Termo-Mekanik Yorulma

Rıfat Yılmaz
521142010

MET608 – Yüksek Sıcaklıkta Deformasyon

24/04/2016
İçerik
• Termomekanik Yorulmanın karşılaşıldığı Mühendislik Uygulamaları
• Yüksek Sıcaklıkta Yorulma
• Termomekanik Yükleme
• Sehitoglu Termomekanik Yorulma Ömür Tespit Yaklaşımı
• Yorulma
• Oksidasyon
• Sürünme
• Sonuç

2
Termomekanik Yorulmanın karşılaşıldığı
Mühendislik Uygulamaları
• Demiryolu tekerlekleri
• Fren rotorları
• İçten yanmalı motorlarda piston, silindir kafası, egzoz manifoldu.
• Uçak Motorları türbin kanatları, türbin diskleri
• Basınçlı boru hatları

3
 Yüksek Sıcaklıkta Yorulma

Isotermal Yorulma Non-isotermal Yorulma

Yüksek Çevrimli Termal Yorulma

Yorulma - İç gerilmeler
∆𝜀𝑖𝑛 = 0

Düşük Çevrimli Termomekanik Yorulma

Yorulma - Dış gerilmeler
∆𝜀𝑖𝑛 > 0

• Gerilme zamanla değişir. • Gerilme ve sıcaklık zaman ile değişir.

• Sistem üzerinden sadece mekanik • Termal ve mekanik yüklemeler aynı anda
gerilme mevcuttur. oluşur.

Termomekanik Yorulma Hasarı: Malzeme özellikleri, mekanik strain aralığı, strain rate, sıcaklık, sıcaklık ve strain
4
arasındaki faz farkı.
Termomekanik Test /Constraint Type

Out of phase
Elastik modülü 2 numaralı barın 1
nolu bardan çok çok büyük olduğu
durumda net strain = 0.
Total constraint
Mekanik strain = - termal strain
In-phase

C ~ inf (A2/A1 is very large) and ll/12

5 = 1/2.
Termomekanik Yorulma/ Faz Etkeni
In phase : maks strain @ mak T
Out of phase maks strain @ min T

6
Hasar Mekanizması
• Sehitoglu Ömür Tahmin Metodu
• 3 farklı hasar mekanizması mevcuttur: 1) yorulma 2) oksidasyon
(çevresel etmenler) 3) sürünme (creep).
• Sıcaklık, birim şekil değişimi ve faz etkenine bağlı olarak üç hasar
mekanizması da aynı anda meydana gelebilir.
• Eğer sıcaklık çok düşük ise (oksidasyon ve sürünme yok), yorulma
hasar mekanizması malzemenin ömrünü belirler.
• Out of phase – oksidasyon dominant ()
• In phase – creep dominant

7
Sehitoglu Ömür Tahmin Metodu
• Bir termomekanik çevrim için toplam hasar:

• Ömür üzerinden denklemi tekrar yazacak olursak: Miner Rule göre D =

1/Nf.

8
Yorulma Hasar Terimi
• Strain – Life Denklemi: Total strain range yerine mechanical strain
range terimi ile denklem düzeltilmiş.
• Çevrimsel Dislokasyon kayması ve çatlak oluşumu.

9 Inc, 1999.
** Darrell Socie & G. Marquis, Multiaxial Fatigue., Society of Automotive Engineers
 Yorulma Hasar Terimi
• Yorulma Ömür tespiti için farklı sıcaklıklarda, strain
rate, ve atmosferlerde testler yapılmıştır.

• Yüksek sıcaklıklarda creep etkisini minimuma indirmek

için yüksek strain rate ve hellium atmosferinde
deneyler yapılmıştır.

10
Oksidasyon Hasar Terimi
İki farklı oksidasyon kaynaklı çatlak büyüme
modeli vardır.

1) Continous oxide layer.

2) Multilayer oxide layer.

11
 Oksidasyon Hasar Terimi
Parabolic growth rate (type 1) and (type2) derives from curve

Kritik oksit çatlak uzunluğu

Oksidasyon Hızı Faz Etkeni

• Strain rate bağımlı bir fonksiyon

12
Creep Hasar Terimi
• Creep hasarı  internal intergranular cracking
• Sadece in-phase TMF durumu
• Isotermal ve out of phase TMF durumlarında creep hasarı
görülmüyor.
• Void büyümesi ve internal intergranular çatlak oluşması çekme yükü
altında dominant

13
Creep Hasar Terimi
Sonuç olarak Hasar terimi effektif ve hidrostatik gerilmenin bir fonksiyonu olarak yazılabilir(Anisotropi).

constitutive model gerekli.

Unified constitutive model
kullanılmıştır.
Drag Stress

Sensitivity 14
Sonuç
• 1070 çeliği üzerinde yapılan isotermal yorulma, in-phase TMF ve out of phase
TMF testleri sonucu;
• ∆𝜀𝑚𝑒𝑐ℎ küçük ve maksimum sıcaklığın 500 C altında kaldığı durumlarda yorulma hasarı
baskın,
• ∆𝜀𝑚𝑒𝑐ℎ artmaya başladığında (dolayısıyla maks sıcaklıkta artacak) out of phase koşulunda
oksidasyon hasarı, in-phase koşulunda creep hasarı baskın olduğu görülmüştür.
• Bu tarz ömür tahmin yaklaşımının avantajları:
• İsteğe bağlı farklı sıcaklık – strain fazlarında uygulanabilir
• Geniş sıcaklık; strain rate; mekanik strain aralıklarında ve farklı atmosferlerde uygulanabilir.
• Tüm sabitler deneyler ile bağlantılı
• Oksit kırılması sıcaklık, strain rate ve strain(birim şekil değişimi) bağımlı.
• Creep terimi gerilme bağımlı ve basma yükü altında hasar olup, olayacağı bilgisini veriyor.
• Creep terimi unified constitutive denklemi ile bağlantılı. Böylece gerilmeler tahmin edilebilir.
• Hasar sıcaklık ve mekanik strain rate/termal strain rate’ oranın bir fonksiyonu.

15
Kaynaklar
• Neu, R. And Sehitoglu, H., ‘Thermo-Mechanical Fatigue, Oxidation
and Creep: Part1 – Experiments.’ Metallurgical Transactions, vol.20A,
1989, pp 1755 -1767.
• Neu, R. And Sehitoglu, H., ‘Thermo-Mechanical Fatigue, Oxidation
and Creep: Part1 – Life Prediction’ Metallurgical Transactions, vol.20A,
1989, pp 1769 -1783.

16
Özet

17