SISTEMI KREDITOR

Sistemi kreditor eshte i rregulluar me

dispozita ligjore te cilat paraqesin
normat dhe rregullat sipas te cilave
duhet
tu
permbahen
subjektet
ekonomike te prodhimit te mallit.

 Sistemi kreditor sht i prcaktuar sipas

marrdhnieve prodhuese q ekzistojn n
nj vend, ai sht i rregulluar sipas
rregullimit shoqror dhe t shkalls s
arritur t zhvillimit shoqror dhe ekonomik.
Sistemi kreditor,pra paraqet t gjitha
rregullat n t cilat bazohet mnyra e
kreditimit t subjekteve t reproduksionit
shoqror n nj sistem ekonomik.

Zanafilla,nocioni dhe
karakteristikat e kredis
Shprehja kredi rrjedh nga fjala latine
,,credo,, q dmth besim.
N kushtet e prodhimit t thjesht t
mallrave dhe t kmbimit kredia
paraqitet si kredi n mallra.
Kredia n para bhet kategori
ekonomike shum e zhvilluar,
karakteristika kryesore e s cils sht
pagimi i kamats si mim pr
shfrytzimin e parave.

 Kredia paraqet nj kuptim real

ekonomiko-juridik me t cilin
nnkuptohet marrdhnia debitore
kreditore e bazuar n transferimin e t
drejts s disponimit me para nga ana e
kreditorit n dobi t debitorit pr koh t
caktuar dhe me kushte t caktuara.
Pr kredi sht karakteristik kamata
dhe afati i kthimit.

Qllimi dhe detyrat e kredis

Qllimet dhe detyrat e kreditit jan t
ndryshme por m kryesore jan:
1. mobilizimi dhe shprndarja e mjeteve t
grumbulluara
2. stimulimi i zhvillimit t shpejtuar ekonomik
3. sigurimi i kontinuitetit t procesit t
riprodhimit nacional.
4.udhheqja e politiks s caktuar ekonomike
dhe sociale dhe
5.stabilizimi i tregut dhe i cmimeve.

 Funksioni kryesor i kredis sht

mobilizimi dhe shprndarja e
mjeteve t grumbulluara.
N do shoqri disa subjekte
disponojn me mjete t cilat pr nj
koh nuk dshirojn ti shfrytzojn,
kurse disa subjekte kan nevoj pr
mjete por nuk i kan ose nuk i kan
t mjaftueshme.

 Stimulimi i zhvillimit t shpejtuar

ekonomik sht funksion me rndsi i
kredis.
Mjetet e mobilizuara me an t kredis
mund t shfrytzohen racionalisht duke i
aktivizuar n sfern e prodhimit, t
qarkullimit dhe t shrbimeve me t
cilat drejtohet zhvillimi i tr ekonomik,
pra atje ku jan t nevojshme

 Sigurimi i kontinuitetit t procesit

t riprodhimit nacional sht njra
prej funksioneve dhe t detyrave m
me rndsi t kredis.
Me an t ktij funksioni, kredia
mundson mobilizimin e mjeteve dhe
bartjen e tyre n kanalet e procesit t
riprodhimit ku jan t nevojshme.

 Me an t kredis sigurohet
udhheqja e politiks ekonomike
dhe sociale n nj vend.
Nse me politikn ekonomike sht
parapar q t realizohen qllimet e
caktuara t zhvillimit ekonomik dhe
social t shoqris ,ather prveq
masave t tjera kredia paraqet nj
instrument mjaft efikas pr arritjen e
ktyre qllimeve.

 Kredia ka ndikim mjaft t madh n

stabilitetin e tregut dhe t cmimeve, por
nse prdoret n koh dhe n mas t
drejt.
Dobia prej kredis sht e madhe sepse
shpejton procesin e riprodhimit, ndikon n
rritjen e forcave prodhuese, e drejton
zhvillimin e tr ekonomis nacionale dhe t
regjioneve ve e ve, siguron ruajtjen e
likuiditetit dhe procesin e pandrprer t
prodhimit.

Burimet e mjeteve pr kreditim

Mjetet t cilat prdoren pr kreditimin
e procesit t riprodhimit rrjedhin prej
burimeve t ndryshme, por me
rndsi jan mjetet n form t
parave t cilat prkohsisht si mjete
akumuluese gjenden jasht
qarkullimit.

 Burimet kryesore t mjeteve pr

kreditim jan:
1. depozitat n para n banka
2. depozitat dhe fondet e institucioneve
shtetrore
3. depozitat e popullsis
4. mjetet nga emisioni i banks qendrore
5. emisioni i letrave me vler
6. kredia e jashtme,etj.

 Depozitat ne para n banka jan depozitat

e komitentve t bankave t cilat nga aspekti i
vllimit t mjeteve dhe karakteri i tyre kan
rndsi t madhe pr formimin e mjeteve pr
kreditim.
Depozitat n para t banks mund ti ndajm
nga aspektet e ndryshme n lloje t ndryshme:
a) Sipas origjins
b) Sipas gjendjes pronsore juridike
c) Sipas afatit
) Sipas qllimit

a) Sipas origjins s parave depozitat e banks i

ndajm n:
- primare
- sekondare
- Depozitat primare - krijohen kryesisht nse nj
pjes e parave t gatshme q gjenden n qarkullim
arktohen n ndojn llogari t banks.
- Depozitat sekondare krijohen n baz t
kredis bankiere, n rast banka duke ia lejuar
mjetet e kredis n llogarin rrjedhse t
komitentit t vet banka krijon pr shumn e
kredis s lejuar obligimin n form t depozitave
ndaj komitentve.

b) Sipas gjendjes pronsore juridike

depozitat e banks i ndajm n:
- afariste
- t popullsis
- Depozitat afariste jan mjetet n
llogarit e komitentve n bank t cilat
shrbejn si mjet pagese dhe qarkullimi n
procesin e riprodhimit.
- Depozitat e popullsis paraqesin parat
e kursyera dhe t paangazhuara n bank
t sektorit t popullsis.

c)
-

Sipas afatit depozitat n bank i ndajm n:

depozita n t par
depozita t afatizuara
Depozitat n t par jan mjetet e
depozituara n llogarit kryesisht n llogarit
rrjedhse t banks me t cilat depozituesi
mund ti shfrytzoj si para n do koh.
Depozitat e afatizuara- jan mjetet e
depozituara n bank n nj afat t caktuar, t
cilat mund t prdoren pasi t kaloj afati ose t
plotsohen kushtet e caktuara.

) Sipas qllimit depozitat mund t jen:

- me qllim dhe
- pa qllim

 Depozitat dhe fondet e institucioneve

shtetrore jan burim me rndsi t
kredis,sepse institucionet shtetrore apo
bashksit shoqrore politike zakonisht
disponojn me shuma t mdha t
depozitave n t par, me depozit me
qllime t caktuara t fondeve.

 Depozitat e kursimit t popullsis paraqesin mjete me rndsi t cilat

shfrytzohen si burim t mjeteve pr
kredi.
Prej mjeteve t kursyera t popullsis
bhet kryesisht kreditimi i popullsis n
form t kredis konsumuese, po qe se
kursimi i popullsis sht m i madh se
kredit konsumuese.

 Mjetet nga emisioni i banks

qendrore kjo mnyr e formimit t
mjeteve pr kreditim me an t
emisionit t parave, sidomos n
sistemin e parave letr, bhet me an
t operacioneve t kreditimit t
bankave dhe t shfrytzuesve t
tjer.

 Emisioni i letrave me vler paraqet

burim t mjeteve pr kredi. Emisioni i
letrave me vler nga ana e banks
paraqet mnyrn e grumbullimit t
mjeteve monetare si burim i kredis,
kurse blersve t tyre ua mundson
angazhimin e mjeteve t lira dhe
realizimin e kamats.

 Kredia n botn e jashtme sht

burim i kredis. Shum shtete pr
zhvillim m t shpejtuar t ekonomis
jan t detyruara q t krkojn ndihm
duke hyr borxhe n botn e jashtme,
sepse burimet e vendit t kredis jan
t pamjaftueshme.
Kredit mund t jen komerciale dhe
financiare.

Llojet e kredis
Kredia na paraqitet n forma dhe mnyra
t ndryshme:
sipas forms
sipas dhnsit
sipas shfrytzuesve
sipas afatit
sipas qllimit
sipas sigurimit
sipas mnyrs s kthimit

 Sipas forms n t ciln jepet kredia mund t

jet n mallra dhe n para. Ato n mallra sot
jan t rralla, ndersa kredia n para sht cilsi
e kredis s sotme.
Sipas dhnsit kredit i ndajm n:
- bankiere
- t vendit
- t jashtme
- shtetrore
- konzorcionale
- kooperativiste

 Sipas shfrytzuesve kredit mund ti

ndajm n:
- n industriale
- bujqsore
- zejtare
- tregtare
- turistike,etj.

 Sipas afatit t kthimit kredin mund

ta ndajm n:
- afatshkurtr
- afatmesme dhe
- afatgjate.
Sipas qllimit kredia ndahet
-n kredi prodhuese dhe konsumuese,
-n kredi pr mjete qarkulluese dhe
-n kredi pr mjete themelore.

 Sipas sigurimit ato i ndajm

- n kredi personale dhe
- n kredi reale.
Kredia personale jepet sipas besimit ndaj
debitorit ose sipas garantve t tij.
Kredia reale ose e siguruar jepet n baz
t mbuless reale cila bazohet n lnien peng
t sendeve t lvizshme ose lnien peng t
sendeve t palizshme.

 Sipas mnyrs s kthimit kredit i

ndajm:
- n t pjesshme dhe
- t amortizimit
- Kredia e pjesshme sht ajo e cila
kthehet n shuma t caktuar sipas
kontrats n koh t caktuar.
- Kredia e amortizimit kthehet sipas nj
plani n t cilin sht llogaritur e tr
shuma e kamats s bashku me shumn
e kredis.

Kamata dhe llojet e saj

Kamata paraqet shprblimin e caktuar
n para pr dhnien n shfrytzimin e
prkohshm t kapitalit hua.
Kamata sht cmimi pr mjetet e
huazuara,dmth pr parat e dhna n
shfrytzim dhe paraqet cmimin e parave
dhe t kredis.

 Kamata mund t caktohet me dizpozita

ligjore, por mund t jet edhe kamata e
tregut,e cila mund t caktohet n baz
t oferts dhe t krkess n mes t
palve kontraktuese n treg.

 Kamata n praktik paraqitet n forma

t ndryshme, por m kryesoret jan:

kamata
kamata
kamata
kamata
kamata
kamata

aktive
pasive
interkalare
vones
e kontraktuar ose konvencionale
ligjore

kamata reale etj.

 Kamata aktive sht ather kur banka e

bn arktimin e kamats pr kredit q u ka
dhn komitentve t vet, kamata e cila
paraqet t hyrat kryesore.
Kamata pasive sht nse banka u paguan
kamat komitentve t vet,e q njkohsisht
paraqet t dalat kryesore t banks.

 Kamata interkalare paraqet kamatn

e cila llogaritet prej asaj kohe kur kredia
sht trhequr e deri te momenti i
fillimit t pagimit saj.
Kamata vones e paguan debitori i cili
nuk kthen kredin me koh t caktuar.

 Kamata e kontratuar ose konvecionale

caktohet n mes t partnerve t kontarts.
Kamata ligjore caktohet me dizpozitat ligjore
t institucioneve shtetrore e cila sht e
obligueshme pr partnert n marrdhnie
kreditore.
Kamata reale sht ather kur kamata
nominale korrigjohet me rritjen e prgjithshme
t cmimeve.