01

Powtórzenie wiadomości do sprawdzianu

zakres tematów:
- okres przejściowy między barokiem a klasycyzmem (styl galant)
- muzyka instrumentalna we Włoszech i Francji
- synowie J. S. Bacha
- działalność szkół przedklasycznych, powstanie symfonii
- twórczość i działania reformatorskie Ch. W. Glucka
 OKRES PRZEJŚCIOWY MIĘDZY BAROKIEM A KLASYCYZMEM

przemiany muzyki na przełomie baroku i klasycyzmu

nie zachodziły z dnia na dzień. Proces ten był długi i złożony, dlatego okres przejściowy między barokiem a
twórczością klasyków wiedeńskich można rozpatrywać jako oddzielną epokę.

Co oznacza termin galant?

Co oznacza termin rokoko?
Muzyka tego okresu miała być wytworna, elegancka.
Jakie cechy musiała posiadać, aby spełnić gusta
słuchaczy?

02
 Muzyka instrumentalna - Włochy

Wymień nazwisko najwybitniejszego kompozytora muzyki

klawesynowej we Włoszech
Podaj tytuł jego zbioru i krótko go scharakteryzuj

Wymień nazwisko najwybitniejszego włoskiego kompozytora

muzyki skrzypcowej, który rozwinął technik gry na tym
instrumencie
Podaj jeden tytuł jego utworu.

03
 Muzyka instrumentalna – Francja
(klawesyniści francuscy) I połowa XVIII w.
Charakterystyczne cechy stylu przedklasycznego (galant) we Francji to m. in.
- silnie zornamentowana linia melodyczna
- miniaturyzacja formy
- programowość
- uproszczenie faktury – homofonia
Muzyka straciła cechy barokowej monumentalności, dramatyzmu i przybrała cechy muzyki służącej
rozrywce z dominacją faktury homofonicznej.

François Couperin Jean Philippe Rameau Louis-Claude Daquin André Campra

[czyt. fransua kuperen] [czyt. żan filip ram’o] [czyt. lui klod dakę]
[czyt. andre kanpr’a]
Jak był inaczej nazywany? Wymień kilka tytułów jego
Podaj tytuł zbioru kompozycji?
kompozycji na klawesyn? Teoretyk muzyki!!!
12

Synowie Bacha

Wilhelm Friedemann Carl Philipp Emanuel Johann Christian

jak był inaczej nazywany? jak był inaczej nazywany? jak był inaczej nazywany?
15
Jak powstała symfonia?
sinfonia = symfonia?

sinfonia -> wstęp do wokalno-instrumentalnych przedstawień dramatycznych -> uwertura

symfonia -> początkowo przeróbki wcześniejszych kompozycji, wykorzystywały trzyczęściową
konstrukcję uwertur neapolitańskich (sz-w-sz)
SYMFONIE KLASYKÓW WIEDEŃSKICH
także 3 części ALE ODDZIELONE I NAZWANE!, np
cz. I Molto allegro
cz. II Andante
cz. III Presto

Klasyczna symfonia - rozbudowanie 3cz. modelu uwertury neapolitańskiej. Pomiędzy dwa ostatnie
wprowadzono dworski taniec – menuet.

Symfonia klasyczna przyjmuje zatem następujący układ:

cz. I – szybka, niekiedy poprzedzona wolnym wstępem, tzw. forma sonatowa (allegro sonatowe),
cz. II – wolna, wariacje albo forma łukowa (nazywana też formą pieśni ABA),
cz. III – menuet – taniec dworski wykonywany najczęściej w umiarkowanym tempie,
cz. IV – szybka, zwykle w formie ronda.
 Allegro sonatowe
11

1 część utworu cyklicznego, np sonaty, symfonii, koncertu. Utrzymana w szybkom tempie, stąd określenie allegro sonatowe
dualizm tematyczny

przetworzenie repryza
ekspozycja
przeróbka

Temat I
Temat I

łącznik

Temat II

Temat II
 Wariacje
Temat + wariacje
A A1 A2 A3 A4 ...

forma łukowa
spina ramami (łukiem) melodycznym całośc utworu
nazywana też formą pieśni (często w tej formie utrzymane są pieśni i arie)
ABA
 Menuet
A B(trio) A
segment B cechuje się charakterystyczną obsadą wykonawczą. Nazwa trio
pochodzi stąd, że dwa instrumenty (bądź grupy instr.) prowadzą linię melodyczną, zaś inny instrument (bądź
grupa instr.) pełni funkcję akompaniamentu. Uzyskujemy więc fakturę trzygłosową.
 Rondo
Finałowa część symfonii (a także sonaty czy kwartetu smyczkowego) to rondo. Forma muzyczna złożona
z powtarzanego refrenu przeplatanego zmieniającymi się kupletami.

Refren!
Kuplety!
14

Symfonia
klasyczna
CZ. I – SZYBKA, TZW. FORMA SONATOWA
(ALLEGRO SONATOWE)

CZ. II – WOLNA, WARIACJE ALBO FORMA ŁUKOWA

(NAZYWANA TEŻ FORMĄ PIEŚNI ABA)

CZ. III – MENUET

CZ. IV – SZYBKA, ZWYKLE W FORMIE RONDA

 szkoły przedklasyczne
Szkoła mannheimska - Johann Stamitz, Christian Cannabich, F. X. Richter
- klasyczny skład orkiestry symfonicznej: kwartet-kwintet smyczkowy (I i II skrzypce, altówka i
wiolonczela zdwajana przez kontrabas)
- dominował głos najwyższy, prymat melodii, faktura homofoniczna
- wprowadzenie notacji crescenda i diminuenda oraz uwagi artykulacyjne (legato, staccato, tremolo itp.)
- ustala się czteroczęściowy cykl symfoniczny: allegro sonatowe -część wolna – menuet - finał

Szkoła starowiedeńska - Georg Reutter, Georg Matthias Monn, Georg

Christoph Wagenseil

Szkoła berlińska - Johann Joachim Quantz, C. Ph. E. Bach, Carl Heinrich Graun

10
 CHRISTOPH WILLIBALD GLUCK

- rezygnacja ze stylem szkoły neapolitańskiej, w której na pierwszy plan

wysuwano efekciarstwo, popisy wokalne, sztuczność
- uwertura stanowi zapowiedź całego dzieła

- duże znaczenie tekstu słownego (muzyka podporządkowana słowu)

- sylabiczne traktowanie tekstu
- mniej powtórzeń tekstu w ariach
REFORMA - rezygnacja z recytatywu secco na rzecz recytatywu accompagnato
OPERY - wprowadzenie baletu na wzór opery francuskiej

- nawiązanie do dramatu antycznego poprzez:

wyeksponowanie chóru jako uczestnika akcji, komentatora i narratora