch dalen. Om het project te
redden zou het bedrijf verschillende werknemers moeten ontslaan, maar
management heeft de keuze gemaakt om het project stop te zetten. Werknemers
komen altijd eerst.
Opdracht
Schrijf een email naar iedereen in het bedrijf waarin je de stopzetting van het
project aankondigt.
65
15.3 Opdracht 3 – ik heb een huis met een tuintje gehuurd
Situatie
Het communicatiebureau waar je stage loopt heeft een hoveniersbedrijf als vaste
klant. Dit hoveniersbedrijf heeft een nieuwe opdracht voor het
communicatiebureau. Er is binnenkort een open dag in het hoveniersbedrijf.
Tijdens deze open dag worden er diverse activiteiten georganiseerd. Zo mogen
kinderen rijden met de elektrische kruiwagen en de graafmachines, is er een
wedstrijd schatgraven en zijn er workshops snoeien, maaien, verpotten,
lentestukjes maken en jam maken. Daarnaast zijn er stands van verschillende
leveranciers van zaden, tegels en bouwmaterialen. Voor de kinderen is er een
springkussen. Hapjes en drankjes zijn gratis.
Opdracht
Je stagementor vraagt jou de uitnodigingsbrief voor de vaste klanten te
schrijven.. Gebruik een algemene aanhef en gebruik de volgende gegevens voor
de ontvanger:
De heer P. Jansen
Voltstraat 23
9800 Deinze
Datum en andere gegevens mag je zelf verzinnen.
Noot: Let op de volgende punten.

- Voldoet de brief aan de briefconventies?
- Is het taalgebruik passend (en enthousiasmerend)?
- Leg je in de inleiding uit waarom je de brief schrijft?
- Is de open dag in de kern goed uitgewerkt? (Denk aan de W-en H-
vragen)
- Staat in het slot wat je van de lezer verwacht?
15.4 Opdracht 4 – Soms is het kaartspel uitgespeeld

Situatie
Je werkt als marketingverantwoordelijke in een winkel waar ze games
verkopen. De afgelopen drie weken heb je onderzoek gedaan naar het
aantal games dat verkocht wordt. Je hebt de gegevens netjes in een
schema gezet dat je hieronder ziet. (Je keek gewoon de
verkoopgegevens na).
games aantal verkochte games percentage games

actiespellen 124 35
avonturenspellen 87 25
puzzelspellen 43 12
spellen voor de telefoon 21 6
66
sport/fitness 75 22
TOTAAL 350 100
Opdracht
Je schrijft een artikel voor de website die alleen toegankelijk is voor het
personeel. In dit artikel beschrijf je:
1. Waarom je dit onderzoek hebt gedaan.
2. Hoe je het onderzoek hebt gedaan.
3. Wat de twee belangrijkste resultaten zijn van het onderzoek. Gebruik
hiervoor de gegevens uit het schema.
4. Wat jij voorstelt wat er moet gebeuren in de toekomst.
Je mag zelf alle inhoud bedenken, maar alle ideeën moet geloofwaardig
zijn.
15.5 Opdracht 5: Sollicitatieopvolging

Situatie: Stel je voor dat je net hebt gesolliciteerd naar een stageplaats bij een
marketingbureau. Je hebt echter nog geen reactie ontvangen na een week.
Schrijf een follow-up e-mail om je interesse in de positie te tonen en te
informeren naar de status van je sollicitatie.
15.6 Oefening 6: Samenwerking Voorstellen

Situatie: Je bent de eigenaar van een klein grafisch ontwerpbureau en je wilt een
mogelijke samenwerking voorstellen aan een plaatselijke koffiebar die je
ontwerpdiensten zou kunnen gebruiken voor hun menukaart en
promotiemateriaal. Schrijf een e-mail waarin je je diensten introduceert en de
voordelen van samenwerking uitlegt.
15.7 Oefening 7: Formele Klacht Situatie:

Je hebt onlangs een bestelling geplaatst bij een online elektronicawinkel, maar het
geleverde product vertoont defecten. Schrijf een formele e-mail waarin je de situatie
beschrijft, de defecten benadrukt en een passende oplossing eist.
15.8 Bronnen opdrachten

Bovée, Thill, Essentials of Communication, Pearson
Website: maudhutten.nl
67
68
16 Woordenschat -zelfstudie
De woordenschatmodule die je zelf standig moet studeren bestaat uit twee delen:
1. Het Leerpad Woordenschat uit de Chamilocursus Taalwijs;
2. Woordenschat uit zakelijke teksten, meer bepaald uit De Tijd.
16.1 Het leerpad Woordenschat uit Taalwijs

In het leerpad staan oef eningen die je toelaten je woordenschat bij te spijkeren of uit te breiden. De
oef eningen op het examen zijn van deze aard.
Je studeert het hele leerpad “woordenschat” in zelf studie.
16.2 Woordenschat in zakelijke teksten: algemene kennis

Doelstelling en achtergrond
De zakelijke teksten zijn krantenartikelen uit de Tijd. De bedoeling is dat je de woorden IN CONTEXT
kan uitleggen volgens de criteria: duidelijkheid, correctheid, gepastheid en aantrekkelijkheid op alle
niveaus: inhoud, vormgeving en taal. Je vindt deze teksten op de volgende bladzijden en er zijn ook
.pdf bestanden ter beschikking op Chamilo.
Hoe moet je woordenschat studeren/noteren? Kijk na of je alle woorden begrijpt en kan uitleggen.
Voorbeeld : In New York f loreert de saf ari naar stadswalvissen. Wat betekent deze zin? Herf ormuleer.
Floreren betekent bloeien (synoniem VanDale).Dit betekent dat de saf ari naar stadwalvissen zeer
succesrijk is in New York. Je gebruikt het werkwoord floreren in f iguurlijke betekenis om uit te drukken
dat iets succesvol is.
Op deze wijze moet je alle woorden van alle teksten kunnen uitleggen in context. Het is niet de
bedoeling dat je de INHOUD van de teksten kent.
Ook al bekijk je de teksten vanuit woordenschatoogpunt, het lezen van de tek sten is verdere oef ening
in tekstbegrip. Lees elke lesweek 1 tekst. Train jezelf in paraf raseren.
Teksten
1. In New York f loreert de saf ari naar stadswalvissen.
De Tijd, 27 augustus 2022
2. Redding of requiem van brullende motoren op Francorchamps
3. Met één lading verdien je de prijs van een schip terug
4. Duitse autobouwers zetten zich schrap voor gastekorten
5. Duvel Moortgat boekt recordwinst
6. Roularta ziet hoe adverteerders print herontdekken
De Tijd, 19 augustus2022
7. Zelf s Rolls Royce komt hier kijken wat onze mensen kunnen
8. Soudal springt als sponsor van nieuw superteam naar internationale divisie
De Tijd,19 augustus 2022
9. Dit is geen mislukt seizoen, maar het nieuwe normaal
10. Het is niet de moment om de grote held uit te hangen
11. De sportieve val van een wereldmerk en geldf abriek Manchester United
12. Niet iedereen overleef t de supermarktclash
69
17 Het geven en krijgen van feedback
Communicatie verloopt niet altijd succevol. Dat heb je al begrepen. Doelen worden soms niet
bereikt, er worden verkeerde beelden gecreërd of relaties komen onder druk te staan. Om
iets aan communicatieproblemen te kunnen doen, is het nodig dat je als zender weet hoe de
ontvanger reageert.
(Carel Jansen, 2021)
17.1 Een definitie van feedback

Behalve uit de verbale reactie van de ontvanger, valt dat ook af te leiden uit de non-verbale
signalen. In de mondelinge communicatie kan dat een vragende blik zijn, instemmend
knikken of bedenkelijk hoofdschudden. In de schriftelijke communicatie kunnen ontvangers
bijvoorbeeld uitroeptekens gebruiken om bepaalde passages kracht bij te zetten.
Je kan als zender anderen ook expliciet vragen hoe je boodschap overkomt. Zo kan je een
collega commentaar vragen op de conceptversie van een rapport dat je voor een belangrijke
klant geschreven hebt. De informatie die je zo krijgt over het effect van je boodschap
wordt feedback genoemd.
17.2 Soorten feedback: directe en indirecte feedback

Als we met iemand in gesprek zijn, geven we elkaar doorlopend feedback. We laten mekren
hoe de boodschappen overkomen. Deze feedback is meestal indirect. Je laat als ontvanger
tussen de regels door weten hoe de boodschap overkomt. Voorbeelden van dit soort
feedback zijn: vragend kijken, knikken, hoofdschudden, reacties zoals ja ja ; hmm..Ook
andere reacties kunnen indirecte feedback bevatten. Na een presentatie bijvoorbeeld is er de
gelegenheid om vragen te stellen. Uit die vragen kan je als spreker soms al afleiden dat
bepaalde onderwerpen uit je presentatie niet duidelijk waren. Of omgekeerd, je kan afleiden
dat je publiek heel tevreden was met wat zij bijleerden.
Indirecte feedback is vaak moeilijk te interpreteren. Betekent een glimlach een bemoediging
of is het een licht spottende blik als blijk van afkeuring? Daarom is er behoefte aan directe
feedback. Directe feedback is nodig wanneer er misverstanden dreigen te ontstaan. Als
feedbackgever kan je de feedbackontvanger vragen de bedoeling van de boodschap te
verduidelijken. Als ontvanger kan je na zo’n vraag onduidelijkheden weg nemen.
Directe feedback speelt ook een ral als de communicatie zelf het onderwerp van gesprek is.
Voorbeelden zijn: beoordelingsgesprekken, evaluaties van bijeenkomsten en reviewrondes
in het schrijfproces waarin collega’s commentaar geven op een concepttekst.
Feedback geven en krijgen is niet eenvoudig.
70
17.3 Feedback geven: tips
1 Probeer te achterhalen op welke punten de feedbackontvanger graag commentaar
wil krijgen. Is het de stijl? Is het de toon? De argumentatie?
2 Geef niet te veel feedback tegelijk en wijs ook op de sterke kanten van de
boodschap.
3 Verwoord je commentaar zo dat de feedbackontvanger er daadwerkelijk iets kan
mee doen. Voorbeeld: Misschien kan je je inleiding wat duidelijker maken waarom dit
onderwerp juist voor deze bedrijfstak van belang is” ipv De inleiding is niet duidelijk.
4 Geef zelf geen gedetailleerde oplossingen; Probeer je te beperken tot suggesties.
5 Geef je feedback in de ik-vorm. ‘Ik vind dat de doelgroep behoefte heeft aan meer
diepgaande informatie.’ in plaats van ‘Je neemt je doelgroep niet ernstig.’
Gebruik dus de ik-ik-jij methode.
- Ik zie/merk dat…
- Ik vind daarvan dat… /Dat komt op mij over als…
- Herken je dat? [vraag om op feedback te reageren]
- Hoe zou je de boodschap aanpassen?
17.4 Feedback krijgen: tips

1 Maak goed duidelijk waarop je feedback wil krijgen. Is het de inhoud of is het de
structuur? Wil je graag weten of de doelstelling duidelijk is?...Het is dus
noodzakelijk dat je weet wat het doel is van je boodschap en voor wie de
boodschap bestemd is.
2 Probeer het commentaar niet als persoonlijke kritiek op te vatten. Probeer ook de
verleiding te weerstaan om onmiddellijk in de verdediging te schieten.
3 Vraag door naar de bedoeling van de feedback.
4 Bedank de feedbackgever voor de opmerkingen die je krijgt en laat ook weten wat
je ervan geleerd hebt.
17.5 Oefening feedback geven en krijgen

Taak
Stel je voor dat je bij een evenementenbureau werkt. Jullie organiseren zakelijke
evenementen zoals congressen en bedrijfsfeesten. Een collega van jou heeft een tijdje
geleden de opdracht gekregen om de website van jullie bureau helemaal te vernieuwen. Hij
heeft hard aan deze klus gewerkt en nu vraagt hij aan jou feedback op de eerste versie van
het nieuwe ontwerp. Hij vertelt je dat hij vooral behoefte heeft aan commentaar op de
vormgeving van de site. Natuurlijk help je je collega graag.
Je commentaar op het ontwerp heb je hieronder opgeschreven. Maar net voordat je
deze tekst aan hem wilt mailen, realiseer je je dat je weinig aandacht hebt besteed aan de
manier waarop je de feedback hebt geformuleerd. Herschrijf de feedback op zo’n manier dat
je collega dat commentaar als constructief en niet-bedreigend zal opvatten.
71
Eerste versie van de feedback
Hoi Lucas,
Ik heb je website daarnet bekeken en er kan nog heel wat aan verbeterd worden! Ten eerste
heb je de homepage nogal rommelig vormgegeven met al die verschillende foto’s en twee
navigatiemenu’s. Je zou maar één navigatiemenu moeten hebben, aan de linkerkant van de
pagina. Daarnaast zou je dan een mooie, stijlvolle foto van ons kantoor moeten plaatsen, in
plaats van al die foto’s in verschillende afmetingen.
Verder is de tekst op de pagina waar je de doelstellingen van onze organisatie uitlegt
echt te onduidelijk. Je gebruikt veel moeilijke woorden en je zinnen zijn te lang. Je kunt de
doelen van ons bureau beter puntsgewijs opsommen. Je moet ook bedenken dat onze
klanten niet zitten te wachten op lange lappen tekst. Ze moeten er meteen van overtuigd zijn
dat wij de organisatie zijn waar ze naar op zoek zijn.
De pagina waarop ons team gepresenteerd wordt, ziet er saai uit. We staan allemaal stijfjes
op de foto en de tekstjes waarin iedereen zichzelf voorstelt lijken allemaal op elkaar. Je kunt
beter aan iedereen vragen om een leuk weetje of iets grappigs over zichzelf te schrijven. Het
hoeft allemaal niet zo serieus. Dan zetten we er ook een dynamische foto van ons team bij.
We hebben nog wel foto’s van ons uitje van vorig jaar.
Groeten, Sasha
72
Vaardigheid 0 -1 2 - 3 4 - 5 6 - 7
Onderwerp kiezen en doel Het is niet duidelijk wat In het verhaal zijn de D e spreker vertelt alleen Er wordt
duidelijk maken de spreker wil presenteren niet belangrijke punten de belangrijkste punten beargumenteerd wat
of wat de spreker wil weggelaten, maar het en het is duidelijk wat de wel of niet verteld
bereiken. is nog niet duidelijk spreker wil bereiken. wordt en het doel van
wat de de presentatie komt
spreker wil bereiken. daardoor
duidelijk naar voren.
Structuur Er is geen duidelijke Het verhaal bevat een Het verhaal bevat een De spreker gebruikt een
structuur. Het verhaal algemene structuur algemene structuur, eigen structuur die goed
gaat van de hak op de (inleiding – midden – waarbij de nadruk ligt op te volgen is. Als luisteraar
tak en/of delen conclusie), maar de de juiste punten (eigen weet je waar de spreker
ontbreken. onderdelen zijn niet werk en conclusie) en er naartoe wil.
goed op elkaar goed argumenten,
afgestemd. Bv. lang voorbeelden en
met introductie bezig vergelijkingen worden
en weinig met eigen gebruikt.
werk
of conclusie.
Ondersteunende materialen De gebruikte materialen De gebruikte De materialen Er wordt vooral gebruik
(ppt, prezi, hand-out,…) passen niet bij het materialen ondersteunen het gemaakt van eigen
verhaal of er worden ondersteunen het verhaal en zijn materialen en die zijn
geen ondersteunende verhaal, maar zijn kwalitatief goed. kwalitatief goed.
materialen gebruikt, kwalitatief
terwijl dit voor et onvoldoende.
verhaal wel noodzakelijk
is.
Taalgebruik en D e gebruikte woorden Het taalgebruik is veel te Het taalgebruik is in Het taalgebruik is
grammatica en zinnen zijn duidelijk moeilijk of juist veel te het algemeen wel aangepast aan het
niet van de spreker zelf. makkelijk voor het aangepast aan het publiek, waarbij moeilijk
publiek. publiek, maar niet alle begrippen of vaktermen
moeilijke begrippen of duidelijk worden
vaktermen worden toegelicht.
toegelicht.
Stemgebruik/articulatie, De spreker is slecht te De spreker is wel te De spreker is goed te D e spreker is makkelijk
uitspraak en intonatie verstaan en/of praat erg verstaan, maar is niet verstaan, heeft een om naar te luisteren en
monotoon en/of spreekt prettig om naar te goed spreektempo en weet door stemgebruik
erg snel of langzaam. luisteren (bv. monotoon kan makkelijk naar de nadruk op belangrijke
Kost of erg snel). geluisterd punten te leggen.
moeite om naar te worden.
luisteren.
73
Non-verbale D e spreker is heel passief D e spreker staat niet De spreker gebruikt De spreker staat
communicatie en kijkt het publiek niet geheel passief en kijkt af houding om de aandacht zelfverzekerd te
aan. en toe het publiek in. te trekken en kijkt het presenteren en houdt de
Het verhaal wordt Mogelijk wordt er wel volledige publiek aan. aandacht goed vast. De
voorgelezen. iets als geheugensteun De spreker vertelt het spreker past het verhaal
voor het verhaal verhaal uit zichzelf. aan op basis van reacties
gebruikt. uit het
publiek.
74
18 Evaluatiecriteria mondeling presenteren
75
Bibliografie
Carel Jansen, A. D. (2021). Feedback geven en krijgen In A. D. Carel Jansen, Leren
Communiceren (p.43 en volgende). Groningen: Noordhoff.
76

Online Cursus COVA

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Online Cursus COVA

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Departement Bedrijf en Organisatie

Valentin Vaerwyckweg 1, 9000 GENT

Cursus: Cursus bij het handboek

Leren communiceren is een essentieel onderdeel van je opleiding. Immers in de beroepssituatie

In dit opleidingsonderdeel leer je de basis van communicatie. De mondelinge en schriftelijke

De werkwijze zal worden toegelicht in de lessen. En inderdaad, Communicatievaardigheden is

2 Communicatie plannen – deel 1 ............................................................................. 11

3 Communicatie plannen - deel 2 .............................................................................. 18

4 De tekst ontwerpen .................................................................................................. 25

5 Gestructureerd formuleren - advies op alineaniveau .......................................... 40

6 Bondig formuleren – advies op zinsniveau .......................................................... 45

7 Helder formuleren - advies op zins-en woordniveau........................................... 46

8 Actief formuleren – advies op zins-en woordniveau ........................................... 47

9 Aantrekkelijk formuleren - advies op zins-en woordniveau ............................... 48

10 Correct formuleren – advies op zinsdeel-en woordniveau ................................. 49

11 De tekst reviseren .................................................................................................... 51

12 Bibliografie communicatieprocedure .................................................................... 53

15 Zakelijk en creatief schrijven – altijd en overal – opdrachten ............................ 65

16 Woordenschat -zelfstudie ....................................................................................... 69

17 Het geven en krijgen van feedback........................................................................ 70

1.1 Definitie van communicatie

1.2.1 Correctheid – duidelijkheid – aantrekkelijkheid - gepastheid

Analyseer de emailboodschap aan de hand van de vier effectiviteitseisen.

Figuur 2: lidmaatschap-email VI PRO

Stap 1 Communicatie plannen

Dit zijn de vragen die je steeds moet stellen in stap 1.

Voor wie spreek/schrijf je?

Wat wil je precies bereiken?

Hoe breng je de boodschap het best over?

Welke randvoorwaarden zijn er?

Welke situationele factoren zijn er?

2.1 Bepaal je doelgroep

2.2 Pas je inhoud aan

2.4 Zorg voor een aantrekkelijke lay-out

2.5 Gebruik de vragenlijst om de ijkpersoon te modelleren

2.6 Kies het geschikte communicatiekanaal

Je bepaalt dus of je de boodschap mondeling of schriftelijk zal overbrengen. Elk

Uitnodiging voor een vergadering? Welk kanaal en waarom?

2.6.3 factoren die de mediumkeuze bepalen

De aard van de boodschap en de kenmerken van de doelgroep zullen uiteraard je mediumkeuze

tijd Hoeveel voorbereidingstijd heb je? Hoeveel voorbereidingstijd heb je?

2.8 Hou rekening met de situationele factoren

Factor Vraag Voorbeeld (zie lessen)

De paginagrote advertentie van Belfius stond in alle weekendkranten van 24/06/2023.

100Km Dodentocht moet parcours inkorten [bericht website dodentocht.be op 9 augustus

• Extra waterbedeling langsheen het parcours

• Installatie van dispensers met gratis zonnecrème aan de startzone, aankomsten en

Verder roepen we ook alle wandelaars op om:

• Voldoende te drinken tijdens de tocht

• Op tijd verkoeling te zoeken

Inleiding: Wat wil je precies bereiken?

3.1 Informerend communiceren

3.2 Overtuigend communiceren

3.3 Activerend communiceren

3.4 Onderhoudend communiceren

3.5 Samenvattend schrijven

Bron: Feeling maart 2023

3.6.2 Controlelijst analyse communicatieopdracht

- Wat moet de doelgroep na de boodschap geloven of inzien? persuasief doel

- Wat moet de doelgroep na de boodschap doen of laten? activerend doel

tijd Hoeveel voorbereidingstijd heb je? Hoeveel voorbereidingstijd heb je?

Maak het communicatieplan van deze printadvertentie van Mousse de Lin.

Omschrijf zo nauwkeurig mogelijk het