Literatura Muzyczna
KANON UTWORÓW
Wydział I i II, rok I, semestr II
Lp. Gr. Tytuł utworu / część
Giovanni GABRIELI
1 Sonata nr 18 a 14
2 Magnificat a 33
Jan Pieterszoon SWEELINCK
3 Echo Fantasia a-moll
4 Mein junges Leben hat ein
End, wariacje
Girolamo FRESCOBALDI
5 Toccata 4 per l’Elevazione
6 Ricercar 3
7 Toccata Decima z I Księgi
Toccat
Johann Jakob FROBERGER
8 Ricercar nr 1
9 Suita XX (klawesynowa)
D-dur
10 Toccata III z II Księgi
Toccat
(barok c.d. - klasycyzm)
Rok akademicki 2020/2021
Merytoryczny opis - czas historyczny,
dane o utworze, kompozytorze,
stylu, gatunku itp.
Giovanni Gabrieli komponował zarówno muzykę religijną jak i
świecką. Największą sławę zapewniły mu wielkoobsadowe utwory
religijne. W swoich pierwszych utworach polichóralnych
nawiązywał szczególnie do osiągnieć swojego wuja, Andei
Gabrielego oraz Orlanda di Lasso, ale też Adriana Willaerta. W jego
utworach następuje szczególna emancypacja instrumentów, a partie
wokalne często są pełne wirtuozerii.
Sweelinck był niderlandzkim kompozytorem, organistą i
pedagogiem. Jego dzieła odznaczają się bogatą strukturą i
wyrafinowanym kontrapunktem. Był również mistrzem
improwizacji. W ciągu swojego życia Sweelinck był zaangażowany
w muzyczne liturgie trzech wyraźnie odmiennych tradycji
liturgicznych: katolickiej, kalwińskiej i luterańskiej – wszystkie ona
znajdują odzwierciedlenie w jego twórczości. Niezwykła złożoność
rytmiczna jak i kunszt kontrapunktyczny sprawiły, że był on
określany mianem „Orfeusza z Amsterdamu”.
Frescobaldi był włoskim kompozytorem przełomu renesansu i
baroku. Swoją twórczość skierował szczególnie w stronę myzyki
instrumentalniej. W swoich utrworach stosował różne techniki, np.:
wariacyjną, kontrapunkyczną czy fugowaną.
Froberger był uczniem Frescobaldiego. Był niemieckim organistą i
klawesynistą. Oryginalność jego muzyki w znacznej mierze
wynikała z wyjątkowej zdolności kompozytora do twórczego
asymilowania rozmaitych wpływów.
W jego suitach mamy do czynienia z połączeniem stylu o
swobodnym układzie i subtelnym stosowaniu ozdobników ze śmiałą
harmoniką charakterystyczną dla muzyki włoskiej. Suity Frobergera
miały 3 podstawowe części: allemande, courante i sarabande – jeśli
u Frobergera występowała gigue, to była ona częścią środkową, a
nie jak w późnym baroku częścią zamykającą cykl. Froberger raczej
stronił od komponowania suit wariacyjnych, dopuszczając
modyfikacje rytmiczne w allemande i courante. Faktura suit
klawesynowych Frobergera opiera się na stylu o swobodnym
układzie głosowym, typowym dla francuskiej muzyki lutniowej
(style brise).
Toccaty Frobergera wykazują związki stylistyczne z utworami
Frescobaldiego, jednak różni je rozbudowana architektonika,
pomysłowa chromatyka oraz fantazyjny, kanciasty rysunek
figuracyjny. Szczególnie cenił je J.S. Bach, a także inni
kompozytorzy, dla których utwory te przez długi czas stanowiły
wzór. Froberger tworzył również krótkie toccaty alla elvatione,
które były przeznaczone na potrzeby liturgii i były pozbawione
 odcinków fugowanych (zwykle występujących w zakończeniu
toccat klawesynowych).
Canzony i ricercary klawesynowe i organowe cechuje przejrzysta
budowa formalna.
Utwory te cechuje równomiernie płynąca polifonia, która
przyczyniła się do ujednolicenia kontrastujących części. Tematy
zyskują wyrazisty kształt dzięki temu, że są utrzymane w stylu bel
canto. Poszczególne części różnicują kontrasty metryczne, zaś
wiąże w całość technika wariacyjna. Występują tu formy fugowane,
charakterystyczne dla środkowego baroku.
Johann PACHELBEL
11 Toccata i fuga D-dur Pachelbel godzien jest uwagi ze względu na swoje kompozycje,
12 Canon i Gigua D-dur przede wszystkim organowe – upraszczając i kodyfikując różne
formy – takie jak przygrywka chorałowa czy preludium i fuga – był
jednym z tych, którzy ukształtowali styl muzyki klawiszowej
Bacha.
Kanon d-dur – najbardziej bodaj znany utwór kompozytora -
przeznaczony jest na troje skrzypiec i bas – czyli na przykład
wiolonczelę. Trzy górne głosy są równorzędne – grają na tej samej
wysokości, a nie wypełniają coraz niższe przedziały skali, jak to jest
w kwartecie smyczkowym złożonym z dwojga skrzypiec, altówki i
wiolonczeli – prowadzą ścisły kanon w unisonie, czyli grają
dokładnie tę samą melodię (pisano również kanony w innych
interwałach), zaczynając co dwa takty. Zastanawiano się, czy
Kanon mógł powstać na ślub Johanna Christopha, na którym
Pachelbel był obecny. Zaproszeni goście, w większości zawodowi
muzycy, byli publicznością, przed którą należało dobrze wypaść,
niektórzy zresztą skomponowali utwory na tę okazję. Pachelbel
(ojciec chrzestny siostry Johanna Sebastiana) dobrze znał muzyczny
klan Bachów, którzy z okazji rodzinnych zjazdów zabawiali się
układaniem quodlibetów, czyli utworów splatających różne znane
melodie (echo tej zabawy znajdujemy w ostatniej z Wariacji
Goldbergowskich Bacha).
Nie tylko więc nastrój, ale i użyte w Kanonie techniki bardzo
pasowałyby do tej okazji – jest to utwór, który łączy kanon z
techniką ostinato (wł. uporczywie), polegającą na tym, że jeden z
głosów, przeważnie – jak tutaj – bas stale powtarza tę samą
melodię. Kanon zaczyna się od głosu basowego – dwutaktowe
ostinato, które słyszymy na początku, powtórzy się tu 28 razy. Jeśli
spojrzeć na ten utwór jak na formę wariacyjną – a taką były
ostinatowe ciaccony i passacaglie, w których zazwyczaj jedną
wariację tworzyły dwa powtórzenia schematu ostinatowego – to
mamy tu czternaście wariacji, bowiem właśnie co cztery takty w
każdym z trzech górnych, prowadzonych w kanonie głosów zmienia
się rodzaj figuracji i rytm. Liczba 14 zdaje się potwierdzać hipotezę
o związku tego utworu ze ślubem jednego z Bachów, jest bowiem
kabalistycznym podpisem tej rodziny: po ponumerowaniu alfabetu
kolejnymi liczbami, otrzymujemy B(2) A(1) C(3) H(8) = 14.
Zarówno Pachelbel, jak i Bach interesowali się tego typu symboliką
liczbową i u tego ostatniego można doszukać się jej w wielu
utworach. Jak widać, ten na pozór jedynie przyjemny i idylliczny
utwór kryje wiele niespodzianek.
 Dietrich BUXTECHUDE
13 Preludium in C BuxWV Twórczość Buxtehudego (obok Nicolausa Bruhnsa) stanowi
137 szczytowe osiągnięcie północnoniemieckiej szkoły organowej. Styl
gry i komponowania utworów zyskał szerszy rozgłos i miał duży
wpływ m.in. na Jana Sebastiana Bacha, który w 1705 przybył do
Lubeki, by posłuchać Buxtehudego, a oczarowany został dłużej, niż
planowano . Dwa lata wcześniej (w 1703) muzyka odwiedzili
Georg Friedrich Händel i Johann Mattheson.
Dietrich Buxtehude komponował głównie muzykę organową i
kościelną muzykę wokalną, co miało związek z jego pracą muzyka
kościelnego. Sławę zapewniły mu wśród współczesnych przede
wszystkim Preludia.
Louis COUPERIN
14 Preludium Louis Couperin był organistą w kościele St-Gervais w Paryżu i
niemenzurowane [d] nr 1 muzykiem nadwornym Ludwika XIV. Najwybitniejsza bodaj
wg manuskryptu z Bauyn indywidualność kompozytorska wśród klawesynistów francuskich
15 Tombeau de Mr de XVII w. Jego spuścizna (zachowana w tzw. Rękopisie Bauyn)
Blancrocher na klawesyn obejmuje 130 utworów klawesynowych, 70 na organy, a ponadto
kilka kompozycji na wiolę oraz 3 symfonie na różne instrumenty.
Na twórczość klawesynową składają się preludia niemenzurowane i
tańce suitowe - allemande, courante, sarabanda, gigue, passacaglia,
chaconne i pawana. Oryginalność inwencji przejawia się tu głównie
w harmonice. Couperin był zwłaszcza mistrzem formy chaconny.
Giacomo CARISSIMI
16 Jephte, oratorium Carissimi to włoski muzyk i kompozytor związany z Rzymem.
Oratorium opowiada starotestamentową historię Jephtego, z księgi
Sędziów, który wyruszał na wojnę przeciwko Ammonitom.
Przysięga on Bogu, że w zamian za zwycięstwo w bitwie, odda mu
on w ofierze „pierwsze co wyjdzie z jego domu po powrocie”.
Oratorium ma wyraz dramatyczny, obrazuje cierpienie, ponieważ,
kiedy Jephe wraca do domu okazuje się , że na jego spotkanie
pierwsza wybiega jego ukochana córka. Oratorium zawiera partię
testo.
Heinrich SCHUTZ
17 Jauchzet dem Herrn, Najbardziej znane dzieła Schutza należą do muzyki sakralnej. Same
Psalm 100, SWV 36 psalmy kompozytora odznaczają się szczególnie techniką
polichóralną. Schutz miałwielki wpływ na rozwój muzyki
niemieckiej, przenosząc osiągnięcia szkoły weneckiej, takie jak
właśnie polichóralność czy styl koncertujący na grunt muzyki
niemieckiej. Przyczynił sięrównież do rozwoju luterańskiej muzyki
kościelniej, adaptując dla jej celów nowe techniki kompozytorskie i
wykonawcze rozwinięte we włoszech w I poł XVII wieku. Dał
również początek niemieckiej szkole organowej, którą później
doprowadził do perfekcji jan Sebastian Bach.
18 Die sieben Worte Jezu Oratorium „Siedem ostatnich słów Chrystusa na Krzyżu” powstało
Christi am Kreuz, około roku 1645 w Weissenfels. Tekst w języku niemieckim
oratorium pochodzi z Bibliii oraz z hymnów johanna Boschensteina. Obsada
na 5 głosów SATTB, zespół instrumentalny i continuo.
 Jean Baptiste LULLY
19 Atys, tragedia liryczna Tragedia liryczna w 5 aktach z prologiem skomponowana w 1708
roku przez Lully’ego do libretta Philklipe’a Quinault’a na podstawie
Fasti Owidiusza. Opera spotkała się raczej z obojętnością paryskiej
publiczności, jednak znana jest jako „opera królowska” co wynika z
zamiłowania do niej króla Ludwika XIV. Przedstawia ona historię
Atysa i Kybele. W operzewykorzystane są również postaci
symboliczne, takie jak np.: bóg czasu czy snu.
Marc Antoine CHARPENTIER
20 Te Deum Monumentalny utwór na 8 solistów, chór i orkiestrę stanowiący
przykład ceremonialnej muzyki dworskiej z epoki Ludwika XIV.
Sam kompozytor całe życie pozostawał w cieniu Lully’ego, a po
śmierci popadł w całkowite zapomnienie. 250 lat po śmierci,
Preludium z Te Deum wybrano na międzynarodowy sygnał
Eurowizji, co sprawiło, że kompozytor stał się jednym z najbardziej
rozpoznawalnych kompozytorów francuskiech swojej epoki.
Henry PURCELL
21 Dydona i Eneasz, opera Opera w 3 aktach skomponowana przez Purcell’a w 1680 roku do
libretta Nahuma Tate’a. Prapremiera miała miejsce w Londynie w
1698. Dzieło odznacza się oryginalnością i dramatycznym
wyrazem przy równoczesnej prostocie i ekonomii środków
technicznych. Opera opowiada zakończoną tragicznie historię
miłości Dydony – królowej Kartaginy i Eneasza- wodza
trojańskiego ocalałego z pogromu zdobytej przez Greków Troi.
22 Hail, bright Cecilia – Oda Jedna z kilku ód kompozytora skomponowanych na święto
na dzień św.Cecylii św.Cecylii, które w Anglii było dość uroczyście obchodzone. Św
Cecylia to patronka muzyki kościelnej. Poszczególne arie opiewają
wspaniałość dostępnym ludziom instrumentów, szczególnie
organów. Utwór jest pełen splendoru. Henry Purcell to angielski
kompozytor.
Francois COUPERIN
23 Le Parnasse ou l’apotheose Le Parnasse ou l’apotheose de Corelli są to Sonaty triowe napisane
de Corelli przez Francoise’a Couperina. Utwór jest przykładem muzyki
programowej I został skomponowany jako wyraz hołdu dla
włoskiego kompozytora Arcangella Corellego, który dla Couperina
uosabiał uwielbianą przez niego muzykę włoską. Utwór jako
apoteoza ma obrazować wędrówkę Corellego przez Parnas – gdzie
w otoczeniu muz zyskuje inspirację, oraz staje na równi z samym
bogiem Apollo.
Allesandro SCARLATTI
24 La Griselda, opera Trzyaktowa opera Scarlattiego, z librettem oparty na
„Dekameronie” Giovanniego Boccacia. W zamyśle dzieło
skomponowane było na pełną obsadę męską, gdzie role kobiece
grali kastraci. Libretto opowiada o róźnicach społecznym i
rodzinnym dramacie, któremu sprostać musi wierna i pokorna
Griselda, biedna pasterka, którą poślubił król Sycylii.
Nicola PORPORA
25 Aria Come nave in mezzo Libretto opery skupione jest na wartości miłości przeciwstawionej
all’onde, z opery Siface, władzy i polityce. Cechy i portrety bohaterów są wyraźnie
król Numidii zarysowane i eksponują takie aspekty życia jak stałość, ambicja,
heroizm czy wraźliwość. Przedstawiona aria pochodzi z opowiada
o sile miłości, będącą remedium na wszelkie niepowodzenia i
zawiera porówna nia do natury (morskie fale, burza, gwiazdy). Aria
wymagająca od wokalistki biegłości technicznej.
 Giovanni Battista PERGOLESI
26 Stabat Mater Jeden z ostatnich tworów kompozytora pisany równocześnie z
„Salve Regina”, już ręką drżącą w obliczzu śmierci Pergolesiego,
który umiera młodo. Utwór jest opracowaniem średniowiecznej
sekwencji do tekstu Jacopone’go da Todi. Przeznaczony na dość
skromną obsadę: głosy solowe a wię sopran i alt, zespół smyczkowy
i B.C. Dzieło podzielone na 12 części, zależnie od strof i
opracowane jako arie solowe głosów lub duety. Wykorzystane są
ciekawe zabiegi kompozytorskie, części oparte np, na pochodach
tercjowy i sekstowych między głosami, z zastosowaniem imitacji
czy fugi.
27 La serva padrona, opera Opera komiczna w dwóch aktach, która w założeniu skomponowała
buffa została jako intermezzo wystawiane wystawiane w przerwach
pomiędzy aktami opery, również Pergolesiego, Il prigionier
superbo. Intermezza były krótkie, budowa aktowa zależna od ilości
aktów w operze, prostota i ograniczenie partii śpiewanych – do
dwóch aktorów na scenie. Szybko jednak utwór ten przyćmił swą
sławą operę i stao się pierwszym gatunikiem reprezentującym operę
buffa. Akcja opowiada o służącej Serpinie, która swoim sprytem i
przebiegłością doprowadza do ślubu ze swoim chlebodawcą. Sama
postać Serpiny reprezentuje również typ postaci operowej tzw.
Soubrette – sprytnej, snującej intrygii służącej. W późniejszym
rozwoju opery typ ten reprezentują np. Despina z „Cosi fan tutte”
Mozarta czy Adela z „Zemsty Nietoperza” Johanna Straussa.
Arcangelo CORELLI
28 Fatto per la note di Natale Forma concerto grosso. W concertinie znajduje się solowa
– Concerto Grosso op.6 nr wiolonczela i grupa solowych skrzypiec. Kompozycja zawiera 8
8 części, również tanecznych, które pomyślane są na zasadzie
kontrastu. Koncert pisany na Boże Narodzenie roku 1690.
Największą popularność zykała ostatnia, 8 część mająca charakter
biblijno-pastoralny.
Antonio VIVALDI
29 Le Quattro Staggioni, op.8 Cztery pory roku to cykl czterech koncertów skrzypcowych
czyli “Cztery pory roku” zawierających pierwiastki ilustracyjne i wydanych w zbiorze
pochodzącym z roku 1725. Skomponował je Antonio Vivaldi –
włoski skrzypek, wirtuoz. Napisał kilkaset koncertów
skrzypcowych, opartych na zasadzie kontrastu z między częściami
skajnymi a środkową. Wirtuozeria w jego koncertach pełni funkcję
nie tylko biegłości technicznej, ale również jest środkiem wyrazu,
nabiera znaczenia w aspekcie drmatycznym i kolorystycznym, lub
też realisuje barokowy topos imitazione della natura, oddając np.
dźwięi natury, burzy. Cztery pory roku to koncerty skrzypcowe
oparte na tajemniczych sonetach, które z braku autora najczęściej
przypisuje się samemu kompozytorowi.
30 Tito Manlio, opera Opera w 3 aktach skomponowana na zamówienie z okazji ślubu
gubernatora Mantui, który ostatnecznie się nie odbył, a premierę
przeniesiona na akres karnawału. Akcja dzieje się w starożytnym
Rzymie i opowiada o konflikcie Tito Manlio - rzymskiego konsula z
członkami italskiego plemiona zamieszkującego Lacjum, z
wyraźnie zarysowanymi wątkami władzy, dialogu i trudnych
decyzji.
 Domenico SCARLATTI
31 Sonata klawesynowa Utwór o wyrazistym charakterze. Pod względem zarówno
– d - moll stylistycznym jaki formalnym subtelnie nawiązuje do kolejnej epoki
– klasycyzmu, stając się jakoby jej przedsmakiem. Sonata ukazuje
dwa kontrastujące tematy poddane następnie przetworzeniu i
powracające zgodnie w repryzie. Utwór jest również pod pewnym
względem zaawansowany technicznie, szczegolnie partia lewej ręki.
32 Sonata klawesynowa Sonaty Domenico Scarlattiego skupione są raczej na kwestii
– a - moll techniczno-dydaktycznej – stanowią one pełne wdzięku i fantazji
„ćwiczenia” wybranych problemów technicznych, np. repetycji,
równoległych pochodów interwałowych, pochodów gamowych,
trudnych skoków czy zagadnień artykulacyjnych. Utwory, tak jak
np. Sonata a-moll, odznaczają się równieżśpiewnością i
tanecznością. Sonaty Scarlattiego uchodząza prototyp formy
sonatowej pod względem struktury oraz zajmują ważna miejsce w
kształtowaniu techniki fortepianowej przyszłej epoki.
Jean Philippe RAMEAU
33 IV Entrée z Les Indes Rameau to kompozytora i teoretyk muzyki, który w swoim traktacie
Galantes, opera-balet sprecyzował zasady syytemu funkcyjnego. Komponował najczęściej
utwory klawesynowe w formie ronda lub dwuczęściowej formie
repetycyjnej. Opera Ballet Indes Galantes składa się z 4 części z
prologiem, a jego tematem jest miłość, która została przegnana z
Europy i teraz błąka się po innych kontynentach Ścigana przez boga
wojny. Części zawierają tytuly programowe – Zaprezentowane IV
Entree nosi tytuł „Les Souvages” – Dzikusy.
34 IV Concert z Pieces de Rameau to kompozytora i teoretyk muzyki, który w swoim traktacie
clavecin en concertos sprecyzował zasady syytemu funkcyjnego. Komponował najczęściej
utwory klawesynowe w formie ronda lub dwuczęściowej formie
repetycyjnej. Koncert klawesynowy w trzch częściach,
posiadających programowe tytuły, utrzymany w tonacji B-dur.
Kolejne części to La Pantomime, L’indescrete oraz Le Rameau.
35 Tambourin Rameau to kompozytora i teoretyk muzyki, który w swoim traktacie
sprecyzował zasady syytemu funkcyjnego. Komponował najczęściej
utwory klawesynowe w formie ronda lub dwuczęściowej formie
repetycyjnej. Utwór oznacza zarówno nazwę tańca jak i mały
membranofon. Utwór utrzymany w szybkim tempie, bogaty w
liczne ozdobniki.
36 L’Enharmonique Rameau to kompozytora i teoretyk muzyki, który w swoim traktacie
sprecyzował zasady syytemu funkcyjnego. Komponował najczęściej
utwory klawesynowe w formie ronda lub dwuczęściowej formie
repetycyjnej.
Johann Sebastian BACH
37 Wariacje Goldbergowskie, Utwór ma formę arii z 30 wariacjami i pochodzi ze zbioru Clavier
BWV 988 Ubung, jako jego IV część. Tytuł pochodzi od nazwiska młodego
klawesynisty i ucznia Bacha – Johanna Gatlieba Goldberga, króey
był nadwornym muzykiem, zleceniodawcy utworu – hrabiego
drezdeńskiego, Kayserlina. Same wariacje pisane były jako utwory
klawesynowa mające pomóc w bezsenności. Pewne aspekty
melodyczne nawiązują do twórczości Haendla.
38 Koncert „Włoski” F-dur, Koncert na dwumanuałowy klawesy, będący drugą częścią zbioru
BWV 971 Clavuer-Ubung. Składa się z trzech części, z czego skrajne
skontrastowane są ze środkową, utrzymaną w tonacji molowej
paralelnej.
39 Kunst der Fuge, BWV Utwór na instrumen klawiszowy, składający się na 19
1080 contrapunktusów, opartych na prostym temacie, coraz bardziej
modyfikowanym i ubogacanym w przebiegu utworu, utrzymuje się
na ogół tonacja d-mol zawsze z tercją pikardyjską w zakończeniu
contrapunctusów. Na zbiór składają się fugi, m.in. 1-,2- i 3-
tematowe i kanony. Jest to jedno z ostatnich dzieł kompozytora,
wydane w 1750.
40 Koncerty Brandenburskie, Nazwa koncertów grossi pochodzi od dedykacji margrabiowi
BWV 1046-51 Brandemburgii. Jest ich 6:
1) Utrzymany w tonacji F-dur, obsada zawiera rzadko
spotykany instrument – violino piccolo – strojone o 3>
wyżej niż skrzypce znane nam dzisiaj.
2) Tonacja F-dur, koncert 3-częściowy. Zawarta jest analogia
motywiczna w przebiegu, a partie bogate są w elementy
wirtuozowskie, odpowiednie dla każdego instrumentu. W
drugiej części obecne są motywy westchnieniowe.
3) Tonacja G-dur, zawiera właściwie dwie skrajne części,
środkowy ustęp ogranicza się do pochodu akordów
tworzących kadencję frygijską przechodącą na finał attacca.
Zawarta oprócz orkiestry jest paria klawesynu.
4) Tonacja G-dur. Przeznaczona na zespół smyczkowy,
klawesy oraz koncertujące flaty i skrzypce. I część w formie
ronda. Przebieg o konstrukcji zwobodnej, kontrapunktycznej
z przebiegami wirtuozowskiemi.
5) Tonacja D-dur z koncertującym klawesynem.
6) Tonacja B-dur. Przeznaczony na klawesyn i skład
smyczkowy jednak bez skrzypiec, gdzxie występuje zaówno
wiolonczela jak i viola da gambba. Poprzez przewagę dość
niskich rejestrów odznacza się koncert ten ciemnym
kolorytem brzmenia.
41 Kantata „Christ lag in Kantata na Niedzielę Wielkanocną skomponowana do tekstu i
Todes Banden”, BWV 4 humnu autorstwa Marcina Lutra, którego melodia wykorzystana
była jako cantus firmus w przebiegu utworu. Przeznaczona na 4
głosy wokalne i zespół instrumentalny.
42 Kantata „Wachet auf”, Jedna z kantat kompozytora nawiązująca do przypowieści o
BWV 140 pannach rozsądnych i nieroztropnych. Obsada obejmuje trzech
solistów, chór i zespół instrumentalny. Na utwór składa się 7 części.
43 Pasja wg św.Jana, BWV Jedna z dwóch pasji Bacha, utwór wielokrotnie rewidowany przez
245 kompozytora. Powstały w Lispsku, wykorzystuje fragmenty
Ewangelii Wwg św,Jana, Mateusza, teksty chorałowe i poezję
Bartholda Brockesa. Utwór zwarty i dramatyczny, trwa ok. 2h.
Obsada na głosy solowe, chór i B.C., czas przedstawionych
wydarzeń biegnie od pojmania do śmierci Jezusa.
44 Pasja wg św.Mateusza, Jedna z dwóch pasji Bacha, bardziej rozbudowana niż pasja Janow,
BWV 244 trwa ok. 3 h, obaada ma głosy solowe,dwa chory wraz z chórem
chłopięcym włączanym sporadycznie, dwie orkiestry, i B.C. . Tekst
ewangelii św.ateusza, chorału, oraz teksty Christiana Henricii.
Przedstawiony czas obejmuje dwa dni przed śmiercią Pana Jezusa
aż do złożenia do grobu. Utwór zachwycający, jednak po
wystawieniu na długo zapomniany, odkryty na nowo dopiero po
latach przez Felixa Mendelssohna.

45 Weihnachts-Oratorium Oratorium na Boże Narodzenie to cykl sześciu kantat. Opowiadają

 (kantata II), BWV 248 one o narodzeniu Jezusa i najważniejszych wydarzeniach z nim
związanych, np. Zwiastowanie czy hołd trzech króli, na podstawie
Ewangelii Św Łukasza i Św Mateusza, zawiera fragmenty innych
dzieł Bacha, autocytaty, m.in. z Mszy h-moll. Recytatywy
wprowadzają w akcję , natomiast rozszerzają i dopowiadają chóry i
arie.
46 Msza h-moll, BWV 232 Powstanie Mszy zwązane jest z osobą Augusta III Sasa, króla
polskiego, u którego Bach latami starał się o nadanie tytułu
nadwornego kapelmistrza. Msza składa się z 6 części stałych.
Soliści i orkiestra towarzyszą chórowi, któremu powierzona jest
większość partii. W przebiegu słychać wykorzystanie fragmentów
kantat kompozytora, jak i nawiązanie do stylistyki szkoły rzymskiej
i motywiki chorału gregoriańskiego.
Georg Friedrich HAENDEL
47 Giulio Cesare, opera – akt Opera w 3 aktach opowiadająca o spisku rzymskich dostojników
II przeciwko Cezarowi. W fabułę wplecione są takrze wątki rodzinne,
polityczne i miłosne. Opera silnie dramatyczna. Orkiestra
powiększona o m.in. waltornie i harfę, w pewnym momencie na
scenie występuje nawet dodatkowa orkiestra kameralne.
48 Orlando, opera – akt II Akcja przenosi słuchacza do czasów Dynastii Karolingów, libretto
opowiada o nieszczęśliwej miłości Orlanda-jednego z rycerzy
Kalora Wielkiego pewnej księżniczki z Orientu, która nie
odwzajemnia uczuć rycerza i kocha innego mężczyznę. Orlando
zaślepiony gniewem i niemogący poświęcić swoich uczuc dla
szczęścia ukochanej snuje intrygi, aby pozbyć się rywala.
Występuje tutaj motyw mogii i uosabia się w pomagającym
rycerzowi czarniksiężniku.
49 Izrael w Egipcie, Oratorium opisujący historię Narodu Wybranego. Libretto oparte na
oratorium – Exodus Starym Testamencie. Bardzo ważną rolę odgrywają partie chóralne,
które stanowią zdecydowaną większość partii dzieła.
50 Mesjasz, oratorium Oratorium skomponowane I wykonane po raz piewszy w Dublinie.
Najsłynniejszy fragment to dostojne i wytworne Alleluja. Podczas
jednego z wykonań w londynie zachwycony wykonaniem Alleluja
krój Jerzy II August, a za nim wszyscy dostojnicy podnieśli się z
miejsc i wysłuchali fragmentu na stojąco, który to zwyczaj
utrzymuje się do dizś. Tekst nie przedstawia historii Jezusa na
podstawie Ewangelii, lecz przywołuje dotyczące Go proroctwa z
ksiąg Starego Testamentu.
51 Concerto grosso op.6 nr 1 Concerto grossi w tonacji G-dur, odznacza się kunsztowną techniką
G-dur, HWV 319 kontrapunktyczną, dźwięczniścią tematów I ciekawym
przekształceniom motywicznym. Napięcie wzrasta gradacyjnie,
Nastrój zmienia się stopniowo, z dynamizmu w części pierwszej,
przez elegujną drugą , dialog skrzypiec w trzeciej części aż po
fugowany finał.
52 Koncert organowy op.4 nr Trzyczęściowy concert organowy, krótka część środkowa
4 F-dur, HWV 292 utrzymana jest w tonacji molowej paralelnej względem tonacji
początkowej. Słychać w przebiegu nawiązania do innej twórczości
kompozytora, np. przewijają się motywy z Opery Alcyna.
53 Fireworks Music Pochodzące z nurtu muzyki plenerowej dzieło, które uświetniło
zawarcie pokoju w Akwizgranie po wojnie o sukcesję austriacką,
którą to uroczystość uświetniał pokaz sztucznych ognii. Utwór
posiada obsadę wyłącznie dętą.

54 Zadok the Priest, Anthem Hymn koronacyjny utrzymany w tonacji D-dur skomponowany z
koronacyjny okazji koronacji angielskiego króla Jerzego II Augusta z dynastii
 Welfickiej i do dzisiaj wybrzmiewający podczas brytyjskich
koronacji. Przeznaczony na chór, instrumenty dęte i smyczkowe
oraz organy. Utwór ma charakter hymniczny, jest podniosły i
dostojny.
Christoph Willibald GLUCK
55 Orfeusz i Eurydyka, opera Opera w 3 aktach opowiadająca mit o Orfeuszu, jednak z
zakończeniem zmienionym na szczęśliwe. Muzyka odzwierciedla
reformatorską ideę kompozytoraodbiega od szkoły neapolitańskiej,
rezygnuje z arii da capo, ubogaca recytatywy, zwiększa się rola
chóru i orkiestry. Dzieło ma charakter głębokiego dramatyzmu,
widać wiraźne związki i zależność od libretta.
Joseph HAYDN
56 Symfonia nr 45, fis-moll Jedna z wczesnych symfonii kompozytora. Wyróżnia się ona dość
„Pożegnalna” jeszcze wtedy nietypową tonacją fis-moll oraz burzliwym,
dramatycznym, utrzymanym w ciemnym kolorycie tematem I.
Podtytuł nawiązuje do życia muzycznego na dworze księcia
Esterhazy’ego – kiedy książę zwlekał z udzieleniem swoim
instrumentalistom urlopu, kompozytor w osobliwy sposób wskazał
na to niedopatrzenie w przebiegu utworu – Pierwsze trzy części
przebiegają w zgodzie z klasycznym schematem, natomiast I część,
z początku utrzymana w tempie Presto przekształca się w posępne
Adagio, podczas którego muzycy, poczynając od drugiego
waltornisty zaczynają opuszczać swoje pulpity...
57 Symfonia nr 103 Es-dur, Przedostatnia symfonia Haydna. Tutuł znajduje swoje
„Z werblem kotłów” odzwierciedlenie już w pierwszych taktach I cz., gdzie słychać
werbel kotłów w dynamice piano, po którym następuje gradacyjnie
rozwijająca się melodia w fagocie oraz wiolonczeli i kontrabasie. II
cz. Stanowi cykl wariacji. III to menuet nawiązujący do melodii z
Mozartowskiego „Uprowadzenia z seraju”. W finałowym Allegro
con spirito oba tematy wprowadzone są jednocześnie.
58 Kwartet smyczkowy d- Jeden z kwartetów smyczkowych Haydna utrzymany w tonacji d-
moll, „Kwintowy” op76, moll. Rozpoczyna się charakterystycznym tematem, który odnosi
nr 2 się do tytułu i oparty jest na motywie opadającej kwinty,który to
motyw kondensuje równie całą część pierwszą.
59 Stworzenie świata, Oratorium do tekstu angielskiego poety Thpmasa Lidleya, na
oratorium podstawie „Raju utraconego” Johna Miltona w przekładzie na język
niemiecki. Dzieło składa się z trzech części przedstawiających samo
stworzenie świata oraz życie w raju. Zwyczajowa rola testo została
podzielona i powierzona trzem archaniołom, którym towarzyszą
Adam i Ewa oraz chór. Zwraca uwagę ilustracycny charakter
orkiestry podczas dzieła stworzenia – np. przedstawienia pogody,
wschodu słońca, śpiewu ptaków czy odgłosu zwierząt. Efektowny
moment to przypadający na słowach „i stało się światło” akord C-
dur.
Wolfgang Amadeusz MOZART
60 XL Symfonia g-moll, KV To jedna z dwóch (obok XXV również g-moll) molowych symfonii
550 kompozytora. Rozpoczyna się burzliwym, żywiołowym tematem I
opartym na opadającym motywie repetycyjnym przy skoku 6>, a
więc nawiązujący do retorycznego exclamatio, czy też despensus
lub suspiratio. Utwór ma 4 części.

61 XLI Symfonia C-dur, KV Tytuł symfonii nadał symfonii londyński skrzypek i organizator
551, „Jowiszowa” życia muzycznego – J.P.Salomon, chcąc wyrazić jasny,
zdecydowany, zwycięski charakter utworyu. Temat pierwszy
 rozpoczyna się motywem złożonym z ćwierćnut i triol,
zaprezentowanym tutti, a następnie dopełnionym motywem
pubnktowanym przez sekcję smyczkową.Rytm punktowany
słyszalny jest w dalszym rozwoju tematu. IV część, finał odznacza
się fakturą polifonicznaą.
62 XX Koncert fortepianowy Jeden z dwóch (Obok XX d-moll) koncertów fortepianowych
c-moll, KV 491 kompozytora utrzymanych w tonacji molowej. Klasyczny koncert
trzyczęściowy. Bogate brzmienie instrumentów dętych, dopełnia
bogata obsada – wykorzystano zarówno klarnety jak i oboje. I temat
wprowadzony unisono, w dynamice piano, zastosowanie zkaków
chromatycznych daje wrażenie niejednoznaczności tonacji, która
jednak zostaje potwierdzona w ostatnim zwrocie kadencyjnym
tematu jako c-moll.
63 Kwartet smyczkowy C- Jeden z kwartetów smyczkowych Mozarta, utrzymany w tonacji C-
dur, „Dysonansowy”, KV dur i zadedykowany J.Haydnowi. Śwój tytuł zawdzięcza utwór
465 początkowemu Adagio, którego początkowe współbrzmienia
odznaczają się dysonansowością, wynikającą z zastosowania
znaków chromatycznych oraz bliskich, często sekundowych
odległości między partiami instrumentów w przebiegu jak i
przestrzeni wertykalnej utwory.
64 Don Giovanni, opera Opera, a właściwie dramma giocoso Mozarta skomponowany do
libretta Lorenza da Ponte, inspirowanego sztuką Moliera, który z
kolei opierał się na dramacie Gabriela Tellez’a. Utwór powstał na
zamówienie Opery Praskiej. Tytułowy bohater to słynny
uwodziciel, prowadzący rozpustne życie, które staje się przyczyną
jego klęski. Zaskakuje niezwykła koncepcja dramatyczna utworu.
Akcja sceniczna bogata jest zarówno w sceny lekkie, wesołe i
komiczne jak i pełne tragizmu i grozy.
65 Czarodziejski flet, opera Jedna z ostatnich oper kompozytora pisana ukończona w 1791 r. w
Wiedniu równocześnie z „Requiem” i „Łaskawością Tytusa’. Akcja
rozgrywa się w fantastycznej krainie Królowej Nocy i przekazuje
treści etyczne i moralizatorkie. W operze doszukać się można
symboliki wolnomularskiej(np.tonacja zasadnicza Es-dur, motyw
równości). Ważną rolę odgrywają flet i dzwonki, które realizują
motywy przypominające i mają określoną symbolikę. Występują
postaci alegoryczne, które symbolizowane są przez konkrertne
instumenty oraz takie które posiadają cechy nadludzkie, np.
Papageno. Widoczna w dziele jest symbolika liczby 3. Kompozycja
wykazuje niezwykły zamysł harmoniczny i kompozytorski. Poprzez
dokładną i przemyślaną charakterystykę postaci, symbolikę i zamysł
i odniesienia formalne nosi cechy dramatyczne.
66 Requiem d-moll, KV 626 Ostatnie, nioedokończone, powstałe w 1791 r. dzieło Mozarta,
dopracowane przez jego znajomych kompozytorów – rękopis
samego Mozarta urywa się po 8 taktach „Lacrimosy”. Same
przyczyna powstania jak i osoba zleceniodawcy owiana jest
legendą. Sam kompozytor pisał requiem, już będąc chory, w
przekonananiu o własnej śmierci, pracując równocześnie na
ukończeniem „Czarodziejskiego fletu” i „Łaskawości Tytusa”.
Dzieło odznacza się niezwykłą ekspresją i zamysłem
harmonicznynm, jak i kompozytorskikm.