CHI PHÍ ĐỊNH MỨC VÀ PHÂN TÍCH

BIẾN ĐỘNG CHI PHÍ

1
 MỤC TIÊU

• Hiểu được các vấn đề liên quan đến định mức chi phí.
• Biết cách lập các định mức chi phí NVL, CP NCTT và CPSXC.
• Biết sử dụng các mô hình thích hợp để tính toán và phân tích
các biến động liên quan đến từng khoản mục chi phí .
• Trên cơ sở phân tích nguyên nhân các biến động, đề xuất giải
pháp phù hợp.
• Ghi chép các bút toán có liên quan theo mô hình kế toán CPSX
và tính giá thành theo chi phí định mức.

2
 I. HỆ THỐNG CHI PHÍ ĐỊNH MỨC
Chi phí định mức: laø bieåu hieän baèng tieàn của nhöõng hao phí veà
nguoàn löïc kinh teá theo tieâu chuaån ñeå ñaûm baûo saûn xuaát kinh
doanh moät ñôn vò saûn phaåm dòch vuï ôû moät ñieàu kieän nhaát
ñònh.

- Caùc thaønh phaàn ñònh möùc chi phí :

Ñònh möùc CP ñöôïc xaùc ñònh töø 2 yeáu toá: ñònh möùc löôïng vaø
ñònh möùc giaù.

 Định mức lượng: Löôïng ñaàu vaøo ñeå SX 1 ñôn vò SP trong ñk SX

bình thöôøng

 Ñònh möùc giaù : Möùc giaù hôïp lyù tính cho 1 ñôn vò löợng
Ñònh möùc chi phí =  Ñònh möùc löôïng  Ñònh möùc giaù

3
 CAÁU TRUÙC ÑÒNH MÖÙC CHI PHÍ

Caùc yeáu toá

caáu thaønh
ñònh möùc löôïng

Löôïng tieâu hao Löôïng tieâu hao

Löôïng tieâu hao
cuûa cuûa
huõu ích
hao huït töï nhieân hö hoûng cho pheùp

4
 CAÁU TRUÙC ÑÒNH MÖÙC CHI PHÍ

Caùc yeáu toá

caáu thaønh
ñònh möùc giaù

Möùc phí hao huït

Möùc giaù mua Möùc phí hao huït
hö hoûng cho
tröïc tieáp töï nhieân
pheùp

5
 Ý nghĩa của định mức CP
 Là cơ sở lập dự toán chi phí.

 Là cơ sở kiểm soát chi phí nhằm tiết kiệm CP.

 Tạo điều kiện đơn giản trong công tác kế toán CP và tính

Z, cung cấp thông tin kịp thời về Z cho nhà quản trị.

 Sử dụng hệ thống CP định mức để đánh giá hiệu quả

hoạt động của nhân viên → tạo động lực thúc đẩy nhân
viên chấp hành tốt định mức, phấn đấu tiết kiệm CPSX;
tăng cường trách nhiệm → nâng cao hiệu quả hoạt động
SXKD.
6
 CAÙC LOAÏI ÑÒNH MÖÙC - PHÖÔNG PHAÙP XAÂY DÖÏNG ÑÒNH
MÖÙC

Caùc loaïi ñònh möùc chi phí :

 Ñònh möùc lyù töôûng (ideal
standards);
 Ñònh möùc thöïc hieän (practical
standards).

Phöông phaùp xaây döïng ñònh

möùc chi phí
 Thoáng keâ kinh nghieäm;
 Phaân tích kinh teá kyõ thuaät;
 Döï baùo.
7
 ÑÒNH MÖÙC CHI PHÍ NGUYEÂN VAÄT LIEÄU TRÖÏC
TIEÁP
1. Ñònh möùc löôïng nguyeân vaät lieäu tröïc tieáp :
 Soá löôïng nguyeân vaät lieäu cho nhu caàu saûn xuaát cô baûn;
 Soá löôïng nguyeân vaät lieäu hao huït cho pheùp trong saûn xuaát;
 Soá löôïng nguyeân vaät lieäu hö hoûng cho pheùp trong saûn xuaát;

2. Ñònh möùc giaù nguyeân vaät lieäu tröïc tieáp :

 Giaù mua nguyeân vaät lieäu theo hoaù ñôn.
 Chi phí mua nguyeân vaät lieäu : chi phí vaän chuyeån, boác dôõ..;
 Chi phí hao huït nguyeân vaät lieäu cho pheùp khaâu mua;

Ñònh möùc = Ñònh möùc Ñònh möùc

x
CP NVL TT löôïng NVL TT giaù NVL TT

8
 ÑÒNH MÖÙC CHI PHÍ NHAÂN COÂNG TRÖÏC TIEÁP

1. Ñònh möùc löôïng thôøi gian lao ñoäng tröïc tieáp :

 Thôøi gian cho nhu caàu saûn xuaát cô baûn (thôøi gian höõu ích);
 Thôøi gian voâ coâng trong saûn xuaát;
 Thôøi gian ngöøng nghæ hôïp lyù cuûa ngöôøi lao ñoäng.

2. Ñònh möùc giaù thôøi gian lao ñoäng tröïc tieáp :

 Tieàn löông cô baûn cuûa moät ñôn vò thôøi gian;
 Tieàn löông phuï, caùc khoaûn phuï caáp löông;
 Caùc khoaûn trích veà baûo hieåm xaõ hoäi, baûo hieåm y teá, bảo
hiểm thất nghiệp; kinh phí coâng ñoaøn theo tyû leä quy ñònh
treân tieàn löông.

Ñònh möùc = Ñònh möùc Ñònh möùc

CP NC TT löôïng TG LÑTT x giaù TG LÑTT

9
 ÑÒNH MÖÙC CHI PHÍ SAÛN XUAÁT CHUNG

Ñònh Ñònh möùc + Ñònh möùc

möùc CP = BP SXC ÑP SXC
SXC
Do CPSXC (goàm caû BP vaø ÑP) lieân quan giaùn tieáp ñeán quy trình SX neân
khoâng theå xaùc ñònh được moät caùch tröïc tieáp cho töøng ñôn vò SP
nhö CP NVLTT vaø CP NCTT. Vì vậy, CPSCX định mức tính cho một SP ñöôïc
xaùc ñònh thoâng qua ñôn giaù phaân boå chi phí saûn xuaát chung vaø
tieâu thöùc ñöôïc choïn ñeå phaân boå.

– Tieâu thöùc ñöôïc choïn ñeå phaân boå (ñònh möùc löôïng): Löôïng hoaït
ñoäng ñaàu vaøo ñeå SX ra 1 SP ( soá giôø LÑTT ñeå SX 1 SP, soá giôø
maùy ñeå SX 1 SP,…)

10 – Ñôn giaù phaân boå (ñònh möùc giaù): phaûn aùnh BP SXC (hoặc ĐP SXC)
 ÑÒNH MÖÙC CHI PHÍ SAÛN XUAÁT
CHUNG

Löôïng Bieán phí

Bieán phí SXC SXC öôùc
x
ñònh möùc = hoaït ñoäng tính cho 1
ñaàu vaøo ñeå
SX 1 SP ñôn vò hoaït
ñoäng ñaàu
vaøo

Löôïng Ñònh phí

Ñònh phí SXC SXC öôùc
hoaït ñoäng x
ñònh möùc = tính cho 1
ñaàu vaøo ñeå
SX 1 SP ñôn vò hoaït
11
ñoäng ñaàu
vaøo
 Tổng BPSXC dự toán trong năm
BPSXC/đơn vị =
họat động đầu vào Mức độ hoạt động đầu vào dự kiến trong năm

Tổng ĐPSXC dự toán trong năm

ĐPSXC/đơn vị =
họat động đầu vào Mức độ hoạt động đầu vào dự kiến trong năm

Ghi chú: Mức độ hoạt động đầu vào: số giờ LĐTT; số giờ máy vận hành…
 XÁC ĐỊNH BP SXC và ĐP SXC ĐỊNH MỨC

Giả sử chọn tiêu thức phân bổ CP SXC là số giờ lao động trực tiếp (LĐTT):

 BP SXC định mức = Số giờ LĐTT để SX 1SP x BP SXC / giờ LĐTT

 ĐP SXC định mức = Số giờ LĐTT để SX 1 SP x ĐP SXC / giờ LĐTT

13
• Ví dụ:

Để sản xuất 1 SP cần 2 giờ lao động trực tiếp (LĐTT).

• BP SXC / giờ LĐTT: 10.000/ giờ.
• ĐP SXC /giờ LĐTT: 5.000/ giờ

Như vậy:

 → BP SXC định mức = 2 x 10.000 = 20.000

• → ĐP SXC định mức = 2 x 5.000 = 10.000
• → CPSXC định mức = 20.000 + 10.000 = 30.000
 II. PHAÂN TÍCH BIEÁN ÑOÄNG CHI PHÍ

1.MUÏC TIEÂU VAØ TRÌNH TÖÏ PHAÂN TÍCH BIEÁN ÑOÄNG

CP

1.1 Muïc tieâu phaân tích bieán ñoäng chi phí.

1.2 Trình töï chung phaân tích bieán ñoäng chi phí.

2.NOÄI DUNG PHAÂN TÍCH BIEÁN ÑOÄNG CHI PHÍ.

2.1 Phaân tích bieán ñoäng chi phí nguyeân vaät lieäu
tröïc tieáp.
2.2 Phaân tích bieán ñoäng chi phí nhaân coâng tröïc
tieáp.
2.3 Phaân tích bieán ñoäng chi phí saûn xuaát chung.
2.4 Phaân tích bieán ñoäng chi phí baùn haøng.
15 2.5 Phaân tích bieán ñoäng chi phí quaûn lyù.
 Khái niệm

 Phân tích biến động chi phí là so sánh chi phí

thực tế với chi phí định mức (CP dự toán) để

xác định biến động chi phí (chênh lệch CP),
sau đó tìm nguyên nhân ảnh hưởng đến biến
động và đề xuất biện pháp thực hiện cho kỳ
sau nhằm tiết kiệm chi phí.
16
 Đặt ra câu hỏi Nhận lời Tiến hành các điều
cho các bộ phận giải thích từ chỉnh cần thiết
liên quan các bộ phận

Phân tích các Điều hành hoạt động

biến động trong kỳ tiếp theo

Lập báo cáo thực Bắt đầu

hiện định mức CP

Sơ đồ chu kỳ phân tích biến động CP ( Variance Analysis Cycle)

17
 Muïc tieâu phaân tích bieán ñoäng chi phí

 Kieåm soaùt chi phí taïo lôïi theá caïnh tranh vaø
gia taêng lôïi nhuaän.

 Xaùc ñònh ñöôïc caùc khaû naêng tieàm taøng

cuõng nhö caùc caùc ñieåm baát lôïi vaø nguyeân
nhaân cuûa noù nhaèm ñöa ra giaûi phaùp phaùt
huy hoaëc khaéc phuïc.

 Giuùp caùc nhaø quaûn trò nhaän thöùc ñöôïc söï

vaän ñoäng cuûa töøng loaïi CP trong vieäc
hoaïch ñònh vaø kieåm soaùt chi phí.
18
 Trình töï Phaân tích bieán
ñoäng CP

Bước 1 Tính toán các chênh lệch

Chênh lệch có đáng Không

Không cần giải
kể không? pháp điều chỉnh

Có
Phân tích các chênh lệch
Bước 2 để xác định nguyên nhân

Đưa ra các giải pháp

Bước 3 hành động tốt nhất
để điều chỉnh

19
 Mô hình chung:
1. Xác định chỉ tiêu phân tích.
2. Xác định đối tượng phân tích (sử dụng phương pháp so
sánh).
3. Xác định mức độ ảnh hưởng của từng nhân tố đến đối
tượng phân tích (sử dụng phương pháp thay thế liên
hoàn). Xác định nguyên nhân ảnh hưởng.
4. Đề xuất biện pháp thực hiện cho kỳ sau.

20
 Phân tích biến động CP NVL trực tiếp

-Xác định chỉ tiêu phân tích:

C0 = Q1 * m0 * G0
C1 = Q1* m1 * G1
Lưu ý: Do CP VLTT/SP không bị ảnh hưởng bởi khối lượng SP SX
nên C0 được tính theo Q1
Với:
• C0, C1: Chi phí NVL trực tiếp theo định mức; theo thực tế.
• Q1: Số lượng sản phẩm sản xuất thực tế.
• m0: Lượng NVL trực tiếp định mức thực tế sản xuất 1 sản phẩm.
• m1: Lượng NVL trực tiếp thực tế sản xuất 1 sản phẩm.
• G0: Giá mua định mức của 1 đơn vị NVL trực tiếp.
• G1: Giá mua thực tế của 1 đơn vị NVL trực tiếp.

21
 •Xác định đối tượng phân tích biến động chi phí (∆C)
∆C = C1 - C0 = Q1 (m1G1 – m0G0)

•Xác định ảnh hưởng của các nhân tố:

• CL Lượng NVL trực tiếp tiêu hao – biến động lượng

(∆Cm):

∆Cm = Q1 * (m1 * G0 – m0 * G0)

• CL giá NVL trực tiếp – biến động giá(∆CG):

∆CG = Q1 * (m1 * G1 – m1 * G0)

22
 PHAÂN TÍCH BIEÁN ÑOÄNG CHI PHÍ
PHAÂN TÍCH BIEÁN ÑOÄNG CHI PHÍ NGUYEÂN VAÄT LIEÄU
TRÖÏC TIEÁP
BIEÁN ÑOÄNG
CHI PHÍ
NGUYEÂN VAÄT LIEÄU
TRÖÏC TIEÁP

LÖÔÏNG NVL THỰC TEÁ LÖÔÏNG NVL THÖÏC TEÁ LÖÔÏNG NVL DÖÏ TOAÙN
X X X
ÑÔN GIAÙ NVL THÖÏC ÑÔN GIAÙ NVL ñ/m ÑÔN GIAÙ NVL ñ/m
TEÁ

CHEÂNH LEÄCH CHEÂNH LEÄCH

DO BIEÁN ÑOÄNG GIAÙ DO BIEÁN ÑOÄNG LÖÔÏNG

BOÄ PHAÄN CUNG ÖÙNG BOÄ PHAÄN SAÛN XUAÁT

23
 Phaân tích Chi phí vaät lieäu tröïc
tieáp

Ví duï: Coâng ty B saû n xuaát saû

n phaåm A,
ñònh möù c vaä
t lieä
u cho moãi saûn phaå
m laø4
kg, vaøgiaùvaät lieä
u ñònh möù c laø6ngñ /kg.
Trong thaùng coâng ty ñaõmua 760 kg vôù i giaù
5,9ngñ / kg vaøñaõduøng heá
t ñeåsaûn xuaá
t 180
saû
n phaåm A.

24
 Chi phí vaät lieäu tröïc tieáp

Löôïng thöïc teá Löôïng thöïc teá Löôïng ñònh möùc

Giaùthöïc teá Giaùñònh möù c Giaùñònh möùc
760ñv x 5,9ngñ /ñv 760ñv x 6,0ngñ /ñv 720ñv x 6,0ngñ /ñv
4.484ngñ 4.560ngñ 4.320ngñ
Cheâ nh leä
ch giaùvaät Cheâ nh leäch löôïng vaä
t
lieä
u tröïc tieá
p lieä
u tröïc tieá
p

(76)ngñ (T) 240ngñ (X)

Toå
ng cheâ
nh leä
ch chi phí vaä
t lieä
u tröïc tieá
p

164ngñ (X)

25
 Nguyeân
nhaân:
 Cheânh leäch löôïng vaät lieäu:
 Chaát löôïng vaät lieäu
 Tay ngheà coâng nhaân
 Maùy moùc thieát bò
 Tình hình quản lyù VL taïi kho vaø taïi PX,…

→ Xaùc ñònh ngöôøi chòu traùch nhieäm

→ Bieän phaùp quaûn lyù
 Cheânh leäch giaù vaät lieäu:
 Chaát löôïng vaät lieäu
 Nguoàn cung caáp vaø phöông thöùc mua VL,…

→ Xaùc ñònh ngöôøi chòu traùch nhieäm

→ Bieän phaùp quaûn lyù

26
 Phân tích biến động CP NC trực tiếp
Xác định chỉ tiêu phân tích:

C0 = Q1 * t0 * G0
C1 = Q1* t1 * G1
Lưu ý: Do CP NCTT/SP không bị ảnh hưởng bởi khối lượng SP SX
nên C0 được tính theo Q1.

Với:
C0, C1: Chi phí NC trực tiếp định mức ; thực tế.
Q1: Số lượng sản phẩm sản xuất thực tế.
t0: Lượng thời gian trực tiếp định mức sản xuất 1 sản phẩm.
t1: Lượng thời gian trực tiếp thực tế sản xuất 1 sản phẩm.
G0: Đơn Giá lương định mức cho 1 đơn vị thời gian t rực tiếp.
G1: Đơn Giá lương thực tế cho 1 đơn vị thời gian trực tiếp.
27
 - Xác định đối tượng phân tích biến động chi phí (∆C) :
∆C = C1 - C0
- Xác định ảnh hưởng của các nhân tố:

•CL Lượng thời gian trực tiếp tiêu hao – biến động lượng
(∆Cm):

∆Ct = Q1 * (t1 * G0 – t0 * G0)

•CL đơn giá tiền lương trực tiếp– biến động giá(∆CG):

∆CG = Q1 * (t1 * G1 – t1 * G0)

28
 PHAÂN TÍCH BIEÁN ÑOÄNG CHI PHÍ
PHAÂN TÍCH BIEÁN ÑOÄNG CHI PHÍ NHAÂN COÂNG TRÖÏC
TIEÁP

BIEÁN ÑOÄNG
CHI PHÍ
NHAÂN COÂNG
TRÖÏC TIEÁP

LÖÔÏNG TGLÑ THÖÏC TEÁ LÖÔÏNG TGLÑ DÖÏ TOAÙN

LÖÔÏNG TGLÑ THÖÏC TEÁ
X X
X
ÑÔN GIAÙ ÑÒNH MÖÙC ÑÔN GIAÙ ÑÒNH MÖÙC
ÑÔN GIAÙ THÖÏC TEÁ

CHEÂNH LEÄCH CHEÂNH LEÄCH

DO BIEÁN ÑOÄNG GIAÙ DO BIEÁN ÑOÄNG LÖÔÏNG

BOÄ PHAÄN TUYEÅN DUÏNG BOÄ PHAÄN SAÛN XUAÁT

29
 Chi phí nhaân coâng tröïc tieáp

V í duï: Trong ví duï veàcoâ ng ty B treâ n, ñònh

möù c l ao ñoä ng cho moã i saûn phaå m A l aø
2,4gi ôø , vaøgi aùl ao ñoä
ng ñònh möù c l aø8,5ngñ
/gi ôø. Trong thaù ng 450 gi ôøl ao ñoä ng tröïc
ti eá
p ñaõñöôïc söûduïng ñeåsaû n xuaá t 180 saû n
phaå m A vôù i gi aùl ao ñoäng bình quaâ n l aø
9,2ngñ / gi ôø .
30
 Chi phí nhaân coâng tröïc
tieáp
Löôïng thöïc teá Löôïng thöïc teá Löôïng ñònh möùc
Giaùthöïc teá Giaùñònh möù c Giaùñònh möùc
450g x 9,2ngñ /g 450g x 8,5ngñ /g 432g x 8,5ngñ /g
4.140ngñ 3.825ngñ 3.672ngñ
Cheânh leä
ch giaùlao Cheâ nh leä
ch löôïng lao
ñoä
ng tröïc tieá
p ñoä
ng tröïc tieá
p

315ngñ (X) 153ngñ (X)

Toå
ng cheâ
nh leä
ch chi phí nhaâ
n coâ
ng tröïc tieá
p

468ngñ (X)

31
 Nguyeân nhaân:
 Cheânh leäch löôïng lao ñoäng:
 Tay ngheà coâng nhaân
 Chaát löôïng vaät lieäu
 Maùy moùc thieát bò,…

→ Xaùc ñònh ngöôøi chòu traùch nhieäm

→ Bieän phaùp quaûn lyù
 Cheânh leäch giaù lao ñoäng: Đơn giá tiền lương bình quân tăng
do nhiều nguyên nhân nhưng có thể tổng hợp thành hai nguyên nhân:
– Do đơn giá tiền lương của các bậc thợ tăng lên.
– Do sự thay đổi về cơ cấu lao động theo hướng tăng tỷ trọng công
nhân bậc cao và giảm tỷ trọng công nhân bậc thấp tính trên tổng số giờ lao
động được sử dụng.
→ Xaùc ñònh ngöôøi chòu traùch nhieäm
→ Bieän phaùp quaûn lyù
32
 Phân tích biến động CPSX chung
Đặc điểm vận động của CPSX chung:
 Liên quan gián tiếp đến quy trình công nghệ SX.
 Bao gồm nhiều yếu tố CP, mỗi yếu tố CP có sự biến
động khác nhau đối với sự biến động của khối lượng
SX.
 Mức tiêu hao giữa các yếu tố CPSX chung phát sinh
không đồng đều.

Vì vậy, cần lập dự toán và phân tích biến động CPSX

chung riêng theo từng loại Biến Phí SX chung và Định
phí SX chung

33
 Phân tích biến động biến phí SX chung
-Xác định chỉ tiêu phân tích:

C0 = Q1 * t0 * b0
C1 = Q1* t1 * b1
Lưu ý: Do biến phí SX chung / SP không bị ảnh hưởng bởi khối lượng
SP SX nên C0 được tính theo Q1.

Với: C0, C1: Biến phí SXC định mức ; thực tế.
Q1: Số lượng sản phẩm sản xuất thực tế.
t0: Lượng thời gian trực tiếp( số giờ máy…) định mức sản xuất 1 sản phẩm.
t1: Lượng thời gian trực tiếp (số giờ máy…) thực tế sản xuất 1 sản phẩm.
b0: BP SXC định mức 1 giờ LĐ trực tiếp ( hoặc 1 giờ máy…)
b 1: BPSXC thực tế 1 giờ LĐ trực tiếp ( hoặc 1 giờ máy…)
34
•Xác định đối tượng phân tích biến động chi phí (∆C) :

∆C = C1 - C0

•Xác định ảnh hưởng của các nhân tố:

•CL Lượng thời gian LĐ trực tiếp tiêu hao – biến động năng
suất (∆Ct):

∆C t = Q1 * (t1 * b0 – t0 * b0)

•CL đơn giá phân bổ BPSXC– biến động giá (∆CG):

∆CG = Q1 * (t1 * b1 – t1 * b0)

35
 Phân tích biến động Định phí SXC
-Xác định chỉ tiêu phân tích:
Co = Qo * to * đo
C1 = Q1 * t1 * đ1
Lưu ý:
Biến động định phí sản xuất chung bị ảnh hưởng bởi số lượng sản
phẩm sản xuất, nên C0 xác định theo Q0.
Với:
- C0, C1: Định phí sản xuất chung dự toán, thực tế.
- Q0: Số lượng SP SX theo dự toán
- Q1: Số lượng sản phẩm sản xuất thực tế.
- t0: Lượng thời gian LĐTT ( số giờ máy…) định mức sản xuất 1 sản
phẩm.
- t1: Lượng thời gian LĐTT (số giờ máy …) thực tế sản xuất 1 sản phẩm.
- đ0: Định phí sản xuất chung định mức cho 1 giờ LĐTT (hoặc 1giờ máy….)
- đ1: Định phí sản xuất chung thực tế cho 1 giờ L ĐTT (hoặc 1 giờ máy...)

36
 -Xác định ảnh hưởng của các nhân tố:

•Biến động khối lượng SX (∆Cq) -CL Lượng SP SX thực tế

so với dự toán
∆C q = (Q0 * t0* đ0 – Q1 * t0 * đ0)

•Biến động giá(∆CG)- CL chi tiêu

∆CG = Q1 * t1 * đ1 – Q0 * t0 * đ0

37
 PHAÂN TÍCH BIEÁN ÑOÄNG CHI PHÍ
PHAÂN TÍCH BIEÁN ÑOÄNG CHI PHÍ SAÛN XUAÁT CHUNG

BIEÁN ÑOÄNG
CHI PHÍ
SAÛN XUAÁT CHUNG

Bieân phí SXC dự toaùn theo möùc

Bieán phí SXC döï toaùn hoaït ñoäng thöïc teá
Chi phí
theo möùc hoaït ñoäng thöïc teá +
saûn xuaát chung
+ ÑP saûn xuaát chung ñònh möùc theo
thöïc teá
Ñònh phí SXC döï toaùn saûn löôïng SX thöïc teá

CHEÂNH LEÄCH CHEÂNH LEÄCH

DO BIEÁN ÑOÄNG GIAÙ DO BIEÁN ÑOÄNG LÖÔÏNG
(Kieåm soaùt ñöôïc) (Khoâng kieåm soaùt ñöôïc)

BOÄ PHAÄN NGOØAI SX BOÄ PHAÄN SAÛN XUAÁT

38 38
 YÙ nghĩa của Cheânh lệch chi tieâu (coù theå kieåm
soaùt)

- Chênh lệch chi tiêu ( Biến động giá): là kết quả từ việc
chi tiêu thực tế nhiều hơn hoặc ít hơn mong muốn đối
với các yếu tố chi phí sản xuất chung.

- Bằng việc tính toán chênh lệch chi tiêu chi tiết theo
từng yếu tố CPSXC → các nhà quản trị sẽ biết được
khoản CP nào biến động theo chiều hướng tốt, khoản
CP nào biến động theo chiều hướng xấu.

Tìm hiểu nguyên nhân và đưa ra giải pháp thích

hợp để kiểm soát chi phí sản xuất chung tốt hơn cho
các kỳ sau.
39
 Ý nghĩa của Chênh lệch khoái löôïng
 Chênh lệch khối lượng phản ánh ảnh hưởng của khối lượng SX đến biến động

của định phí SXC.

 Nếu khối lượng hoạt động thực tế vượt qua khối lượng hoạt động dự toán, định

phí SXC theo định mức sẽ lớn hơn định phí SXC dự toán, phát sinh chênh
lệch khối lượng thuận lợi .
 Ngược lại, nếu khối lượng hoạt động thực tế nhỏ hơn khối lượng hoạt động

dự toán, định phí SXC theo định mức tính cho khối lượng SX thực tế sẽ nhỏ
hơn định phí SXC dự toán, phát sinh chênh lệch khối lượng bất lợi .
→ Chênh lệch khối lượng không phản ánh thành quả kiểm soát định phí SXC của
nhà quản trị chi phí, nó chỉ là thước đo phản ánh ảnh hưởng của khối lượng hoạt
động đến biến động của định phí SXC.

40
 PHAÂN TÍCH BIEÁN ÑOÄNG CHI PHÍ
PHAÂN TÍCH BIEÁN ÑOÄNG CHI PHÍ BAÙN HAØNG

BIEÁN ÑOÄNG
CHI PHÍ
BAÙN HAØNG

Bieán phí BH döï

Bieán phí BH toaùn Bieán phí BH d.toaùn
th.teá theo möùc hoaït theo möùc hñ thöïc
+ ñoäng thöïc teá +teá
Ñònh phí BH +
th.teá ÑP BH ñ/m theo
Ñònh phí BH döï möùc hñ thöïc teá
toaùn

CHEÂNH LEÄCH CHEÂNH LEÄCH

DO BIEÁN ÑOÄNG GIAÙ DO BIEÁN ÑOÄNG LÖÔÏNG
(Kieåm soaùt ñöôïc) (Khoâng kieåm soaùt ñöôïc)

BOÄ PHAÄN CUNG ÖÙNG BOÄ PHAÄN BAÙN HAØNG

41
 PHAÂN TÍCH BIEÁN ÑOÄNG CHI PHÍ
PHAÂN TÍCH BIEÁN ÑOÄNG CHI PHÍ QUAÛN LYÙ DOANH NGHIEÄP

BIEÁN ÑOÄNG
CHI PHÍ
QUAÛN LYÙ DN

Bieán phí QLDN thöïc BP QLDN döï toaùn

Bieán phí QLDN döï toaùn
teá + Ñònh phí QLDN theo möùc hoaït ñoäng thöïc teá theo möùc hoaït ñoäng
thöïc teá + th.teá + ÑP QLDN
Ñònh phí QLDN döï toaùn ñ/möùc theo möùc hñ
th.teá

CHEÂNH LEÄCH CHEÂNH LEÄCH

DO BIEÁN ÑOÄNG GIAÙ DO BIEÁN ÑOÄNG LÖÔÏNG
(Kieåm soaùt ñöôïc) (Khoâng kieåm soaùt ñöôïc)

BOÄ PHAÄN CUNG ÖÙNG BOÄ PHAÄN QUAÛN LYÙ DN

42
 VÍ DUÏ
Coâng ty BC coù soá lieäu sau :
1. Moät nhaø quaûn lyù cho raèng do tieát kieäm ñònh möùc chi phí nguyeân vaät lieäu tröïc
tieáp 225.tr.ñoàng coù hôïp lyù khoâng vôùi soá lieäu chi phí nguyeân vaät lieäu tröïc tieáp
sau :
Chæ tieâu Döï toaùn Thöïc teá
- Saûn löôïng saûn xuaát (sp) 50.000 45.000
- Soá löôïng NVL tieâu hao (kg) 450.000 [9kg/sp] 450.000 [10 kg/sp]
- Ñôn giaù NVL (ñ/kg) 5.000 4.500
- Toång chi phí NVL (tr.ñoàng) 2.250 2.025
2.Phaân tích bieán ñoäng chi phí nhaân coâng tröïc tieáp theo soá lieäu sau :

Chæ tieâu Döï toaùn Thöïc teá

- Löôïng nhaân coâng tröïc tieáp 20.000h [0,4h] 19.800h
- Ñôn giaù nhaân coâng tröïc tieáp 4.200ñ/h 4.100ñ/h
3. Yeâu caàu phaân tích bieán ñoäng chi phí saûn xuaát chung vôùi soá lieäu sau : Naêng löïc
hoaït ñoäng bình thöôøng 20.000h, Ñònh möùc thôøi gian laø 2h lao ñoäng tröïc tieáp cho
moãi saûn phaåm, Döï toaùn chi phí saûn xuaát chung : Y = Soá h lao ñoäng tröïc tieáp x
4.200ñ/h + 12.400.000ñ, Saûn löôïng saûn xuaát thöïc teá 8.500sp, soá giôø lao ñoäng thöïc
teá 18.785h, chi phí saûn xuaát chung thöïc teá 89.835.000ñ, trong ñoù bieán phí saûn xuaát
chung 77.018.500ñ.
43
 PHAÂN TÍCH BIEÁN ÑOÄNG CHI PHÍ

Caâu 1 : Phaân tích bieán ñoäng CPNVLTT

- Bieán ñoäng do giaù :
[4.500 ñ/kg – 5.000 ñ/kg] * 450.000 kg
= - 225.000.000ñ
- Bieán do löôïng :
[450.000kg – 45.000 sp * 9 kg/sp] * 5.000ñ/kg
= + 225.000.000ñ
- Toång bieán ñoäng chi phí nguyeân vaät
lieäu tröïc tieáp
- 225.000.000ñ + 225.000.000ñ = 0
- Giaûi thích :
44
 PHAÂN TÍCH BIEÁN ÑOÄNG CHI PHÍ

Caâu 2 : Phaân tích bieán ñoäng CPNCTT

- Bieán ñoäng do giaù :
[4.100 ñ/h – 4.200 ñ/h] * 19.800 h
= - 1.980.000 ñ
- Bieán động do löôïng :
[19.800 h - 45.000 sp * 0,4 h/sp] * 4.200ñ/h
= + 7.560.000ñ
- Toång bieán ñoäng :
- 1.980.000 ñ + 7.560.000ñ = +5.580.000 ñ
- Giaûi thích :
45
Phân tích biến động CPSXC thành 4 biến động:

Từ các dữ liệu đã cho, ta có:

 t1: 18.875h/ 8500 = 2,22h/SP

 t0: 2h/SP
 b1: 77.018.500/ 18.785 = 4.100
 b0: : 4.200
 đ1: (89.835.000 – 77.018.500)/ 18785 = 682,27
 đ0 : 12.400.000 /20.000 = 620
 Biến động Biến phí SXC

 Biến động do lượng thời gian LĐTT thay đổi- Biến động năng

suất:
(t1 – t0 ) b0 x Q1 = (18.785/8500 – 2) x 4.200 x 8500 = 7.497.000

 Biến động do thay đổi đơn giá phân bổ BPSXC- Biến động giá:

(b1 – b0 ) t1 x Q1 = ( 77.018.500/18785 – 4.200) 18785/8500 x 8500

= - 1.878.500

Tổng biến động BP SXC = + 5.618.500

 Biến động Định phí SXC
 Biến động chi tiêu:

(89.835.000 – 77.018.500) – 12.400.000 = + 416.500 (X)

 Biến động do thay đổi khối lượng SX so với dự toán:

[(12.400.000/20.000)x2 x10.000] - [(12.400.000/20.000) x 2 x 8500]

= 1.860.000 (X)

Biến động định phí sản xuất chung:

416.500 + 1860.000 = 2.276.500

Tổng biến động CPSXC:
5.618.500 + 2.276.500 = 7.895.000
 PHAÂN TÍCH BIEÁN ÑOÄNG CHI PHÍ

Caâu 3 : Phaân tích bieán ñoäng CPSXC

- Bieán ñoäng do giaù [Kieåm soùat ñöôïc]
89.835.000ñ – [(4.200ñ/h*18.785h) +
12.400.000ñ]
= - 1.462.000ñ
- Bieán ñoäng do löôïng [Khoâng kieåm soùat
ñöôïc] :
[(4.200ñ/h*18.785 h) +12.400.000ñ] –
[(4.200ñ/h*8.500sp*2h/sp)+(12.400.000÷20.000h)*8.500sp
*2h/sp]
= 9.357.000ñ
- 49Toång bieán ñoäng :
 PHAÂN TÍCH BIEÁN ÑOÄNG CHI PHÍ
BAÛNG PHAÂN TÍCH BIEÁN ÑOÄNG CHI PHÍ SAÛN XUAÁT
Chæ tieâu Chi phí Chi phí Chi phí Toång Möùc aûnh höôûng
thöïc teá Döï toaùn ñieàu cheânh
chænh leäch Do giaù Do löôïng
(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7)
I.CPNVLTT 2..025.00 2.250.000 2.025.000 0 - 225.000 + 225.000
- 0
-
II.CPNCTT 81.180 84.000 75.600 +5.580 - 1.980 + 7.560
-
-
III.CPSXC 89.835 91.297 81.940 + 7.895 - 1.462 +9.357
-
-
Toång 2.196.015 2.425.297 2.192.540 13.475 - 228.442 + 241.917
coäng
Giaûi thích :
-Thöïc traïng :……
-Nguyeân nhaân vaø traùch nhieäm :………
-Xu höôùng, ñaëc ñieåm :……..
-Giaûi phaùp : …………..
50
 PHAÂN TÍCH BIEÁN ÑOÄNG CHI PHÍ
KEÁT QUAÛ VAØ XU HÖÔÙNG
- Neáu cheânh leäch laø moät soá aâm (<0) theå hieän keát quaû, xu höôùng
giaûm chi phí, tích cöïc goùp phaàn taêng hieäu quaû kinh doanh vaø ngöôïc
laïi

- Soá lieäu ôû coät (6) theå hieän nhöõng aûnh höôûng vaø aùp löïc töø beân
ngoaøi ñeán bieán ñoäng chi phí saûn xuaát, nhö tình hình cung öùng vaät tö,
lao ñoäng, dòch vuï, döï toaùn ngaân saùch ñònh phí

- Soá lieäu ôû coät (7) theå hieän nhöõng aûnh höôûng tröïc tieáp chi phí töø
nôi saûn xuaát kinh doanh]

- Neáu cheânh leäch chi phí nhoû hôn khoâng theå hieän moät xu höôùng tích
cöïc laø coù theå ñieàu chænh giaûm ñònh möùc, giaù thaønh ñeå naâng cao
hieäu quaû hoaëc xu höôùng thuï ñoäng laø heä thoáng ñònh möùc, döï
toaùn quaù cao so vôùi thöïc teá

- Neáu cheânh leäch lôùn hôn khoâng (>0) chæ ra söï baát lôïi coù theå töø tình
hình kieåm soaùt thöïc hieän döï toaùn hoaëc döï toaùn, hay ñònh möùc quaù
thaáp khoâng theå thöïc hieän Neáu cheânh leäch vôi giaù trò tuyeät ñoái
nhoû thöôøng do taùc ñoäng bôûi caùc nhaân toá chuû quan. Vì vaäy, vieäc
ñieàu chænh cuõng tieán haønh baèng giaûi phaùp chuû quan. Ngöôïc laïi,
cheânh leäch vôùi giaù trò tuyeät ñoái lôùn thöôøng do taùc bôûi nhöõng
51
nhaân toá khaùch quan hoaëc söï coá baát thöôøng. Vì vaäy, vieäc ñieàu
Các bút toán trong mô hình chi phí định mức
Taøi khoaûn söû duïng :
Caùc TK haøng toàn kho (152, 153,154,155) vaø caùc TK CPSX (621, 622,
627), TK GVHB (632) trong kyø ñöôïc phaûn aùnh theo ñònh möùc.

Ngoaøi ra, ñeå quaûn lyù vaø kieåm soaùt caùc khoaûn CP, keá toaùn môû
theâm caùc TK phaûn aùnh cheânh leäch.

Caùc taøi khoaûn Cheânh leäch veà nguyeân taéc khoâng coù soá dö
cuoái kyø. Noäi dung phaûn aùnh cuûa TK Cheânh leäch nhö sau:
Beân Nôï:
- Phaûn aùnh khoaûn CL baát lôïi ( X)
- Xöû lyù khoaûn CL thuaän lôïi .
Beân Coù:
- Phaûn aùnh khoaûn CL thuaän lôïi (T)
52 - Xöû lyù khoaûn cheânh leäch baát lôïi
 Phöông phaùp ghi soå
keá1. toaùn
Keá toaùn mua NVL nhaäp kho

111, 112,331 152

CL giaù NVL

2. Keá toaùn taäp hôïp CP NVL tröïc tieáp

152 621 154

CL löôïng NVL

53
 3. Keá toaùn CP Nhaân coâng
tröïc tieáp:

334, 62 15
338 2 4

CL löôïng
LÑ

CL giaù lao
ñoäng

54
 4. Keá toaùn taäp hôïp CP SXC

334,338, 111,112,331,214…627- thöïc 627- ñònh 154

teá möùc

CL döï toaùn
CPSXC

CL k/löôïng
SPSX

Heä thoáng chi phí thöïc teá keát hôïp Heä thoáng chi phí ñònh möùc
öôùc
Chi phí sản tính
xuất chung Chi phí sản xuất chung
Chi phí phân
Chi phí thực Chi phí thực Chi phí phân bổ = số
bổ = số giờ
tế phát sinh tế phát sinh giờ định mức theo
thực tế (X)
sản lượng thực tế
Đơn giá kế
(X) Đơn giá kế
hoạch
hoạch
Chi phí phân bổ thiếu hoặc thừa Chi phí phân bổ thiếu hoặc thừa
55
 Xöû lyù caùc taøi khoaûn cheânh leäch:

Taát caû caùc khoaûn cheânh leäch phaùt sinh goàm : CL

giaù NVL; CL löôïng NVL; CL giaù NCTT; CL löôïng NCTT; CL
CPSXC . Trong ñoù:
- Cheânh lệch giaù NVL phaùt sinh ôû khaâu mua VL
döï tröõ.
- Cheânh leäch löôïng NVL; CL giaù NCTT; CL löôïng
NCTT; CL CPSXC phaùt sinh trong khaâu SX seõ ñöôïc
keát chuyeån vaøo TK toång hôïp cheânh leäch CPSX.

Việc xử lý các khoản chênh lệch giá VL và chênh lệch CPSX

56
được thực hiện theo nguyên tắc trọng yếu.
 Xöû lyù caùc khoaûn cheânh leäch CP:

Khoaûn cheânh leäch CPSX: Keát chuyeån heát vaøo giaù voán haøng
baùn trong kyø .
Giaù voán haøng
Khoaûn CL giaù NVL: phaân baùn Theo CP NVL
boå: Trò giaù NVL toàn ñònh möùc
kho
Trò giaù
SPDD
Khoaûn CL CPSX: phaân Giaù voán haøng Theo CP SX
boå baùn ñònh möùc
Trò giaù TP toàn
kho
Trò giaù SPDD

Khoaûn CL giaù NVL: phaân Giaù voán haøng

boå baùn Theo CPNVL
Trò giaù TP toàn ñònh möùc
kho
Trò giaù NVL toàn
57 kho
 Sử dụng chi phí định mức trên thế giới
Chi phí định mức được sử dụng bởi các công ty trên toàn thế giới. Một nghiên cứu cho thấy ba phần tư
của các công ty được khảo sát tại Vương quốc Anh, hai phần ba của các công ty được khảo sát tại
Canada, và 40% các công ty được khảo sát tại Nhật Bản sử dụng hệ thống chi phí định mức.
Chi phí định mức đầu tiên được giới thiệu tại Nhật Bản sau Thế chiến II, tại công ty điện tử Nippon
(NEC), một trong những công ty Nhật Bản đầu tiên áp dụng chi phí định mức cho tất cả các sản phẩm
của mình. Nhiều công ty Nhật Bản khác theo NEC phát triển hệ thống chi phí định mức. Việc sử dụng
chi phí định mức được ở Nhật Bản và các quốc gia khác theo kết quả nói trên là như sau:

Mỹ Anh Canada Nhật

Quản lý chi phí 1 2 2 1

Hoạch định ngân sách và kiểm soát 2 3 1 3

Định giá bán 3 1 3 2

Lập báo cáo tài chính 4 4 4 4

Mức độ quan trọng trong s/duïng(1: Quan trọng nhất, 4: Kém quan trọng nhất)
Source: Compiled from data in a study by Shin’ichi Inoue, “Comparative Studies of Recent Development of Cost
58
Management Problems in U.S.A., U.K., Canada, and Japan,” Research Paper No. 29, Kagawa University, p. 20.