BAB 5

AIR DAN LARUTAN

5.1 Sifat fizikal air
5.2 Komposisi air
5.3 Penyejatan air
5.4 Larutan dan keterlarutan
5.5 Asid dan alkali
5.6 Kaedah pembersihan air
5.7 Sistem bekalan air
5.8 Pemeliharaan kualiti air

SIFAT FIZIKAL AIR

ADAKAH AIR MEMPUNYAI RASA ??????
ADAKAH AIR MEMPUNYAI BAU ??????
ADAKAH AIR MEMPUNYAI WARNA ??????
APAKAH KEADAAN JIRIM AIR APABILA AIR

MEMBEKU?????
APAKAH KEADAAN JIRIM AIR APABILA AIR
MENDIDIH ?????

5.1 Sifat fizikal air

Adalah cecair yang tiada rasa, warna dan bau.
Wujud dalam 3 keadaan jirim, iaitu pepejal,
cecair dan gas.

peleburan

pembekuan

Pendidihan/
penyejatan

kondensasi

Ketumpatan air ialah 1 g cm-3

Air ialah konduktor haba yang lemah

MENENTUKAN TAKAT
DIDIH AIR
PROSEDUR

1. SEDIAKAN RADAS SEPERTI DITUNJUK DALAM

RAJAH (b) BUKU PROSES SKILL MS 92

2. CATATKAN SUHU SEMASA AIR MULA MENDIDIH
DAN BIARKAN SELAMA DUA MINIT
3. PERHATIKAN SUHU SAMA ADA MENAIK LAGI
ATAUPUN TIDAK

DEFINISI TAKAT DIDIH

IALAH SUHU KETIKA AIR BERTUKAR DARIPADA

KEADAAN ______ KEPADA ________

TAKAT DIDIH AIR TULEN ADALAH ______0C

MENENTUKAN TAKAT
BEKU AIR
PROSEDUR

1.
2.
3.
4.
5.

SEDIAKAN RADAS SEPERTI DITUNJUK DALAM RAJAH( a)

BUKU PROSES SKILL MS 92
TAMBAH DUA SPATULA GARAM KEPADA AIS
GAULKAN AIS DENGAN ROD KACA
CATATKAN SUHU SEMASA AIR MULA MEMBEKU
PERHATIKAN SUHU SAMA ADA MENURUN LAGI ATAUPUN
TIDAK

DEFINISI TAKAT BEKU

IALAH SUHU KETIKA AIR BERTUKAR DARIPADA

KEADAAN ______ KEPADA ________

Air tulen mendidih pada suhu 100C dan

membeku pada 0C

PENJELASAN TEORI KINETIK TAKAT

DIDIH
Apabila dipanaskan, molekul-molekul air

mendapat tenaga dan bergerak dengan

pantas ke semua arah. Pada suhu 100C,
molekul-molekul air mendapat cukup tenaga
untuk mengatasi daya tarikan antara molekulmolekul air menyebabkan ia terbebas ke
udara. Air dikatakan sedang mendidih.

PENJELASAN TEORI KINETIK TAKAT

BEKU
apabila air disejukkan, molekul-molekul air

kehilangan tenaga dan bergerak perlahan.

Pada suhu 0C, molekul-molekul air tidak
boleh bergerak bebas dan hanya bergetar
pada kedudukan tetap. Air dikatakan sedang
membeku.

Kesan bendasing ke atas sifatsifat fizikal air

Bendasing ialah bahan terlarut yang

terkandung di dalam air yang akan

mengurangkan kualiti air.
Air yang mengandungi bahan terlarut
mendidih pada suhu melebihi 100C dan
mempunyai takat beku kurang daripada takat
beku air tulen.
Kehadiran bendasing meningkatkan takat
didih air dan mengurangkan takat beku air.

5.2 Komposisi air

Air ialah sebatian yang terdiri daripada
hidrogen dan oksigen.
Satu molekul air terdiri daripada dua atom
hidrogen dan satu atom oksigen
Air boleh diuraikan kepada unsur-unsurnya
melalui elektrolisis air.

+
Satu molekul air

2 atom hidrogen

1 atom oksigen

5.3 Penyejatan air

Penyejatan ialah proses air ditukar daripada

bentuk cecair kepada bentuk wap

Semasa penyejatan, molekul air mendapat
cukup tenaga untuk terlepas daripada
permukaan air.
Penyejatan berlaku pada
a) permukaan air
b) pada sebarang suhu di bawah 100C

Faktor-faktor yang mempengaruhi penyejatan

1) Luas Permukaan
-Lebih besar luas permukaan cecair yang
terdedah, lebih tinggi kadar penyejatan. Lebih
banyak molekul air terbebas ke persekitaran.
2) Suhu persekitaran
-Lebih tinggi suhu, lebih tinggi kadar penyejatan.
Molekul air dapat lebh tenaga untuk terbebas ke
udara.
3) Kelembapan udara
-Lebih rendah kelebapn udara lebih tinggi kadar
penyejatan. Kerana udara kering kurang molekul
udara.
4) Pergerakan udara
- lebih laju pergerakan udara, lebih tinggi kadar
sejatan. Kerana angin membawa molekul air jauh

Perbandingan antara
penyejatan dan pendidihan
PENYEJATAN

PENDIDIHAN

Persamaan
Kedua-dua nya melibatkan pertukaran jirim dari cecair ke ga
Tenaga haba di serap.
Berlaku pada
sebarang suhu
& masa
Permukaan
cecair
Perlahan

SUHU

KAWASAN
KADAR

Berlaku pada
takat didih air
Keseluruhan
cecair
Cepat

APLIKASI PENYEJATAN DALAM

KEHIDUPAN HARIAN

5.4 Larutan dan keterlarutan

Zat terlarut ialah bahan yang larut dalam
suatu cecair (cecair)
Pelarut ialah bahan yang melarutkan zat
terlarut untuk membentuk satu larutan.
Larutan ialah bahan yang terbentuk apabila
zat terlarut melarut dalam suatu pelarut.
Cth: Serbuk kopi, Air panas, Air kopi.
Mana pelarut, zat terlarut, dan larutan?

Zat terlarut

Pelarut

Zat terlarut+pelarut
akan menghasilkan larutan

Contoh Pelarut Organik dan kegunaannya

Pelarut
organik
Benzena

Kegunaan

Lekatkan kepingan getah untuk

tampal tayar bocor
Jus limau nipis Tanggalkan karat
Turpentin
Tanggalkan kotoran cat baru
Alkohol
Digunakan dalam penyediaakn
syelek dan melarutkan iodin untuk
menghasilkan antiseptik

*Air adalah pelarut universal

Larutan cair, larutan pekat,

larutan tepu
JENIS
LARUTAN
CAIR
PEKAT
TEPU

KUANTITI ZAT
TERLARUT
SANGAT SIKIT
SANGAT BANYAK
MAXIMUM.

Larutan dan Ampaian

Larutan- mengandungi zat terlarut

yang larut dalam air.

Ampaian- mengandungi zat terlarut
yang tidak larut dalam air.

Faktor yang mempengaruhi

keterlarutan zat terlarut
A) Saiz Zat Terlarut (kecil/besar)
B) Suhu Pelarut (rendah/tinggi)
C) Pengacauan (dikacau/tidak dikacau)
D) Isi Padu Pelarut (kecil/besar)

JJJJoOmM CCCCuUBbA!!!!!!!
**Semakin (...../.....) A, B, C, D, semakin cepat
zat terlarut itu larut dalam pelarut itu.

CARA-CARA UNTUK MENINGKATKAN

KETERLARUTAN KIUB GULA DALAM AIR
BAGAIMANA?????

Fikirkan dari segi

aiz zat terlarut, suhu, pengacauan dan isipadu laruta

5.5 Asid dan alkali

ASID- Bahan bersifat mengakis dan
masam.
Sifat-sifat asid
a) Rasa masam
b) Nilai pH kurang dari 7
c) Mengakis
d) Tukarkan kertas litmus biru merah
e) Bertindak balas dengan logam reaktif

CONTOH BAHAN ASID

ALKALI- ialah hidroksida logam atau ammonium

yang melarut di dalam air.
Sifat-sifat alkali
a) Rasa pahit
b) Licin seperti sabun
c) Nlai pH lebih dari 7
d) Mengakis
e) Tukarkan kertas litmus merah biru
f) Bertindak balas dengan garam ammonium untuk
bebaskan gas ammonium apabila dipanaskan

CONTOH BAHAN ALKALI

SUMBER AIR SEMULAJADI

1. daripada permukaan bumi dilitupi air.
Hanya 3% ialah air tawar.
2.Sumber air semulajadi: hujan, perig,
sungai, kolam, tasik, laut, glasier, salji.
3.Sumber utama air: air hujan. Ia
mengandungi gas-gas terlarut,
mikroorganisma dan habuk.
4.Air ini meresap ke dalam tanah dan
menjadi air bawah tanah.
5.Air mana lebih kotor, (sungai atau kolam)
6.Air laut adalah paling kotor antara semua
air semulajadi.
7.Air semulajadi banyak bendasing. Tak

PENYULINGAN
PENDIDIHAN

KAEDAH
PEMBERSIHA
N AIR
PENURASAN

PENGKLORINAN

KAEDAH PEMBERSIHAN AIR

PENURASAN

-Singkirkan
zarah
terampai
-Tidak
singkirkan
zarah terlarut
dan
mikroorganis
ma
-Tak sesuai
diminum

PENDIDIHAN

-Membunuh
mikroorganis
ma
-Tidak
singkirkan
zarah terlarut
dan zarah
terampai.
-Sesuai
diminum

PENGKLORINAN

-Membunuh
mikroorganis
ma
-Tidak
singkirkan
zarah terlarut
dan zarah
terampai.
-Diguna di loji
rawatan air

PENYULINGAN

Menyingkirka
n zarah
terlarut,
zarah
terampai dan
mkroorganis
ma.
-Tidak ada
mineral yang
diperlukan
oleh badan

5.7 Sistem bekalan air

-Air mesti dirawat sebelum boleh diguna.

-Air untuk kegunaan domestik mestilah
1.Tak ada bau dan warna
2.Tak ada mikroorganisma
3.Tak ada zarah terampai
4.Mengandungi mineral terlarut yang
dperlukan untuk kesihatan
-Air dirawat di loji rawatan air sebelum
dbekalkan ke rumah-rumah.

PROSES YANG TERLIBAT DALAM RAWATAN AIR

A) PENSKRINAN- Air dari empangan dialirkan melalui skrin
B)
C)

D)
E)
F)

G)

logam untuk singkirkan objek besar seperti ranting.

PENGUDARAAN- Air dipam ke dalam tangki ini untuk
melarutkan oksigen dan singkirkan bau yang tak enak.
PENGGUMPALAN- Kapur mati dan alum ditambah. Alum
untuk zarah2 halus melekat bersama dan jadi gumpalan
pepejal. Kapur mati untuk kurangkan keasidan air
PENGENAPAN- Gumpalan besar akan terenap ke dasar
tangki dan disngkirkan daripada air
PENURASAN- Zarah2 terampai yang masih ada dilalukan
melalui penuras pasir dan batu untuk disingkirkan
PENGKLORNAN DAN PEMFLUORIDAAN- Klorin untuk
bunuh mkroorganisma bahaya. Garam fluorida untuk
cegah pereputan gigi.
TANGKI SIMPANAN

KAEDAH MENJIMATKAN AIR

Tadah air hujan. Untuk? ??
Guna mesin basuh hanya apabila???
Siram pokok pada waktu? Supaya???
Tutup paip air ketika???
Jika berlaku kerosakan paip kena buat apa???
Periksa kepala paip dan saluran paip untuk

kesan apa???
Cuci kereta dengan menggunakan???

ALUM- untuk
bentuk gumpalan
besar

KAPUR MATIkurangkan keasidan

air

GARAM FLUORIDAKLORIN-bunuh Cegah gigi reput

mikroorganisma

5.8 Pemeliharaan kualiti air

PENCEMARAN AIR- apabila bahan pencemar
dibuang terus ke sumber air.
BAHAN BUANGAN DOMESTIK- sampah,
kumbahan, detergen
BAHAN BUANGAN INDUSTRI- bahan kimia
toksik, logam berat, sisa radioaktif
TUMPAHAN MINYAK
BAHAN BUANGAN PERTANIAN- pestisid, baja,
najis haiwan
PENGELODAKAN