Chủ đề 10:

HÌNH THÁI KINH TẾ XÃ HỘI LÀ GÌ?

V Ì S A O N Ó I S Ự P H ÁT T R I Ể N C Ủ A
HÌNH THÁI KINH TẾ XÃ HỘI LÀ
MỘT QUÁ TRÌNH LỊCH SỬ TỰ
NHIÊN ?

BÀI THUYẾT TRÌNH NHÓM 2- A5K73

 Phạm trù hình thái
kinh tế xã hội
Quá trình lịch sử
tự nhiên của sự
phát triển các
TỔNG QUAN hình thái kinh tế -
xã hội
Giá trị khoa học
của học thuyết
hình thái kinh tế -
xã hội 2
I. PHẠM TRÙ HÌNH THÁI
KINH TẾ - XÃ HỘI
3
A. ĐỊNH NGHĨA
Phạm trù hình thái kinh tế - xã hội là:
 Phạm trù cơ bản của chủ nghĩa duy vật lịch sử
 Chỉ xã hội ở từng giai đoạn lịch sử nhất định, với
một kiểu quan hệ sản xuất đặc trưng cho xã hội
đó phù hợp với một trình độ nhất định của lực
lượng của lực lượng sản xuất và với một kiến trúc
thượng tầng tương ứng được xây dựng trên
những quan hệ sản xuất ấy
4
B. CẤU TRÚC

Lực lượng
sản xuất

Kiến trúc
Quan hệ thượng
sản xuất tầng

5
 Lực lượng sản xuất

• Là nền tảng vật chất kỹ

thuật của mỗi hình thái KT-
XH

• Mỗi hình thái KT-XH khác

nhau có LLSX khác nhau

• Sự phát triển của LLSX

quyết định sự hình thành, Trong XH nguyên thuỷ, LLSX bao
gồm tất cả mọi người, tư liệu lao động
phát triển và thay thế lẫn thô sơ, chủ yếu sử dụng đồ đá, thân
nhau của các hình thái KT- cây làm công cụ lao động 6
 Kiến trúc thượng tầng

• Được hình thành và phát

triển phù hợp với cơ sở hạ
tầng

• Là công cụ để bảo vệ, duy

trì và phát triển cơ sở hạ
tầng đã sinh ra nó

Bộ máy Đảng Cộng sản Việt Nam 7

 Quan hệ sản xuất

• Tạo thành cơ sở hạ tầng

của xã hội và quyết định tất
cả mọi quan hệ xã hội khác

• Mỗi hình thái KT-XH đều có

một kiểu QHSX đặc trưng

• Là tiêu chuẩn khách quan

Giai cấp thống trị thời phong
để phân biệt các chế độ xã kiến là giai cấp quý tộc, địa
hội chủ, còn giai cấp bị trị là nông
nô 8
Các yếu tố khác

Chính trị Tư tưởng Xã hội

9
II. QUÁ TRÌNH LỊCH SỬ TỰ
NHIÊN CỦA SỰ PHÁT TRIỂN
CÁC HÌNH THÁI KINH TẾ - XÃ
HỘI
10
“ Tôi coi sự phát triển của
các hình thái kinh tế xã hội
là một quá trình lịch sử - tự
nhiên” C.Mác

11
Là logic khách quan của
sự phát triển và tồn tại sự
vật trong thế giới

Khách quan, không

theo ý muốn chủ quan
của con người

12
 Mặt lịch sử
● Các quy luật xã hội có đặc điểm là chỉ được hiện thực hoá
thông qua hoạt động thực tiễn của con người
● Quy luật xã hội còn mang tính xu hướng, nó chỉ ra tiến trình
khách quan của lịch sử, đồng thời nó tồn tại và tác động trong
những điều kiện nhất định.
● Thực tế lịch sử thế giới đã chỉ rõ: đối với toàn nhân loại nói
chung, con đường lịch sử tự nhiên của sự vận động của các
hình thái là phát triển tuần tự qua các giai đoạn, các trình độ.

13
 5 hình thái kinh tế - xã hội từ thấp đến cao
Cộng sản Cộng sản
nguyên thủy Phong kiến chủ nghĩa

Chiếm hữu Tư bản

nô lệ chủ nghĩa

14
Các hình thái KT-XH phát triển, thay thế nhau
từ thấp đến cao theo 2 cách:

● Phát triển tuần tự ● Bỏ qua một hoặc một vài

hình thái trong những
điều kiện lịch sử nhất
định

Ví dụ:
Hoa Kỳ không có xã hội phong kiến, Việt Nam không có
TBCN,…
15
I I I . G I Á T R Ị K H OA
HỌC CỦA HỌC
THUYẾT HÌNH THÁI
KINH TẾ - XÃ HỘI

16
Trước C.Mác, chủ nghĩa duy tâm giữ vai trò thống trị trong khoa học
xã hội. Thể hiện ở chỗ có những quan điểm cho rằng lịch sử phát
triển không có quy luật mà chỉ theo chiều hướng ngẫu nhiên, hoặc
lịch sử phát triển phụ thuộc vào ý muốn của con người.

Lý luận hình thái KT-XH đã cung cấp phương pháp

luận thật sự khoa học trong nghiên cứu về lĩnh vực
xã hội

17
Sản xuất vật chất chính là cơ sở của đời sống xã hội, phương thức
sản xuất quyết định trình độ phát triển của nền sản xuất và cũng là
nhân tố quyết định trình độ phát triển của đời sống xã hội và lịch sử
nói chung.
Phải xuất phát từ bản thân thực trạng phát triển của nền sản
xuất để giải thích hiện tượng đời sống xã hội.

18
Xã hội không phải là sự kết hợp một cách ngẫu
nhiên, máy móc giữa các cá nhân mà là một cơ thể
sống động.
Chín
h trị
Kho
a
học
Sản
xuấ Phá
t p
luật

Văn
hóa
19
Sự vận động phát triển của xã hội là một quá trình lịch sử tự
nhiên, tức là quá trình diễn ra theo các quy luật khách quan
chứ không phải theo ý muốn chủ quan.

Muốn nhận thức và giải quyết đúng đắn có hiệu quả của vấn
đề đời sống xã hội thì phải đi sâu nghiên cứu các quy luật
vận động phát triển của xã hội.

Ví dụ:
Chủ nghĩa tư bản ra đời là kết quả tất yếu của quá
trình phát triển tự nhiên của xã hội vì nó tạo ra
một kiểu tổ chức xã hội mà trong đó năng suất lao
động cao hơn nhiều so với năng suất lao động của
20
các xã hội trước.
Ý NGHĨA CỦA PHƯƠNG PHÁP LUẬN
Phản bác quan điểm duy tâm về
lịch sử

Đề ra phương pháp nghiên

cứu mới

Cơ sở để phân kỳ lịch sử

Ý nghĩa cách mạng

21