Symfonie W. A.

Mozarta
W. A. MOZART (1756-1791) – SYMFONIE

Można by scharakteryzować krótko drogę, jaką

przeszła symfonia Mozarta od roku 1764 do
1788: to droga od dzieła otwierającego lub
zamykającego program koncertu, mającego
tworzyć obramowanie dla występów solowych
lub koncertów – do dzieła będącego główną
kompozycją, szczytowym czy centralnym
punktem wieczoru. Jest to postęp
od dekoratywności do ekspresywności, od
charakteru zewnętrznego do wewnątrz,
od „uświetniania” do „wyznawania”.
A. Einstein
 W. A. MOZART (1756-1791) – SYMFONIE
• 1764-66 pierwsze symfonie londyńskie (KV 16, KV 19, Anh. 221): wzory J.
Ch. Bacha i K. F. Abla oraz nawiązanie do tradycji salzburskiej. 3-cz., binarny
układ cząstek z finałami rondowymi
• 1767-68 symfonie skomponowane w Wiedniu (KV 43, 45, 48): przejęcie
elementów stylu wiedeńskiego: menuet z triem, rozwinięta forma sonatowa,
kontrast tematyczny jako zasada strukturalna
• 1769-72 kilkanaście symfonii w mieszanym stylu wiedeńsko- mannheimsko-
włoskim; przetworzenia niewielkie, repryzy pełne; forma sonatowa zbliżona
często do monotematycznej
• 1773-74 (m. in. pierwsza molowa symfonia Mozarta - g-moll KV 183) novum:,
intensywniejsza emocja, doskonalsze rozwijanie materiału tematycznego, wszystkie
części mają kody; część powolna w swojej refleksyjności już na drodze do
adagia
• 1775-80 7 symfonii, w tym D-dur KV 297 Paryska (1778) - pierwsza symfonia
Mozarta z użyciem klarnetów
• 1782-88 grupa 6 wiedeńskich symfonii stanowiących wzór symfonii
klasycznej (D-dur KV 385 Haffnerowska 1782; C-dur KV 425 Linzka 1783; D-
dur KV 504 Praska 1786 oraz trzy wielkie symfonie z 1788 roku: Es-dur KV
543, g-moll KV 550, C-dur KV 551 Jowiszowa)
 W. A. MOZART (1756-1791) – SYMFONIE
• Punkt wyjścia: włoska 3-cz sinfonia, charakter
towarzyski, buffo. A. Einstein: „Wydaje się niemal
symboliczne to, że formę i ducha symfonii przejął
[Mozart] nie od Włocha, lecz już z rąk zitalianizowanego
Niemca – Jana Chrystiana Bacha”. Przejęcie od J. Ch.
Bacha kontrastu między forte i piano na małej
przestrzeni czoła tematu oraz przejęcie konstrukcji
przetworzenia, które polega raczej na ruchliwości
modulacyjnej aniżeli na rzeczywistym konflikcie
pomiędzy tematami lub motywami.

• Punkt dojścia: wzór symfonii klasycznej, duchowy impuls

dla koncepcji monumentalnej symfonii. A. Einstein:
„Symfonia praska Mozarta i trzy wielkie symfonie z roku
1788 stanowiły najważniejszy historyczny i duchowy
impuls dla beethovenowskiej koncepcji monumentalnej
symfonii”.
W. A. MOZART (1756-1791) – SYMFONIE

W zakresie materii muzycznej nowatorstwo

przejawiające się:

a) w rozwoju orkiestry i sposobie

traktowania instrumentów

b) w inwencji melodycznej
 W. A. MOZART (1756-1791) – SYMFONIE
• Ad. a) nowatorstwo przejawiające się w rozwoju orkiestry i sposobie
traktowania instrumentów:

- W Symfonii G-dur KV 318 i B-dur KV 319 z 1779 linia basu

przekształca się w niezależne partie vc i kb oraz fg.
- Ponadto widać wyraźnie dbałość o partię II skrzypiec oraz –
przede wszystkim - altówek, które współdziałają ze skrzypcami,
obojami i rogami oraz fletami, realizują tremola, podwójne chwyty,
divisi.
- W zespole instrumentów dętych M preferował zestawienia 2
obojów, 2 fagotów i 2 rogów; później włączył flety oraz trąbki i
kotły, a wreszcie klarnety. Chomiński: „Stosowanie klarnetów w
symfoniach Mozarta było wprawdzie innowacją i wzbogacało
brzmienie orkiestry, jednak instrument ten nie wszedł wówczas na
stałe do orkiestry symfonicznej. Sytuacja zmieniła się dopiero u
Beethovena”. W traktowaniu instrumentów dętych zaznacza się
ewolucja: początkowo ograniczają się do dublowania smyczków
czy wzmacniania harmonii w tutti, nast. są przeciwstawiane
instrumentom smyczk. na sposób concerto grosso lub koncertu
solowego, wreszcie powierzana jest im prezentacja ważnego
materiału tematycznego w późnych symfoniach.
W. A. MOZART (1756-1791) – SYMFONIE

• Ad. b) nowatorstwo przejawiające się w

inwencji melodycznej
- temat „męski” i „żeński” w formie
sonatowej
- różnorodność melodyczna w strukturze
tematów
- ekspozycja – horyzontalne następstwo
różnorodnych elementów
- przetworzenie: wertykalna różnorodność
(kontrapunktowanie, kumulowanie)