SPORTSKO REKREATIVNI

TURIZAM
UVODNA RAZMATRANJA
 CILJEVI PREDMETA
 Cilj predmeta je definisati i objasniti
specifičnu prirodu SPORTSKO-
REKREATIVNOG turizma kao
SELEKTIVNOG OBLIKA TURIZMA
 DEFINISATI ODNOSE IZMEDJU
SPORTA I TURIZMA
 OBJASNITI KAKO SPORT MOZE BITI
POKRETAC RAZVOJA TURIZMA
NEKOG PROSTORA
 Metodi rada
• Interaktivna predavanja po unapred
definisanim temama.
• Prezentacija i analiza primera iz prakse.
• Aktivan individualni ili grupni rad
studenata pri rešavanju studija slučaja.
• Individualna izrada seminarskih radova.
• Usmena odbrana seminarskih radova.
• Diskusije.
• Pripreme za kolokvijum i ispit.
Metod ocenjivanja
 PREDISPITNE OBAVEZE:
 Prisustvo - 5 poena
 Aktivnost na vežbama - 10 poena
 Kolokvijum - 30 poena
 Seminarski rad - 10 poena
 Ukupno - 55

 Min. broj poena za izlazak na ispit

28
 ISPIT:
 45 poena

 UKUPNO: 100 poena

 Literatura

Plavša Jovan
Sportski turizam, sktipta
 Pojam turizma
"Turizam je skup odnosa i pojava nastalih
prilikom putovanja i boravka stranaca u
nekom mestu ukoliko taj boravak ne znači
stalno nastanjivanje i nije vezan za
sticanje zarade.“(Hunciker, Krapf, 1942)
RELACIJE SPORT / TURIZAM
VEZE IZMEĐU SPORTA I TURIZMA

Veza između sporta i turizma postoji od

samih početaka njihovog razvoja.
Koren povezanosti leži u motivima koji ljude
pokreću na bavljenje sportom, odnosno na
turistička putovanja.
Reč je o stalnoj želji čoveka za igrom,
kretanjem, promenom, razonodom
opuštanjem
 važnost uklanjanja negativnih posledica
savremenog načina života i rada.
Obe pojave, sport i turizam, pokrenute su
na temelju neekonomskih motiva
Po pravilu, ljudi ne polaze na turistička
putovanja niti se uključuju u sportsko-
rekreativne aktivnosti sa ekonomskim
motivima, u svrhu zarade. Oni to ne čine
zbog zadovoljavanja ekonomskih, nego
zdravstvenih, razonodnih i kulturnih
potreba (Marković, Mojzež, 1972).
SPORT I TURIZAM NEKADA
U prošlosti su sportska putovanja bila
isključivo vezana za posete velikim
sportskim dešavanjima, poput Olimpijskih
igara, Spartakijade i raznih takmičenja.
Kod takvih putovanja, turista je po pravilu
bio pasivni posmatrač.
Antička Grčka osnivač organizovanog i
planiranog sporta.
Sportista je tada bio ideal i u fizičkom i u
psihičkom smislu.
Antičke olimpijske igre, najveći grčki
sportski događaj, su jedan od najranijih
primera povezanosti sporta i turizma.
 Antička Olimpija
 Olimpijske igre starog doba održavane na Peloponezu privlačile su
takmičare, ali i posetioce-posmatrače (samo muškarci).
 Osim tih takmičenja u slavu Zevsa, održavane su i igre posvećene
Heri (samo za neudate devojke iz okoline Olimpije). Uz takmičenja
su održavane i druge priredbe.
 ‘Sportski objekti’: gimnasion sa tremom, za pripreme u trčanju i
pentatlonu; palestra sa unutrašnjim dvorištem i sobama (boks,
rvanje, pankration) i za sportsku ‘kozmetiku’ (premazivanje tela
maslinovim uljem i skidanje peskom); stadion dužine 192,28 m,
 za 35-40.000 ljudi (bez sedišta).
 Postojao i ‘hotel’ (Leonideon) za zvanične goste, sa 80 soba,
ukrašen sa jonskim i dorskim stubovima.
 SVETILISTA
 OBJEKTI ZA TAKMICENJE
 UGOSTITELJSKI OBJEKTI
 DISCIPLINE

Трчање, са опремом и без

Петобој (трчање, скок у даљ, диск, копље, рвање)

Песничење

Панкратион (рвање и песничење)

Трке двоколица и јахање

Надметање трубача и гласника

 OI su počele kao lokalni festival koji se, zahvaljujući ‘svetom miru’
proširio najpre na Peloponez, a potom postao panhelenski (svegrčki).
 Ova putovanja su preteča ne samo sportskog, manifestacionog, već i
religijskog turizma (‘hodočašće’ u Zevsovo svetilište).
 OI ukida Teodosije I (394. g. pre Hrista) kao ostatak paganske vere.
 Tebalo je da prođu 1503 godine da bi se Olimpijske igre obnovile 1896.
(Pjer d’ Kuberten).
Do pravog turističkog buma dolazi tek u 20. veku, posle
Drugog svetskog rata. Turistički bum je posledica
poboljšanja blagostanja stanovništva i napretka društva,
a slični faktori (dovoljno slobodnog vremena, relativno
bezbedan život...) su uslovili i veliko međunarodno
interesovanje za sport, pa zbog toga nije iznenađujuće
što su turizam i sport postale dve uzajamno podržavajuće
i komplementarne grane.
Kada je glavni motiv za odabir turističke
destinacije sport, govori se o posebnoj vrsti
turizma – o sportskom turizmu.
Svetski turizam učestvuje u bruto
nacionalnom dohotku sa oko 10%, a od toga
na sportski turizam otpada oko 2%.
U savremenom turizmu, veliki turistički centri
postaju centri aktivnog učestvovanja gostiju u
sportskoj razonodi, u odnosu na ''stare''
turističke centre koji su osiguravali zabavu
posmatranjem i različitim vrstama hazarda.
 Sport i turizam danas predstavljaju svetske trendove, a može se
reći da su oba fenomena bila opšteprihvaćena još u antičkoj
Grčkoj.
 2003. godine – Sport tourism expo:
 – 10% ukupnog turističkog prometa;
 – vrednost prometa u visini od 51 milijarde dolara;
 – preko 40 miliona noćenja u hotelima.
 • 2010. godine – industrija sportskog turizma:
 – oko 600 milijardi dolara godišnje;
 – čini oko 14% ukupnog prometa ostvarenog u turizmu (Sport
tourism expo, 2011);
 – godišnji rast industrije sportskog turizma iznosi i više od 10%.
 Nemci i Holanđani najviše putuju u inostranstvo radi sporta I
rekreacije;
 • Najbrže rastući sektor turizma;
 • Broj odlazaka na elitna takmičenja se svake godine značajno uvećava;
Delatnost sportskog turizma najčešće
se posmatra kao pojava novijeg
datuma, znatno mlađa od samog
sporta i turizma.
Najraniji rad, gde se povezuju sport i
turizam, objavljen je 1887. godine, u
knjizi Viktora Balka, oca švedskog
modernog sporta.
 DEFINICIJE
”Sportski turizam se može definisati kao putovanje
nekomercijalnog kataktera, kako bi se učestvovalo u
sportskim aktivnostima ili posmatrale iste daleko od
mesta boravka” (Hall).
”Sportski turizam obuhvata sve vrste aktivnog i
pasivnog učešća u sportskim aktivnostima do kojih
dolazi povremeno ili redovno iz nekomercijalnih ili
poslovno komercijalnih razloga, a za koje je neophodan
odlazak iz mesta stalnog boravka ili radne sredine”
(Stevenden, De Knop, 1999).
 Prema Gibsonu (Gibson, 1998) pod sportskim turizmom
se podrazumeva napuštanje mesta stalnog boravka radi
posmatranja sportskih događaja (velika sportska
takmičenja poput Olimpijskih igara, Svetskog fudbalskog
prvenstva, poznatih teniskih turnira…) formula i sl).

 Sa ovom definicijom se slaže i ''Info Sport

Internacional'' (ISI, 1989) i smatraju da se sportski
turizam razvija i manifestuje kroz praćenje velikih
svetskih sportskih dešavanja.
TRI KATEGORIJE
SPORTSKOG TURIZMA
GENERALNO POSMATRANO

1. Posmatranje sportskih događaja (Sports

Event Tourism),
2. Poseta atrakcijama vezanim za sport
(Celebrity and Nostalgija Sport Tourism),
3. Aktivno učešće (Active Sport Tourism).
Prva kategorija ili posmatranje sportskih
događaja uključuje velika sportska takmičenja
poput Olimpijskih igara, Svetskog fudbalskog
prvenstva, poznatih teniskih turnira, trke
formula i sl. Ovi događaji izazivaju
interesovanje širom planete i predstavljaju
prvorazredne turističke atrakcije.
 Poseta atrakcijama vezanim za sport
 Ovde spadaju posete čuvenim sportskim halama (poput Basketball Hall of
Fame u Springfildu), poznatim stadionima (stadion fudbalskog kluba
Barselona ''Kamp Nou'' (Camp Nou) u Barseloni je uključen u turističku
ponudu grada), posete poznatim muzejima sporta (NASCAR Museum u
Šarlotu). U ovu kategoriju sportskog turizma spadaju i aranžmani vezani za
susrete sa poznatim sportistima.
 Aktivni sportski turisti
Takmicarski
Rekreativni
 Pojedini autori (Robinson, Gammon, 2004) smatraju da
postoje tvrde i meke definicije sportskih turista.
 ‘Hard’ sportski turisti – pojedinci koji aktivno ili
pasivno učestvuju na sportskim takmičenjima i koji
upravo zbog toga preduzimaju putovanje;
 ‘Soft’ sportski turisti – turisti koji putuju radi aktivne
sportske rekreacije u određenoj vrsti sporta
(skijanje, biciklizam i sl.).
 U osnovi motivacija sportskih turista su razonoda,
eskapizam, relaksacija, zdravlje, redukcije stresa,
traganje za uzbuđenjem itd.
Neki autori razlikuju dve vrste putovanja baziranih na sportskim
aktivnostima:

•Single-sport activity putovanje (bavljenje samo jednim sportom,

naprimer: skijanje, golf i sl.)

•Multiple-sport activity putovanje (istovremeno bavljenje raznim

sportovima).

Sportske aktivnosti često se uključuju u sadržaj putovanja

motivisanih drugim razlozima (poslovna putovanja + golf; odmor na
moru + vodeni sportovi I sl.). U tim slučajevima sport nije primarna
motivacija turista, već ga oni praktikuju jednostavno zato što je
dostupan u destinaciji. To su primeri tzv. Uzgrednog sportskog
turizma.
 • 2003. godine – Sport tourism expo:
 – 10% ukupnog turističkog prometa;
 – vrednost prometa u visini od 51 milijarde dolara;
 – preko 40 miliona noćenja u hotelima.
 • 2010. godine – industrija sportskog turizma:
 – oko 600 milijardi dolara godišnje;
 – čini oko 14% ukupnog prometa ostvarenog u turizmu (Sport
 tourism expo, 2011);
 – godišnji rast industrije sportskog turizma iznosi i više od 10%.
Tržišne niše sportskog turizma:

– Posmatrački (navijački) turizam;

– Takmičarski turizam;
– Rekreativni turizam;
– Avanturistički i adrenalinski turizam;
– Prirodnjački turizam.
Kategorije sportskih turista
Profesionalni sportisti
Ucesnici masovnih sportova
Rekreativci
Pasivni sportski turisti
Ocekivanja sportskih turista
Ključna reč za ovu grupe je efkasnost.
Sportistima su neophodni kvalitetni trening
centri, dobar smeštaj, povoljni klmatski uslovi,
medicinska nega i mogućnost da dobijaju
hranu prilagođenu trenutnim potrebama.
Cilj ove grupe je unapređenje zdravlja i
održavanje fizičke kondicije. Ključni faktor za
ovu grupu su kvalitetni tereni i dostupnost
destinacije u periodu odmora.
Za ovu grupu prestiž igra značajniju ulogu od
sportskih ambicija. Sportske aktivnosti i interesi
za kulturu imaju podjednaki uticaj na ovu grupu.
Ova grupa turista se ne bavi aktivno sportom već
posećuje velika sportska takmičenja. Oni
zahtevaju velike i moderne sportske objekte
(stadione i sportske hale).