TAMANG PAGGAMIT NG

PINAGKUKUNANG YAMAN

•Bagaman hindi matutugunan

ng limitadong
pinagkukunang-yaman ang
lahat ng pangangailangan at
kagustuhan ng tao, dapat pa
ring tiyakin ang lubos na
paggamit nito.
 BREAK MUNA!
•Magkano ang nakahanda mong
gastusin sa mga sumusunod na
pangangailangan?
•Meryenda sa tanghali
•Bagong T-shirt
•Pampagupit o pampaayos ng
buhok
•Notebook
• Ano ang iyong naging batayan sa
pagtatakda ng halaga?
ALOKASYON
• Pagtatakda ng dami ng
pinagkukunang yaman (halaga)
para matugunan ang mga
pangangailangan at kagustuhan ng
tao.
•Ito ang pamamaraan ng pagtugon ng
tao ukol sa suliranin ng kakapusan
ng mga pinagkukunang yaman.
ALOKASYON

Pangangailangan
Pinagkukunang
Yaman
BUDGET
•Ang halagang inilalaan upang
tugunan ang isang pangangailangan
o kagustuhan.
Kailangang tumugon ang bawat lipunan sa
tatlong katanunganpang-ekonomiya.

Anu-anong mga kalakal at serbisyo ang

dapat likhain at gaano karami ito?

Paano lilikhain ang mga kalakal at

serbiyong ito?

Para kanino ang mga lilikhaing kalakal

at serbisyo?
Anu-anong mga kalakal at
serbisyo ang dapat likhain at
gaano karami ito?

•Kabilang dito ang pagpili

ng mga bagay na dapat
likhain at kung anu- ano
ang maaring gawing
alternatibo para dito.
PAANO LILIKHAIN ANG MGA
KALAKAL AT SERBIYONG ITO?

•Kabilang dito kung sinu-sino ang

lilikha ng mga kalakal at serbisyo at
ang mga paraan, teknolohiya at
presyo ng mga bagay na kailangan
sa paglikha nito.
PARA KANINO ANG MGA
LILIKHAING KALAKAL AT
SERBISYO?
•Kabilang dito kung sino-sino ang
makikinabang sa mga
malilikhang kalakal at serbisyo
at kung paano maisasagawa
ang maayos na distribusyon nito.
BREAK MUNA!
•Tukuyin kung alin sa tatlong pangunahing
katanungang pang-ekonomiko ang sasagot
sa mga item sa bawat bilang.
1. Palay, mais, kotse, o computer
2. Tradisyonal na paraan o paggamit
ng teknolohiya
3. Mamamayan sa loob o labas ng bansa
4. 500 kilo ng bigas o 200 metrong tela
5. Bibili ng ready-made o ipapagawa
SISTEMANG
PANG-EKONOMIYA
Ang paraan ng pagsasaayos ng iba’t
ibang yunit upang makatugon sa
suliraning pangkabuhayan ng isang
lipunan.
Layunin nito na mapigilan ang labis-
labis na paglikha ng mga kalakal at
serbisyo at maiwasan ang
kakulangan ng mga ito.
Uri ng Sistemang Pang-
ekonomiya

Ang pagkakaiba ngsistemang

pang-ekonomiya aynakabatay
sa kung sino-sino ang
gumagawa ng pagpapasya at
sa pamamaraan ng
pagpapasyang ginagawa.
Traditional
Market Economy
Command Economy

Mixed Economy
TRADITIONAL
•Ito ay nakabatay sa tradisyon,
kultura at paniniwala ng
lipunan.
•Umiikot lamang sa
pangunahing pangangailangan
ng tao tulad ng damit, pagkain
at tirahan.
 MARKET ECONOMY
•Ang produksyon ng mga
kalakal at serbisyo ay
nagaganap sa malayang
pamilihan.
•Ang bawat kalahok ay kumikilos
alinsunod sa kanyang pansariling
interest.
COMMAND ECONOMY
•Ang ekonomiya ay nasa
kontrol at regulasyon ng
pamahalaan.
•Ang pamahalaan ay may ganap
na kapangyarihan na gamitin
ng husto ang lupa, paggawa at
kapital upang makamit ang
mga layuning pang-ekonomiya.
 MIXED ECONOMY
•Pinaghalong sistema ng
Market at Command
economy.
•Hinahayaan ang malayang
pagkilos ng pamilihan subalit
maaring manghimasok ang
pamahalaan sa presyo at
kaligtasan ng mamimili.
PAGBUBUOD:
Sistemang Nagpapasya Paraan ng
pang-ekonomiya Pagpapasya

Tradisyunal Lipunan Nakabatay sa tradisyon,

kultura at paniniwala

Market Economy Pamilihan Alinsunod sa kanyang

pansariling interest
(Nagtitinda at
Mamimili)
Command Pamahalaan Ang pamahalaan ay may
ganap na kapangyarihan
Economy upang makamit ang mga
layuning pang-ekonomiya

Mixed Economy Pamilihan at Hinahayaan ang pamilihan

subalit maaring
Pamahalaan manghimasok ang
pamahalaan
 Ang ideyang ito ay nagmula kay Adam
Smith hango sa kanyang doktrina na laissez
– faire.
 ito ay nagsimula pagkatapos lumaganap
ang Rebolusyong Industriyal sa Great
Britain
 Masigla ang kompetisyon sa kapitalismo
sapagkat lahat ay maaring magmay – ari
ng mga salik ng produksiyon basta sila ay
may kakayahan at kapital.
 Ang ideyang ito ay nagmula kay Karl
Marx, isang pilosopong German na
itinuturing na “Ama ng Komunismo.”
 Dapat ang mga manggagawa (proletariat)
ay magtamo ng kapangyarihan at
magkaroon ng lipunang walang pag – uuri
– uri ng tao (classless society)
 Communist Manifesto at Das Capital –
tinuturing na bibliya ng mga komunista
 Ang ideyang ito ay pianghalong komunismo
at kapitalismo na ang pamahalaan at ilang
pribadong tao ay maaring magmay – ari ng
mga salik ng produksiyon.
 Ayon sa ekonomista, ang sosyalismo at
mayroong iba’t ibang modelo;
1. Sosyalismong Utopian ni Robert Owen at
ni Charles Fourier ng France. Ito ay mula sa
ideya ni Thomas More na nagsasaad ng isang
lipunang perpekto at ideyal na sistemang pang
– ekonomiya.
2. Ang ideya naman nina Karl Marx at Friedrich Engels ay
tinatawag naming sosyalismong siyentipiko na nakabatay
sa katuwiran
Sosyalismo – pinakamataas na sistemang pang
ekonomiya dahil ito ay nagpapahayag ng perpektong
lipunan.
 May pribadong pag mamay – ari ngunit walang
kompetisyong nagaganap dahil sila ay nagtutulungan
at nagsasama – sama.
 May pagkakapantay – pantay ang mga tao sa lipunan
at ang pamahalaan pa rin ang may kontrol sa
pamamhala ng mga salik ng produksiyon
 ang pagmamay-ari ng yaman at industriya ng
bansa ay kinokontrol at hinahawakan ng isang
diktator.
 Benito Mussolini – nagpasimula ng Pasismo sa
Italy.
 Adolf Hitler - Germany

 Ipinagbawal ang pag-angkat ng produkto sa ibang

bansa , welga at unyon ng manggagawa. Ang
produksyon ay nakatuon sa mga bagay na
kailangan ng bansa.
 Isang sistemang pangkabuhayan na ang batayan
ng kapangyarihan ng tao ay ang pagmamay-ari
ng malawak na lupain.
• Panginoong Feudal- taong nagmamay-ari ng
malawak na lupain.
• Basalyo(Vassals)- mga Tao na
naglilingkod sa mga Panginoong Feudal
• Fief – kapirasong lupa na ipinagkakaloob sa
tapat na naglilingkod sa Panginoong Pyudal.