LETRAT ME VLERË

MSc. ALBAN ELSHANI 1

1. OBLIGACIONET (letrat si instrumente
borxhi)

2. AKSIONET (letrat si instrumente të

pronësisë)

3. OPCIONET, FJUÇERSAT dhe FORVARD (letra

me vlerë të derivuara)

MSc. ALBAN ELSHANI 2

 - Formë e veçuar e huasë – huamarrësi lëshon
një vërtetim – huadhënësi I realizon të
drejtat në kamatë nëpërmjet KUPON-it.

- Obligacionet ndahen sipas:

1. Strukturës së tyre financiare
2. Tregjeve në të cilat ato emitohen

MSc. ALBAN ELSHANI 3

 Sipas strukturës financiare obligacionet ndahen në:

1. Obligacionet e përhershme - (nuk kanë afat të

maturimit, nuk riblehen)
2. Obligacionet pa kupon – (nuk paguajnë të ardhura
në kupon, por shiten me diskont të madh)
3. Obligacionet konvertibile
4. Obligacionet me varant – (blerja e ndonjë letre
tjeter me vlerë me çmim fiks)
5. Obligacionet e ndërlidhura me indekse –(psh.
indeksi i çmimit të shitjes së mallrave i cili variron)
6. Obligacionet e determinuara në dy valuta

MSc. ALBAN ELSHANI 4

 Obligacionet sipas emitentëve ndahen në dy
grupe:

1. Letrat shtetërore me vlerë – të cilat

emitohen nga qeveritë dhe institucionet e
ndryshme shtetërore
2. Letrat me vlerë të cilat emitohen nga
ndërmarrjet dhe subjektet tjera ekonomike
(bankat, institucionet dhe organizatat tjera
financiare dhe jofinanciare)

MSc. ALBAN ELSHANI 5

 Format e obligacioneve ndërkombëtare janë:

1. Obligacionet e jashtme – lajmërohen

atëherë kur emitentët e tyre i shfrytëzojnë
tregjet e vendeve tjera për shitjen e tyre
2. EUROOBLIGACIONET- tregtohen
njëkohësisht në disa qendra financiare
njëkohësisht. Tregtohet me dollar
amerikan, jashtë SHBA.

MSc. ALBAN ELSHANI 6

 Tregu i letrave shtetërore me vlerë është njëri ndër
segmentet më të vjetra të tregut financiar.

 Obligacionet më të njohura të qeverisë federale në SHBA

janë:

a) Obligacionet afatshkurtëra të thesarit (afati i maturimit

3 muaj, 6 muaj dhe 1 vit, në vlerë monetare nga 10.000
– 100.000).
b) Notat (afati i maturimit 1-7 vjet, me vlerë mbi 1.000
deri 1 milion dollarë)
c) Obligacionet e thesarit (bondet, afati i maturimit 7-30
vjet)
d) Obligacionet e kursimit (iu ofrohen vetëm investitorëve
individualë dhe organizatave joprofitabile – kamata fikse
– paguhen dy herë në vit

MSc. ALBAN ELSHANI 7

 Obligacione qeveritare – emetimi i tyre bëhet
nga njësitë më të mëdha administrative:
shtetet, qytetet e mëdha, komunat etj.
 Këto autoritete quhen “MUNICIPALS”.
 Obligacionet e tilla kanë norma interesi më
të larta dhe lehtësira tatimore (taksa–
shkarkues), prandaj qeveria federale nuk i
garanton.

MSc. ALBAN ELSHANI 8

 Fushat kyçe të vendimmarrjes së
menaxhmentit të firmës janë:

a) Kombinimi optimal i financimit me borxh

karshi financimit me aksione
b) Struktura e dëshirueshme e maturimit të
borxhit
c) Burimet e preferuara të fondeve të borxhit

MSc. ALBAN ELSHANI 9

 PËRPARËSITË TË METAT
1. Shpenzimet e borxhit janë të 1. Borxhi paraqet obligim fiks
limituara në shumën e
kryegjësë dhe kamatës
2. Lartësia e borxhit është 2. Afati I maturimit është fiks
dukshëm më e ulët se financimi
me kapital aksionar
3. Me financim përmes 3. Borxhi paraqet obligim
obligacioneve ruhet kontrolli afatgjatë I cili në vete bartë
ndaj kompanisë. një rrezik
4. Pagesat e kamatës dhe të 4. Konditat e financimit me
kryegjësë paraqiten në instrumente borxhi janë më të
Pasqyrën e të Ardhurave si ashpra për shkak të afatit të
shpenzime dhe lirohen nga maturimit
pagesa e tatimeve.
5. Ekziston një kufi objektiv
deri ku firma mund të zgjedhë
MSc. ALBAN ELSHANI
rrugën dhe nivelin e financimit
10
 Forma më e thjeshtë e emisionit është ofrimi
në shitje i obligacioneve me çmime fikse: kjo
nënkupton shpalljen në gazeta të thirrjes për
regjistrim direkt përmes aplikimit.

 Emisioniprimar i obligacioneve kryhet në

bazë të KONTRATËS SË KREDITIT

MSc. ALBAN ELSHANI 11

 Përmbanë të gjitha elementet relevante
rreth emisionit të obligacioneve dhe
shfrytëzimit të borxhit si formë e financimit.
a) Paragrafet e përgjithshme – (vlera
nominale, afati i maturimit dhe norma e
kamatës)
b) Përshkrimi i pasurisë – hipotekë (garanci e
ofrimit të sigurisë)
c) Paragrafet mbrojtëse – (mbrojtja e
pronarëve të obligacioneve nga rreziqet që
I kanë marrur përsipër
d) Paragrafet për riblerjen e obligacionit

MSc. ALBAN ELSHANI 12

 Ekzistojnë dy mënyra të emisionimit të
obligacioneve:

a) Emisionimi publik
b) Plasmanet private

MSc. ALBAN ELSHANI 13

 Procesi i emisionit publik të letrave me vlerë
përfshinë tre faza:
a) Faza e marrjes së vendimit nga
menaxhmenti i firmës
b) Faza e përgatitjes së emisionit
c) Faza e realizimit të emisionit

MSc. ALBAN ELSHANI 14

 Gati
50% e instrumenteve të borxhit në
vendet e zhvilluara emitohen në këtë formë.

 Plasmanet private nënkuptojnë shitjen

direkte të instrumenteve të borxhit,
zakonisht një numër të vogël të investitorëve
të mëdhenjë.

MSc. ALBAN ELSHANI 15

 Dallimet në mes të obligacioneve publike dhe
private janë:
a) Plasmanet private nuk kërkojnë procedurë të
regjistrimit tek organet kompetente – zvogëlim
i shpenzimeve
b) Plasmanet private nënkuptojnë marrëveshje
me një ose disa investitorë me të cilët
kontrata mbi kreditin mund të lidhet më lehtë
dhe thjeshtë
c) Kontratat mbi kreditin për emisione publike
janë jashtëzakonisht të standardizuara
d) Tek plasmanet private mund të ketë kërkesa
për kushte më të rënda të financimit nga
huadhënësit

MSc. ALBAN ELSHANI 16

 Tregu sekondar hyn në funksion në atë
moment kur investitorëtvendosin që t’i
shesin ato para afatit të maturimit.
 Në SHBA ekzistojnë dy lloje tregjesh
sekondare:
a) Në kuadër të Bursave
b) Tregtimi jashtëbursor – “treg përmes
sportelit”

MSc. ALBAN ELSHANI 17

 Janëobligacione me afate standarde
afatgjata të maturimit dhe me kupon fiks
dhe të cilat mund të këmbehen me një
numër specifik të aksioneve të zakonshme
ose preferenciale.

MSc. ALBAN ELSHANI 18

 Dy sistemet më të njohura në rangimin e
obligacioneve janë:

a) Moody’s
b) Standard & Poor’s

MSc. ALBAN ELSHANI 19

STANDARD & POOR’S MOODY’S SHPJEGIM
AAA Aaa Borxh i kualitetit të lartë –
pagesa e kryegjësë dhe kamatës
i padyshimtë (prime)

AA Aa Borxh me kualitet të lartë – pak

dallon nga vlerësimi paraprak
(high quality)

A A Borxh me kualitet mesatarisht

të lartë- aftësi e mirë e
obligimeve-ndikojnë kushtet
ekonomike të pavolitshme
(upper medium grade)

BBB Baa borxh me notë të mesme –

pasojat nga kushtet e
pafavorshme ekonomike
(medium grade)

BB Ba Borxh I mesëm-rrezik më I madh

për moskryerjen e borxhit

B,CCC,CC B,Caa,Ca Borxh spekulativ

C C Ofron pasiguri dhe rrezik

investimi
NR-pa rangim D-borxhi nuk paguhet -kamata paguhet vetëm nëse ka
fitim
20
MSc. ALBAN ELSHANI
 Vlera nominale e obligacionit - paraqet
vlerën e obligimit që e merr emitenti, me
rastin e emitimit të obligacioneve,
respektivisht paraqet vlerën që duhet paguar
investitorëve në afatin e maturimit.
 Vlera e tregut e obligacionit – paraqet
çmimin I cili krijohet në tregjet sekondare të
obligacioneve – me këtë çmim ato edhe
tregtohen. Zakonisht ky çmim nuk përputhet
me vlerën nominale.

MSc. ALBAN ELSHANI 21