3.

3 กำลังและพลังงานฟ้า
กำลังไฟฟ้ า(Electric Power) 

หมายถึง การป้ อนแรงดันไฟฟ้าเข้ าไปในโหลด เพือ่

ทำให้ เกิดพลังงานในรู ปต่ าง ๆ เช่ น พลังงานกล
พลังงานแสงสว่ าง พลังงานความร้ อน เป็ นต้ น
ใช้ สัญลักษณ์ P
1
 กำลังไฟฟ้า  หมายถึง พลังงานไฟฟ้ าที่นำไปใช้งาน ในเวลา 1 วินาที
มีหน่วยเป็ น จูลต่อวินาที หรื อ วัตต์ (w )   
P = กำลังไฟฟ้า (วัตต์ )
V = แรงดันไฟฟ้า (โวลท์ )
I = กระแสไฟฟ้า (แอมแปร์ )

มีสูตรคำนวณดังนี้
P=VxI
หรือการคำนวณหากำลังไฟฟ้ า
ได้ จากความสั มพันธ์ ระหว่ างพลังงานไฟฟ้ าทีถ่ ูกใช้ ไปในเวลา 1 วินาที  ดังนี้
 กำลังไฟฟ้ า (P)  ( วัตต์ )  = พลังงานไฟฟ้ าที่ใช้(W) (จูล) 
เวลาที่ใช้(t) (วินาที)  P = w /t
      หรื อ  พลังงานไฟฟ้ า (W) (จูล )   =  กำลังไฟฟ้ า (P) (วัตต์ ) X เวลา (t) (วินาที )

w = Pt 2
 พลังงานไฟฟ้าและกำลังไฟฟ้า
Combining P = IV
with Ohm’s law!

P  IV 2
 V
 V  P  IV  I R 
2

I
 R R

3
 สูตรที่ใช้ในการคำนวณ
สูตรที่ 1
 
  P = กำลังไฟฟ้า มีหน่วยเป็ น
วัตต์ (W)
w = พลังงานไฟฟ้า มีหน่วย
เป็ นจูล (่J)
t = เวลา มีหน่วยเป็ นวินาที
(s)
ตัวอย่างที่ 1
ตูเ้ ย็นหลังหนึ่งใช้พลังงานไฟฟ้าไป 1,500 จูล
ในเวลา 10 วินาที ตูเ้ ย็นหลังนี้มีกำลังไฟฟ้าเท่าไร

วิธีทำ จากสูตร

แทนค่าจะได้

P = 150 วัตต์
ตอบ ตูเ้ ย็นหลังนี้มีกำลังไฟฟ้า 150 วัตต์
 สูตรที่ 2
  I = กระแสไฟฟ้า มี
หน่วยเป็ นแอมแปร์
(A)
V = ความต่างศักย์
ไฟฟ้า มีหน่วยเป็ นโวลต์
(V)
P = กำลังไฟฟ้า มี
หน่วยเป็ นวัตต์ (W)
ตัวอย่างที่ 2
กระแสไฟฟ้าไหลผ่านเข้าตูเ้ ย็น 1.5 แอมแปร์ เมื่อต่อเข้ากับ
ความต่างศักย์ 220 โวลต์ ตูเ้ ย็นหลังนี้จะใช้กำลังไฟฟ้าเท่าไร?
วิธีทำ จากสูตร

แทนค่าจะได้
               P = 220 x 1.5 = 330 w
                           
ตอบ ตูเ้ ย็นหลังนี้จะใช้กำลังไฟฟ้า 330 วัตต์
สูตรที่ 3

R = ความต้านทานไฟฟ้า
มีหน่วยเป็ นโอห์ม ( )
V = ความต่างศักย์ไฟฟ้า
มีหน่วยเป็ นโวลต์ (V)
P = กำลังไฟฟ้า มีหน่วย
เป็ นวัตต์ (W)
 ตัวอย่างที่ 3
หลอดไฟฟ้าหลอดหนึ่งมีความต้านทาน 100 โอห์ม เมื่อนำมาต่อ
กับความต่างศักย์ 110 โวลต์ หลอดไฟฟ้านี้ใช้กำลังไฟฟ้าเท่าไร ?

วิธีทำ จากสูตร

แทนค่าจะได้

P= 121 w
        
  ตอบ หลอดไฟฟ้านี้ใช้กำลังไฟฟ้า 121 w
สูตรที่ 4
I = กระแสไฟฟ้า มีหน่วยเป็ น
แอมแปร์ (A)
R = ความต้านทานไฟฟ้า มี
หน่วยเป็ นโอห์ม ( )
P = กำลังไฟฟ้า มีหน่วยเป็ นวัตต์
(W)
ตัวอย่างที่ 4
หลอดไฟฟ้าหลอดหนึ่งมีความต้านทาน 200 โอห์ม เมื่อนำมา
ต่อกับความต่างศักย์ 220 โวลต์ หลอดไฟฟ้านี้ใช้กำลังไฟฟ้า
เท่าไร ?
วิธีทำ จากสูตร

แทนค่าจะได้

P = 242 วัตต์

ตอบ หลอดไฟฟ้านี้ใช้กำลังไฟฟ้า 242 วัตต์

 
 ตัวอย่ างที่ 5 รถไฟฟ้ ามีแหล่งจ่ ายไฟฟ้า 12 โวลท์ จ่ายกระแสให้ กบั
มอเตอร์ 10 แอมแปร์ จงคำนวณหากำลังไฟฟ้าทีเ่ กิดในมอเตอร์
วิธี
ทำ แรงดันไฟฟ้ า(V) = 12 โวลท์
กระแสไฟฟ้ า(I) = 10 แอมแปร์
กำลังไฟฟ้ า (P) = ? วัตต์
สู ตร P = V x I
แทนค่ า P = 12 โวลท์ x 10 แอมแปร์

= 120 วัตต์
แบบฝึ กหัดที่ 1 วัดกระแสไฟฟ้ าที่ไหลผ่านตูเ้ ย็นเครื่ องหนึ่งได้ 1.5
แอมแปร์ เมื่อตูเ้ ย็นต่อกับความต่างศักย์ 220โวลต์ ตูเ้ ย็นนี้ ใช้กำลังไฟฟ้ า
เท่าใด
วิธีคดิ กระแสไฟฟ้ า 1.5 แอมแปร์
ความต่างศักย์ 220 โวลต์
ตูเ้ ย็นนี้ใช้กำลังไฟฟ้ า = ?
จากสูตร P = IV
แทนค่า P = (1.5 ) (220)
ตอบ ตูเ้ ย็นนี้ใช้กำลังไฟฟ้ า = 330 วัตต์
13
แบบฝึ กหัดที่ 2 วิทยุเครื่องหนึ่ งใช้แบตเตอร์รี่ที่มีความต่างศักย์ 6 โวลต์
และวิทยุเครื่องนี้ ใช้กำลังไฟฟ้า 3 วัตต์ กระแสไฟฟ้าทั้งหมดที่ไหลผ่านวงจรของ
วิทยุเป็ นเท่าใด
วิธีคิด ความต่างศักย์ 6 โวลต์
วิทยุเครื่องนี้ ใช้กำลังไฟฟ้ า 3 วัตต์
กระแสไฟฟ้ าทั้งหมดที่ไหลผ่านวงจรของวิทยุ
จากสูตร P = IV

แทนค่า 3 = I(6)
I = 0.5 แอมแปร์

14
แบบฝึ กหัดที่ 3 เตารีดเครื่องหนึ่งเมื่อเปิ ดทิ้งไว้นาน 1 นาที จะสิ้น
เปลืองพลังงานไฟฟ้า 45 กิโลจูล จงหากำลังไฟฟ้าของเตารีดเครื่องนี้
วิธีคิด เวลา 1 นาที
พลังงานไฟฟ้า 45 กิโลจูล
กำลังไฟฟ้าของเตารีด
w
จากสูตร P =
t
แทนค่า P =

= 750 วัตต์

ตอบ กำลังไฟฟ้าของเตารีด = 750 วัตต์ 15

แบบฝึ กหัดที่ 4 หลอดไฟดวงหนึ่งไส้หลอดมีความต้านทาน
25 โอห์ม ถ้าผ่านกระแสไฟฟ้า 2 แอมแปร์ เข้าไปในหลอดนี้
จงหากำลังไฟฟ้าของหลอด
วิธีคิด ความต้านทาน 25 โอห์ม
กระแสไฟฟ้า 2 แอมแปร์
กำลังไฟฟ้าของหลอด = ?

จากสูตร P = I²R
แทนค่า P = (2)²(25)
= 100 วัตต์

ตอบ หลอดนี้ มีกำลังไฟฟ้าของหลอด = 100 วัตต์ 16

แบบฝึ กหัดที่ 5 หลอดไฟดวงหนึ่งมีตวั เลขกำกับไว้ว่า 24 w
12 V ความต้านทานของหลอดไฟนี้จะเป็ นเท่าไร
วิธีคิด P = 24 w
V = 12 V
ความต้านทานของหลอดไฟ
2
= ?
v
จากสูตร P =
t
2
แทนค่า 24 =
( 12 )
R

 R = 6 โอห์ม

ตอบ ความต้านทานของหลอดไฟนี้ 6 โอห์ม 17

แบบฝึ กหัดที่ 6 ในการรีดกางเกงยีนส์ตวั หนึ่ง โดยใช้เตารีดขนาด 750
วัตต์ ปรากฏว่าต้องใช้เวลา 10 นาที จึงจะรีดเสร็จ จงหาพลังงานไฟฟ้า
ที่ส้ นเปลื
ิ องไปเนื่องจากการใช้เตารีดในเวลาดังกล่าว
วิธีคิด P = 750
t = 10 นาที
พลังงานไฟฟ้าที่ส้ ินเปลืองไป = ?
จากสูตร w= Pt
แทนค่า w = (750) (10×60)
= 450,000 จูล
= 450 กิโลจูล
ตอบ พลังงานไฟฟ้าที่ส้ ินเปลืองไป = 450 กิโลจูล
18
แบบฝึ กหัดที่ 7 เตารีดเครื่องหนึ่งมีตวั เลขกำกับไว้ว่า 5 A
220 V ถ้านำเตารีดนี้ไปใช้กบั ไฟบ้านเป็ นเวลา 1 นาที จะ
สิ้นเปลืองพลังงานไฟฟ้าเท่าใด
วิธีคิด I = 5A
V = 220 V

จะสิ้นเปลืองพลังงานไฟฟ้า = ?
จากสูตร w = IVt
แทนค่า w = (5) (220) (1×60)
= 66,000 จูล
= 66 กิโลจูล

ตอบ จะสิ้นเปลืองพลังงานไฟฟ้า = 66 กิโลจูล 19

แบบฝึ กหัดที่ 8 ลวดเส้นหนึ่งมีความต้านทาน 10 โอห์ม เมื่อผ่าน
กระแสไฟฟ้าขนาด 2 แอมแปร์ เข้าไปเป็ นเวลานาน 30 วินาที จงหา
พลังงานความร้อนที่เกิดในลวดนี้
วิธีคิด ความต้านทาน 10 โอห์ม
กระแสไฟฟ้าขนาด 2 แอมแปร์
พลังงาน = ?
พลังงานความร้อนที่เกิด = พลังงานไฟฟ้ าที่ใช้ไป
นัน่ คือ w = I2Rt
= (2)2(10) (30)
= 1,200 จูล

ตอบ พลังงานความร้อนที่เกิดในลวดนี้ 1,200

แบบฝึ กหัดที่ 9 หลอดไฟดวงหนึ่งไส้หลอดมีความต้านทาน 4 โอห์ม ถ้า
นำหลอดนี้ไปต่อกับไฟบ้านเป็ นเวลา 20 วินาที จะสิ้นเปลืองพลังงานไฟฟ้า
ไปเท่าใด
วิธีคิด ความต้านทาน 4 โอห์ม
เวลา 20 วินาที
จะสิ้นเปลืองพลังงานไฟฟ้า
v2 t
จากสูตร w =
R
แทนค่า w =
= 242,000 จูล
= 242 กิโลจูล
จะสิ้นเปลืองพลังงานไฟฟ้าไป = 242 กิโลจูล
ตอบ จะสิ้

21
แบบฝึ กหัดที่ 10 หม้อหุงข้าวใบหนึ่งขนาด 600 วัตต์ เมื่อต่อแหล่งกำเนิด ไฟฟ้า 220
โวลต์ จงหา ก.กระแสไฟฟ้าที่ผ่านหม้อหุงข้าว ข.ความต้านทานของหม้อหุงข้าว
ค.พลังงานไฟฟ้าที่ใช้ไปเพื่อหุงข้าวเป็ นเวลา 0.5 ชั ่วโมง
วิธีคิด ก. จากสูตร P = IV
แทนค่า 600 = I (220)
I = 2.73 แอมแปร์
ข. จากสูตร P = v2
R
แทนค่า 600  = 2
( 220 )
R = 80.67 โอห์ม R

ค.จากสูตรw = Pt
แทนค่า w = (600)(0.5×60×60)
= 1.08×106 จูล

22
 พลังงานไฟฟ้า
หมายถึง พลังงานทีใ่ ช้ หรือสร้ างจาก กำลังไฟฟ้ า โดยมีความสั มพันธ์
กับเวลา มีหน่ วยเป็ นจูล (J)
ใช้ สัญลักษณ์ W
มีสูตรคำนวณดังนี้ W=Pxt
โดย.... W = พลังงานไฟฟ้า (ยูนิต)
P = กำลังไฟฟ้า (วัตต์ )
t = เวลา (ชั่วโมง)
 การคำนวณค่าพลังงานไฟฟ้ า

การคิดค่ าพลังงานไฟฟ้ า เป็ นหน่ วย กิโลวัตต์ ต่อชั่วโมง (KW-h) หรือ ยูนิต

สูตรการคำนวณหาพลังงานไฟฟ้ า

พลังงานไฟฟ้ า (กิโลวัตต์-ชัว่ โมงหรือหน่วย) = กำลังไฟฟ้ า (กิโลวัตต์) x เวลา (ชัว่ โมง)

การคำนวณหาจำนวนยูนิต
จำนวนยูนิต (หน่วย) = จำนวนวัตต์ X ชั ่วโมง
1000
การคำนวณหาเงินค่าไฟฟ้า
ค่าไฟฟ้า = จำนวนยูนิต X อัตราค่าไฟฟ้าต่อหน่วย
24
ตัวอย่ างที่ 5 บ้ านนาย ก. ใช้ กำลังไฟฟ้ า 450 วัตต์ ในเวลา 13 ชั่วโมง
จงคำนวณหา พลังงานไฟฟ้ าทีใ่ ช้ และคิดค่ าพลังงานไฟฟ้ า ถ้ า

วิธีทำ พลักำลั
งงานไฟฟา
งไฟฟ้ า 1(P)
ยูนิต=คิด450
เป็ นเงิวันตต์5 บาท
คิดเป็ นกิโลวัตตต์ = 0.45 กิโลวัตต์
เวลาในการใช้ งาน(t) = 13 ชั่วโมง
สูตร W = P x t
แทนค่า W = 0.45 กิโลวัตต์ x 13 ชั่วโมง
= 5.85 ยูนิต
คิดเป็ นเงิน = 5.85 ยูนิต x 5 บาท
= 29.25 บาท
 การจ่ายเงินค่าไฟฟ้า
1. ค่าไฟฟ้า = จำนวนยูนิต X อัตราค่าไฟฟ้าต่อหน่วย
2. ค่าไฟฟ้าผันแปร ( Ft )
ค่า Ft มีค่าไม่แน่นอน ขึ้นอยูก่ บั ปั จจัยหลายอย่าง ซึ่งทางการไฟฟ้าจะแจ้ง
ให้ทราบในใบเสร็จแต่ละเดือน
3. ภาษีมูลค่าเพิ่ม
ค่าภาษีมูลค่าเพิ่ม ผูใ้ ช้ไฟฟ้าจะต้องเสียภาษีมูลค่าเพิ่มอีก 7%
เตรียมตัวคิดเงินค่าไฟฟ้ า........ 27
 การคำนวณค่าไฟฟ้า
มีวิธีการดังนี้
1. สำรวจเครื่องใช้ไฟฟ้ าในบ้าน

2. หา P ทั้งหมด / วัน / เดือน โดยลงท้ายด้วย ยน

ให้เอา 30 คูณ/ลงท้ายด้วยคม เอา 31 คูณ ถ้าไม่ระบุ
เดือน เอา 30 คูณ / เดือนกุมภาพันธ์เอา 28 คูณ

3. รวม P ทั้งหมด / วัน

 การคำนวณค่าไฟฟ้า (ต่อ)
4. คิด P ต่อ เดือน
5. หาหน่วย (Unit) โดยเอา 1000 หาร

6. คิดราคาค่าไฟ
7. คิดราคาค่า Ft ( ค่า Ft คือ ค่าไฟฟ้าผันแปรจาก
การแลกเปลี่ยนค่าเงินดอลลาร์ที่นำไปซื้อเชื้อเพลิงล่วงหน้า)
8. คิดภาษี 7% หรือ 10%
ตัวอย่าง บ้านหลังหนึ่งใช้หลอดไฟฟ้าขนาด 40
วัตต์ จำนวน 5 ดวง ตูเ้ ย็น 65 วัตต์
โทรทัศน์สี 155 วัตต์ หม้อหุงข้าวไฟฟ้า
400 วัตต์ ถ้าใช้พร้อมกันนาน 5 ชั ่วโมง จะ
เสียค่าไฟฟ้าเท่าไร ถ้าค่าไฟหน่วยละ 1.50
บาท ?
วิธีทำ
กำลังไฟฟ้าจากการใช้หลอดไฟฟ้า = 40 x 5 = 200 วัตต์
รวมกำลังไฟฟ้าของเครื่องใช้ท้งั หมด = 200 + 65 + 155 +
400
= 820 วัตต์

จากสูตร

แทนค่า

พลังงานไฟฟ้า (ยูนิต)= 4.1 หน่วย

 ค่าไฟฟ้าหน่วยละ 1.50 บาท
ดังนั้น
จะเสียค่าไฟฟ้า = 4.1 x 1.50 =
6.15 บาท
 
ตอบ เสียค่าไฟฟ้า 6.15 บาท
ตัวอย่าง
บ้านหลังหนึ่งใช้เครื่องใช้ไฟฟ้าต่อไปนี้ทุกวัน
หลอดไฟฟ้าขนาด 60 วัตต์ 3 หลอด เปิ ดวันละ
5 ชั ่วโมงทุกหลอด เตารีดไฟฟ้า 750 วัตต์ ใช้
วันละ 1 ชั ่วโมง โทรทัศน์ 180 วัตต์ เปิ ดวันละ
4 ชั ่วโมง ในเดือนมีนาคม จะเสียเงินค่าไฟฟ้า
เท่าไร ถ้าค่าไฟฟ้าหน่วยละ 1.50 บาท ?
พลังงานไฟฟ้าที่เตารีดใช้
 
 
= 0.75 หน่วย

พลังงานไฟฟ้าที่โทรทัศน์ใช้

=0.72 หน่วย
 
รวมจำนวนหน่วยของพลังงานไฟฟ้าที่ใช้ใน 1 วัน
= 0.9 + 0.75 + 0.72 = 2.37 หน่วย

รวมหน่วยของพลังงานไฟฟ้าที่ใช้ในเดือนมีนาคม
= 2.37 x 31 = 73.47 หน่วย

ค่าไฟฟ้าหน่วยละ 1.50 บาท

ดังนั้น จะเสียค่าไฟฟ้า = 73.47 x 1.50 = 110.20
บาท
 
ตอบ เสียค่าไฟฟ้า 110.20 บาท
แบบฝึ กหัด
5. บ้านหลังหนึ่งมีเครื่องใช้ไฟฟ้าดังนี้
1. มอเตอร์ปัม๊ น้ำ 1,140 วัตต์ ใช้งานวันละ 2 ชม./วัน
2. กาต้มน้ำร้อนขาด 750 วัตต์ ใช้งานวันละ 5 ชม./วัน
3. หม้อหุงข้าวไฟฟ้า 1,000 วัตต์ ใช้งานวันละ 30
นาที/วัน
4. ตูเ้ ย็นขนาด 150 วัตต์ ใช้งานวันละ 15 ชม./วัน
5. โทรทัศน์ ขนาด 70 วัตต์ ใช้งานวันละ 5 ชม./วัน
ใน 1 เดือน(30 วัน) จะเสียค่าไฟฟ้าเท่าใด เมื่อ 1
ยูนิต เท่ากับ 1.75 บาท กำหนดค่า ft = 0.5/หน่วย
ภาษี 10%
วิธีทำ
หา P ทั้งหมด
มอเตอร์ปัม๊ น้ำ 1,140x2 = 2,280w / วัน
กาต้มน้ำร้อน 750x5 = 3,750w / วัน
หม้อหุงข้าวไฟฟ้า 1,000 x 0.5 = 500w /
วัน
ตูเ้ ย็น 150 x15 = 2,250w / วัน
โทรทัศน์ 70x 5 = 350w /วัน
 รวมกำลังไฟฟ้าทั้งหมด
2,280+
3,750+500+2,250+350 =
9,130 w/วัน
ทำเป็ น Unit
9,130 = 9.13 Unit /วัน
1,000
รวมหน่วยของพลังงานไฟฟ้าที่ใช้ใน 1 เดือน
9.13 x 30 = 273.90 Unit
ค่าไฟฟ้าหน่วยละ 1.75 บาท
273.90 x 1.75 = 479.33 บาท
คิดค่า Ft = 0.5/หน่วย
273.90 x 0.5 = 136.95 บาท
จะได้ 479.33 + 136.95 = 616.28 บาท
คิดภาษี 10%
616.28 x 10 = 61.63 บาท
100
ค่าไฟที่ตอ้ งจ่าย 616.28 + 61.63 = 677.91 บาท
 พลังงานไฟฟ้าที่ใช้ในชีวิตประจำวัน
E  VIt  PI  V(It ); J  Ws
1kWhr  (1000W )(3600s)  3,600,000J
พลังงานไฟฟ้ าทีเ่ ราซื้อในชีวติ ประจำวันจะมีหน่ วยเป็ น kWh หรือ กิโล
วัตต์ -ชั่วโมง.
ถ้ าเราใช้ ตู้ไมโครเวฟขนาด 1000 W เป็ นเวลา 1 ชั่วโมง นั่นคือเราใช้
พลังงานไฟฟ้ าเท่ ากับ 1 kWh
พลังงานไฟฟ้ าทีเ่ ก็บสะสมในแบตเตอรี่ มีหน่ วยเป็ น Ah หรือ แอมแปร์ -
ชั่วโมง เนื่องจากแรงดันไฟฟ้ าของแบตเตอรี่มคี ่ าค่ อนข้ างคงตัว .
42
ความสั มพันธ์ ของค่ าต่ างๆทางไฟฟ้า
44
45