1

PERANAN GURU DALAM

PENGURUSAN BILIK DARJAH
•Persekitaran Pembelajaran yang Kondusif untuk
Murid
•- Persekitaran Fizikal

•- Persekitaran Psikososial

- Peraturan dan Rutin Bilik darjah

PERANAN GURU DALAM
PENGURUSAN BILIK DARJAH
 BILIK DARJAH
- Secara amnya ianya merupakan tempat guru dan
pelajar berinteraksi dalam proses P&P.
- Antara aktiviti bilik darjah di mana guru terlibat ialah
menyampaikan objektif kepada pelajar, mengawal
secara sistematik aktiviti-aktiviti pembelajaran,
memantau perkembangan pelajar, memotivasi
pelajar, mengekalkan tahap disiplin.

TCL 5/21/2018
Peranan guru dalam PBD
 bilik darjah berfungsi dengan baik jika ada
keharmonian.
 Setiap ahli saling bergantungan. Perlu

wujudkan persekitaran psiko-sosial di dalam

bilik darjah – dapat mempengaruhi
tingkahlaku dan sikap terhadap
pembelajaran.
 Guru berperanan dan bertanggungjawab
wujudkan persekitaran di mana semua boleh
bekerja secara harmoni. TCL 5/21/2018
Interaksi Di dalam Bilik Darjah

Guru

Bahan
Pembelajaran

Pelajar
Pelajar

TCL 5/21/2018
Persekitaran Pembelajaran
 Merujuk kepada iklim dan budaya bilik darjah. Ia
termasuk:
- Bentuk/corak komunikasi
- Susun atur, bentuk dan organisasi fisikal bilik
darjah.
- ‘Tanggungjawab guru untuk memastikan suasana
yang sesuai di dalam bilik darjah.’

TCL 5/21/2018
Persekitaran Pembelajaran yang
Kondusif
 Borich (1996) kemukakan 3 jenis persekitaran
yang berbeza:
1. Berunsurkan persaingan
- murid digalakkan bersaing
- guru bersifat autokratik, P&P berpusatkan guru
- persaingan galakkan motivasi.

TCL 5/21/2018
2. Koperatif
- tekankan sifat kerjasama antara murid.
3. Individualistik
- fokus kepada penyempurnaan tugas secara
peribadi dengan bantuan guru secara minimum

TCL 5/21/2018
Persekitaran Fizikal Bilik Darjah
 Merangkumi semua elemen fizikal seperti
pencahayaan, bunyi, ruang, dan segala peralatan
lain.
 Beri keselesaan kepada pelajar dapat
tingkatkan/memaksimumkan aktiviti P&P.
 Tekanan fizikal kurang dan keberkesanan meningkat.

TCL 5/21/2018
Fizikal
Susun atur persekitaran fizikal bilik darjah.
a. Corak duduk murid
- menentukan interaksi murid dgn murid dan guru.
- dapat menghalang masalah disiplin dalam proses
P&P

TCL 5/21/2018
b. Peralatan yang lengkap
- kerusi, meja, loker
- untuk membina satu iklim bilik darjah yang
kondusif untuk semua murid.
c. Fungsi susun atur
- ruang kerja guru yg selesa tanpa gangguan
- untuk tentukan kelancaran & kelicinan proses P&P

TCL 5/21/2018
 Beberapa pertimbangan untuk mendapatkan
susunan bilik darjah yang baik:
 Susunan sesuai dengan objektif dan aktiviti.

 Elak kesesakan-mudah pegerakan.

 Pastikan pelajar mudah dilihat.

 Mudah ekses kepada bahan.

 Pastikan murid dapaat melihat apa yang

disampaikan.
 Jadikan bilik darjah tempat selesa.

TCL 5/21/2018
Fungsi Persekitaran Fizikal
 Steele (1973) – persekitaran fizikal mempunyai 6
fungsi:
1- keselamatan dan perlindungan
2- kontek sosial
3- identifikasi simbolik
4- penyempurnaan tugas
5- keseronokan
6- pertumbuhan dan perkembangan

TCL 5/21/2018
1. Keselamatan dan Kesoronokan
- Keadaan bangunan, langkah-langkah
keselamatan semasa aktiviti P&P.
- Keselamatan psikologikal – yakinkan pelajar bilik
darjah/sekolah tempat yang selamat. Fisikal
keseluruhan sekolah dan bilik darjah.

TCL 5/21/2018
2. Konteks Sosial
- Bagaimana tingkatkan interaksi pelajar – melalui
jenis susun atur kerusi meja.Seperti gaya auditorium,
gaya seminar, gaya bersemuka, gaya kluster, gaya
barisan melintang, kumpulan berempat, bentuk
ladam kuda.

TCL 5/21/2018
3. Identifikasi simbolik
- maklumat-maklumat yang dipaparkan di dalam

bilik darjah.
- Cth: hasil kerja pelajar dipamerkan, papan buletin.

4. Penyempurnaan tugas
- Rujuk kepada pelbagai tugas dan aktiviti yang
dijalankan dalam bilik darjah.

TCL 5/21/2018
5. Keseronokan
- Sejauh mana bilik darjah menarik bagi guru dan
pelajar. Guru sibuk dengan tugas dan pelajar
mengikuti P&P.
- Wujudkan keceriaan dengan menghiasi bilik darjah.

6. Pertumbuhan dan Perkembangan

- Peluang untuk penerokaan sesuatu yang baru
(aktiviti P&P)

TCL 5/21/2018
Classroom Arrangement
 “Your room arrangement reflects your philosophy of
teaching and learning as well as how much you enjoy
your career as a teacher. In fact, it says a lot about
you to anyone who visits you classroom”.

TCL 5/21/2018
 Persekitaran psiko-sosial.
- merujuk kepada keperihatinan guru terhadap
kebajikan murid-murid dalam kelas.
- faktor menyumbang kepada persekitaran
psiko-sosial dibahagi kepada 3 kategori:
A) Tanggungjawab guru dan murid
B) kemahiran hubungan manusia
C) pengekalan perekitaran sosial

TCL 5/21/2018
 Bilik darjah ialah tempat berinteraksi bersosialisasi.
Membina kemahiran sosial, keyakinan dan identiti.
 Bilik darjah – berikan perasaan selamat, selesa
kepada pelajar.
 Keselamatan psikologi amat penting kepada
pelajar – dunia di luar sekolah tidak jamin
keselamatan.

TCL 5/21/2018
 Wujudkan suasana mesra/kerjasama.
 Wujudkan suasana bilik darjah yang demokratik.
 Ini menyumbangkan kepada pembentukan karektor
pelajar.

TCL 5/21/2018
Tanggung jawab guru dan Murid-murid
terhadap persekitaran psiko sosial.
- Memastikan persekitaran yang kodusif.
- Murid – belajar, melibatkan diri dalam aktiviti,
bertanggung jawab menyempurnakan tugas yang
diberi, bekerjasama, berinteraksi.

TCL 5/21/2018
Kemahiran Hubungan Manusia
- Hubungan yang baik melalui interaksi dua hala.
- Boleh dibahagi kepada 4 kemahiran iaitu
1. Hubungan murid dengan murid
2. hubungan guru dengan murid-murid
3. hubungan guru dengan rakan sejawat
4. Hubungan guru dengan ibu bapa.

TCL 5/21/2018
Kepimpinan guru
• Demokratik
• membentuk satu suasana sosio-emosi yg.
kondusif dalam bilik darjah
• menggalakkan perkembangan sosial murid
dengan menunjukkan sikap yang adil.
• mengajar murid untuk tolong menolong dan
saling menghormati antara satu sama lain
dalam mengekalkan peraturan kelas
• rasa bangga dengan kelas dan murid yg
diajar.
TCL 5/21/2018
Orientasi tugas
- peka dengan tugasan yg diberikan kepada
murid.
- orientasi setiap tugasan ialah kepada
peningkatan interaksi dan pertumbuhan kognitif
dikalangan murid.

Suasana penuh dengan aktiviti

- bilik darjah merupakan satu tempat sibuk yg
penuh dengan aktiviti supaya dapat merangsang
pelbagai deria murid.
TCL 5/21/2018
Ruang untuk eksplorasi intelektual
- pastikan terdapat eksplorasi intelektual yang
optima untuk murid.
- menyediakan buku-buku, bahan interaktif (ICT) dll
yg mengandungi aktiviti pengayaan dan
menggunakan pelbagai jenis motivasi.

TCL 5/21/2018
Pengekalan Persekitaran Psiko-sosial

1- Modeling
2- Pengukuhan Lisan
3- Perjumpan kelas
4- Kerja berpasukan
5- Perbincangan secara individu

TCL 5/21/2018
Ciri-ciri persekitaran psiko-sosial bilik
darjah:

- Jauh dari ancaman dan ancaman fisikal.

- Suasana yang harmoni.
- Pelajar gembira menjadi ahli kelas.
- Bebas untuk mengemukakan pendapat.
- Merangsang persekitaran pembelajaran.
- Ada suasana pembelajaran kooperatif.

TCL 5/21/2018
PERATURAN DAN PROSEDUR BILIK
DARJAH
- Membina sikap tingkahlaku yang positif.
- Mewujud suasana pembelajaran yang baik dan
selesa.
- Perjalanan aktiviti dalam bilik berjalan lancar.(P&P)
- keselamatan

TCL 5/21/2018
 PERATURAN – menggariskan jangkaan umum atau
piawaian tingkahlaku guru terhadap murid.

 PROSEDUR – jangkaan guru terhadap tingkah laku

murid. Biasanya diaplikasi bagi satu aktiviti
spesifik.

TCL 5/21/2018
Jenis peraturan prosedur yang dibentuk
bergantung kepada pendekatan P & P
yang digunakan dalam bilik darjah.

TCL 5/21/2018
1.Menyediakan peraturan bilik
darjah
 Bina peraturan bilik darjah – bersama pelajar
 Peraturan hendaklah bertulis – dipaparkan di tempat
yang senang dilihat.
 Denda kerana perlanggaran peraturan dipersetujui
bersama pelajar.
 Peraturan yang dibuat hendaklah yang boleh
dikuatkuasaskan.
 Peraturan tentang yang penting – ringkas.

TCL 5/21/2018
Prosedur Bilik Darjah
 Enam kategori iaitu;
1. Prosedur bagi penggunaan kawasan bilik darjah.
2. Pengajaran guru serta sesi pembentangan dan
latihan individu.
3. Masuk keluar bilik darjah.
4. Kerja kumpulan
5. Aktiviti kumpulan koperatif
6. Umum

TCL 5/21/2018
2. Menyediakan Prosedur Pergerakan
 Bina prosedur pergerakan dalam bilik darjah
khas – makmal sains, bilik seni lukis, padang
sekolah, dsb.
 Bagi tujuan pergerakan lancar, keselamatan, dan

penjimatan masa.

TCL 5/21/2018
3. Mengadakan peraturan / prosedur
bercakap
 Masalah bercakap dalam bilik darjah
mengganggu pengajaran dan pembelajaran.
 Peraturan boleh dibuat seperti “Tidak boleh

bercakap ketika guru bercakap” dan

mengulanginya apabila mengingatkan pelajar.

TCL 5/21/2018
 4. Mengadakan peraturan / prosedur
bagi masa terluang
 Masa terluang – ketika pelajar siap kerja lebih awal
daripada orang lain, kelas selesai lebih awal, masa
pertukaran guru, menunggu tayangan dipancarkan dll.

 “Sementara menunggu, anda boleh bercakap pelahan

dengan rakan sebelah tetapi tidak dibenarkan bergerak
dari tempat masing-masing.”

TCL 5/21/2018
5.Mengajar peraturan & prosedur
 Peraturan tidak berguna jika pelajar tidak mematuhi
peraturan.

 Peraturan diajar dan diguna secara rutin dalam bilik

darjah.

 Pelajar perlu faham dengan tujuan dan nilai yang

hendak diterapkan.

 Prosedur membentuk kumpulan dan berbincang

dalam kumpulan juga perlu diajar.
TCL 5/21/2018
 6. Menguatkuasakan secara konsisten

 Penguatkuasaan yang konsisten penting untuk

memastikan peraturan dan prosedur dipatuhi.

 Akibat perlanggaran peraturan yang dipersetujui

bersama boleh dikenakan.

 Keadilan atau kelihatan adil sangat penting dalam

penguatkuasaan.

 Tanpa penguatkuasaan, pelajar tidak hiraukan

peraturan.
TCL 5/21/2018
 RUTIN BILIK DARJAH
KONSEP
- Rutin bilik darjah yg baik dan sistematik terdiri
daripada rutin bukan akademik, rutin akademik dan
rutin pentadbiran.

Rutin bukan akademik

Rutin kelas harian yang berstruktur
a. pendaftaran murid
b. menyimpan rekod kedatangan dan kad kemajuan
c. kutipan yuran
d. skim pinjaman buku teks & susu percuma
TCL 5/21/2018
Rutin pentadbiran
a. Urusan surat menyurat dengan ibubapa & pihak
lain
b. laporan kehadiran
c. aktiviti ko-kurikulum

Rutin Akademik
a. Rutin pergerakan murid
- cara murid masuk-keluar kelas
- cara murid dilepaskan pada waktu terakhir
- cara pergerakan murid untuk membuat tugasan dlm
kumpulan
- cara pergerakan murid untuk mengasah pensil atau
dapat bahan-bahan pembelajaran
TCL 5/21/2018
Rutin Pengurusan Kerja
- guru menetapkan bagaimana, bila dan di mana dia
akan menyempurnakan tugasan mengajar
- guru perlu merancang P&P, tugasan, latihan dan
penilaian untuk diberikan kepada murid

Rutin Pembelajaran
- rutin yg perlu diikuti dalam pengajaran
- rutin dalam cara memberi arahan, membuat
demonstrasi dan cara menyampaikan soalan kepada
murid.
TCL 5/21/2018
Rutin Pembelajaran (sambungan)
- memastikan murid mendengar, melihat dan
memahami arahan yang diberikan.
- menentukan garis panduan untuk tingkah laku dan
interaksi yg sesuai dalam pelaksanaan aktiviti
pembelajaran.
- satu rutin aktiviti yg memperjelaskan kepada murid
bagaimana setiap aktiviti pembelajaran harus
dijalankan dalam bilik darjah.
cth: lokasi, tempoh masa, struktur, urutan dan bahan
yg diperlukan.
TCL 5/21/2018
Rutin Interaksi
- langkah-langkah rutin interaksi
- persediaan diri untuk aktiviti P&P
- melibatkan diri dalam perbincangan
- menyediakan tugasan awal
- mengajar murid bertanya dan menjawab
soalan
- cara murid memberi perhatian dalam P&P
- cara murid menyerahkan tugasan
- cara murid mengendalikan tanggungjawab
sebagai ketua kumpulan/ketua kelas
TCL 5/21/2018
 CORAK PENGURUSAN BILIK DARJAH
43
YANG BERKESAN
• Murid-murid mempunyai perbezaan dari segi matlamat,
kebolehan dan personaliti. Guru harus mengambil kira
faktor-faktor tersebut untuk membentuk satu persekitaran
dan pengurusan bilik darjah yang berkesan
• Susunan kelas perlu diberi perhatian. contoh murid lemah
diletakkan bersama murid pandai tetapi jika silap
perancangan murid yang pandai akan membuli murid yang
lemah
• Banyak perkara yang berlaku di luar perancangan. contoh
LCD rosak, gangguan bising oleh pemotong rumput dan
sebagainya.
• Oleh itu,perancangan guru perlu mantap dengan
mengambil kira pelbagai sudut.
 CORAK PENGURUSAN BILIK DARJAH
44
YANG BERKESAN
• Persekitaran pembelajaran yang kondusif perlu
mengambil kira elemen-elemen seperti fizikal,
emosi dan sosial.
• Memerlukan persefahaman antara kedua-dua
belah pihak. Kerjasama antara guru dengan murid
akan mengeratkan hubungan antara keduanya.
• Elemen kerjasama boleh diterapkan semasa
memilih bahan bantu mengajar, jangkaan prestasi,
objektif P&P, membina kontrak tingkah laku dan
perjalanan bilik darjah.
 Matlamat Pengurusan Bilik Darjah
45

 Matlamat utama pengurusan bilik darjah adalah

mengekalkan persekitaran bilik darjah yang positif,
kondusif dan produktif
 Tiga elemen yang peru dipertimbangkan:-
 Pengurusan masa
 Peluang pembelajaran

 Pengurusan kendiri
46
 Persekitaran Bilik Darjah Yang Positif
47

• Persekitaran bilik darjah yang positif tercapai

apabila murid dapat melalui proses pembelajaran
dengan baik.
• Murid berasa tenang, seronok dan bermotivasi
untuk belajar.
• Rutin dan peraturan bilik darjah
– Rutin bilik darjah
– Peraturan
– Akibat
48
 Persekitaran Bilik Darjah Yang Positif
49

 Perancangan ruang pembelajaran

 Perancangan pembelajaran ialah perancangan fizikal
ke atas ruang yang terdapat di dalam bilik darjah.
 Ruang pembelajaran termasuk ruang persendirian
untuk murid-murid, ruang untuk aktiviti dan ruang untuk
bahan-bahan pembelajaran.
50
 Persekitaran Bilik Darjah Yang Positif
51

• Mengekalkan persekitaran berkesan untuk

pembelajaran
• Galakkan penglibatan murid
• Langkah pencegahan
– guru sentiasa mengawasi murid dan aktiviti yang
berlaku serentak
– murid perlu sedar guru sentiasa mengawasi mereka
– guru merancang dan menyelaras aktiviti dengan
berkesan
• Komunikasi berkesan
Komunikasi yang efektif
 Intonasi yang berbeza-beza
 Posisi guru
 Dinamik
 Berfokus
 Pengawasan
 Berdisiplin
 Berhemah
 perihatin
53
 Pengurusan Sumber Maklumat
54
Murid
 Pihak sekolah perlu mengurus pelbagai jenis data
 Rekod murid adalah sulit
 Data kelahiran murid mengikut kohort untuk
kelahiran memasuki Tahun , tlh dimasukkan ke dlm
APDM hasil perolehan data drpd pihak Jab
Pendaftaran Negara
 Penggunaan Modul Pengurusan Murid dpt
mengelakkan guru mengunci masuk data murid
berulang kali & secara tdk langsung dpt
mengurangkan beban tugas guru.
 Kepentingan Rekod Murid
55

 Guru dan pihak sekolah dpt memantau kemajuan

murid
 Menjalin hubungan antara guru & ibu bapa di
mana kedua pihak blh menilai laporan kemajuan
murid
 Rekod ini membantu phk kementerian
mengenalpasti l/b & pencapaian murid dlm satu
kawasan