Opera – zapamiętaj!

I. Camerata florencka - to grupa kompozytorów, poetów i innych artystów, która postanowiła wskrzesić
dramat starogrecki, stąd:
1. Zanegowała polifonię (m.in.za utrudnianie zrozumienia tekstu) a wprowadziła monodię
akomponiowaną
2. Podkreślali jedność słowa i muzyki z dominującą rolą tekstu przez to rytm melodii wzorowali na
słowie (śpiewak mógł dowolnie interpretować)
3. Jako tematykę wybierali mity starogreckie
4. Kompozytorzy: Jacopo Peri, Giulio Caccini

II. Rzym – opera pod patronatem papieża, stąd:

1. Tematyka religijna
2. Przepych widowiska służący pokazywaniu uczuć
3. Kunsztowne, rozbudowane chóry
4. Zastąpienie recytatywu ariami – rozpoczyna się popis wokalny
5. Wprowadzenie elementów commedii dell’arte (zapamiętaj, co było jej istotą)
6. Kompozytor: Stefano Landi

III. Wenecja – ogromne znaczenie otwarcia pierwszego publicznego teatru operowego, stąd:
1. Pojawienie się sezonów operowych, impresaria
2. Widowiskowość przedstawień
3. Ogromna rola śpiewaków, szczególnie ulubionych przez Włochów kastratów
4. Uaktualnienie tematyki, bądź skupienie na wątkach historycznych znanych widzom
5. Narodziny bel canto, czyli pięknego śpiewu – ceniono niezwykłe możliwości techniczne i wyrazowe
śpiewaków
6. Aria da capo – często z koncertującą trąbką (ograniczenie recytatywu, partii chóralnych i
instrumentalnych – i tak wszyscy pragnęli popisu solistów)
7. Kompozytorzy: Claudio Monteverdi, Francesco Cavalli (który odkrył potęgę scen obłędu dla
potrzeb opery – jako okazję dla śpiewu z gwałtownymi kontarstami )

IV. Neapol – ówczesne centrum muzyczne Europy; Pierwsze na świecie Konserwatorium Muzyczne
kształciło wielu zawodowych muzyków. To tutaj opera stała się poważnym, umoralniającym
dramatem podporządkowanym popisowi wokalnemu. Cechy opery neapolitańskiej:
1. bel canto (piękny śpiew) – pierwszoplanowe znaczenie miała tu kantylena z wirtuozowską koloraturą
- wyraźny podział na recytatywy i arie;
~ recytatywy służyły akcji scenicznej (secco – tylko z b.c. i accompagnato – z orkiestrą)
~ aria pozwalała wyśpiewać swoje uczucia, była główną formą popisu występującą w
różnych rodzajach: - trzyczęściowa da capo – ABA; z instrumentami koncertującymi;
koloraturowa - di bravura – nastawiona na popis wokalny
2. 5 aktowa budowa z uwerturą włoską – tzw sinfonią o układzie trzyczęściowym:
szybka – wolna – szybka;
3. formalny podział na operę seria i buffa; pierwsza opera buffa - La serva padrona Pergolesiego;
4. cechy opery buffa:
~ komiczny charakter, a w treści związek z codziennością
~ wyraziste, charakterystyczne postacie
~ stosowanie wielu powtórzeń dźwięków, krótkie motywy, duże skoki; szybka recytacja tekstu
~ arie koloraturowe (często ze źródłem w pieśniach ludowych)
~ liczne „zatrzymania” akcji
~ duże znaczenie partii zespołowych
~ głównie 2 – aktowa budowa

A.Scarlatti – recitativo accompagnato

5. Do przedstawicieli opery neapolitańskiej należą:
 w I generacji – Alessandro Scarlatti
 w II generacji – Giovanni Battista Pergolesi, Niccolo Piccini, Domenico Cimarosa

V. Opera francuska – to jedyna opera w tym czasie, która oparła się wpływom włoskim.
1. Na oblicze opery francuskiej wpływ miało kilka czynników:
- upodobania króla
- dramaty Francuzi nade wszystko cenili piękno tekstu;
- ballet de cour – balet dworski z końca XVI i XVII wieku;
2. Twórca – Jean Baptiste Lully (założył orkiestrę ze stałych muzyków, współpracował z Molierem,
stworzył tragedię muzyczną). Otrzymał tytuł Nadintendenta Muzyki Królewskiej, co uczyniło go
najważniejszym i najbardziej wpływowym muzykiem we Francji.
3. Cechy tragedii muzycznej:
- synteza dramatu, muzyki, tańca i dekoracji - rodzaj francuskiego show operowego
- przepych i rozmach inscenizacyjny
- libretto najczęściej oparte na mitologii (czasem z elementami historycznymi)
- 5-aktowa budowa poprzedzona uwerturą i prologiem skierowanym do króla
- przedstawienie otwierała uwertura tzw. francuska - 3-częściowa:
• wolna (często oparta na rytmie punktowanym) • szybka (fugowana) • wolna
- w dalszym przebiegu wiodącą rolę odgrywał recytatyw, air de cour – arioso podporządkowane akcji
scenicznej; ogromne chóry; rozbudowane sceny baletowe kończące poszczególne akty, o niewielkim
związku z akcją;
- Lully był artystą – planetą krążącą wokół Króla – Słońca, mistrzem muzyki ozdobnej o wielkiej
formie, zarówno na scenie, jak i w kościele. W dziedzinie muzyki tanecznej był wzorem również poza
granicami Francji.
- Wystawienie w Paryżu La serva Padrona w 1752 wywołało spór pomiędzy buffonistami - zwolennikami
muzyki włoskiej (komicznej), a antybuffonistami, opowiadającymi się za sztywną i dostojną operą
francuską Lully'ego i Rameau.( (tragédie lyrique). Francuzi opowiedzieli się po stronie tragedii.

VI. Opera angielska – twórczość Henry Purcella (Dydona i Eneasz), później działalność J.Fr. Haendla
(opera w stylu neapolitańskim)