larangan Eto man ay mapa– musika, pelikula, programa, kasaysayan, pananamit, moda at teknolohiya. Datapwat mas mahuhusay ang mga teknolohiya at imbensyon sa kasalukuyang panahon na pumapatay naman sa napakaraming negosyo. Sa panahon naman ng Dekada 80 nagmula ang mga ideya nang makabagong gamit o kasangkapan at nagkaroon lamang ng mga inobasyon. Hindi maikakaila na kay sarap alalahanin at sariwain ang panahong ito ng ating kabataan. Dekada 80 kung kailan hindi gaanong komplikado ang buhay, hindi pa laganap ang kahirapan gayundin ang katiwalian. Ang trapik ay hindi pa malala dahil wala pang pedicab, kuliglig o tricycle sa kalsada panaka-naka’y may makikita kang kalesa na bumibiyahe, asul na bus na kung tawagin ay Lovebus at syempre ang hari ng kalsada ang makulay na jeepney na Sarao ang tatak.Walang gaanong traffic at organisado ang bawat lugar at malinis. Sa mga nakakaluwag sa buhay ang kotseng kung tawagin ay Box-type ang bumida at kung may kaanak ka naman na galing ng Saudi stainless na owner-type jeep ang inyong serbis. Transportasyon Hindi malilimutang mga Pagkain halimbawa ng Bazooka Joe, pulang Lipps candy, Tarzan, Nougat, Judge at Bigboy bubblegum, Litson manok na tsitsirya, Kropek, “kulangot”, Klim (binaligtad na milk), Rin-bee, Chizcurls, Nips, White Rabbit na pati balat ay kinakain, inilalakong lumpiang sariwa at pichie-pichie at sino ba ang makakalimot sa sa sampalok na alat- tamis ang lasa na nakabalot sa plastik na dilaw. Mga Pagkain Mga SIKAT na TV soap opera man ito o pelikula, Ang mga klasikong komedya na John En Marsha, TODAS, Iskul Bukol, Champoy, Cafeteria Aroma, Bad Bananas , Chicks to chicks at maraming iba pa. Ang GMA 7 noon ay kilala sa pagpapalabas ng imported na serye; patok na patok sa kabataan ang Knight Rider tuwing Miyerkules at sa mga may edad naman ay ang mga The A-team, Mission Impossible, Blue Thunder, Love Boat, Charlie’s Angel, Starsky & Hutch, Chips, That’s Incredible at Tour of Duty. May black & white serye na Combat at Tarzan na sa panahong ‘yon ay talaga namang hindi pinalalampas ng mga Pinoy. Napakarami ding mga pelikulang pilipino noon ang nakikipagsabayan sa mga Hollywood Movies na madalas pa nga ay mas marami pa ang sa atin. May pagkakataon na may ipinalalabas na isa o dalawang pelikula ang Regal Films bukod pa ang iba na independyenteng prodyuser ang may gawa.Humanga ang lahat ng kumita ang pelikulang Bagets ni Aga Muhlach. Mga pelikula ni Maricel Soriano, Roderick Paulate, Tito, Vic & Joey, Romnick at Sheryl at hindi mabilang na mga artista. Sa mga pelikulang ito ginaya ang pananamit ng aking mga kaklase at ka-edaran; T-shirt na may padding, mga buhok ng babae na naka-spraynet at sa lalaki naman ay naka-gel na Dep, sapatos na magkaiba ang kulay o sintas with matching tsaleko, nakatiklop na manggas ng damit. Wala pa noong computer o internet, CD player o burner kaya ang mga kabataan noon ay matiyagang naghihintay sa radyo na patugtugin ang mga paboritong kanta at niri-record sa blangkong “Maxell” na Cassette tape. At syempre dapat may songhits ka at excited na hahanapin at sasabayan ang tumutugtog na kanta nina Madonna, Michael Jackson, Cyndi Lauper, Robert Palmer, Spandau Ballet, Tears for Fear The Cure, Miami Sound Machine, Culture Club at sobrang dami pang grupo na hindi matatapos kung ilalahad kong lahat o kaya naman ay ang mga kantang sikat na: Rico Mambo, Name Game, Sometimes Fantasy, Body Rock (theme ng mga breakdancer), Flashdance, Sweet Dreams, Gold, Shout, etc. Ang isa pang libangan noon ng mga Pinoy, ang pag-arkila ng komiks. (Sikat din noon ang Liwayway Magazine at imported na Playboy Magazine) Sino ba ang hindi makaka-alala sa Happy Komiks at kay ‘Niknok” ng Funny Komiks? Ang sa iba naman ang kanilang paborito ay mga komiks na tulad ng: Wakasan, Lovelife, Tagalog Klasiks, Pilipino Komiks, Horror Komiks at iba pa na hindi na maalala sa dami. Komiks Ang komiks ay isang babasahing isinalarawan at maaaring nagsasaad ng kuwento, buhay ng tao o pangyayari. Ang salitang komiks ay hango sa salitang ingles na "comics" at isinulat lamang na may titik "k" alinsunod sa baybayin ng wikang Filipino. Noon Hindi pa uso PSP, internet at kung ano ano pa gadget sa panahon natin ngayon.Ang Komiks ang isa sa mga libangang babasahin at isa din eto sa mga naging bahagi sa buhay ng Pinoy. Halika at minsan pa sariwain natin silang muli na minsan ay nagbigay saya at kilig sa mga karakter or pagka hilakbot depende sa tema ng bawat istorya na ating sinusubaybayan. MGA SIKAT NA MANG-AAWIT Tama ang kasabihang: “Ang hindi lumingon sa pinanggalingan ay hindi makararating sa paroroonan” pero hindi naman natin gustong mamuhay at matali sa nakaraan tama nang sariwain ang alaala dahil ito na lamang ang ating kayang gawin. Mga Kalamidad noong Dekada 80 Bagyong Nitang o Ike • August 31-September 4, 1984 • 220 kph • 1,363 deaths (unofficial est. 1,492-3,000 +) • PhP 4.1B damage Siargao at Nonoc Is., Surigao del Norte incl. Surigao City; sur ng Leyte at Panaon Island; Northern Bohol; Carcar, Aloguinsan at Barili in Southern Cebu; between Guihulngan at Vallehermoso sa itaas na bahagi ng Negros Oriental; gitnang Negros Occidental ang La Castellana at La Carlota City; Guimaras; Southwestern Iloilo ang Tigbauan at Igbaras; San Jose de Buenavista, Antique; Northern Cuyo Islands; Coron Is., Palawan. Naglandfall ito sa Negros mga hapon ng araw. Ito ay nagdala ng matinding baha at pagguho ng lupa sa bayan ng Ilog, at lungsod ng Kabankalan kung saan marami ang bilang ng nasawi. Bagyong Undang o Agnes • November 3-6, 1984 • 230 kph • 895 deaths • PhP 1.9B damage Ang mata nito ay dumaan sa Llorente, Eastern Samar at Talalora, Samar; Babatngon, N. Leyte incl. Naval sa Biliran Is., dalampasigan ng Esperanza, Masbate; Gigante Islands in Carles, Northern Iloilo; dalampapsigan ng Roxas City, Sapi- an Bay at sa natitirang lugar ng Capiz; Batan at Aklan; Sebaste, norte ng Antique; Coron and Culion Islands ng Calamian. Pagkaubos ng likas na yaman Ang kapitalismo ay mabubuhay lamang sa patuloy na paglikha ng mga kalakal na kailangang maibenta sa pamilihan. Dahil paghahanap ng mas malaking tubo at kompetisyon ang batas ng kanyang paggalaw, ilang daang beses na mas matindi ang pagnanais nito na sagarin sa pinakamabilis na paraan ang likas na yaman ng mundo, "sa ayaw at sa gusto" ng indibidwal na kapitalista. Isa sa mayor na dahilan kung bakit dumadalas at naging mas mapamuksa ang mga ulan at baha ay ang pagkakalbo ng kagubatan, hindi lang sa Pilipinas kundi sa maraming mga bansa. Ang kagubatan ng Amazon, ang binansagang huling baga ng kalikasan ng mundo ay mabilis na nasisira, kapwa kagagawan ng mga ganid na loggers at ng polusyong dulot ng mga industriyalisadong kapitalistang mga bansa. Sa Pilipinas, noong 70s at 80s ay mabilis na nakalbo ang kagubatan dahil sa paglakas ng furniture at wood industry. Walang pakialam ang mga kapitalista sa mangyari sa kagubatan at ang maging epekto nito sa kalikasan. Tanging ang mahalaga lamang sa kanila ay magkamal ng malaking tubo habang malakas pa ang "demand". Dagdag pa dito ang walang pakundangang pagmimina ng malalaking kapitalista na walang pakialam sa risgo at banta ng buhay ng mga manggagawang minero. Mula Luzon hanggang Minadanao, ilang daang minero na ang namatay nitong nagdaang mga taon dahil sa kawalan ng proteksyon sa loob ng minahan at sa mga bagyo at baha. Ang "kaunlaran" at "industriyalisasyon" sa ilalim ng kapitalismo ay pagkamatay ng milyun-milyong mamamayan at pagkasira ng bilyun-bilyong ari-arian: JOSE MARIA SISON Taong 1987 pa lumikas ng bansa si Jose Maria Sison sa banta ng pag- aresto at asasinasyon ng mga ahente ng Estado. Pero sa kabila nito, hindi pa rin siya tinatantanan ng mga ito. Bilang tagapayo ng negotiating panel ng National Democratic Front of the Philippines naging aktibo si Sison sa usapang pangkapayapaan. Pero marahil, puntirya siya ng gobyernong Arroyo dahil sa patuloy na pagtuligsa niya sa naghaharing sistema at mga naghahari sa Pilipinas. Sa kabila ng pagkadistiyero niya sa The Netherlands mula 1987, pinaghihinalaan siya ng militar at gobyernong Arroyo na pinuno pa rin ng armadong rebolusyon sa Pilipinas. Nagsimula ang dekada ng bagong siglo sa isang deklarasyon ng mga rebolusyonaryo: Tapos na ang kilusang pagwawasto sa mga kamalian ng nakaraan. Anila, nagtagumpay ang Communist Party of the Philippines sa pagsugpo sa iba’t ibang hibo ng kontra-rebolusyonaryong kaisipan at diwa sa loob nito, at magpapatuloy na ito sa pagsusulong ng naantalang armadong pakikibaka. At naisulong nga. Mula sa limitadong bilang ng gerilyang prente noong dekada ’80, naabot nito ang mahigit 120 prenteng gerilya sa buong bansa. Sa unang bahagi ng bagong milenyo, itinuring muli ang New People’s Army, armadong puwersa ng CPP at National Democratic Front of the Philippines, bilang “pangunahing banta sa seguridad” ng Estado. Mga sikat na artista noong dekada 80 Vic Joey Tito Maricel Soriano Sharon Cuneta Herbert Bautista Mga sikat na pelikula noong dekada 80 Mga sikat na kanta noong dekada 80 • Manilyn Reynes - Mr. Disco • Kahit maputi na ang buhok ko – sharon Cuneta • Hindi ako iiyak – The Flippers • Ikaw lang ang aking mahal Mga Sikat na Mang-aawit Mga sikat na kasuotan REPORTERS Carriedo, Reyland Cabañez, Bea Stela Golez , Theresa Vergara, Bernadette BSEd-FILIPINO 3