Bab 5 : Air dan Larutan

5.1 : Sifat fizik air

• Mengetahui sumber-sumber semulajadi air
• Menyatakan beberapa fungsi air (Pengangkutan air dalam tumbuhan)
• Menyatakan dan menerangkan sifat-sifat fizik air (bau,warna, rasa,
t.b. , t.d., ketumpatan, tegangan permukaan & tindakan kapilari)
• Menyatakan perubahan keadaan jirim air apabila menyerap haba dan
membebaskan haba.
• Mengkaji faktor mempengaruhi kadar penyejatan air (angin,
kelembapan udara, suhu persekitaran dan luas permukaan terdedah)
• Menerangkan aplikasi penyejatan dalam kehidupan seharian
Suhu jirim mencair menjadi Suhu jirim mendidih
cecair menjadi gas

Kuantiti maksimum zat

Jisim per isipadu sesuatu
terlarut yang larut dalam
objek
pelarut
Takat lebur menurun dan takat didih meningkat
 Graf penyejukan

Graf pemanasan
 Graf pemanasan

Graf penyejukan
Lekatan
Lekitan Lekatan
Hujan jatuh ke permukaan menyebabkan ia
membentuk titisan air kerana adanya daya lekatan
Tegangan permukaan
Titisan embun atau titisan hujan
membentuk titisan air di permukaan

Mentadak mampu hidup di atas permukaan

air disebabkan adanya ketegangan
permukaan
Ketumpatan – jisim per isipadu Formula , Ketumpatan = Jisim (g)
Isipadu (cm3)

Setiap jirim mempunyai jisim berbeza dalam seunit isipadu

1.03 Kehadiran bendasing
menyebabkan
ketumpatan
bertambah kerana
pertambahan jisim
Kerana dalam air suling, telur lebih tumpat menyebabkan ia tenggelam. Tetapi dalam air garam pekat, telur akan
terapung kerana kurang tumpat menyebabkan ia terapung.
 Perbandingan ketumpatan pepejal dan cecair

1. Bandingkan ketumpatan semua bahan

mengikut urutan menaik.

Jaw : gabus, petrol, lilin,air,kuprum, merkuri.

2. Susun ketumpatan pepejal secara urutan

menurun.

Jaw : kuprum, lilin, gabus

 Air – unsur,
sebatian atau
campuran?
Daya lekitan
Sebatian air – bahan yang terhasil daripada
proses kimia. Air boleh diuraikan kepada
komposisinya iaitu gas hidrogen dan gas oksigen
Pemerhatian :
Dalam tabung uji P, gas ______________ terhasil
manakala gas hidrogen terhasil di tabung uji Q.

• https://www.youtube.com/watch?v=OTEX38bQ-2w
 Cecair
I
P P S
E E A
N N S
D Y
Pepejal

N
I E E
D J D
I A N
H T O
A A K
N N
PENYEJATAN PENDIDIHAN
Zarah-zarah
air
Kelembapan udara
-Semakin rendah
kelembapan udara semakin
cepat sejatan berlaku
Berikan sebab anda tangan anda yang basah menjadi
kering apabila menggunakan pengering tangan. (6m)

Suhu persekitaran (tinggi)

Gerakan udara (laju)

Kelembapan udara(rendah)
 Tegangan permukaan di mana daya
bertindak di permukaan air.

Tindakan kapilari iaitu daya

_____________ dan _____________
5.2. Larutan dan Keterlarutan
Akt. 5.5. : menyediakan larutan cair, larutan pekat dan
larutan tepu

Kesimpulan : air sebagai pelarut kepada

bahan kimia (pelarut universal/semesta)

Soalan:
1. Kendiri
2. Kendiri
3. Kerana zat terlarut _____________ dapat melarut lagi dalam pelarut
Mengasingkan
campuran
pepejal dan
cecair
Pasir tertinggal dalam
kertas turas
Pepejal garam terhasil
dalam mangkuk sejat
Mengasingkan air kapur menggunakan kaedah penurasan
Baki turasan : ______Serbuk kapur____ (klu :cecair)
Hasil turasan : ______air suling ____________ (klu :pepejal)
Akt 5.6: membezakan antara larutan dan ampaian
 zarah-zarah zarah-zarah

Homogenus : campuran sekata Heterogenus : campuran tidak sekata

Perbezaan larutan, koloid dan ampaian

ampaian Koloid : campuran beberapa zat terlarut secara

sekata. Koloid berwarna keruh dan tiada mendakan
 Ampaian

Ampaian
 ampaian

Zarah-zarah tersebar Zarah-zarah tersebar Zarah-zarah tersebar

secara sekata secara sekata secara sekata
CONTOH KOLOID
Latihan 1
Latihan 2
5.6 : KAEDAH PEMBERSIHAN AIR
Sumber-sumber air
• Lautan-air bergaram-perlu dirawat sebelum
digunakan kerana kandungan garam
• Air tawar :
• Air hujan
• Tasik
• Kolam
• Sungai
• Air telaga-perigi
• Air mata air
• glasier
SEBAB-SEBAB
• Mengandungi banyak bendasing
• Untuk singkirkan bau, warna, rasa, mikroorganisma
dan bahan kimia berbahaya
• Untuk singkirkan bahan yang terapung seperti ranting
kayu,daun dan rumpai air.
• Untuk singkirkan bahan termendap(mendapan)
seperti tanah dan zarah-zarah habuk
• Untuk singkirkan bahan-bahan yang terlarut
(berbahaya)
KAEDAH
• 1. Penurasan
• Untuk menyingkirkan bendasing terampai daripada cecair melalui penurasan
• Tidak boleh menyingkirkan mikroorganisma dan bahan terlarut
• 2. Pendidihan
• Untuk membunuh mikroorganisma dalam air
• Tidak dapat menyingkirkan bahan terlarut dan bendasing terampai
• 3. Pengklorinan
• Klorin ditambahkan ke dalam air untuk membunuh mikroorganisma
• Tidak dapat menyingkirkan bahan terlarut dan bendasing terampai
• Sesuai untuk merawat air kolam
• 4. Penyulingan
• Digunakan untuk mendapatkan air tulen tanpa mengandungi sebarang
bendasing
• Melibatkan dua proses iaitu pendidihan dan kondensasi
Penyinaran ultraungu
 KAEDAH KEBAIKAN KEBURUKAN
Penurasan Untuk menyingkirkan Tidak boleh
bendasing terampai menyingkirkan
daripada cecair melalui mikroorganisma
penurasan dan bahan terlarut
Pendidihan boleh menyingkirkan Tidak boleh
mikroorganisma menyingkirkan bahan
terampai dan bahan
terlarut
Pengklorinan boleh menyingkirkan Tidak boleh
mikroorganisma menyingkirkan bahan
terampai dan bahan
terlarut
Penyulingan boleh menyingkirkan Tidak sesuai untuk
mikroorganisma, bahan diminum kerana tiada
terampai dan bahan mineral
terlarut
Pengozonan boleh menyingkirkan Tidak boleh
mikroorganisma menyingkirkan bahan
terampai dan bahan
terlarut
Penyinaran boleh menyingkirkan Tidak boleh
mikroorganisma menyingkirkan bahan
ultraungu
terampai dan bahan
terlarut
Kekuatan dan kelemahan setiap kaedah pembersihan air

Kaedah Menyingkirkan Menyingkirkan Membunuh

bahan terampai bahan terlarut mikroorganisma

Penurasan √ x x

Pendidihan x x √

Pengklorinan x x √
Pengozonan /
Penyinaran ultra ungu

Penyulingan √ √ √
Sistem bekalan air
Kelestarian alam
• Sumber-sumber air – hujan, sungai, salji/glasier dll.
• Sebab pembersihan air
• Utk menyingkirkan bahan terampai dan bahan terlarut
• Utk membunuh mikroorganisma
• Utk mendapatkan air yg berkualiti dan tdk memudaratkan manusia
4 kaedah utama pembersihan air
1. Penurasan – menyingkirkan bahan terampai/bahan
termendap
2. Pendidihan Bunuh mikroorganisma
3. Pengklorinan

4. Penyulingan – menyingkirkan bendasing

(bahan terampai dan bahan terlarut)
KESAN KLORIN
Pengenalan
• Air mentah perlu dirawat terlebih dahulu sebelum disalurkan kpd
pengguna
• Air mentah dirawat melalui beberapa peringkat
Penggunaan air

1. Penggunaan air secara langsung di empangan

2. Bidang agrikultur/pertanian – melarutkan baja, mengairi tanaman
3. Kegunaan domestik – di rumah
4. Bidang industri - membasuh
PERINGKAT(5)
Takungan air (Penyaringan dan Pengenapan)
o Air dipam dari sungai dan dibiarkan dalam tangki utk
beberapa hari
o Air didedahkan kepada cahaya matahari (tenaga haba) utk
…
o Penyaringan air - melalui skrin logam untuk menyingkirkan
objek yang besar seperti daun dan sampah.
o Pada masa sama, bahan terampai akan termendap di
dasar tangki - Pengenapan
 1 2
3

6
4
5
1. Pengudaraan
o Air dipamkan ke dalamnya udara supaya oksigen dapat larut dalam air.
o Utk menyingkirkan bau yang busuk dan tidak menyenangkan drpd air.
2. Penggumpalan
o Alum(tawas),kapur dan karbon teraktif ke dalam tangki
penggumpalan
o Alum (berasid) : menggumpalkan zarah-zarah kecil membentuk
gumpalan besar
o Kapur mati (beralkali) : meneutralkan alum
3. Pengenapan
o Gumpalan besar yang lebih tumpat termendap ke dasar tangki
o Air mengalir melalui injap
o Bendasing bersaiz besar diasingkan / disingkirkan di sini
o Mendakan diasingkan di sini
4. Penurasan
• Penapisan
• Menyingkirkan bendasing kecil menggunakan penapis pasir
• Air mengalir melalui lapisan pasir dan batu-batu kecil
• Baki-baki turasan (zarah-zarah kecil)turut diasingkan
5. Pengklorinan dan pengfluoridaan
• Klorin dan fluorin ditambahkan
6. Penyimpanan
o Air yang bersih dan siap dirawat dipamkan ke dalam tangki penyimpanan
o Kemudian dipamkan ke dalam tangki simpanan rumah yang diletakkan di
tempat tinggi
o Mengalir ke bawah disebabkan graviti
Tangki penyimpanan
ULANGAN 2

1
Pengudaraan

2 1
Penggumpalan

3
Pengenapan 3

4
Penurasan
4
6
5
Pengklorinan

6
Penyimpanan 5
Cara menjimatkan air
• Basuh pinggan mangkuk dalam tadahan air (basin)
• Guna pancuran air berbanding guna tab mandi
• Guna butang “low-flush toilet”
• Guna mesin basuh apabila muatan penuh
• Guna baldi utk membasuh kenderaan dan menyiram pokok
berbanding menggunakan hos
• Tutup pili air
• Kumpulkan air hujan utk menyiram pokok
• Gantikan atau baiki paip rosak
5.8 : Pemeliharaan Kualiti Air
Contoh bahan pencemar air

Tumpaha
n minyak

Pengguna
an baja
Sisa toksik
kimia dan
Bahan racun
pencemar
air
Sisa
pepejal
seperti
sisa
Debu,
makanan
pasir
, plastik,
kertas,
pembalut
Sumber bahan pencemar air

Perkapalan

Perindustrian Pertanian

Bahan
pencemar
air

Pembalakan Domestik
Bahan Pencemar Air
• Bahan buangan domestik – sisa makanan, sisa
buangan organik (najis), pembungkus makanan,
plastik, sampah sarap
• Bahan buangan perindustrian – sisa toksik,
pembungkus makanan, plastik, sisa radioaktif
• Bahan kimia dalam pertanian – sisa organik, baja
kimia, semburan serangga perosak
• Aktiviti pembinaan dan penebangan hutan – pasir,
tanah, debu, habuk
• Aktiviti perkapalan - ?
Kesan pencemaran air
Kurang
oksigen
dalam air
Keasidan
Banjir air
kilat bertamba
h
Kesan
Bahan
pencemar
dalam air Penyebar
an
Habitat
penyakit
akuatik
Kurang berbahay
rosak
cahaya a seperti
boleh taun
menembu
si air,
kurang
fotosintes
Kesan – kesan pencemaran air
• Meningkatkan keasidan air
• Menyebabkan banjir kilat
• Menyebabkan kekurangan oksigen dalam air akibat pertumbuhan
alga-alga
• Menyekat penembusan cahaya matahari
• Menyebabkan penyakit berbahaya seperti taun dan disentri
• Merosakkan habitat hidupan akuatik
Cara mengawal pencemaran air
• Menaik taraf sistem pembentungan air
• Menguatkuasakan undang-undang utk memastikan
bahan buangan dirawat sebelum dilepaskan ke dalam
sungai
• Mendidik para petani menggunakan baja dan racun
perosak yang terbiodegradasikan (biodegradable)
• Menyediakan kemudahan sanitasi sempurna di
kawasan pedalaman
• Mendidik masyarakat
• Penempatan semula penduduk
Cara memelihara dan memulihara
• Menggunakan perundangan – Akta Kualiti Alam
Sekeliling, AKAS, 1974
• Mewartakan kawasan tadahan hujan
• Mewujudkan badan khas
• Menggunakan air secara berhemah
• Menggunakan kemajuan S & T – cth : bioteknologi utk
merawat air
• Mengamalkan pembangunan lestari (sustainable
development)