Morfema ng Wikang

Filipino
MORFEMA

Pinakamaliit na yunit ng salita na

nagtataglay ng kahulugan.

Hindi na maaring bawasan

sapagkat mawawala ang kahulugan
nito.
MORFEMA

Morfemang Salitang-ugat

Morfemang Panlapi
Morfemang binubuo ng
isang fonema
Morfemang Salitang-ugat
Payak na mga salita.
Malayang morfema

Lakad Aral
Bahay Ganda
Kulay Laro
Morfemang Panlapi
Dinurugtong sa mga payak na salita

Di-Malayang morfema

Ka-, Um-, -um-, -in-, -in, -an, atbp.

Panlapi
Panlaping dinurugtong sa unahan
Unlapi
ng isang salita.

Panlaping dinurugtong sa gitna

Gitlapi
ng isang salita.
Panlaping dinurugtong sa
Hulapi
hulihan ng isang salita.
Unlapi

Um- Umakyat, umalis, umiyak,

uminom, atbp

Kasama, kalaro,
Ka-
kaklase, atbp.
Gitlapi

-um- Kumuha, lumayo, bumuhos,

tumakas, atbp.

-in- Kinuha, linayo, binuhos,

tinakas, atbp.
Hulapi
Bantayan, balutan,
-an
damuhan, pasahan.

Yakapin, pansinin, balutin,

-in
lituhin,
Morfemang binubuo ng isang fonema

Laging dinurugtong ang fonemang ito

sa hulihan ng isang salita

Ito ang fonemang /a/.

Morfemang binubuo ng isang fonema
Doktor Doktora
Mayor Mayora

Abogado Abogada
 Pagbabagong
Morfofonemiko
Pagbabagong Morfofonemiko

Pagbabago ng anyo ng morfema

dahil sa kaligiran nito
Pagbabagong Morfofonemiko
Asimilasyon
Pagpapalit ng fonema
Pagkakaltas
Metatesis
Paglilipat ng diin
Asimilasyon

Kapag naasimila ang tunog ng isang

fonema.

Pang- + linis = Panglinis

Panlinis
 Pang Pam Pan
a, e, i, o, u b, p d, l, r, s, t
k, g, h, j, k, n,
ng, w, y
Asimilasyon
Pang- + hawak = Panghawak

Pang- + dilig = Pangdilig = Pandilig

Pang- + pito = Pangpito = Pampito

 Asimilasyon Ganap
pista, tinda

Nang + pista = Nangpista = Nampista = Namista

Pang + tinda = Pangtinda = Pantinda = Paninda

Pagpapalit Fonema
And /d/ ay nagiging /r/ kapag
napapagitnaan ng dalawang patinig

Lakad + -an = Lakadan

Lakaran
Pagpapalit Fonema
Lipad + -in = Lipadin
Liparin
Dagat + Ka- -an = Kadagatan
Karagatan
Dugo + Ka- = Kadugo
Karugo
Pagpapalit Fonema

And /o/ ay nagiging /u/

kapag nilalagyan ng hulapi

Tao + -an = Taohan

Tauhan
Pagpapalit Fonema

Damo + -an = Damohan = Damuhan

Bato + -in = Batohin = Batuhin

Pagkakaltas ng Fonema
Kapag nilalagyan ng hulapi ang salitang
ugat ay may nawawalang fonema sa loob
ng salitang ugat.

Dama + -in = Damahin

Damhin
Pagkakaltas ng Fonema

Takip + -an = Takipan = Takpan

Lagay + -an = Lagayan = Lagyan

Paglilipat Diin

Nalilipat ang diin ng isang

salita kapag nilalapian

Luto + -an = Lutoan

Lutuan
Paglilipat Diin

Sáma + -an = Samáhan o Samahán

Súlat + -an = Sulátan

Metatesis
Nagpapalitan ng fonema sa loob ng salita
kapag nilalapian.

May nagaganap ding pagkakaltas sa iilang

salita

Luto + -in- = Linuto

Niluto
Metatesis

Tanim + -an = Taniman = Tamnan

Luto + -in- = Linuto = Linuto

GAWAIN
Panuto:
Analisahing mabuti ang mga sumusunod
na salita. Hatiin ang mga ito sa morfema.
Tukuyin muna ang salitang-ugat at una
itong isulat kasunod ang iba pang
morfema. Tukuyin din kung anong uri ng
pagbabagong morfofonemiko ang makikita
sa salita ang kung anong uri ng diin ito.
Halimbawa:
1. Kabahayan
Salitang- Pagbabagong
Salita Panlapi Uri ng Diin
ugat Morfofonemiko

Kabahayan Bahay Ka-, -an Paglilipat Mabilis

Diin
1.
Marunong
2.
Inihagis
3.
Pamulot
4.
Lumapot
5.
Sinandalan
6.
Namutla
7.
Maralita
8.
Kapatiran
9.
Nilagdaan
10.
Katauhan
11.
Magkasintahan
12.
Pampasaya
13.
Pamayanan
14.
Karahasan
15.
Nilampaso
16.
Nagniyakapan
17.
Bumuo
18.
Kabuhayan
19.
Ginamitan
20.
Sandaigdigan