Projekt

Tema:Mbareshtimi I gjedhit rendesia ekonomike

dhe vecorite e tij biologjike

Punoi: Marinela Demolli

Gjedhi
Gjedhi sht prodhuesi m i madh i
mishit dhe qumshtit pr ushqimin e
njeriut. N disa vende t bots, q jan
m pak t zhvilluara dhe me
terrenekodrinore e malore, gjedhi sht
shfrytzuar dhe shfrytzohet edhe pr
pun, si pr punt e bujqsis ashtu
edhe pr trheqjen e peshave t rnda.
Prve produkteve t prmendura,
gjithashtu duhet vlersuar edhe plehu i
gjedhit i cili prdoret pr plehrimin
dhe rritj en e pjelloris s toks n
lavrtari, vreshtari, pemtari,
perimekultur, etj

Prodhimtaria e qumeshtit
Qumeshti eshte nje ushqim me vlere te larte dhe shume I
domosdoshemper te ushqyerit e njerezve. Vendi yne dhe
ekonomia ne teresi eshte futur ne ekonomine e tregut dhe
po shenon arritje te medha.Qumeshti eshte nje prodhim
specifik nje leng biologjik qe sintetizohet nga gjiri I perpere
nga:uji ,proteina,yndyre,laktoze ,lende minerale. Permban
ne sasi te madhe vitaminat A.B.C.D.E . 1kg qumeshti jep gati
650deri 700k.kal.qumeshti I dhive eshte me I varfer me
lende azotike dhe laktoze se sa ai I lopes .Dhenjte milen per
6deri 8 muaj duke filluar 5 jave pas pjelljes .Qumeshti
permban 81% uje 18.4%lende te thate ,4.4%laktoze
7.3%yndyre 5.8%proteine dhe 0.9%lende minerale

Qumeshti

Prodhimtaria e mishit
Mishi eshte nje prodhim ushqimor me
vlere te larte proteinike ,ku
permbahen te gjitha aminoacidet
esenciale .Eshte nje ushqim shume I
nevojshem I shijshem dhe I
pazvendesueshem .

Mishi

Mbarshtimi I gjedhit
Sipas statistikave bujqsore te referuara nga INSTAT, ndaj totalit t
tufs s gjedhit dominojn lopt e qumshtit me 72 %. Rajonet ku
sht m e prqendruar mbarshtimi i gjedhit jan: Fieri me 14 %,
Elbasani me 12 %, Tirana dhe Shkodra me 10 % ndaj numrit total
t krerve n t gjith vendin.
Gjirokastra sht rajoni i cili n rang vendi ka numrin m t vogl
t gjedhit me 4,6 % ndaj totalit. T leshta: Numri i t leshtave nuk
ka patur ndryshime t dukshme n vitet e fundit. N vitin 2014,
numri i t leshtave ka qen 1.896.000 krer ose 2,1 % m shum
sesa n vitin 2013.
Kategoria kryesore e t leshtave jan delet e qumshtit me 75 %
ndaj totalit t tufs. Rajonet ku sht m i prqendruar
mbarshtimi i t leshtave sht Vlora me 18 %, Gjirokastra dhe
Kora me 14 %. Lezha sht rajoni i cili ka numrin m t vogl t t
leshtave me 1,7 % ndaj totalit t numrit t krerve n t gjith
vendin.

Lopa porsa lindur

Lopa
Lopasht njkafsh shtpiakee llojit
dythunddrrakvee cila prejardhjen e ka
nga lopa e egr.U zbut nga njeriu pr
shkak tqumshtitdhemishit. Lopa
shfaqet n lloje t ndryshme. Mashkulli i
lops quhet mzat ose dem ndrsa
mashkulli i tredhur i cili zakonisht
prdoret nga njeriu si kafsh pr trheqje
quhet ka, ndrsa i vogli i lops quhet vi

Raca jersey
Kjo rrac ka marre emrin nga ishulli Jersey nj ishull i vogl q i prket
mbretris s Anglis ku edhe sht regjistruar pr her t par. Ishulli
ndodhet n kanalin Anglez pran Francs.
Rraca Xhersi sht nj nga rracat trsisht t pastra dhe m t vjetrat.
Duke qn se sht nj rrac q prshtatet lehtsisht me klima t ndryshme
gjendet n shum vende t rruzullit ton; Australi, Zelande e Re, Europe ,
Amerikn latine, Amerikn e Veriut, Japoni si dhe Afrikn e jugut.
Qumshti i saj sht mjaft produktiv dhe cilsor. Me nj pesh trupore
mesatare prej 400 kg sht rraca e pastr q jep m shum qumsht pr
pesh trupore. Shumica e lopve t rracs Xhersi japin nj sasi qumshti 13
her m shum se pesha trupore n nj periudhe laktacioni.
Gjithashtu sht karakteristike q kjo rrac ka pjellje t lehta por duhet pasur
kujdes ndaj viave sepse lindin me pesh t vogl dhe jan shume t dobt
dhe t ndjeshm ndaj t ftohtit gjat kohs s dimrit n krahasim me racat
tjera qumshtore. Lopt e racs Xhers jan shum t qeta kurse demat e tyre
jan shpesh agresiv n krahasim me demat e racave tjera qumshtore.

 Rraca Xhersi ka ngjyr kafe me nuanca t zeza tek

qafa. Kjo rrac sht e vogl duke filluar nga 390400 kg dhe lartsi t xhidavis rreth 120 cm kurse
demat 540-750 kg me lartsi t xhidavis 1.25 cm.
Faktori kryesor q ka kontribuar n popullaritetin e
ksaj race ka qen ekonomik pr shkak t
prodhimtaris s lart t qumshtit me 5.5 %
yndyr e n raste t shpeshta edhe m t lart ku
arrin deri n 7%, proteina 3.95 % dhe aftsi pr t
shfrytzuar kullosat mjaft mir. Pra lopt e rracs
Xhers jan rraca e lopve qumshtore me
prqindjen m t lart t yndyrs n qumsht.

Rraca xhersi

RACA HEREFORD
sht rac mishatake me produktivitet t lart t
mishit. sht formuar n krahinn me t njjtin
emr n pjesn perndimore dhe qendrore t
Anglis. Rrjedh nga gjedhi i rnd autokton
anglez me ngjyr t kuqe dhe me brir t gjat e
t hapur. Ngjyra e kuqe n t murrme me vij t
bardh, e cila fillon nga xhidavia dhe q
prfshin kokn (e cila sht kryesisht e bardh),
shtrihet kah gjoksi, vazhdon drejt stomakut dhe
arrin deri tek pjesa e pasme e trupit, prfaqson
ngjyrn standarde t racs Hereford.

RACA SHAROLE
sht raca kryesore dhe m e rndsishme mishatake franceze.
Emrin e ka marr sipas provincs Sharole n Franc. Sipas disa
autorve, prejardhjen e ka prej disa gjedhve q kan ardhur n
Franc nga Italia. Mirpo, m von, pr shkak t fitimit t kafshve
me prekocitet t hershm, importohet Shorthorni prej Anglis dhe
kryqzohet me Sharolen tek populacionet primitive dhe n kt
mnyr arrihet t fitohet raca Sharole me veti t shklqyeshme pr
majmri. Raca Sharole sht gjedh i madh dhe i rnd, me kok t
shkurtr e t gjer, me sy dhe brir t mbyllt, qaf relativisht t
shkurtr dhe muskulore, trup t gjat e t thell, me eshtra
relativisht t rnd, me lartsi t xhidavis rreth 138 cm tek lopt
dhe rreth 145 cm tek demat. Masa trupore mesatare e lopve sht
rreth 812 kg, kurse e damave rreth 1.100 kg. N riprodhim hyjn n
moshn 18 muaj. Lkurn e ka me trashsi mesatare dhe t
mbuluar me qime t buta me ngjyr t bardh apo krem.

Riprodhimi ,pjellja,trajtimi
I lopeve
Riprodhimi
Traktit riprodhues pr tu kthyer ne gjendje normale mesatarisht i duhen
rreth 25 deri 30 dit. N prgjithsi cikli estral mund t filloj dy jav pas
pjelljes. Kjo periudhe mund t jet m e gjat nse lopt jan ndihmuar n
pjellje, mbajtja e placents pas pjelljes ose zhvillimi i infeksionit t mitrs.
Pr t parandaluar ndonj anomali pas pjelljes, lopt duhet t monitorohen
pr s afrmi gjat ksaj periudhe.
Nse sht e nevojshme veterineri duhet t intervenoj pr shrim dhe ta
prgatis lopn pr mbarsimin tjetr. M s voni 50 75 dit duhet t behet
mbarsimi tjetr. Qllimi kryesor sht mbajtja e shndetit t lops dhe
riprodhimit t lops, ku s bashku ndikojn n arritjen e prodhimtaris sa me
t lart t qumshtit.

Procesi I pjelljes
Procesi i pjelljes
Pr ta minimizuar rrezikun e infeksionit ku lopt pjellin sht esenciale q vendi i pjelljes t
mbahet shum pastr. Bakteret mund t shkaktojn infeksione pr shkak t uljes s
sistemit imunitar n pjellje. Infeksioni i vagjins dhe mitrs gjat dhe pas pjelljes mund t
rezultoj n rrjedhje infeksion t mitrs. Pr kto arsye personat q kujdesen ose ju
ndihmojn lopve n pjellje duhet patjetr t mbajn higjienn n nivelin m t lart. E
njjta vlen edhe pr pajisjet q prdoren n pjellje si litari i pjelljes dhe lubrifikuesit e mir.
Asnjher t mos prdorim sapun ose dezinfektues tjer si lubrifikues.
Treguesit e simptomave t pjelljes ndryshojn nga lopa n lop; pr shembull lopt bhen t
shqetsuara dhe lopve u njtt gjiri. Enjtja e vulvs dhe lirimi i ligamenteve sht nj tjetr
shenj. N disa raste thithat e gjirit pikojn, n kto raste rekomandohet t mjelt pak n
mnyr q t largohet presioni nga gjiri dhe t bhet dezinfektimi i thithave me pajisje dhe
dezinfektues adekuat.
N shumicn e rasteve lopt nuk kan nevoj pr ndihme, por sidoqoft nj kujdes dhe
vzhgim i mir sht i nevojshm gjithmon n procesin e pjelljes, pr ti dhn ndihme
direke viit menjher pas lindjes. do ndihm e ofruar duhet t jet profesionale dhe
ndrhyrja duhet t behet vetm n raste kur ka vshtirsi ne pjellje. Kontaktoni veterinarin
nse dyshoni se pjellja sht jo normale apo procesi i pjelljes sht i vshtirsuar.
Prdorimi i forcs me nxitim gjat procesit t pjelljes mund t shkaktoj dmtime tek lopa.
Procesi i pjelljes duhet t prfundoj pa probleme pr t lejuar lopn t shrohet shpejt dhe
t rikthej forcn e saj. Pas pjelljes, lops duhet siguruar uj i pastr dhe i ngroht dhe
sigurimin e ushqimit voluminoz kualitativ apo rriska t panxharsheqerit t thata pr t
stimuluar apetitin.

Leshi I dhenjve
Leshi prdorej n prodhimin e
veshjeve dhe t gjitha plhurave q I
nevojiteshin nj shtpie. Punt e
dors s grave prej leshi jan ato q
m s shumti I kan rezistuar kohs
deri n ditt e sotme. Qilimat e
sixhadet e prodhuara nga grate jan
t nj cilsie t lart, t bukura dhe
shum t preferuara n tregun
shqiptar dhe t huaj

Sixhade prej prodhimit te

leshit

Punoi : Marinela demolli

Fund