Professional Documents
Culture Documents
Belen
Maria Joy B. Asirit
Jomar C. Tomas
Mary rose G. Castro
Joyce V. Paggao
“Ang mundo ay isang teatro…”
- Shakespeare
2
Free powerpoint template: www.brainybetty.com
3
Free powerpoint template: www.brainybetty.com
Dula
Ito ay nahango sa salitang
Griyego na “drama” na
nangangahulugang gawin
o ikilos.
4
Free powerpoint template: www.brainybetty.com
Dula
Ito ay isang pampanitikang
panggagaya sa buhay
upang maipamalas sa
tanghalan.
5
Free powerpoint template: www.brainybetty.com
Ang dula ayon kay:
Aristotle
Rubel
7
Free powerpoint template: www.brainybetty.com
Ang dula ayon kay:
Sauco
Ito ay isang uri ng sining na may
layuning magbigay ng makabuluhang
mensahe sa manonood
sa pamamagitan ng kilos ng katawan,
dayalogo at iba pang aspekto nito.
8
Free powerpoint template: www.brainybetty.com
Ang dula ayon kay:
Schiller at Madame De Staele
9
Free powerpoint template: www.brainybetty.com
Kahalagahan ng Dula:
10
Free powerpoint template: www.brainybetty.com
Kahalagahan ng Dula:
11
Free powerpoint template: www.brainybetty.com
Kahalagahan ng Dula:
12
Free powerpoint template: www.brainybetty.com
Mga Sangkap ng Dula
13
Free powerpoint template: www.brainybetty.com
Mga Sangkap ng Dula
Tauhan
Ang mga kumikilos at
nagbibigay buhay sa
dula.
14
Free powerpoint template: www.brainybetty.com
Mga Sangkap ng Dula
Tagpuan
Ang panahon at pook
kung saan naganap ang
mga pangyayaring
isinasaad.
15
Free powerpoint template: www.brainybetty.com
Mga Sangkap ng Dula
Sulyap sa Suliranin
Pagpapakilala sa problema
ng kwento. Pagsasalungatan
ng mga tauhan, o kaya’y
suliranin ng tauhan na sarili
niyang likha o gawa.
16
Free powerpoint template: www.brainybetty.com
Mga Sangkap ng Dula
Saglit na Kasiglaan
Ito ay ang saglit na
paglayo o pagtakas ng
mga tauhan sa suliraning
nararanasan.
17
Free powerpoint template: www.brainybetty.com
Mga Sangkap ng Dula
Tunggalian
Maaaring sa pagitan ng mga
tauhan, tauhan laban sa kanyang
paligid, at tauhan laban sa kanyang
sarili; maaaring magkaroon ng higit
sa isa o patung-patong na
tunggalian.
18
Free powerpoint template: www.brainybetty.com
Mga Sangkap ng Dula
Kasukdulan
Sa puntong ito nasusubok ang
katatagan ng tauhan. Dito
pinakamatindi at pinakamabugso
ang damdamin o ang
pinakakasukdulan ng tunggalian.
19
Free powerpoint template: www.brainybetty.com
Mga Sangkap ng Dula
Kakalasan
Ang unti-unting pagtukoy
sa kalutasan sa mga
suliranin at pag-ayos sa
mga tunggalian.
20
Free powerpoint template: www.brainybetty.com
Mga Sangkap ng Dula
Kalutasan
Dito nawawaksi at
natatapos ang mga
suliranin at tunggalian
sa dula.
21
Free powerpoint template: www.brainybetty.com
Mga Elemento ng Dula
• Iskrip o Banghay
• Gumaganap o aktor/ Karakter
• Dayalogo
• Tanghalan
• Tagadirehe o Direktor
• Manonood
• Tema
22
Free powerpoint template: www.brainybetty.com
Mga Elemento/Sangkap ng
Dula
Iskrip o Banghay
Ito ang pinakakaluluwa ng
isang dula. Sa iskrip
nakikita ang banghay ng
isang dula.
23
Free powerpoint template: www.brainybetty.com
Mga Elemento ng Dula
Aktor o Karakter
Ang nagsisilbing tauhan
ng dula at nagsasabuhay
sa mga tauhan sa iskrip.
24
Free powerpoint template: www.brainybetty.com
Mga Elemento ng Dula
Dayalogo
Ang mga bitaw na linya ng mga
aktor na siyang sandata upang
maipakita at maipadama ang
mga emosyon.
25
Free powerpoint template: www.brainybetty.com
Mga Elemento ng Dula
Tanghalan
Ang anumang pook na
pinagpasyahang pagtanghalan
ng isang dula.
26
Free powerpoint template: www.brainybetty.com
Mga Elemento ng Dula
Tagadirehe o direktor
Siya ang nag-i-interpret sa iskrip
mula sa pagpasya sa itsura ng
tagpuan, ng damit ng mga tauhan
hanggang sa paraan ng pagganap
at pagbigkas ng mga tauhan.
27
Free powerpoint template: www.brainybetty.com
Mga Elemento ng Dula
Manonood
Saksi sa isang pagtatanghal.
Hindi maituturing na dula ang
isang binansagang pagtanghal
kung hindi ito napanood ng ibang
tao.
28
Free powerpoint template: www.brainybetty.com
Mga Elemento ng Dula
Tema
Ito ang pinakapaksa ng isang
dula.
29
Free powerpoint template: www.brainybetty.com
Bahagi ng Dula
Yugto
Tanghal-
eksena
Tagpo
30
Free powerpoint template: www.brainybetty.com
Bahagi ng Dula
Yugto (Act)
Kung baga sa nobela ay kabanata.
Ito ang pinakakabanatang
paghahati sa dula.
31
Free powerpoint template: www.brainybetty.com
Bahagi ng Dula
Tanghal-eksena (Scene)
Ang bumubuo sa isang yugto. Ito ay
maaaring magbadya ng pagbabago
ng tagpuan ayon sa kung saan
gaganapin ang sususnod na
pangyayari.
32
Free powerpoint template: www.brainybetty.com
Bahagi ng Dula
Tagpo (Frame)
Ito ay ang paglabas at pagpasok ng
kung sinong tauhang gumanap o
gaganap sa eksena.
33
Free powerpoint template: www.brainybetty.com
Mga Uri
ng Dula
• Komedya
• Trahedya
• Melodrama o “Soap Opera”
• Parsa
• Parodya
• Proberbyo
34
Free powerpoint template: www.brainybetty.com
Mga Uri ng Dula
Komedya
Kapag masaya ang tema,
walang iyakan at magaan sa
loob, at ang bida ay laging
nagtatagumpay.
35
Free powerpoint template: www.brainybetty.com
Mga Uri ng Dula
Trahedya
Kapag malungkot at kung
minsan pa ay nauuwi sa isang
matinding pagkabigo at
pagkamatay ng bida.
36
Free powerpoint template: www.brainybetty.com
Mga Uri ng Dula
Melodrama o “Soap Opera”
Kapag magkahalo naman ang lungkot at
saya, at kung minsan ay eksaherado
ang eksena, sumusobra ang pananalita
at ang damdamin ay pinipiga para lalong
madala ang damdamin ng mga nang sila
ay maawa o mapaluha sa nararanasan
ng bida.
37
Free powerpoint template: www.brainybetty.com
Mga Uri ng Dula
Parsa
Kapag puro tawanan at walang
saysay ang kwento, at ang mga
aksyon ay puro “Slapstick” na
walang ibang ginawa kundi
magpaluan at maghampasan at
magbitiw ng mga kabalbalan.
38
Free powerpoint template: www.brainybetty.com
Mga Uri ng Dula
Parodya
Kapag mapanudyo, ginagaya ang
kakatwang ayos, kilos, pagsasalita at
pag-uugali ng tao bilang isang anyo ng
komentaryo, pamumuna o kaya ay
pambabatikos na katawa-tawa ngunit
nakakasakit ng damdamin ng pinag-
uukulan.
39
Free powerpoint template: www.brainybetty.com
Mga Uri ng Dula
Proberbyo
Kapag ang isang dula ay may
pamagat na hango sa
bukambibig na salawikain, ang
kwento ay pinaiikot dito upang
magsilbing huwaran ng tao sa
kanyang buhay.
40
Free powerpoint template: www.brainybetty.com
Dula bilang Sining at Agham
41
Free powerpoint template: www.brainybetty.com
Sining
May sining sapagkat ang kaisipan at
damdamin ng tao, ang mga
pangyayari sa kanyang buhay, ang
kanyang pagkilos, kaanyuan,
pagsasalita at pag-unlad – tagumpay
man o kabiguan – ay isinusulat at
itinatanghal sa malikhain, maanyo at
makulay na paraan.
42
Free powerpoint template: www.brainybetty.com
Agham
“Ang agham ng dula ay siya namang nagtuturo
sa atin ng pagyari ng isang akdang pandulaan
o paghahanda baga ng akdang tatanghalin,
pagpili ng paksa, pagahahanda ng balangkas,
paglikha ng tauhan at pagbibigay ng buhay sa
paksang napili na umaalinsunod sa …
paglalahad, buhol o kagustuhan at kalutasan o
kakalasan.” - Julian C. Balmaceda
43
Free powerpoint template: www.brainybetty.com
Dula sa Panahon ng mga:
•Kastila
•Hapon
44
Free powerpoint template: www.brainybetty.com
Dula sa Panahon ng mga:
Kastila
Mga Dulang Panrelihiyon :
• Senakulo
• Panuluyan
• Salubong
• Tibag
45
Free powerpoint template: www.brainybetty.com
Senakulo
Ito ay tradisyonal na
pagsasadula ng mga
pangyayari hinggil sa mga
dinanas ni Hesukristo bago at
pagkaraang ipako siya sa
krus.
46
Free powerpoint template: www.brainybetty.com
Panuluyan
Dulang itinatanghal sa
lansangan at nagpapamalas
ng paghahanap ng
pansamantalang tirahan nina
Maria at Jose doon sa
Bethlehem.
47
Free powerpoint template: www.brainybetty.com
Salubong
48
Free powerpoint template: www.brainybetty.com
Tibag
50
Free powerpoint template: www.brainybetty.com
Ang Sarswela
Ito ay isang dulang may kantahan
at sayawan, na mayroong isa
hanggang limang kabanata, at
nagpapakita ng mga sitwasyon ng
Pilipino na may kinalaman sa
mga kwento ng pag-ibig at
kontemporaryong isyu.
51
Free powerpoint template: www.brainybetty.com
Dula sa Panahon ng mga:
Hapon
Dalawang uri ng dula :
• Legitimate
• Illegitimate
52
Free powerpoint template: www.brainybetty.com
Legitimate plays
54
Free powerpoint template: www.brainybetty.com
Kontribusyon sa Panitikang Pilipino
55
Free powerpoint template: www.brainybetty.com
Talasanggunian:
Arrogante, Jose A. Panitikang Filipino. 33 Acebo St., Marulas
Valenzuela, Metro Manila: 24K Printing Co, Inc.,1989
Rubin, Casanova, Gonzales, Marin, Semorlan.Panitikan sa Pilipinas.
856 Nicanor Reyes, Sr. St., Manila, Philippines: Rex Book Store,
Inc., 2001
Arrogante, Jose A. Mapanuring Pag-aaral ng Panitikang Filipino. 58
Kalayaan St., Diliman, Quezon City: National Book Store, Inc., 1991
http://iamcarlitorobin.wordpress.com/2011/10/05/ang-makulay-na-
mundo-ng-dula/
http://umpp.blogspot.com/2011/08/ang-dulang-pilipino-sa-panahon-
ng.html
http://www.scribd.com/doc/100492107/Filipino-505-Katuturan-Ng-Dula
http://www.scribd.com/doc/34412025/Dula
56
Free powerpoint template: www.brainybetty.com
Mandudula sa Panahon ng
Amerikano
Severino Reyes
Si Severino Reyes, mas kilala bilang Lola Basyang,
ay itinuturing na AmangSarsuwela. Isa siyang
mahusay na direktor at manunulat ng dula.
Pinag-ugatan at Edukasyon
Ipinaganak siya noong 11 Pebrero 1861 sa Santa
Cruz,Maynilaat suplingnina Rufino Reyes, isang
iskultor, at ni Andrea Rivera. Siya ay ikinasal
kayMaria Paz Puato at biniyayaan ng 17 anak.
Sinimulan niya ang kanyang pag-aaral sa
Catalino Sanchez, tinapos ang kanyang
hayskul at batsilyer sa sining sa Colegio
de San Juan de Letran, at kumuha rin ng
kurso sa Unibersidad ng Santo
Tomas.Nang itinatag ang Liwayway
noong 1923, si Reyes ang naging unang
patnugot nito. Siya rin ay nagsilbing
pangulo ng Aklatang Bayan at ginawang
kasapi ng Ilaw at Panitik, kapwa mga
samahan ng mga manunulat.
Karera
Sa edad na 41, si Reyes ay nagsimulang magsulat ng
mga dula.Ang R.I.P., noong 1902 ang una niyang dula.
Sa parehong taon, isinulat niya ang Walang Sugat (Not
Wounded), na masasabing isa sa mga pinakakilala
niyang akda. Ang Walang Sugat din ay naging simula
ng ginintuang panahon ng sarsuwela sa bansa.Noong
1902 itinatag niya ang Gran Compañia de la Zarzuela
Tagala upang maitanghal ang kanyang mga dula sa
mga teatro sa Maynila patina rin sa mga entablado sa
mga kalapit probinsiya. Ang mga dula ni Reyes ay
naisapelikula rin, tulad ng Walang Sugat noong1939 at
1957; at Minda Mora noong 1929.
Si Lola Basyang
Kinalaunan, si Reyes ay naging kilala sa mga
kwentong isinulat niya tungkol kay Lola
Basyang. Nagsimula ang Lola Basyang noong
siya ay naging punong-patnugot sa Liwayway.
Nang sinabihan siya ng kanyang mga patnugot
na wala ng natitirang materyales upang
punuin ang isang maliit na ispasyo sa isang
pahina ng magasin, kinailangan niyang
magsulat ng isang kwento upang umabot sa
takdang oras.
Matapos na maisulat ang kwento, nag-isip siya
ngibang pangalan na maaaring ilagay bilang may-
akda ng istoryang ito. Naalala niya ang matandang
babae na kapitbahay ng kanyang kaibigan sa
Quiapo,Maynila. Ang pangalan ng babae ay
Gervacia Guzman de Zamora o mas kilala sa
Tandang Basyang. Tuwing alas-4 ng hapon,
magsasama-sama ang mga kabataan sa kanilang
lugar at makikinig sa mga kwento ni Tandang
Basyang. Kaya naman, matapos nito, ang mga
kwento na sinusulat ni Reyes ay may pirma na Lola
Basyang. Unang nailathala ang kwento ni Lola
Basyang sa Liwayway noong 1925.
Mga Akda
Sarsuwela
Siya ay nakapagsulat ng 26 na sarsuwela. Ang ilan sa mga ito ay
angsumusunod:
Minda Mora (Minda The Moor), 1904
Filipinas para los Filipinos (Philippines For The Filipinos), 1905
Ang Pagbibili ng Pilipinas sa Hapon, 1906
Ang Bagong Fausto, 1907
Ang Opera Italiana, 1907
Ang Tatlong Babae, 1914
Ave Maria, 1919
Ang Tatlong Bituin, 1921
Ang Bayani ng Puri, 1922
Ang Bihag ni Kupido, 1923
Ang Puso ng Isang Pilipina, 1923
Drama
22 drama naman ang kanyang mga naisulat.
Ito ang ilan sa kanila:
Sigalot ng mga Filipino at Americano1898,
1910
Ang Sigaw ng Balintawak, 1911
Los ramitos de flores (Flowered Boughs),
1908
Cablegrama fatal (Cablegram of Death),
1916
Nobela
Walang Puno at Walang Dulo, 1910
Parusa ng Diyos, 1911
Mga Bayani ng Pag-ibig, 1923
Ang Puso ng Isang Ina, 1923
Lihim na Kaaway
Luha, Ngiti, Halakhak
Iba pang mga gawa
Ang Plautin ni Periking
Maryang Makiling
Ang Tatlong Prinsipe
Ang Sirena sa Uli-Uli ng Pasig
Ang Pag-ibig ni Mariang Sinukuan
Ang Orakulo ni Lola Basiang
Aurelio Tolentino
Talambuhay
Isinilang si Tinio sa Gagalangin,
Tundo,MaynilanoongMarso 5,1937nguni't may pinag-
ugat mula saNueva Ecija, kung saan nagmula angkanyang
mga magulang na sina Dominador Tinio at Marciana
Santos.
Noong bata pa lamang siya, nagkahilig si Tinio sa
pagsasaayos at direksiyon sa mgakalaro para sa mga
pagdiriwang na kakasuotan. Siya ay isang masigasig sa
paglalahok sa mga industriya ng mga pelikulang Pilipino
at nawiwili sa pagtatrabaho sa mga sikat na artistang
Pilipino kung saan hinangaan siya noong nasa kabataan
niya. Siya ay naging aktor ng pelikula at manunulat ng
dulang pampelikula. Palagi siyang inilarawan bilang
madasalin, tahimik at may pambihirang talino.Nagtapos
ngmababang paaralansa Mababang Paaralan ng
Lakandula sa Tondo noong 1948, at mataas na paaralan
saMataas na Paaralang Letran noong 1951.
Nakamit niya ang Batsilyer ng Pilosopiya na
nakamit niyaang dangal na magna cum laude sa
edad ng 18 sa Pamantasan ng Santo Tomas
noong 1955 at Pantas ng Pinong Sining sa
Malikhaing Pagsusulat saPamantasang Estado ng
Iowa noong 1958. Nagtapos din ng maikling kurso
sa sining pandulaan sa pamamagitan ng
iskolarsyip na ipinagkaloob ng Sangguniang
Britaniya sa Pamantasang Bristol noong 1968.
Nagturo siya ng Ingles,Filipino, at kursong
sining pandulaan saPamantasang Ateneo de
Manila, 1958-1975, kung saan namuno siya
ng Kagawaran ngInggles, at sumunod ang
Kagawaran ng Filipino.Sa Iowa, nakilala si
Tinio bilang magaling na manunulat na
gumamit ng Inggles bilang midyum ng
Pilipinong manunulat. Sumulat siya ng
kanyang koleksiyong pangmakata: Poot at
Ritwal (Rage and Ritual).
Julian Cruz Balmaseda
Si Julian Cruz Balmaceda ay itinuturing na isa sa
mga haligi ng panitikang Pilipino dahil sa malaking
kontribusyon niya sa sariling panitikan. Siya ay
isang makata, mandudula, kuwentista,
mangangatha, nobelista at mananaliksik-wika.
Naging patnugot siya ng Surian ng Wikang
Pambansa.Isinilang si Balmaceda sa Orion, Bataan
noong Enero 28, 1895. Nag-aralsiya sa Colegio de
San Juan de Letran. Natapos siya ng dalawang
taong pag-aaral ng Batas sa Escuela de Derecho.
Sa gulang na labing-apat ay nagwagi nasa isang
timpalak ang kanyang dulang Ang Piso ni Anita,
isang dulang musikalna ang paksa ay tungkol sa
pagtitipid. Pinaksa rin ni Balmaceda sa
kanyangmga dula ang pilosopiya ng sosyalismo,
kagalingang-bayan atpangkasaysayan.Sa kanyang
mga dula ay lalong kilala ang Sa Bunganga ng
Pating,tumutuligsa ito sa mga nagpapautang na
labis magpatubo. Mula rin sa kanyangpanitik ang
Sangkwaltang Abaka, Dahil sa Anak, Budhi ng
Manggagawa,Musikang Tagpitagpi, Ang Bagong
Kusinero, at iba pa.
Sa nobela ay mababanggit ang Himagsikan ng mga
Puso at Tahanang Walang Ilaw. Ang katipunan ng
mga tulang kanyang nasulat ay tinawag niyang
Pangarap Lamang. Kasama sa katipunang ito ang
Marilag na Guro, Sa Bayan ni Plaridel,Magsasaka,
Nasaan Ka, Bakit, Ulila, Anak ni Eba, at marami
pang iba. Ginamit niya ang sagisag na Alpahol sa
kanyang pagsusulat. Ang huli niyang naisulat
ayisang isang tula na ang pamagat ay
Punungkahoy.Siya ay bawian ng buhay noong
Setyembre 18, 1947 sa gulang na 52.