DONÖR SEÇİMİ

KAN BAĞIŞÇI SEÇİMİ

• ‘’Dikkatli Kan Bağışçı Seçimi’’ Kanın güvenliği
yönünden önem arzeder.
• Ciddi etkileri önceden önleyeceği muhakkaktır.
 ÜLKEMİZDE TARİHİ GELİŞİMİ
• 1920 yıllarda Prof. Dr. Burhanettin Toker ilk kez
Kan ve kan Bankacılığı uygulamaları
• 1953 Türk Kızılay Derneği kan bankacılığı
• 1957 İstanbul ve Ankara’da ilk kamu kan
bankası
• 1983 2857 sayılı kan ve kan ürünleri kanunu
 ÜLKEMİZDE TARİHİ GELİŞİMİ
• 1997 03.01.1997 00141sayılı genelge ile
‘Donör Sorgulama Formu’ ve ‘Donör
Sorgulama Formu Değerlendirme Anahtarı’
yasal olarak hayata geçirilmiş
• 2007 5624 sayılı kanunla kan ve kan ürünleri
kanununda revizyon
• 2008 83/7314 sayılı yönetmelik kaldırılıp yenisi
yayınlanmştır.
 ÜLKEMİZDE TARİHİ GELİŞİMİ
• 2007 kan ve kan ürünleri rehber ve kan
bankacılığının standardizasyonu.
 Kan bağışçilığı ile ilgili
MEVZUAT
• MADDE-3-b) Kan, kan bileşenleri ve
ürünlerinin temininde karşılıksız ve gönüllü
bağış esastır. Ancak mali karşılık anlamına
gelmeyecek şekilde kan bağışçısını teşfik edici
ürünler müstesnadır.
• c)Kan, kan bileşenleri ve ürünlerinin
alınmasında ve verilmesinde bağışçı ve alıcının
sağlığının tehlikeye düşürülmemesi,
 MEVZUAT
tıbbi risklere karşı korunması, transfüzyonun
güvenle yapılması ve transfüzyon sonrası bağışçı
ve alıcının izlenmesi şarttır.
ç)Kan kan bileşenleri ve ürünlerinin alınması ve
transfüzyonu hekimin sorumluluğu ve denetimi
altında yapılır.
 MEVZUAT
• MADDE-6-(10)Kan yolu ile bulaşan bir hastalığı
veya böyle bir hastalık taşıma riski olduğunu
bilip, bu durumu saklayarak kan verenlere bir
yıldan üç yıla kadar hapis ve beş yüz gün adli
para cezası verilir.
 DONÖR NEDİR

• Kan donörü:Kan veren kişidir.

• Gönüllü donör- Tamamen kendi özgül iradesi ile hiçbir
maddi çıkar beklemeksizin ( nakit para veya paraya
dönüştürülebilecek değerler) kan, plazma veya hücresel
kan komponenti bağışlayan kişidir
• AMAÇ; Kan bağışçısını ve hastayı olası zararlardan
korumaktır.
 KAN BAĞIŞINDA TEMEL İLKELER
• Kan ve kan bileşenleri temininde karşılıksız ve
gönüllü bağış esastır.
• Tedavi amacı ile kullanılacak kan yalnızca
sağlıklı kişilerden alınır.
• Bağışçının değerlendirilmesi ve seçimi genel
görünümüne, tıbbi geçmişiyle ilgili basit
sorulara verdiği yanıtlara, genel sağlık durumu
ve yaşam tarzına temel laboratuvar testlerine
dayanılarak verilir.
 KAN BAĞIŞINDA TEMEL İLKELER

• Bağışçı değerlendirilmesi ve seçimi her

seferinde ve bağıştan hemen önce ‘kan
bağışçı ölçütleri’ kullanılarak doktor
tarafından gerçekleştirilir.
• Tedavi maksatlı kan vermek için başvuran
hastalardan kan bağış olarak kabul edilmez.
 KAN BAĞIŞINDA TEMEL İLKELER

• Herhangi bir sebeple tetkikleri süren, bir

uzmanın muayene ve görüşlerini bekleyen
veya bir hastanede yatış sırası bekleyen
kişilerden kan alınmaz.
• Bağışçilara sağlıklı ve yaşam şekillerine yönelik
mahrem sorular sorulur ve bunlar gizli tutulur.
Bu nedenle kan bağışından önce görüşmeler
başka kişinin duyamayacağı bir ortamda
yapılmalıdır.
 KAN VE KAN BİLEŞENİ BAĞIŞLAYACAK OLANLARIN
BİLGİLENDİRİLMESİ

• Bağış öncesinde niçin tıbbi özgeçmiş ve özel

hayata dair bazı hususların sorgulandığı ve
bilgilendirilmiş onayın alındığı
• Verilen bilgilerden hukiki olarak sorumlu
olduğu
• Test yapılacağı, sonuçları pozitif ise kendisine
ve S.B.’na bildirileceği
• Bağış işlemi ve riskler
• Bağışçının istediği zaman soru soracağı
 KAN VE KAN BİLEŞENİ BAĞIŞLAYACAK
OLANLARIN BİLGİLENDİRİLMESİ
• Bağıştan istediği zaman vazgeçebileceği
• Bağış esnasında tıbbi gereklere uymak
zorunluluğu
• Bağışçı imzasının ne anlama geldiği
• Sorgulama formundaki tüm bilgilerin gizli
tutulacağı
• Tıbbi değerlendirme sonucunda reddedilirse
geçici ve kalıcı red listesinde olacağı
DONÖR SORGULAMA FORMU

AMAÇ:
• Donörün kimlik ve adres bilgilerini elde etmek
• Donörün sağlığı açısından kan vermeye engel bir
durumun olup olmadığını saptamak
• Alıcının sağlığı açısından donöre ait bir risk
faktörü olup olmadığını saptamak
• Gönüllü kan bağışı için donörün imzalı rızasını
almak
BAĞIŞÇININ KİMLİĞİNİN BELİRLENMESİ

AMAÇ: Donörün izlenebilirliğini sağlamak

•Kan verme tarihi
•T.C Kimlik No
•Adı, ikinci adı, soyadı
•Adresi (ev / iş)
•Telefonu (ev / iş / cep)
•Cinsiyeti
•Yaşı / doğum tarihi
•NOT:Yabancı uyruklular
 KAN BAĞIŞI SORGULAMA FORMU
• Bağışçı tüm soruları anladıktan sonra tam ve
eksiksiz olarak doldurmalıdır.
• Bağışçı sorgulama formunda adı soyadı kendi
el yazısı ile doldurulmalı ve imzasını atmış
olmalıdır
 KAN BAĞIŞÇISI SEÇİMİNDE TEMEL KRİTERLER

KAN BAĞIŞÇISININ FİZİKSEL ÖZELLİKLERİ

İlk kez kan bağışlayacaksa
19 yaşından gün almış 61 yaşından gün almamış
olmalıdır.
Düzenli donör
19 yaşından gün almış 66yaşından gün almamış
olmalıdır. 70 yaşına kadar yılda bir kez
 KAN BAĞIŞÇISI SEÇİMİNDE TEMEL KRİTERLER

BAĞIŞ SIKLIĞI
•Erkeklerde 90 günde bir yılda 4 kez
•Kadınlarda 120 günde bir yılda 3 kez

Zorunlu hallerde yılda bir kez iki bağış arası 56

gün olmalı.
 KAN BAĞIŞÇISI SEÇİMİNDE TEMEL KRİTERLER

• MESLEKLER VE UĞRAŞILAR
• Pilotlar, Hava Trafik kontrolleri, Ambulans
sürücüleri, Petrol Tankeri, Otobüs yada Tren
sürücüleri, Dalgıçlar, İtfaiyeciler, Yüksek yere
tırmanan veya çalışanları, Madenciler, Paraşüt
sporu, v.b çalışanlar
• Kan bağışından sonra en az 12 saat işlerine ara
vermesi gerekir.
 KAN BAĞIŞÇISI SEÇİMİNDE TEMEL KRİTERLER

BAĞIŞÇININ HAYATİ BULGULARIN DEĞERLENDİRİLMESİ

Genel görünüm: -Bağışçı aç olmamalı, koopere oryante, alkol
veya uyuşturucu etkisinde olmamalı, mental geriliği
olmamalıdı uykusunu almış dinlenmiş
Nabız: 60-100/dakika
Vücut sıcaklığı: 37,5 üzerinde olmamalıdır.
Ağırlık:En az 50 kg olmalıdır
Kan Basıncı: Sistolik 90-180mm/hg
Diastolik:60-100 mm/hg
 KAN BAĞIŞÇISI SEÇİMİNDE TEMEL KRİTERLER

• Hemoglobin Seviyesi:Erkeklerde 13,5-18g/dl

Kadınlarda 12,5-16,5g/dl
Bağışlanacak kan Miktarı: Antikoagulan hariç
450ml %10 az veya çok olabilir.
 BAĞIŞÇILARIN REDDEDİLMESİ

• TEMEL İLKELER
• Hekim karar verir
• Bağışçı reddedilmesi gerekiyor ise geçici veya
kalıcı red sebebi anlatılmalıdır.
• Bağışçı değerlendirmesi yapan doktor formu
imzalayarak onaylar.
Donör formunun değerlendirilmesi
• Donör sorgulama formunun incelenmesi
– Soruların cevap anahtarları olmalıdır
 Donör formunun değerlendirilmesi-1
• 1-Donör bilgilendirme Formunu okudunuz
mu?
• 2-Kendinizi nasıl hissediyorsunuz?
• 3-Daha önce kan bağışı işleminde
reddedildiniz mi?
• 4-Son 2 ay içinde kan bağışında bulundunuz
mu?
 2- kendinizi nasıl hissediyorsunuz

• İsteksizlik?
• Soğuk algınlığı?
• Ateş?
• Açlık?
• Halsizlik, uykusuzluk?
 3-Daha önce kan bağışı işleminde reddedildiniz
mi?

• Kan verme Kim söyledi? Neden?

• Korku? Kan tutması? Ciddi reaksiyon (bayılma

vs)?
 3-son iki ay içinde kan bağışında bulundunuz
mu?

• Tam kan? Diğer? Ne zaman?Ne kadar?

• Tam kan -Tam kan (yılda bir kez 8 hafta

da bir ) kadınlarda 3ay
erkeklerde 4 ay
 4- son iki ay içinde kan bağışında
bulundunuz mu?
• Tromboferez -Tam kan 1 hafta
• Tromboferez-Tromboferez 1 hafta
(haftada en çok 2, yılda en çok 24 kez)
Tam kan -Tromboferez 1ay
 Donör formunun değerlendirilmesi-2

• 5-Prostat büyümesi ilaçları, sivilce tedavisi, sedef

hastalığı, kellik için herhangi bir ilaç alıyor musunuz?
• 6- Herhangi bir enfeksiyon hastalığı için ilaç
(antibiyotik,
• ateş düşürücü vb) aldınız mı?
• 7- Son 5 gün içinde aspirin, ağrı kesici veya
romatizma ilacı aldınız mı?
• 8- Yukarıda belirtilenler dışında kullandığınız
herhangi bir ilaç var mı?
 5-6-7-8 ilaç kullandınız mı?

• Antibiyotikler:son tedavi dozundan 48 saat

sonrasına kadar.
• Eterinat: A vitamini türevi. Psöriyasis
tedavisinde kullanılır.Teratojeniktir son tedavi
dozundan 3 yıl sonrası
• Isotretinoin (accutane,roaccutane,zoretanin,
acnegen vb): A vitamini türevi. Akne
tedavisinde kullanılır.Teratojeniktir son tedavi
dozundan 1 yıl sonrası
 5-6-7-8- ilaç kullandınız mı?

• Tretinoin (vesanoid):sistemik kullanılıyorsa 1

ay ertelenir.
• Kortikosteroidler:- Kullanış sebebine göre
değerlendirilir. - Topikal ve kan alma bölgesi
dışında ise kan bağışı alınır. IV,IM, Oral
kullanılıyorsa son dozdan 7 gün sonra
-6 ay veya daha uzun süre
kullanım var ise son dozdan 12 ay sonra bağış
alınır.
 5-6-7-8- ilaç kullandınız mı?
• Metimazol: Antitiroid ajandır tedavi boyunca
bağış kabul edilmez.
• Finasterid (propecia, proscar, finarid, dilaprost,
rosterid) BPH ve saç dökülmesi için kullanılan
ilaçtır son dozdan 1 ay sonra bağış kabul edilir.
• Dutasteride (Avodart) BPH de kullanılır. son
dozdan 6 ay sonra bağış kabul edilir.
• Aspirin, Piroksikam, (oksikam, felden, cyladol)
Trombosit fonk. Etkilediğinden 5 gün
reddedilir.
 KABUL-1

• Doğum kontrol hapları

• Menopoz için hormon
• Vitamin hapları
• Basit ağrı kesiciler
• Hafif sakinleştiriciler (insidon)
• Uyku ilacı (gece kullanılan)
• Akne için antibiyotik:
tetrasiklin,eritromisin
 KABUL-2

• Tansiyon düşürücü haplar

• Grip ilaçları: Aferin, Katarin, Theraflu (!)
• Depresyon, anksiyete ilaçları
• Steroidli pomadlar (Dermovate, Cutivate)
• Diyet yapmak
 Donör formunun değerlendirilmesi-2

• 9-Son 12 ay içinde diş tedavisi oldunuz mu?

• Diş tedavisi S.B.tarafından ruhsatlandırılmamış
merkezde ise 12 ay red
Ruhsatlı yerlerde ise kanal tedavisi, kaplama
tedavisi, diş çekimi veya yapılan her türlü diş
müdahaleleri sırasında kanama oluşmuşsa en
az 7 gün süre ile ,Ruhsatlı yerlerde dolgu
tedavisi ya
da diş taşı temizliği gibi yüzeysel müdahalelerde
kanama yoksa 1 gün süre ile kan bağışı
ertelenir
 Donör formunun değerlendirilmesi-2

• 10-Son 1 hafta içinde ishal (diyare) oldunuz

mu?
Tam iyileşme ve semptomların bitimini takiben 3
gün beklenir
• 11- Son 1 ay içinde herhangi bir aşı oldunuz
mu?
 11- Son 1 ay içinde herhangi bir aşı oldunuz
mu?
• 1. Atenue bakteri ve virüs aşıları:BCG, sarı
humma, kızamıkçık, kızamık, poliomyelit (oral),
kabakulak, canlı atenue tifo aşısı, canlı atenue
kolera aşısı 4 hafta red
2. Ölü bakteri aşıları:Kolera, tifo, Kapsüler
polisakkarid tifo aşısı. Kişi iyi ise kabul edilir
3. İnaktif virüs aşıları: Poliomyelit (enjektabl),
influenza. Kişi iyi ise kabul edilir
 11- Son 1 ay içinde herhangi bir aşı
oldunuz mu?
• 4. Toksoid aşılar: Difteri, tetanoz. Kişi iyi ise
kabul edilir
• Hepatit A aşısı Kişi iyi ise ve temas yok ise
kabul edilir.
• Hepatit B aşısı Aşıya bağlı HBsAg yalancı
pozitifliğnden sakınmak için 1 hafta
• Kuduz, kene ensefaliti Kişi iyi ise kabul edilir.
Temas varsa 1 yıl sonra
Donör formunun değerlendirilmesi-3
12-Kronik (müzmin,süreğen) bir hastalığınz var
mı?
Kalıcı Ret Gerektiren Durumlar
• Asbestosis,
• - Babesiosis,
• - Chagas hastalığı (Trypanosoma cruzi),
• - Creutzfeldt -Jacob hastalığı (CJD),
• - Crohn hastalığı
• - Demans,
• - Diabetes insipitus,
• - Addison hastalığı,
• - Anaflaksi,
• - AIDS,
• - Amfizem,
• - Arteryel tromboz,
• Glikoz 6 fosfat dehidrogenaz (G6PD) eksikliği,
• Tamoxifen, Hayvan kaynaklı insülin, Kadavra
kaynaklı büyüme hormonu, kullanılması
• Digoxin, İnsan pıhtıIaşma etkenleri insan
immünglobulinleri kullanılması
• Q ateşi, kala azar,
• Multipl skleroz,orak hücreli anemi,
polistemia vera vb hemato-onkolojik
hastalıklar
• Piruvat kinaz eksikliği, sarkoidaz,talesemi
major
• Tekrarlayan venöz tromboz, temporal
arterit,
 Donör formunun değerlendirilmesi-4

• 13-Para veya uyuşturucu karşılığında cinsel ilişkiniz

oldu mu?
• Para karşılığı seks yapan Devamlı RET
• Böyle biriyle cinsel ilişki 12 ay RET (İlişki devam
etmiyorsa)
• 14- Frengi (sifilis) veya bel soğukluğu (gonore) nedeni
ile tedavi oldunuz mu?
Tedavi tamamlandıktan 12 ay sonra kan bağış kabul
edilir.
 Donör formunun değerlendirilmesi-5

• 15- AIDS hastalığınız var mı, kendinizde böyle bir

hastalık olduğuna dair bir şüpheniz var mı?
• Beklenmedik hızlı kilo kaybı
• Gece terlemeleri
• Deri-deri altı mavi mor lekeler
• Uzun süreli ateşli hastalık, bezeler (1 ay)
• Tedaviyle düzelmeyen ishal
• Ağızda beyaz lekeler, yaralar
DEVAMLI RET
 Donör formunun değerlendirilmesi-6

• 16- AIDS hastası olduğunu bildiğiniz biri ile cinsel

ilişkiniz oldu mu? AIDS Devamlı RED
• AIDS şüphesi Devamlı RED
AIDS’li veya AIDS şüpheli ile cinsel ilişki Devamlı RED
17- Kan ve kan ürünü alan, diyalize giren veya hemofili
hastası olan biri ile cinsel ilişkiniz oldu mu?
• Faktör kullanmak Devamlı RED Kullananla
cinsel ilişki 12 ay RED
• (İlişki devam etmiyorsa) Neden?
 Donör formunun değerlendirilmesi-7

• 18-Hiç uyuşturucu kullandınız mı?

• Uyuşturucu kullanan (iv) Devamlı RET
Kullananla cinsel ilişki 12 ay RET(İlişki
devam etmiyorsa)
19- İnsülin, büyüme hormonu, immünglobulin
(gamaglobulin), tamoksifen kullandınız mı?
• Kesin red sebebidir.
 Donör formunun değerlendirilmesi-8

• 20-Ameliyat veya endoskopi oldunuz mu?

• Büyük ameliyat kan verildi 12 ay RED
• Küçük cerr. girişim; KABUL(AB tdv sonrası)
• Mide rezeksiyonu Devamlı RED
21-Kalp-damar, akciğer, mide - barsak, böbrek
hastalığınız var mı?
KALP DAMAR HASTALIĞI
• Kalp krizi, By-pass, Göğüs ağrısı RED
• Kalp ritim bozukluğu RED
 Aort stenozu, RED
Anevrizma, RED
Kardiyomyopati RED
Koroner tromboz RED
Kronik kalp yetmezliği RED
Aritmi (Ağır kardiak aritmi öyküsü veya tedavi
gerektiren aritmi) RED
• AKCİĞER HASTALIKLARI
• Semptomatik Kr.Bronşit RED
• Semptomatik KOAH RED
• Semptomatik Astım RED
• Asempt.,steroid almayan Astım KABUL
• Akut Akciğer Enfeksiyonu
(tedavi bittikten 2 gün sonra) KABUL
• BÖBREK HASTALIKLARI
• Tekrarlamayan İYE tam şifadan sonra KABUL
• Kr. Böbrek Yetmezliği RED

• Akut Glomerulonefrit 5 yıl RED

• Akut Pyelonefrit-Tdv sonrası- KABUL

• Asemptomatik Böbrek Taşı KABUL

• Tek böbrek RED

 Donör formunun değerlendirilmesi-9

• 22- Sara (epilepsi) krizi veya felç geçirdiniz mi?

ilaçla tedavi gerektirmiyorsa ve son 3 yıl içinde
konvülziyon geçirmemişse kan bağışı kabul
edilebilir.
• 23- Kanser tanısı aldınız mı, kanser tedavisi
gördünüz mü?
• 24- Şeker hastalığınız ya da yaygın romatizmal bir
hastalığınız var mı?
• İnsülin kullanmıyorsa ve diabete dair herhangi bir
komplikasyon gelişmemişse kan bağışçısı olabilir. Oral
antidiabetik kullanımı kan bağışına engel değildir.

• Sistemik Lupus Eritematozus RED

• MultipleSkleroz RED
• Asemptomatik Ülseratif Kolit KABUL

• Asemptomatik Crohn KABUL

• Asemptomatik Romatoid Artrit KABUL

25-Kanamalı bir hastalIk veya kan hastalığınız var mı?

RED
 Donör formunun değerlendirilmesi-10

26-Sıtma (malarya), Verem (tüberküloz), Malta humması

(peynir hastalığı / brucella), Kemik iltihabı (osteomyelit)
veya Kara humma (kala - azar) geçirdiniz mi?
•MALARYA
•Endemik olduğu yerlerde 6 aydan daha az bir süre ile
bulunmuş kan bağışçısı: Bölgeden dönüşünü takip eden
6 ay boyunca kan bağışında bulunamaz.
•Malaryanın endemik olduğu yerlerde 6 ay ya da daha
fazla bir süre ile bulunmuş kan bağışçısı: Bölgeden
• dönüşünü takip eden 3 yıl boyunca kan bağışında
bulunamaz
• Malaryanın endemik olduğu bölgeyi ziyareti sırasnda
ya da sonrası 6 ay içinde ateşli hastalık geçmişi olan
kişiler:
• Semptomların nedeni malarya dışında bir sebep
olarak teşhis edilmişse ve tedavi görüp iyileşmişse,
semptomların bitimini takip eden 6 ay boyunca kan
bağışında bulunamaz. Nedeni bilinmeyen ve tekrar
eden titreme ve yüksek ateşle giden
hastalığın nedeni araştırılmamış ya da araştırılmaya
rağmen tanı konamamış ise semptomların bitimini takip
eden 3 yıl boyunca kan bağışında bulunamaz. Malarya
hastalığına yakalanmış kişiler: Tedavinin bitimi ve tüm
semptomların kaybolduğu tam iyileşmeyi takiben 3 yıl
boyunca kan bağışında bulunamaz.
VEREM
Etkin enfeksiyonda RED
tedavi bittikten 2 yıl sonrasına kadar kan bağışı kabul
edilmez.
BURUCELLA
•Tam iyileşmeyi takiben 2 yıl süre ile kan bağışı kabul
edilmez.
OSTEOMİYELİT
•Tedavi edildiğinin teyit edilmesinden sonraki 2 yıl
boyunca kan bağışı kabul edilmez.
KALA AZAR
Kesin RED
 Donör formunun değerlendirilmesi-10

27-Hepatit (Sarılık hastalığı) geçirdiniz mi,

taşıyıcısı mısınız?
28-Hepatit (Sarılık hastalığı) olan biri ile aynı
evde yaşıyor musunuz veya cinsel ilişkiniz oldu
mu?
•- HBV taşıyıcıları, HCV taşıyıcıları, RED
•- Hepatit B ve Hepatit C hastalığı geçirmiş
olanlar RED
Hepatit öyküsü veren ancak tam tanımlayamayan
kişiden hepatiti hakkında bilgi için hastaneden testlerle
belgelemesi istenebilir. HBs ag, Anti HBc, Anti HCV
testleri negatif olmalıdır.
-Yakın (ev halkı, eş) teması 12 ay
RED
-Hepatit Ig kullanımı 12 ay
RED
-Bağışık değil ve temas devam ediyorsa Devamlı RED
-Doğal Bağışıklık Devamlı RED
 Donör formunun değerlendirilmesi-11
29- Bugüne dek hiç erkek erkeğe cinsel ilişkide
bulundunuz mu?
•Erkek erkeğe cinsel ilişki (kondom kullanarak ya da
kullanmadan ve bir defalığına bile olsa oral veya anal
yolla cinsel ilişki), RED
•- Seks işçileri, RED
30- Toksoplazma geçirdiniz mi?
•Tedavi ve klinik iyileşmeden 6 ay sonra kan bağışçısı
olabilir
 Donör formunun değerlendirilmesi-11
.
•31- Kamerun, Orta Afrika, Çad, Kongo, Ekvatoryal
Gine, Gabon, Nijer ya da Nijerya’da hiç bulundunuz
mu? RED
32- 1990-1996 yılları arasında İngiltere, Kuzey
İrlanda, Galler ya da İskoçya' da bulundunuz mu?
•Buralarda yaşamış kişiler vCJD riski taşıdıklarından
kan bağışında bulunamazlar.
 Donör formunun değerlendirilmesi-8

• 33-Son 3 yıl içinde yukarıdaki ülkeler dışında

başka ülkelerde bulundunuz mu?
• 34- Ailenizde Deli Dana Hastalığı (Creutzfeldt -
Jacob) olan birisi oldu mu?
• 35- Size Dura mater (beyin zarı) veya kornea nakli
yapıldı mı?

• Kornea nakli (CJD) Devamlı RED

• Dura mater nakli (CJD) Devamlı RED

 Sıtma Endemik Bölgeler
• Afganistan • İran
• Brezilya • Kırgızistan
• Orta Güney Afrika • Malezya
• Çin • Meksika
• Kolombiya • Nijerya
• Ekvator • Pakistan
• Gine • Suudi Arabistan
• Mısır • Tacikistan
• Hindistan • Yemen
• Endonezya • ...
 AIDS Endemik Bölgeler

• Merkezi Afrika Cumhuriyeti

• Batı Afrika
• Kameron
• Kongo
• Ekvatoryal Gine
• Nijerya
• ...
• 36- Bayanlar için; son 12 ay içinde hamilelik
geçirdiniz mi veya düşük yaptınız mı? şu an hamile
misiniz?
• Hamilelik boyunca ve doğumdan 9 ay sonrasına
kadar kan bağışı kabul edilmez.
• Emzirme dönemi RED
• Düşük, Kürtaj
Gebeliğin ilk 3 ayında KABUL
3.aydan sonra 6 hafta RED

(Steril koşullarda, Kan transfüzyonu yok

• 37-Son 12 ay içinde size kan, doku veya organ nakli

yapıldımı

• ?Kan/kan ürünü transf 12 ay RED Diğer

organ nakilleri 12 ay RED

 Donör formunun değerlendirilmesi-9

38- Son 12 ay içinde bir başkasının kanı ile temasınız oldu

mu?
•1 yıl RED
39- Son 12 ay içinde dövme, akupunktur, botoks, takı için cilt
deldirme, saç ekimi veya estetik müdaheleler yaptırdınız mı?
•Steril kulak, cilt deldirme KABUL
•Steril akupunktur KABUL
•Sterilite şüpheli 12 ay RED
•Döğme yaptırma 12 ay RED
•Kanla bulaşık iğne batması 12 ay RED
 Donör formunun değerlendirilmesi-9

40- Son 12 ay içinde hayvan ısırığı nedeni ile kuduz aşısı

oldunuz mu?
41- Son 12 ay içinde üç günden fazla tutuklu kaldınız mı
veya
üç günden fazla tutuklu kalan birisiyle cinsel ilişkiniz
oldu mu?
 Tekrar Sorunuz !-I
-Bu kişiler kan vermemelidir-

• Faktör preparatları kullanan hemofili hastaları

• Geçmişte ve/veya halen damar içi uyuşturucu

kullanımı

• Bir kez bile eşcinsel ilişkide bulunmuş olma

• Anti HIV testi pozitifliği

 Tekrar Sorunuz !-II
-Bu kişiler kan vermemelidir-
• Para veya uyuşturucu karşılığında cinsel ilişkide
bulunmuş olma
• Son 12 ay içinde sifilis, gonore, klamidya, genital
herpes, genital siğil tedavisi almış olma
• Yukarıda tanımlanan kişilerden herhangi biri ile
son 12 ay içinde cinsel ilişkide bulunma
• Son 12 ay içinde tecavüze uğrama
 Aferez Donörleri

Kan donörleri için gerekli kriterlere ek olarak:

• Kanama eğilimi (kişisel ve aile anamnezle)
değerlendirilmeli
• Son üç gün içinde Aspirin almamış olmalı
• Trombosit sayısı 150.000/mm3 altında olmamalı
• Tromboferezde donasyon aralığı en az 48 saat olmalı
Donasyon sayısı haftada iki ve yılda 24’ü aşmamalı
 Donör Reddi-I

• Neden reddedildiği (geçici-kalıcı) kaydedilmeli

• Açıklamalarda kırıcı olmamalı
• Karar,
Muayene veya sorgulama sonrası verilmişse
donöre sözlü olarak açıklanmalı
Serolojik testlerin sonucuna göre verilmişse
donör davet edilip bilgilendirilmeli ve kayıt altına
alınmalıdır.
 Donör Reddi-II

• Kalıcı reddi gerektiren hastalıklar

• Özel koşullarla bağışın kabul edildiği
hastalıklar
• Aşılanmalar
• İlaç kullananlar

Konusunda nasıl davranılacağına dair;

Kan Merkezlerinde
Her zaman ulaşılabilir dokümanlar olmalıdır
 Uygun Donör

• Donör sorgulama formuna verdiği yanıtlar

• Anamnez
• Fizik muayene
• Hemoglobin düzeyine göre belirlenir

Hekim veya eğitimli kişiler tarafından karar

verilir
 Donör Bakımı-2

Donöre verilecek bilgiler-1:

• Buradan ayrılmadan bir şeyler yiyip için, en az 10
dakika bu alanda kalın ve izin verilmeden ayrılmayın
• İlk 4 saatte her zamankinden fazla sıvı için
(24 saate kadar uzayabilir)
• Yarım saat sigara içmeyin
• Bir sonraki öğünden önce alkollü içecekler almayın
• Birkaç saat damara giriş yerinin üzerine basınç
uygulamayın, kolunuzla ağır yük kaldırmayın
 Donör Bakımı-3

Donöre verilecek bilgiler-2:

• Bandı birkaç saat kolunuzda bırakın, eğer kanarsa
kolunuzu kaldırın ve basınç uygulayın
• Baygınlık hissi veya baş dönmesi olursa bir yere
uzanın veya başınızı iki dizinizin arasına alacak
şekilde oturun
• Kendinizi normal hissederseniz yarım saat içinde
normal aktivitenize dönebilirsiniz, ancak birkaç saat
ağır veya tehlikeli işlerden uzak kalın
 Donör Bakımı-4

• Bazı işlerde (inşaat işçileri, makine operatörleri,

servis şoförleri vb.) veya yüksek yerlerde
çalışanlar işlerine hemen dönerlerse olası
tehlikeler konusunda uyarılmalı ve 12-24 saat
dinlenmeleri önerilmelidir
 Donör Bakımı-5

• Donöre mutlaka teşekkür edilmeli !!

• En az 8 haftalık bir aradan sonra tekrar kan
vermesi için cesaretlendirilmeli
• Yiyecek ve içecek ikram edilmeli
• Herhangi bir donör reaksiyonu olursa veya donör
izin verilmeden kan merkezinden ayrılırsa
dosyasına kaydedilmeli
 Donörlerin Özendirilmesi

• Kan verme ortamı olabildiğince rahat, güvenli ve kan

alma işlemine uygun olmalıdır
• Donörlere ayrılmış olan alan iyi aydınlatılmalı, temiz
ve havalandırması iyi olmalıdır
• Personel iyi eğitimli, sabırlı, kibar, güler yüzlü, güven
verici ve dost tavırlı olmalıdır
• Kan vermenin iyi bir deneyim olması için elden gelen
özen gösterilmelidir.