Mineralogija

NASTAVA
PREDAVANJA – RGF
VEŽBE - U zgradi Prirodno-matematičkog
fakulteta na Studentskom trgu, IV sprat, sala 737

* 15 NEDELJA
* PRISUSTVO NA PREDAVANJIMA
* PRISUSTVO NA VEŽBAMA
* AKTIVNO UČEŠĆE U NASTAVI
* 2 KOLOKVIJUMA
* USMENI DEO ISPITA
 VREDNOVANJE PREDISPITNIH
OBAVEZA
PREDISPITNE OBAVEZE IZ MINERALOGIJE
MAKSIMALNO 50 POENA
* 10 POENA REDOVNO POHAĐANJE NASTAVE
* 40 POENA KOLOKVIJUMI (2 X 20)

- MINIMALAN BROJ POENA IZ PREDISPITNIH

OBAVEZA 15 JE PREDUSLOV ZA IZLAZAK NA
USMENI DEO ISPITA

USMENI DEO ISPITA

MAKSIMALNO 50 POENA
 OCENJIVANJE

OCENA BROJ POENA

5 0 - 54
6 55 - 60
7 61 - 70
8 71 - 80
9 81 - 90
10 91- 100
 LITERATURA

Udžbenici:

* MINERALOGIJA – Danilo Babič, Posebno izdanje,

Beograd 2003.
* Nesse D.W., Introduction to Mineralogy, Oxford
University Press, 2000
KONTAKT

* Prirodno-matematički fakultet, Studentski trg,

IV sprat, kabinet 734
* e-mail: suzanaeric@yahoo.com
 MINERALOGIJA
Mineralogija - nauka o mineralima

Minerali se kao objekt proučavanja mineralogije ne javljaju

samo kao sastavni deo zemljine kore u okviru magmatskih,
sedimentnih, metamorfnih stena i rudnih ležišta, već su
prisutni i u različitim veštačkim proizvodima poput keramike,
vatrostalne opeke, stakla, cementa i dr.

Mineral predstavlja čvrstu materiju određenog hemijskog

sastava, strukture i fizičkih osobina koja je postala u
zemljinoj kori pri određenim fizičko-hemijskim i
termodinamičkim uslovima
 MINERALOGIJA
Zadaci mineralogije su fundamentalnog karaktera:

- proučavanje morfoloških, hemijskih i strukturnih

karakteristika minerala;
- proučavanje zakonitosti pojavljivanja minerala u
prirodi pri različitim termodinamičkim i fizičko-
hemijskim uslovima;
- eksperimentalna modeliranja postanka minerala u
specifičnim laboratorijskim uslovima;

i primenjenog karaktera:

- praktična primena minerala kao sirovina u tehnologiji

i tehnici;
RAZVOJ MINERALOGIJE KAO NAUKE
- razvoj mineralogije usko je povezan sa razvojem
ljudske civilizacije (mnogobrojni nalazi govore da su
ljudi od davnina umeli
da eksploatišu i dobijaju mnoge metale iz minerala
(gvožđe, cink, bakar, olovo i td.))

- stari narodi Kine, Vavilona, Egipta, Grčke i dr.

pokazivali su interes poseban interes za drago i
poludrago kamenje, kao i metale poput zlata, srebra
i platine

- prvi pisani dokument o mineralima nalazi se u delu

„O kamenju“ koje je u IV veku pre nove ere napisao
Teofast, Aristotelov učenik
RAZVOJ MINERALOGIJE KAO NAUKE
- sve do srednjeg veka pod mineralima se
podrazumevaju samo rude i drago kamenje

- u doba renesanse mineralogija započinje svoj naučni

razvoj (u XVI veku nastali značajni radovi Agrikole i
Beringučea koji su sistematizovali saznanja i iskustva
o rudarenju i otkrivanju minerala u prirodi)

- termin mineralogija uveo je 1634. godine italijanski

naučnik Bernardo Cesia. U XVIII veku ovaj termin je
potpuno prihvaćen i zadržan je do današnjih dana
RAZVOJ MINERALOGIJE KAO NAUKE
- iz mineralogije kao nauke su se sredinom XIX
veka izdvojile posebne naučne discipline
(kristalografija, petrologija, geohemija i nauka o
rudnim ležištima)

- savremini period u razvoju mineralogije kao

nauke započinje krajem XIX veka, od tada do
danas minerali se intenzivno proučavaju u
hemijskom i kristalografskom smislu, razvijaju se
mnogobrojne eksperimentalne metode
proučavanja postanka minerala u laboratorijskim
uslovima i istražuju se mogućnosti primene velikog
broja mineralnih vrsta
Fundamentalni značaj mineralogije

- proučavanju različitih geoloških procesa

(magmatizam, metamorfizam i td.);
- poznavanju geneze minerala u prirodnim uslovima;

Praktični značaj mineralogije

- pronalaženju i istraživanju ležišta mineralnih

sirovina;
- proučavanju i kontroli sirovina i gotovih proizvoda
u različitim tehnološkim procesima;
- sintetičkom dobijanju korisnih mineralnih vrsta;
 Kristalna i amorfna materija
spoljašnje karakteristike:

- morfološki oblik
- masa
- zapremna

- pritisak
- temperatura
na kojima ove materije
kao takve egzistiraju
 Kristalna i amorfna materija
unutrašnje karakteristike kristalne materije:

- pravilno, periodično ponavljanje elemenata strukture;

- stroga simetričnost;
- translatorne osobine definisane vektorima elementarne
translacije;
 Kristalna i amorfna materija
unutrašnje karakteristike amorfne materije:

- nepravilno ponavljanje elemenata strukture;

- statistički raspored elemenata strukture;

(kod prekristalizacije i rekristalizacije amorfna materija

može pokazivati domene više ili niže uređenosti)

element strukture
Kristal predstavlja način pojavljivanja minerala u obliku
više ili manje pravilnog poliedarskog tela kao
posledicu pravilne unutrašnje građe, odnosno strukture.

Granični elementi kristala

- pljosni

- ivice

- rogljevi

OJLEROV IZRAZ: P+ R = I + 2
 Granični elementi kristala
pljosni - ravne glatke površine koje sa svih strana
ograničavaju kristal.
(kvadratne, pravougaone, trougaone,
trapezne, petougaone, šestougaone)

ivice – linijski granični elementi kristala koje nastaju

sučeljavanjem (spajanjem) dve pljosni.
 Granični elementi kristala

rogljevi su tačkasti granični elementi kristala koji nastaju

sučeljavanjem najmanje tri ivice.
pravilni kvarterni
- trigonalni (3 ivice)
- kvarterni (4 ivice)
- seksterni (6 ivica)
- okterni (8 ivica) nepravilni trigonalni

- pravilni (ivice istih dužina)

- nepravilni (ivice različitih dužina)
PROSTI OBLICI

KRISTALNA
KOMBINACIJA