SHKOLLA MESME PROFESIONALE

"FERIZ GURI DHE VËLLEZËRIT ÇAKA"

KAÇANIK-ISMAIL DASHI

Teknologjitë e internetit
Telekom-Informatikë_XII1,2

Posta elektronike
 Pota elektronike
Posta elektronike (e-mail, e-posta ) është një shërbim në
internet që mundëson shkëmbim të shpejtë dhe të lehtë
(dërgimin dhe marrjen) të mesazheve përmes Internetit.
Mesazhet mund të përmbajnë tekst, imazhe, zë dhe të gjitha
llojet e tjera të skedarëve ose kombinimet e tyre. Kështu që
çdo gjë që mund të ruhet në memorie mund të dërgohet me
postë elektronike. Ne mund të dërgojmë me email
shkëmbeni me këdo në botë që ka një adresë emaili. Adresa
merret nga ISP-ja lokal((Internet Service Provider) kur të
pagueni, por ka edhe shumë shërbime falas me postë
elektronike.
 Puna me mesazhe postare
Një mesazh email përbëhet prej tre pjesëve themelore:
Puna me mesazhe postare/1
Secilin mesazh që përdoruesi dëshiron të dërgojë duhet të
përmbajë elementët e mëposhtëm:
Adresa e marrësit të mesazhit; kjo është gjithashtu e
vetmja që duhet të shkruhet (To :)
Adresa e marrësit të "kopjes" të mesazhit; ata që nuk lidhen
drejtpërdrejt me përmbajtjen e mesazhit, por duhet të dinë
se është dërgua Mesazhi - Carbon Copy (Cc:)
Adresa e marrësit të e"kopjes së verbër" të mesazhit ;
marrësit që do të mbeten të padukshëm për ata të shkruafa
në ato dy fusha të mëparshëm e- Blind Carbon Copy (Bcc:)
titulli i shkurtër dhe i qartë i temës (Subject:) dhe
përmbajtja e mesazhit.
 Puna me mesazhe postare/2
Kur shkruani një mesazh, gjëja më e rëndësishme është që
adresa të jetë e shkruar saktë. Rregulli themelor i adresimit
të postës elektronike është se çdo karakter ka rëndësi. Një
mesazh nuk do të dërgohet nëse vetëm një personazh është
shkruar gabimisht. Është e rëndësishme vini re se adresat e
postës elektronike nuk kanë hapësira në to!
Pra, për të dërguar një mesazh me sukses, është e
rëndësishme vetëm të shkuani me saktësi adresën e
marrësit, ndërsa fushat e tjera mund të mbeten e
paplotësuar (Cc, Bcc, Subject dhe fusha e mesazhit). Më pas
duke aktivizuar komandën Send mesazhi dërgohet
 Puna me mesazhe postare/3
Me Replay, përgjigjejeni ne mesazhi të dikujt.
Krijohet automatikisht një mesazh i ri, i cili përfshin adresën
tuaj në fushën "From“ dhe adresën e marrësit tuaj në
fushën “To". Linja " Subject i" do të përfshijë tekstin
origjinal të Subject, të paraprirë nga "Re:" të cilin mund ta
ndryshoni duke shtypur diçka tjetër. Shkruani mesazhin tuaj
mbi kopjen e mesazhit origjinal në dritaren kryesore të
mesazhit dhe pastaj klikoni " Send ".
 Puna me mesazhe postare/4
Forward
Nëse një person ju dërgon një mesazh me email që
mendoni se dikush tjetër mund të interesohet të lexojë,
mund ta përcillni mesazhin te personi i dytë. Klikoni në
butonin " "Forward" " dhe shtypni adresën e marrësit tuaj
në fushën “To". "Fwd" do të shfaqet në rreshtin subject line
përpara tekstit të subject origjinale për të njoftuar marrësin
tuaj se po e përcillni mesazhin. Shkruaj një koment, të tillë
si "Mendova se mund të interesohesh për këtë" dhe pastaj
kliko “Send".
 Puna me mesazhe postare/5
atachment- anekse
fajlla shtesë që iu shtohen një e-mail-i
trupi – përmbajtja komplete e letrës

Nënshkruarimet -Signatures-është një tekst standard që

shtohet në fund të një e-mail –i.
Signatures janë shtesa elektronike të kokës së letrave
konveksionale (jepë informata shtesë të dërguesit).
Ju mund të përdorni veçorinë AutoSignature të shtoni të
gjithë informacionin e letrave konvencionale me kokë
(Emri, adresa, nr i telefoni / fax , etj.).
 Puna me mesazhe postare/6
Posta elektronike, ose e-mail, paraqet njërën nga mundësit më të
popullarizuar të LAN-it. E-mail mundëson si në vazhdim:
Dërgim të mesazhit shfrytëzuesve të tjerë në rrjetë- në mënyrë
idividuale ose në formë të dërgimi masiv të postës.
Vërtetimin e mbi pranimin e mesazhit të cilin e keni dërguar-
askush më tutje nuk mund tu thotë se “ nuk kam pranuar
mesazhin”, pasi e-mail i juaj ka të inçizuar orën e saktë dhe datën e
pranimit.
Shtim të fajllave-tekst, fotografi, program për llogaritje tabelare-
dërgoehen zbashku me mesazhin e-mail funksion sikurse servisi
tradicional postar, pos se është më i shpejt dhe më i besueshëm dhe
nuk kërkon fat me rastin e dërgimit të mesazhit. Spari, shkruani
mesazh dikujt në rrjetën e juaj dhe dërgone.
 Puna me mesazhe postare/7
Së dyti, marrësi i mesazhit e vëren me ndihmën e sistemit
mail që ka një letër(mail) të re (mënyra e detektimit varet
nga prej softuerit për e-mail). Së treti, sistemi i e-mailit
tuaj shkruan kohën kur mesazhi i është dërguar personit
tjetër.
Shumica e e-mail- sistemeve janë pothuajse fleksibil.
Mund ti shkruani mesazh privat një personi, ose të
shpërndani lajmërime zyrtare- mënyra e adresimit të
mesazhit kontrollon se kush nga të gjithë pranon
mesazhin. Që të vërtetojeni se a ka marrë marrësi
mesazhin e juaj, mund të kërkoni vërtetimin e pranimit
dhe kompjuteri automatikisht do të shënoj datën dhe
orën se kur mesazhi është lexuar
Puna me mesazhe postare/8
Edhe një përparësi e e-mail-it është që shumica e
sistemeve e-mail është që mund të i shtoni mesazhit
tekst, grafik, ose fajlle të programeve për llogaritje
tabelare, siç dhe keni bashkëngjitë shtesa mesazheve
ndërzyreve. Pranuesi i mesazhit tuaj mund të vendos
shtesën (attachment) në aplikacion dhe ti modifikon
informacionet. Ky proces është i ngjashëm me
(bashk)ndarjen e fajllave , por fajllat që u shtohen
mesazheve kanë tre përparësi mbi ndarjen e fajllave.
Puna me mesazhe postare/10

Mund ti shtoni shënim fajllit, të skjaroni çfarëdo që i huton

marrësi, ose rendësin e informacionit
Mund të konstatoni se marrësi ka pranuar fajllin përkatës
dhe nuk e ka ngatërrua me ndonjë tjetër
Nuk keni shumë punë me fjalëkalimet, ose me definimin e
të drejtës në qasje që të parandaloni qasje në fajll- askush
në rrjetë nuk merr fajllin pos atyre që u dërgohet fajlli
Funksionimi i e-postës
 Funksionimi i e-postës

Fig () Paraqitja skematike e rrugës së mesazhit e-mail

Për funksionimin e postës elektroni (Email)-i kërkohet të
paktën një mail server (server të postës, program të
përdoruesit për post elektronike (mail client)), kanali i
komunikimit midis tyre dhe protokolli i postës(mail
protocol)..
 Funksionimi i e-postës/1
Serveri ka rrolin si një "ndërmjetës" midis përdoruesve të
postës elektronike. Më saktësisht, mail server mbledh dhe
ruan mesazhe për të përdoruesit që kanë kutinë e tyre
postare (mailbox) në te dhe dërgojnë mesazhe kah
përdoruesit e tjerë te serverat mail të tjerë .
Programi i përdoruesit e-postë përdoret për të marrë dhe
lexuar mesazhet që kanë mbërritur në kutinë postare në
mail server, si dhe për kompozimin dhe dërgimin e
mesazheve të reja.
Si një kanal komunikimi midis programit të përdoruesit dhe
serverit mail, më së shpeshti përdoret Interneti, por jo
duhet të jetë rregull, pasi gjithnjë e më shumë email
përdoren si një mjet i komunikimit të brendshëm të
kompanitë të mesme dhe të mëdha.
 Protokollet (SMTP, POP3)
Protokolli më i zakonshëm i dërgimit të postës elektronike është
SMTP (Simple Mail Transfer Protocol) dhe për marrjen e mesazheve
nga serverit të postës protokolli POP3 (Post OfficeProtocol version 3) .
SMTP nuk përmban informacione që autorizon atë që dërgon
postën elektronike, (për këtë hyrje anonime nuk mund të dërgohen
mesazhe ), ndryshe nga protokolli POP3 me të cilin marrin mesazhe
dhe që përdor login dhe password që me account mbledh postën.
Shumica e mail serverëve "dinë" të dy protokollet, kështu që të dy
mund të përdoren për të dërguar dhe për të marrë mesazhe.
Një protokoll më i ri dhe më i mirë për të lexuar mesazhe nga një
server mail është IMAP. Cilësitë e tij të mira vijnë veçanërisht vijnë në
shprehje nëse punohet në shumë kompjuterë të shumtë sepse
mesazhet nuk shkarkohen plotësisht, vetëm ballina (titujt) e
mesazheve, çka zvogëlon dukshëm kohën e nevojshme për
transferimin e të dhënave.
 Llogaria e shfrytëzuesit
Përdoruesi duhet
të hap një llogari
me ofruesin e
shërbimit në
mënyrë që të jetë
në gjendje të
përdorin e-mail.
 Llogaria e shfrytëzuesit/1
Pas hapjes së llogarisë, përdoruesi merr:
emri i përdoruesit ( ang User name)
fjalëkalimi (angl. password),
adresë unike elektronike (angl. e-mail address).
emri i përdoruesit: ismaildashi
fjalëkalimi:*********
emri ielektronike:ismaildashi@gmail.com
adresë unike përdoruesit: ismaildashi
 
 
fjalëkalimi:*********
adresë unike elektronike:ismaildashi@gmail.com

Përmes emrit të përdoruesit ofruesi i shërbimit njeh

përdoruesin "e tij" dhe i lejon atij qasje.
Llogaria e shfrytëzuesit/2

Përdoruesit e sistemit duhet të përcaktohen në

mënyrë unike për të marrë mesazhe.
Secili përdorues është përcaktuar me adresë unike të
postës elektronik e të cilën ia ndan ofruesi i shërbimit
 Adresat
Një prej elementeve më të rëndësishme të një mesazhi e-
mail është adresa e personit i cili pranon letrën. Interneti
përdor metodën e adresimit të njohur domain name
sistem(DNS) dhe është i ndarë në tre pjesë.
Adresa e postës eletronike ka formën:  
 Emri_përdoruesit@ domaini.domaini_kryesor
Emri i përdoruesit
Emri i përdoruesit mund të jetë emër dhe mbiemër real,
por mund të jetë edhe tjetër, të zgjidhet sipas dëshirës së
shfrytëzuesit emri p.sh.:
ismaildashi@gmail.com
shmp@shmpkacanik.com
Ismaildashi@ismaildashi.com
 Domain

Domain
Emri i domenit (ang. Host name, domain name) pason
pas shenjë “majmun” @ dhe është zakonisht emri i
ofruesit të shërbimit të postës elektronike.
Ismaildashi@gmail.com
shmp@shmpkacanik.com

Në vitin 1972, Ray Tomlinsonpërdori simbolin @, pasi që

ky symbol nuk ishte pjesë e alfabetit dhe nuk mund të
identifikohej gabimisht nga kompjuteri
 Struktura klient-serverit

Sistemi i postës elektronike bazohet në një

strukturë klient server.
Përdoruesit i dërgojnë serverit të postës
elektronike mesazhet e tyre.
 Serveri i rrugëton mesazhet në
destinacion
Struktura klient-serverit

Interneti vetëm administron me

pjesën e djathtë të @. E-mail
dërgohet tek kompjuteri me
adresën e tij (p.sh kompjuter
hotmail.com)
 Kutia postare elektronike/
Mesazhet që përdoruesi merr ruhen përkohësisht në kutinë
e tij (në server) përderisa përdoruesi të mos lidhet në rrjeti
dhe nuk i merr mesazhet në kompjuterin e tij.
Dërgusi Marrësi

Marrësi

Dërgusi Letra(mail) bartet tek sanduki i

letrave(mailbox) të marrësit. Një
kopje ruhet në mailbox-in e dërguesit
në server. Nëse marrësi është online
serveri e përcjellë atypër aty
përndryshe letra dërgohet pas një
login-i tjetër.
 Protokollet
 
Shkëmbimi i mesazheve me post elektronike është
imundshëm nëse ekziston marrëveshje mbi mënyrën e
komunikimit
Kjo marrëveshje quhet protokoll
Disa e-mail protokolle
SMPT (engl. simple mail transfer protocol)-1982
POP (engl. post office protocol); POP3- 1996
IMAP(Internet mesage Access Protokoll); IMAP4-1996
Webmail-1999
 SMPT
Për këmbim të mesazheve me postë elektronike
përdoret protokolli SMPT dhe POP
Specifikon një apo më shumë marrës së mesazhit( në
shumicën e implementimeve vërteton se a agzistojnë)
Mesazhi bartet në serverin e largët me përdorim të
procedurës pytje/përgjigjje ndërmjet klientit dhe serverit
 SMPT/1

SMPT Klient mund të jetë:

-agjent i shfrytëzuesit(mail User Agent)
-agjent për bartje të mesazhit(MTA)
E-mail klienti dinë adresën e serverit SMPT outgoing
që të lidhet me kërkim rekordit MX(Mail eXchange)
DNS për emra të domeneve të secilit
marrës(idashi2012@gmail)
 
 SMPT/2
Për dërgim të mesazheve nga kompjuteri përdoruesit në
kompjuter server përdoret protokolli SMTP (engl. simple mail
transfer protocol)
I njëjti protokoll përdoret edhe për shkëmbim të mesazheve
edhe ndërmjet serverëve
 Protokolli POP3
Është protokoll klient-server
Për pranim të mesazheve përdoret protokolli POP (engl. post office
protocol). Me përdorimin e protokollit POP3 barten mesazhet nga
kutia postare e kompjuterit server në kompjuter të përdoruesit
Posta elektronike ruhet dhe pranohet në server të posaçëm të
internetit(e-mail server)
Shfrytëzuesi kohë pas kohe (periodikisht) e kontrollon kutin postare
(mail-box) të tij në server dhe e merr(shkarkon) postën
Është i projektuar të fshin postën në server menjëherë pasi
shfrytëzuesi ta merr
Disa implementime i mundësojnë shfrytëzuesve ose
administratorit të specifikojnë që posta të ruhet edhe një periodë të
caktuar kohore pas shkarkimit
Mund të konsiderohet edhe servisi“ store and forward”
POP3 është pjesë përbërëse e aplikacioneve më të përhapur e-
mail siq është Outlook
Expres dhe Eudo ra
Gjithashtu është i implementuar edhe në
browserët MS Internet Explorer dhe Netscape
Konvencionalisht përdor portin 110 TCP
Standard; IETF Dokument
i RFC1939
 Posta elektronike

Mesazhet e postës elektronike mund ti pranojmë

lexojm, shkruajm, organizojmë me ndihmën :
oE programeve për punë me post elektronike,
ose
oUeb faqe përkatëse që e ofron ofruesi i shërbimit
(ang Web mail),
Mail software
Serverët:
 Postfix, sendmail, Qmail, MS Exchange, Ability,
Klijentët:
MS Outlook, Outlook Express, Eudora, Pegasus
Mail, Incredible Mail, Mozzila ThunderBird, ...
 Programet
Programet për punë me postë elektronike ekzistojnë shumë
p.sh.:Outlook Express, Microsoft Outlook, Netscape Mail,
Eudora, Opera, Mozila Thunderbird iPhone etj.
 Programet për punë me postë elektronike(e-mail)

Para përdorimit të programit për punë me post

elektroni(e-mail), programin duhet rregulluar për
përdorues të caktuar (qasje në akontin e tij shfrytëzues).
Programi për pranimi të postës elektronike
 Përparësit
Përparsit e manipulimit me postë elektronike për
mesë postës elektronike përmes programeve të veçant
Mundësi e personalizimit të programit shfrytëzuesit
Mundësi të shumta të manipulimit me post de
bashkim me librin e adresave, kalendarin, ruajtjen
përmbajtjen në një format të ndryshëm, kopjet
rezerve, etj
 Disavantazhet

Disavantazhet e postës elektronike me përdorimin e

programeve të veçantë:
Duhet instaluar programin.
Duhet rregulluar programin shfrytëzuesit që nuk
është gjithmonë e mundshme (p.sh. me rastin
udhëtimit dhe të punës me kompjuter të huaj).
Duhet mësuar me përdor programin që ka shumë
mundësi
 Posta ueb (Webmail)
Webmail( ueb-based email)
-servis të cilit i qasemi përmes ueb browserit e jo
përmes e-email klientit siç janë Microsoft Outlook,
Outlook Express ose Thunderbird. tjerë
-hotmail – njëri prej seviseve të par ueb mail
- provajder tjerë webmail janë: mail.com, YahooOL
 Posta ueb (Webmail)/1
Përparësitë kryesore :
- shfrytëzuesi ka mundësin ti qaset kutisë së vetë
postare (mailbox) nga cilido kompjuterë në botë që kal
lidhje me internetin
Të metat:
- nëse kompjuteri nuk është i lidhur në internet,
shfrytëzuesi nuk ka qasje në mesazhet e vjetra
Posta Ueb, ang. Web mail është një zëvendësim për
punë me postë elektronike
është një shërbim pa pages në të cilën me përdorimin
e i një shfletues Web qasemi në në postën tyre nga çdo
kompjuter që ka qasje në Internet.
 Posta ueb (Webmail)/2
Për përdorim të ueb postës nevojitet ti qasemi llogarisë që e kemi krijuar ose të krijojmë një
të re.
 Posta ueb (Webmail)
Përparësitë e përdorimit të ueb postës:
Për përdorim mjafton ueb shfletuesi
Qasje në postën elektronik nga cili do kompjuter të
qasshëm në internet pa rregullim paraprak
Përdorim i thjesht
Të metat e përdorimit të postës elektronike
Mundësi të kufizuara të programit që varet nga
ofruesi i shërbimit të internetit
 Spam

Interneti është shumë i përshtatshëm për reklama dhe

dërgimin e mesazheve komerciale (Mesazhe të rreme
private që të çojnë tek përmbajtja papërshtatshme,
produktet për të cilat shfrytëzuesi nuk janë të interesuar
në, reklamat, etj), veçanërisht pasi këto nuk kushton
pothuajse asgjë.
Spam ose junk është emër i përbashkët për mesazhet që
dërgohen me postë elektronike në shumë adresa edhe pse
marrësit nuk janë të interesuar ti pranojnë.
 Anti spam

Anti spam

Ekzistojnë programe që në një farë mase mund të

eliminojnë mesazhet e padëshiruashme, por ata kanë
efektivitetin e kufizuar për shkak se dërguesit e
mesazhit Spam mesazhet e tyre i fshehin sa më shumë
që të jetë e mundër në përmbajtje e vështirë për të
dalluar përmbajtjen e mesazheve të dobishme.
 Serviset e-mail pa pages
Për të marrë një adresë falas me email, thjesht duhet të
vini në faqet e shërbimit dhe të plotësoni formularët me
i nformacion personal (i cili mund të mos jetë i
vërtetë?!), zgjidhni një emër përdoruesi dhe fjalëkalim
dhe kështu merrni një e-mail adresë falas. për të
përdorur një adresë të tillë e-mail nuk kërkohet një
softuer shtesë.
Disa servise janë falas vetëm për një periudhë të
caktuar kohe, pas së cilës duhet të regjistroheni ose të
hiqni dorë nga përdorimi. Nga ana tjetër, ka servise që
ofrojnë email falas pa afat kohor.
 Serviset e-mail pa pages/1
Këto servise ndaj klientit ngarkojnë reklama që
rrotullohen në krye të browser (shfletuesit) dhe “lusin”
të klikojë mbi të që të bëhet blerësi i mundshëm. Për
më tepër, në fund të çdo mesazhi, servili shton disa
rreshta të vetë-reklamës.Pra, përdoruesi merr një e-mail
falas, por duhet të vuajë mesazhe propagandistike. Ky
lloj shërbimi është shumë larg më të njohura dhe të
shumta se ato të mëparshme.
 Serviset e-mail pa pages/2
Disa servise për postë elektronike falas dhe adresat e
tyre në internet:
Hotmail (http://www.hotmail.com)
Yahoo Mail (http://mail.yahoo.com)
 
Avantazhi i shkëmbimit të postës elektronike përmes
këtyre shërbime për shkëmbimin me email klientët
është në ate se përdoruesi nuk ka nevojë për ndonjë
softuer shtesë, domethënë, gjithçka bëhet përmes një
shfletuesi në Ueb. Kjo vjen në shprehje në një situatë
kur përdoruesi nuk ka diskonim kompjuterin e tij dhe
duhet të përdorë postën elektronike.
 
 
 Siguria e postës elektronike
Një mesazh që udhëton në Internet mbrohet nga leximi i paautorizuar
aq sa një kartolinë Brenda shërbime të zakonshme postare. Një haker
pak më i aftë me server të pranueshëm të postës elektronike, i cili
transmeton email, ai mund të arrijë në përmbajtjen e mesazhit dhe
madje ta ndryshojë atë.
Zgjidhja për këtë problem është mundësia e kriptimit(shifrimit)
dixhitalisht mesazhit që është implementuar në Outlook si Digital ID (ID
dixhitale), e përbërë nga një çelës publik(public key) dhe një çelës
privat(private key). Dërguesi i mesazhit përdor çelës publik (që i përket
marrësit) për të kriptuar mesazhin që marrësit do të deshifrojë me
çelësin e tyre.
Procedura e kundërt është gjithashtu e dobishme, kur çelësi privat
"nënshkruan dixhitalisht" mesazhin dhe marrësin e mesazhit të jetë i
bindur për vërtetësinë dhe integritetin e përmbajtjes së mesazhit nga
çelësi publik i autorit. Pra, ekziston një çelës privat vetëm pronari i tij,
dhe çelësi publik u dërgohet kujtdo që dëshiron t'i dërgojë atij mesazhe
 Serviset e sigurisë
Ato janë të nevojshme kur duam të transmetojmë të
dhëna duke përdorur Internetin të cilat janë të një
rëndësie të veçantë. Trafiku në internet është në një masë
të madhe i hapur, kështu që konfidencialiteti i të dhënave
nuk mund të garantohet. Me këto servise të veçanta, disa
nga programet për qasje në servise publike p.sh. në Ueb
kanë opcionin për ti mbrojtur komunikimet.
 PGP (Pretty Good Privacy).
Pretty Good Privacy (PGP) është një program encryption që siguron
fshehtësi kriptografike dhe autentifikim për komunikimin e të
dhënave. PGP përdoret për nënshkrimin, kodimin dhe dekriptimin
e teksteve, e-maileve, skedarëve, direktoriumeve dhe të tërë
particionit të diskut dhe për të rritur sigurinë e komunikimeve me
.
e-mail. Phil Zimmermann zhvilloi PGP në vitin 1991.

Bazohet në algoritmin RSA me çelës publik dhe të mësheft.

Përdorimi është relativisht e thjeshtë, dhe mbrojtja e mesazhit
është mjaftë e fuqishme
 E-mail- interesante
Në botën e komunikimit me email, zakonisht ka rregulla të
pranuara që janë zhvilluar gradualisht me e-mail si një mjet
global komunikimi. Sidoqoftë, një komunikim i tillë nuk ka
shprehje të fytyrës, gjuhën e trupit dhe detaje që ekzistojnë
me komunikim të drejtpërdrejtë. Për këtë qëllim, janë krijuar
simbole të veçanta për t'i përfaqësuar atoshprehjet e fytyrës
së autorit të tekstit:
:-) qesh
:-( Jam e trishtuar
;-) po tallem
: -o jam mahnitur etj.
 
 E-mail- interesante/1
Fjalë ose pjesë e tekstit që ne duam të theksojmë
shkruhet me SHKRONJA TË MËDHA. Shkrimi me shkonja të
mëdha ndonjëherë përfaqëson bërtitjen dhe mund të
interpretohet si i pasjellshëm. Yjet (*) japin fjalë në fillim dhe
në fund të një fjale * Kuptim* të veçantë, dhe shenjat pikë
çuditëse dhe shkronja kapitale i japin teksit kuptim !!
SHUMË TË RËNDËSISHME !!
Këto janë vetëm disa nga rregullat e "rregullave të
mirësjelljes". Një dokument i veçantë (RFC 1855) është
lëshuar nga IETF mbi këtë temë, të cilat mund të gjenden në:
http://rs.internic.net/newsletter/nov96/netiquette.html
 Programet keqëbërës
Malware- një emër i zakonshëm për të gjitha format e kodit
me qëllim të keq(malicioz)
Worm-(krimb) një kod kompjuteri me qëllim të keq(malicioz)i
cili zgjerohet me kopjimin të përmbajtjes së tij të plotë
përmes një mediumi të komunikimit, p.sh. postë elektronike;
Ata janë shembuj tipikë të krimbave në formën e
bashkëngjitjeve të mesazhet të postës elektronike
Spam- mesazhe të padëshiruara, zakonisht rekllamuese që
shpërndahen në mënyrë joproporcionale për një numër të
madh përdoruesish
 Programet keqbërës/2
Adware
Programet Adware thjesht shfaqin ne ekran dritare te vogla,
te cilat ose te reklamojne ose thjesh monitorojne aktivitetin
tend qe nga koha qe shfaqen. Edhe ne kete rast, programet
Anti-spyware jane te nevojshme.
Emailet me Mashtrime (Phishing)
Emailiet me yckla pretendojne ta kene origjinen nga web-site
te tipit e-bay, PayPal, banka jote, apo te tjera te tilla dhe te
ftojne te hysh ne web-sajtet e tyre. Nese hyn, atehere
mashtrimi qendron ne vjedhjen e emrit tend te perdoruesit, si
dhe te fjalekalimit. Paskesaj, ato perdoren per te te vjedhur.
Qofte Internet Explorer 7, qofte Mozilla Firefox 2 kane module
te integruara per detektimin e emailieve mashtruese.
 Si perfundojne viruset ne llogarin e tuaj ?
Shpesh here te gjitheve ju ka qelluar qe te merrni nje email qe ju
josh ose ju fton te vizitoni nje faqe apo hapni nje skedar qe ua
shesin si "loje", "patch për Windows", "screen saver", "foto" etj.,
por qe ne fakt nuk është ashtu. Pasi ju e hapni ketë fajll qe e
merrni nga dikush që nuk e njihni, pa vetëdije ju keni infektuar
kompjuterin personal. Pas pak orësh ose ditësh ju do te shihni dhe
pasojat qe nuk mund te jene te dukshme për momentin. E gjithë
kjo ndodh pasi ju nuk keni njohuritë e duhura si te reagoni ne
episode te tilla.
Viruset përfundojnë ne kutinë tuaj postare pasi ju e keni publikuar
adresën e email ne faqe te ndryshme interneti dhe robote te
ndryshem kërkimi e lexojnë adresën tuaj dhe e shtojnë ne listat e
tyre. Keto lista bihen ne dore te shume individeve qe i perdorin
pikerisht për qëllime te mbrapshta, qe nga shpërndarja e viruseve
e deri tek reklamimet e padëshiruara (SPAM).
 Si përfundojnë viruset ne llogarinë tuaj/1

Një mënyre tjetër e shpërndarjes se viruseve është infektimi i

miqve dhe shokëve tuaj me te cilët ju mbani korrespondence.
Këta miq, pasi infektohen, viruse te veçanta lexojnë gjithë
adresën e tyre te e-mail dhe u dërgojnë një kopje te virusit
me shprese se edhe ju do te bini brenda. Ne ketë rast, ju do
te merrni një mesazh mashtrues nga adresa e nje mikut tuaj
qe përmban një virus brenda si skedar te bashkangjitur. Ky
mesazh është dërguar pa vetëdijen e mikut tuaj pasi është
nje proces zinxhir i nisur nga infektimi me virus qe nuk mund
të ndalet kollaj.
EMAIL = Electronic Mail -> posta elektronike
INBOX = Kutia e postes ku ruhen mesazhet e reja TERMAT
OUTBOX = Kutia e postes ku ruhen mesazhet e derguara
POP3 = Protocol per te kontrolluar posten qe perdoret per te shkarkuar
mesazhet nga nje email server.
IMAP - Internet mail simple protocol, eshte nje implementim tjeter me i
kompletuar se POP3 protokoll.
SMTP = Protocol qe perdoret per te derguar posten ne adresa te tjera.
SPAM = Mesazhe te perserituar qe dergohen ne mase pa pelqimin e
marresit. Keto mund te jene reklama, mesazhe politike, shoqërore,
ndodhi etj.
SSL = Protocol qe mundeson kontrollin e sigurt te postes duke
inkritptuar te dhenat qe kalojne nga serveri tek klienti.
ISP = Internet Service Provider - Kompani qe ofron sherbimin e
Internetit per end-users.
SERVER = Nje kompjuter qe sherben informacion dhe eshte i lidhur ne
internet.
CLIENT = Nje kompjuter qe eshte i lidhur ne Internet fale lidhjes qe ka
 Përpiqu vetë
Detyrë1 3.MS Outlook Expres mund
Starto outllok expres. Përdor të dërgoj dhe pranoj e-mail-e
vetëm Toolbar! 4. klasifikoni formulimet
Shfaqi krejt letrat në vazhdim në true dhe false
Fshehi kontaktet . Përdor View letrat e arrituara ruhen në
menu! Inbox
duke përdorur Outllok
2.Ju përdorni Usenet për …. Express Hardueri mund të
o… pranimin e e-mail-eve configurohet
o…surf në internet Outlook Express mund të
o post to newsgroups përdoret si Newsreader
5.çifto termet me domethënjen e tyre
Iinbox Përmban letrat që presin për të dërguar
Outbox Përmban letrat e fshira
Deleted Items Përmban letrat e arrituara
Sent items Përmban kopjet e letrave të dërguara