SHOQRIA DHE NDIKIMI I SAJ N

PRFITIMIN E ROLEVE

ROLET GJINORE TRADICIONALE DHE FORMSIMI I TYRE TEK ADOLESHENTT

KAN T BJN ME NJ T RI Q KA PRIRJE PR ART DHE N VEND Q T NJJTIN TA ZHVILLOJ SI T TILL NDODH Q DUKE MENDU SE SHT FEMROR DHE MOS E ZHVILLOJ T NJJTIN. E NJJTA KA T BJ EDHE ME NJ ADOLESHENTE Q KA PRIRJE DHE DSHIR PR TU BR MARANGOZ, DUHET TU PRBALLOJ SHUM LOJRAVE DHE PROVOKIMEVE T RRETHIT N ARRITJEN E T NJJTIT QLLIM.

KA SHPJEGOJM ME ROLIN GJINOR

DISA ROLE DHE KONCEPTE GJINORE MSOHEN N PERIUDHN E FMIJRIS DHE ADOLESHENCS. SI SHEMBULL MUND T JET KUR T RRITURIT OSE POSTADOLESHENTT LEXIMIN, AFTSIT KOMUNIKATIVE, PRIRJET PR ART DHE AFTSIT SOCIALE I SHOHIN SI FEMRORE; E PRIRJET MEKANIKE, ATLETIKE DHE ATO MATEMATIKORE SI MASHKULLORE. NJ HULUMTIM I BR ME KLASAT E DYTA KA TREGU Q KTA NXNS EDHE MATEMATIKN EDHE LEXIMIN I KAN KONSIDERU SI T PRSHTATSHME PR GJININ E TYRE. NDRSA VITET E DYMBDHJETA EDHE MESHKUJT EDHE FEMRAT LEXIMIN E KAN KONSIDERU SI SHUM FEMROR NDRSA PRIRJET MATEMATIKORE SI MASHKULLORE. 3

MADJE EDHE SA I PRKET MOTIVIMIT PR T TREGU SUKSESE T CAKTUARA KA QEN VENDIMTARE MNYRA E T MENDUARIT PR PUN DHE PRIRJE T CAKTUARA SE SI JAN T VLERSUARA: JAN MASHKULLORE OSE FEMRORE. SHT VREJTUR SE EDHE TE STUDENTT VARSISHT CILI DREJTIM SI SHT PAR LIDHJE ME ROLIN, T NJJTT N PERFORMIMET E TYRE KAN QEN M T MOTIVUAR NSE VETES I KAN ARSYETUAR SE SHT PROFESION OSE JO I GJINIS S TYRE.

PRANIMI I ROLIT GJINOR

PSIKOLOGT NDAJN MENDIMIN Q NORMAT KULTURORE JAN NJOHURIT E PARA PR ADOLESHENTIN LIDHJE ME ROLET GJINORE. PRANIM I ROLIT DO T THOT Q NJERIU VETEN N ASPEKT T IDENTITETIT SEKSUAL DHE BIOLOGJIK TA RADHIS N NDONJRIN GRUP DHE TA PERCEPTOJ VETEN SI T TILL. FMIJT MOSNDRYSHIMIN E GJINIS E KUPTOJN N MOSHN 4-5 VJEARE. SI 3 VJEARE NJ VAJZ MUND T MENDOJ DHE IMAGJINOJ Q DO JETL IDENTIKE ME T JATIN E SAJ. POR NJ 5 VJEARE KUR NUK E BN NJ GJ T TILL.

ANDROGJINITETI

N ASPEKT PSIKOLOGJIK AI Q KA KARAKTERISTIKA EDHE MASHKULLORE EDHE FEMRORE SHT ANDROGJEN. KONCEPTET TRADICIONALE NA MSOJN Q SPORTIN DHE INTERESIMI PR MAKINAT SHT VEORI PR DJEMT, MADJE PAK AGRESIV NDAJ T TJERVE. NDRSA NSE SI MASHKULL TREGON PRIRJE PR KUJDES T POSAM LIDHJE ME VETEN DHE SI TIP MBROJTS ME THEKS, KA MUNDSI SI I TILL T KONSIDEROHET NGA RRETHI SI HOMO. JO RASTSISHT PRMENDIM Q VARSISHT PREJ PERCEPTIT DHE KALLPEVE T NDRTUARA SHOQRORE LIDHJE ME ROLET GJINORE EDHE ADOLESHENTI VETEN ASHTU DO E PAJIS.
6

TEORIT PSIKOANALITIKE DHE ROLET GJINORE

KEMI FROJDIN DHE ERIKSONIN MENDIMI TRADICIONAL FROJDIAN, THOT Q FMIJT DUKE U IDENTIFIKUAR ME PRINDRIT PRFITOJN ROLET E TYRE GJINORE. VARSISHT ME CILIN NGA PRINDRIT KRIJOJN AFINITETE. DHE E NJJTA NDODH N MOSHN EDIPALE DMTH. 5 VJE. ERIKSONI ADOLESHENCN E SHEH PR T DY GJINIT SI FORMIM DHE KRIJIM IDENTITETI DHE JO VETM PRFITIM I ROLIT GJINOR. SIPAS ERIKSONIT NJ PREJ ELEMENTEVE THEMELORE T FORMIMIT T IDENTITETI SHT ZGJIDHJA E PROFESIONIT. ASPEKETET SHOQRORE JAN PJES E KTIJ IDENTITETI. FEMRAT KT PJES T IDENTITETIT E PRMBUSHIN KUR 7 ZGJEDHIN PARTNERIN E ARDHSHM DHE PAS LINDJES S FMIJS.

TEORIA SOCIALE E T MSUARIT

SIPAS KSAJ TEORIE, SJELLJET DHE PRIRJET SHOQRORE VAREN NGA PRINCIPI I SHPRBLIMEVE, DNIMET, IMITIMI DHE NGJASHMRIT. ZHVILLIMI NUK MERRET NO FORM STADEVE, POR SHT PROCES Q FILLON ME FMIJRIN DHE VAZHDON TR JETN. TE ADOLEHSNTT PRFITIMI I ROLIT GJINOR NDODH PR VETEN FAKTIN Q RRETHI OSE E SHPRBLEN NJ ROL GJINOR T CAKTUAR OSE KA QNDRIM DNUES PR T DHE N KT FORM BHET PRFITIMI I ROLIT GJINOR DHE MERREN MODELET E NDJESIS MASHKULLORE DHE ASAJ FEMRORE. FMIJVE, GJAT SHKOLLS NSE U SHT TREGUAR SE ME KOMPJUTOR JAN T LIDHUR M SHUM FEMRAT SE MESHKUJT, PR TA DO JET NJ PRFORCUES. E NJJTA NDODH ME TRIMRIN Q JU MBJELLET MESHKUJVE DUKE JU THN: O ASLLANI I BABIT, OSE BHU I FORT ETJ. 8

TEORIA ZHVILLIMORE

SIPAS KSAJ TEORIE NJERZIT ZHVILLOHEN N RREGULLA DHE SISTEME T CAKTUARA. BLOCK 1973, THOT Q NDARJA E ROLEVE TE FMIJT NDODH N FMIJRIN E MESME ME PRCAKTIMIN E ROLEVE DHE RREGULLAVE T JASHTME. ANDAJ EDHE MESHKUJT MSOHEN Q T SHTYPIN NDJESHMRIN, EMOCIONALITETIN, NDRSA VAJZAT MSOHEN Q T PRESIONOJN AGRESIVITETIN DHE INICIATIVN. KY PRESIONIM SHT BAZ PR FORMSIMIN DHE PRANIMIN E KTYRE MODELEVE T DHNA PR TA.
9

SOCIALIZIMI I ROLEVE GJINORE

SADO Q N DALLIMET GJINORE FAKTORT HORMONAL, BIOLOGJIK T KEN PESH, MJETI Q FMIJVE JU PRFITON KTO ROLE GJINORE SHT T MSUARIT. DHE ZAKONISHT NDODH N FMIJRI T HERSHME, N T CILIN MARRIN PJES: PRINDT, VLLEZRIT-MOTRAT, MOSHATART, SHKOLLAT DHE MJETET KOMUNIKUESE N MAS.

10

PRINDRIT

PSIKOLOGT KAN ZHVILLUAR NJ TEST PR FMIJT E KLASVE 2 DHE 3, DHE N BAZ T NGJASHMRIVE Q KAN KRIJU ME PRINDRIT DHE IDENTIFIKIMIN Q KAN BR ME TA, KAN VREJTUR EDHE PRIRJET E GJINIS PO AQ T ZHVILLUARA IDENTIKISHT ME TA. PARAMENDONI BABAI Q TREGOHET I INTERESUAR PR CA PUN FEMRORE N SHPI, SIGURISHT SHT PRFORCUES I FEMINITETIT Q DO E MERR VAJZA E TIJ. MENDOHET SE PRINDRIT Q KULTIVOJN LIRIN E DHNIES LEJE M SHUM, N FAKT PRFORCOJN NDJESIN E MASHKULLITETIT, S PAKU DUKE VN M PAK NDALESA PR TA.
11

SOCIALIZIMI I ANDROGJINITETIT

S PARI: NSE PRINDRIT GJEJN FORMAT Q EDHE MARRJEN E INICIATIVS DHE AGRESIVITETIT TA MBJELLIN NJJT TEK T DY GJINIT, T NJJTT FMIJ NUK DO NDRTOJN PERCEPTIN SE INICIATIVA QENKA VETI MASHKULLORE. E DYTA: NJ NN Q PUNON N FAKT SHT SHUM M ANDROGJENE SE SA NJ SHTPIAKE SA I PRKET NDJESIS, INICIATIVS, GUXIMIT, PARAQITJES N SHOQRI. OSE ANDROGJINIA MASHKULLORE MUND T JET E THEKSUAR NSE N FAMILJE GRUAJA PUNON E ME PUNT E SHTPIS MERRET BURRI, ATHER DJALI Q RRITET N KT MJEDIS DO KET NDJESI ANDROGJINIE M TEPR T ZHVILLUAR.
12

E NJJTA MUND T NDODH EDHE ME ATO FAMILJE KU BABAI NUK SHT N SHTPI OSE NUK SHT N JET, HULUMTIMET TREGOJN SE ATA DJEM JAN SHUM M PAK AGRESIV, M PAK MERREN ME SPORTE FORCE, JAN M ME ANKTH DHE M PAK MARRIN PJES N AKTIVITETE MASHKULLORE. EDHE NSE PRINDI KTHEHET M VON, SRISH NUK PLOTSOHET MUNGESA PR KT NDJESI T KRIJUAR TE DJEMT. KJO NDRYSHON NSE NNA KA SHPRBLYER DHE PRFORCU SJELLJEN MASHKULLORE TEK DJALI I SAJ, KA MUNDSI MOS 13 VREHET FARE MUNGESA E BABAIT.

VLLEZRIT-MOTRAT

PSIKOLOGT N HULUMTIMET E TYRE THEKSOJN Q DJEMT Q KAN MOTR N KRAHASIM ME ATA Q KAN VLLA JAN M FEMROR. MADJE GATI E NJJTA NDODH ME VAJZAT Q KAN VLLA DHE ATO Q KAN VETM MOTR, PRIRJET MASHKULLORE JAN M T ZHVILLUARA SE TE T DYTAT. N RASTE KUR DJALI RRITET MES SHUM VAJZAVE, NUK SHT[ RREGULL T JET M FEMROR. POR M AFR ASAJ NDJESIE SHT N KRAHASIM ME NJ DJAL Q NUK KA MOTR.

14

SHKOLLAT SI PRFAQSUES T SOCIALIZIMIT

MSUESIT TTREGOJN M TEPR PRIRJE Q DJEMT T KRITIKOJN, T REFUZOJN KRKESAT E PALS TJETR, MOS JEN T DGJUESHM (MJAFTON VETM NSE TEK DJEMT E TOLEROJN M SHUM). N NJ HULUMTIM MSUESIT KAN VLERSU SE SHOQRIMI ME NXNS MESHKUJ SHT M I LEHT SE ATA NDRYSHE I KUPTOJN GJRAT, PR DALLIM PR FEMRAT Q JAN M ME PRIRJE PR DISIPLIN. MADJE TREGOHET SE VET MSUESIT JAN ATA Q PRKRAHIN DHE STIMULOJN M TEPR PAVARSIMIN DHE MENDIMIN E NDAR TEK MESHKUJT SE SA TEK FEMRAT.
15

SHKOLLAT SI PRFAQSUES T SOCIALIZIMIT-2

MJETET MSIMORE DHE TEKSTET JAN ATO Q MBJELLIN DHE STIMULOJN NDJESI DHE ROLE GJINORE T CAKTUARA. P.SH TEKSTET: AGIMI DSHIRON T BHET PILOT, NDRSA LULJA AMVISE DHE NN E MIR. N DISA SHKOLLA SHT EKSPERIMENTU ME LNDT ZGJEDHORE DHE VAJZAT JAN STIMULUAR N ZGJIDHJEN E DAKTILOS, QEPJES, NDRSA DJEMT N SPORT, VRAPIM, RIPARIM MAKINASH ETJ. SIGURISHT Q DO KRIJOJ DHE KUSHTZOJ NDJESIN E TYRE SE KTO JAN PROFESIONE PR GJINI T CAKTUARA.
16

SHKOLLAT SI PRFAQSUES T SOCIALIZIMIT-3

SOT AKOMA JAN TESTE PR PROFESIONE KU NUK PRFSHIHEN FEMRAT, OSE TESTE VETM PR VAJZAT. NDOSHTA N PERIUDHN TON, JAN OFRU MUNDSI T REJA MEGJITHAT N SHUM TESTE PROFESIONI VAJZAT KAN QEN T DISKRIMINUARA.

17

MOSHATART SI PRFORCUES T ROLEVE GJINORE

NDJESIA E NJ GJINE T CAKTUAR JEPET DHE PRKRAHET Q N ERDHE. SHPRBLEHEN FORMAT E SJELLJEVE FEMINITISTE TEK VAJZAT OSE PR DJEMT NDODNJ MODEL MASHKULLOR. OSE SHKOLLAT DERI SHPEJT JEPNIN MODELE T CAKTUARA T GJINIVE. PR DJEMT: SPORTIST I MIR, MEKANIK ETJ PR VAJZAT MODEL I KOMUNIKUESES S MIR, E BUT ETJ.

18

MJETET E KOMUNIIMIT N MAS

NUK DUA T NDALEM VETM N TV MEGJITHAT M TEPR I VRJEM ATJE. P.SH. REKLAMA PR PAJISJET E PASTRIMIT GJITHNJ E SHIHNI NJ GRUA. FILMI DHE DHUNA KU GJITHNJ MASHKULLI SHT PREZENT. KTO MJETE KOMUNIKIMI N MAS KRIJOJN MODELE DHE MNYRA T CAKTUARA VESHJE PR GJINI T CAKTUAR. DHE KTO ROLE VEANRISHT MSOHEN N ADOLESHENC DUKE PASUR PARASYSH FORMIMIN E TIJ, KRKIMIN E IDENTITETIT DHE GJITH AT NEVOJ PR PRKRAHJE DHE MBSHTETJE GJINORE. SERIALET ME INTRIGA KU SJELLJA E FEMRS DHE PRIRJA PR TRADHTI OSE DI T NGJASHME TREGON PRIRJET E NJRS 19

A THUA ROLET GJINORE JAN FUNKSIONALE?

AJO Q SOT AKOMA JEPET N FAMILJE, SIPAS SOCIOLOGVE SHT ELEMENTI M FUNKSIONAL SA I PRKET KRIJIMIT DHE FORMSIMIT LIDHJE ME ROLIN GJINOR. SOT PRFORCOHET IDEJA E FORMSIMEVE GJINORE ANDROGJENE, KU EDHE DJEMT N SITUATA T CAKTUARA DO TRGEOJN NDJESHMRIN E DUHUR. MEGJITHAT SI NDJESI AKOMA T QENT DJAL VEMAS PR ADOLESHENTT VLERSOHET M POZITIVE SE SA T QENIT FEMR. SOT EDHE LIDHJE ME SUKSESIN N PUN OSE PROFESIONE T CAKTUARA JAN THYER DISA TABU DHE JAN PREKUR KALLPIZIME T CAKTUARA.
20