Dilema Etike – Fekondimi

artificial
Seminar nga: Etika në hulumtimet shkencore
Punoi: Dr. Med. Ergon Çoçaj, MD, PHD(c)
Mentori: Prof. asoc. Dr. Sefedin Muçaj
Universiteti I Prishtinës – Fakulteti I Mjekësisë / semestri I
Definicion
• Fekondimi in vitro (IVF) është një proces fekondimi ku qeliza vezë
kombinohet me qelizën spermë in vitro ("në xham"). Procesi përfshin
monitorimin dhe stimulimin e procesit të ovulacionit të një individi,
duke hequr qelizën vezë nga vezoret dhe duke e lënë spermën ta
fekondojë atë në një mjedis kulture në një laborator. Pastaj veza e
fekonduar transferohet me kateter në mitër, me synim që të vendoset
një shtatzëni e suksesshme.
IVF është një lloj teknologjie
riprodhuese e asistuar që
përdoret për trajtimin e
infertilitetit, shtatëzënine
surrogate dhe, në disa raste në
kombinim me testimin gjenetik
para implantimit, për të shmangur
transmetimin e crregullimeve apo
sëmundjeve gjenetike.
Komplikimet
• Shtatzënite multiple
• Diskrepancë të raportit gjinor
• Përhapja e sëmundjeve infective
• Defektet e lindjes
• Etj.
Çështjet etike të ngritura nga IVF
• Në shumicën e rasteve, prodhohen para-embrione se sa janë të
implantuara. Kjo ngre shqetësime etike. Ruajtja e embrionit për më
vonë përdorimi dhe dhurimi i embrionit për çiftet e tjera nuk mund t’i
zgjidhë plotësisht këto çështje.

• Një opsion: dhurimi i embrionit për research.

Seleksioni terapeutik-eugjenik
• Eugjenika nënkupton aplikimin e mjekësisë riprodhuese dhe
bioteknologjisë jo për të ndihmuar njerëzit të kenë fëmijë apo për të
parandaluar një pasardhës të ardhshëm që të ketë sëmundje, por
vetëm për të prodhuar lloje të dëshirueshme ose të preferuara
njerëzish =>
• ethically very controversial, and mostly rejected!
Dilema etike
• Mix-Up
• Dëshira për fitim të industrisë – komercializmi
Industria IVF është përshkruar si një treg i shëndetit, mjekësisë dhe trupit të njeriut.
• IVF mbi moshën 40 vjeç
• Çifte të të njëjtit seks, prindër beqarë dhe të pamartuar.
• Prindërit transgjinorë
• Donatorë anonimë
Dilema etike 2
• Qëndrimet fetare ndaj teknologjisë riprodhuese të asistuar – iVF.

• Shoqëria dhe kultura

• Kosto e iVF.
Zgjidhja e dilemave etike
Në Angli, familja Whitaker u përball me një situatë të tmerrshme:
djali i tyre, Charlie, vuante nga një çrregullim i rrallë (Diamond-Blackfan
Anemia) që e pengoi trupin e tij të prodhojë rruaza të kuqe të gjakut. Pa
medikamente të përditshme dhe transfuzione të shpeshta, Charlie do
të vdiste . Me ta, ai vazhdon të jetojë, por nën kujdes të ngushtë
mjekësor. Për një kohë, duket sikur prindërit e Charlie kishin gjetur një
përgjigje për këtë dilemë. Ata propozuan përdorimin e fekondimit in vitro
për një fëmijë tjetër, por me një kusht. Më pas do të kërkohej një hap
shtesë.
Resolving ethical dilemmas 2
• Duke përdorur teknika të reja të shqyrtimit gjenetik, ata do të
kontrollonin embrionet për të parë se cili do të ishte më në gjendje të
dhuronte qelizat që prodhojnë gjak tek Charlie. Ky do të ishte ai që ata
zgjodhën të implantojnë dhe të lindë.
• Në ndryshim nga Shtetet e Bashkuara dhe shumë vende të tjera, në
Angli dikush që propozon një procedurë të tillë duhet të marrë lejen e
qeverisë – në këtë rast, nga Human Autoriteti i Fertilizimit dhe
Embriologjisë. Autoriteti e refuzoi kërkesën e familjes Whitaker, duke
thënë se nuk është e drejtë për të krijuar një jetë njerëzore me qëllimin
e shprehur për shpëtuar një jetë tjetër (vëllai shpëtimtar).
• A jeni dakord me vendimin e Autoritetit? Pse ose pse jo?
• Cilat janë konsideratat morale të rëndësishme në këtë rast?
• Çfarë konsiderate është vendimtare për ju?
• (Burimi: http://createtosave.ëordpress.com/tag/embryo-selection/)