ናሽናል ኔትወርክ ኦፍ ፖዘቲቭ ዉሜንስ ኢን ኢትዮጵያ

የስርዓት ጾታ እኩልነት ያለመኖር፣

ጾታዊ ጥቃት፤ አድሎ እና መገለል ከ
ኤች. አይቪ ኤድስ ጋር በተያያዘ
የሚደረግ ዉይይት
የአመቻቾች መመሪያ

ነሀሴ/2011/2019
 የዉይይት አጀንዳዎች
2

1. ፍትሀዊ ያልሆነ የጾታዊ አመለካከት ለጾታዊ ጥቃት ያለዉ

አስተዋጾ
2. እኩል ያልሆነ የሀይል ሚዛን በ ማህበረሰቡ ዉስጥ
3. የሃይል አለመመጣጠን እና ጥቃት ( በአዲሱ የመኖሪያ ፕላኔት)
4. እኩል ያልሆነ ሃይል እና ጥቃት (ዋና ምክንያቶች እና መዘዞች)
5. የስርዓተ ጾታ ጥቃት
6. ማህበረሰቡን ማስተማር ለጾታዊ ጥቃት እንዲቆም
7. የጾታዊ ጥቃትን ለመከላከል የሚያገለግሉ መለክቶችን ማዘጋጀት
8. አድሎና መገለልን መቀነስ ከኤች.አይቪ ጋር በተገናኘ
የመጀመሪያ ስብሰባ -1 መግለጫ እና ከ ተሳታፊዎች ጋር መተዋወቅ
3

የስብሰባዉ አላማ፡
ማስተዋወቅ - 30 ደቂቃ
መነቃቃት - 5 ደቂቃ
ሀ. መጀመሪያ (30 ደቂቃ)
በእለቱ ለተገኙት ለተሳታፊዎች ያልተጻበት ካርድ ሉሉም መስጠት
(ለአመቻቹም ጭምር) እና ሁሉም የራሳቸዉን ማንነት የሚገልጽ
ስእል እንዲስሉ መንገር፡፡ ምን አይነት እንሰሳ አንተን ይገልጽሀል ??
እና ለምን?
 የቀጠለ…
4

ሁሉም የራሳቸዉን ስእል ስለዉ ከጨረሱ በሓላ፣ ሁሉንም ተሳታፊዎች

ተራ በተራ በመጥራት ስሙን፣ የመጣበትን መስሪያ ቤት፣ በድርጅቱ የስራ
ድርሻዉን እና የሳለዉን ስእል ለሌሎች እንዲያሳይ እና ለሱ የስእሉ
ትርጉም ምን ማላት እንደሆነ ለተሳታፊዎች እንዲያብራሩ ማድረግ፡፡
እያንዳንዱ ተሳታፊ በ 1 ደቂቃ መጨረስ አለበት፡፡
በመጨረሻ ሁሉም ተሳታፊ ለ ቡድኑ አስተዋዉቀዉ ከ ጨረሱ በሓላ
የሳሉትን ስዕል በ አዳራሹ ግድግዳ ላይ እንዲለጥፉት ማድረግ፡፡ ግድግዳ ከ
ሌለ ጠረጴዛ ላይ መለጠፍ፡፡
ተሳታፊዎች እና አመቻቹ የተሳለዉን ስዕል በተመለከተ ፣ ድርጅቱ እና
ስራዉ መጠየቅ ይችላሉ፡፡
ለሁሉም ሰዓቱ እንዲበቃ ለ እያንዳንዱ 1 ደቂቃ እንዲያጠናቅቁ መወሰን
 ለ. ማመስገን እና (መዝጋት)- 5 ደቂቃ
5

ሁሉንም ስለተሳትፎአችዉ በማመስገን ፣ ጥያቄ ካላቸዉ በመጠየቅ

ወደ ሌላኛዉ ክፍል መሄድ
 ዉይይት -2 ከ ዉይይቱ የሚጠብቁት ነገር እና በ
ዉይይቱ ወቅት ለሚኖሩ 6
ድርጊቶች መመሪያ
ማዉጣት
አላማዎች፡
በዚህ ዉይይት መጨረሻ ሁሉም ተሳታፊዎች የሚከተሉትን
ማወቅ አለባቸዉ፡-
1. የዉይይቱን አለማ መረዳት እን ምን እንደነበር፣ምን ጥቅም
እንዳገኙ መግለጽ
2. የ ዉይይቱን መመሪያ መረዳት፣መስማማት እና
ካልተስማሙበት መጠየቅ
 የዉይይቱ ይዘት (35 ደቂቃ)
7

አጠቃላይ ይዘቱ፡
ተሳታፊዎች ከዚህ ዉይይት የሚጠብቁት (15 ደቂቃ)
አጀንዳ (10 ደቂቃ)
መመሪያዎች (10 ደቂቃ)
ሀ. ተሳታፊዎች ከ ዚህ ዉይይት የሚጠብቁት (15 ደቂቃ)
ተሳታፊዎችን በቡድን በመክፈል እን ለ ቡድኑ አባላት ካርድ መስጠት፡፡ ለ 5 ደቂቃ ያህል
በዚህ ዉይይት ምን እንደሚጠብቁ ከተወያዩ በሓላ፣ 3 ወሳኝ የሚሎአቸዉን በካርዱ ላይ
እንዲጽፉ ማድረግ
አምስቱ ደቂቃ ካለቀ በሓላ እያንዳንዱ ቡድን የጻፈዉን በ ዉይይቱ ወቅት የሚጠብቁትን
ለሌላዉ ቡድን ጋር እንዲለዋወጡ ማድረግ እና በመጨረሻ በ ፍሊፕ ቻርቱ ላይ መለጠፍ፡፡
ሁሉም የተለጠፉት እስከ ዉይይቱ መጨረሻ ቀን ድረስ መቆየት አለባቸዉ፡፡ የመጨረሻዉ
ቀን ሁሉም ቡድን የጠበቁትን ማግኘታቸዉን ወይም አለማግኘታቸዉን ማረጋገጥ
አለባቸዉ፡፡
 ለ. አጀንዳ (10 ደቂቃ)
8

የዉይይቱን አጀንዳዎች ለ ተሳታፊዎች ማስተዋወቅ፡፡ ተሳታፊዎች

ከ ዘረዘሮአቸዉ ከ ሚጠብቁአቸዉ ነገሮች ጋር በተቻለ መጠን
ማዛመድ፡፡ ከ አጀንዳዉ ዉጭ የሆኑ የሚጠብቆቸዉ ነገሮች ካሉ
አስቀድሞ መነጋገር ይህም ለ ቀጣይ ዉይይቱ በ ምን መልኩ መቀጠል
እንዳለበት እና ፍራቻን ያስወግዳል፡፡
 ሐ. መመሪያዎች (10 ደቂቃ)
9

 ሁሉም ተሳታፊዎች በዉይይቱ ወቅት ምን መመሪያዎች ሊኖሩ

እንደሚገቡ እንዲወያዩ ማደረግ፡፡ ይህም ማለት ሁሉም ተሳታፊ
እስከ ዉይይቱ መጨረሻ በአማረ እና በመደማመጥ ላይ የሆነ
ዉይይት ለማድረግ መሆኑን መግለጽ፡፡
 ተወያይተዉ ከጨረሱ በሓላ የሚሉትን መመሪያዎች በ ፈሊፕ
ቻርት ላይ መለጠፍ፤ ሁሉም በ ሚያየዉ መልኩ፡፡
 ከተስማሙበት በሓላ መመሪያዉን የሚጥስካለ ተስማምተዉ
ቅጣት ማስቀመጥ ይችላሉ፡፡
 ቀን -1
10

የሥርዓት ጾታ እኩልነት ያለመኖር እና ጾታዊ ጥቃት

ዉይይት 1- ፍትሃዉ ያልሆኑ የማህበረሰብ አስተሳሰቦች ለ ጾታዊ
ጥቃት ያላቸዉ ሚና (1 ሰዓት)

አላማዉ፡
በዚህ ዉይይት መጨረሻ ተሳታፊዎች፣ የሚከተሉትን ማወቅ አለባቸዉ፡
1. የጾታ እና የሥርዓተ ጾታ ልዩነቶችን ማወቅ አለባቸዉ
2. ለ ሥርዓት ጾታ እክል ያለመሆን አስተሳሰቦችን እና የሚያመጡትን ተጽኖ በወንዶች ላይ፣
በጎደኞቻቸዉ ላይ እና በቤተሰባቸዉ ላይ ለ ጾታዊ ጥቃት ፣ ለኤች.አይቪ እና ተያያዥ
በሽታዎች ያለዉን አጋላጭነት መለየት
3. ወንዶች የሥርዓተ ጾታ እኩልነት አስተሳሰቦችን እንዴት አድርገዉ ለማህበረሰቡ
እንደሚያስተምሩ ማወቅ አለባቸዉ፣ የጾታዊ ጥቃትን አሉታዊ ጉዳቶችን እና ለ ኤች.አይቪ
ያላቸዉን አጋላጭነት ጭምር ለ ማህበረሰቡ ማሳወቅ
 (ጎደኝነት) ትዉዉቅ መመስረት (5 ደቂቃ)
11

1. ለ ተሳታፊዎች ራስን ማስተዋወቅ፣ በእለቱ ያንተን/ያንችን

ሃላፊነት/ሚና፣ እና በማህበረሰቡ ዉስጥ ያለህን/ሽን ድርሻ መግለጽ
2. ለ ተሳታፊዎች ይህን ዉይይት ለ 1 ሰዓት ያህል ከ ማህበረሰቡ ጋር በ
ሥርዓት ጾታ ትክክል በአልሆኑ አመለካከቶች ላይ ፣ ወንዶች እና
ሴቶች የሚጠብቁትን ፣በጤናቸዉ ላይ የሚያመጣዉን ጉዳት እና
በማህበረሰቡ ላይ ያለዉን ተጽኖ ዉይይት እንደምታካሂድ/ጅ ማሳወቅ
3. ሁሉም ሃሳቡን ከተቀበሉህ/ሽ ክብ በመስራት እያንዳንዱ ተሳታፊ ስለ
ራሳቸዉ ሙሉ መረጃ ለተሳታፊዎች እንዲያሳዉቁ ማድረግ፣
ስማቸዉን፣ ስራቸዉን፣በማህበረሰቡ ላይ ያላቸዉ የስራ ድርሻ እና
በዚህ ዉይይት መጨረሻ ምን እንደሚጠብቁ መጠየቅ
 የዉይይት ሀሳቦች (50 ደቂቃ)
12

ማስታወሻ፡
ለ ዉይይት የሚሰጠዉ ሰዓት እንደ ተሰብሳቢዎች የአስተሳሰብ ሁኔታ
አመቻቹ መወሰን አለበት፡፡ ምክንያቱም አብዛኛዉ ወማህበረሰብ
ከፍል በሥርዓት ጾታ ዙሪያ ግልጽ/ጥርት ያለ እዉቀት የላቸዉም፡፡
አመቻቹ በ ተሳታፊዎች ዘንድ ለ ዉይይት የሚነሱት ሃሳቦች
ማለትም ( ጾታ) እና( ሥርዓት ጾታ ) ትርጉሞች ለነሱ
መመቸታቸዉን ማወቅ አለበት፡፡
 የቀጠለ…
13

እነዚህን ጥያቄዎች ለ ቡድኖች መጠየቅ እና ዉይይቱን ማካሄድ፡

1. ሴቶችን ከ ወንዶች የሚለዮቸዉ ምን ምን ናቸዉ?
2. ተሳታፊዎችን ከዚህ በፊት ወንዱ እነደ ሴት ለመሆን ሞከሮ ከነበረ/ ሴቶም አንደ ወንድ ለመሆን ሞክራ ከሆነ. ከሆን እስኪ
ያጋጠማቸዉን ልምድ ለ ተሳታፊዎች እንዲያካፍሉ ማድረግ፡፡
 ይህን በማድረጋቸዉ ምን ተሰማቸዉ ? በጊዜ ሂደት ምን የተቀየረ ነገር አላ?
 ተሳታፊዎችን ማበረታት የተለያዩ ያጋጠሙአቸዉ ልምዶችን እንዲያካፍሉ/ ወንዶች ምን እንደሚሉ/ ሴቶች ምን አንደሚሉ
በማህበረሰቡ ዉስጥ
3. ምን ታስባላቸዉ ሴቶች በ አለፉት 10 አመታት ለዉጥ ብታመጣ/ ወንዱም እነዲሁ በ 10 ዓመት ዉስጥ ለዉጥ ቢያመጣ?
ለምን አይሆንም? ቢሆንስ?
4. ምን ታስባላቸዉ ሴት/ወንድ በመሆናቸዉ በተለየ መልኩ ትረዱዋቻላችሁ?
5.ምን አይነት ነገር ይፈጠር ነበር በዚህ ልዩነት ወንድ እና ሴት በመማራቸዉ/በማደጋቸዉ
6. የጾታ እና የስርዓተ ጾታ ልዮነቱ ምንድነዉ? ሁለቱን ሃሳቦች ተርድታችሃችዋል? እነዚህ ነገሮች ባይሎጂካል ናቸዉ ወይስ
ማህበረሰባዊ?
7. ከተሳታፊዎች ግብኣት ከተቀበልን በሓላ ለ ተሳታፊዎች የጾታን እና የስርዓተ ጾታን ልዮየነትን ማብራራት ( ምሳሌ መጠቀም )
8. ወንድ ሲባል ማህበረሰቡ የሚጠብቀዉ ከ ሚና ከባህሪ ደረጃ አንጻር ምን ይመስላል?
9. ሴት ሲባል ማህበረሰቡ የሚጠብቀዉ ከ ሚና ከባሪ ደረጃ አንጻር ምን ይመስላል?
10. ከሳጥኑ ያፈገጠ ወንድ ወይም ሴት ምን ይገጥማቸዋል?
 ለአመቻቹ መረጃ፡
14

ጾታ፡ በተፈጥሮ ሴትና ወንድን የሚለዩበት ስነ አካላዊና ተፈጥሮአዊ

ባህሪይ ነዉ፡፡ ለምሳሌ የስነ ተዋልዶ አካላትን ፣
ሆርሞኖች፣ክሮሞዞምስ
 ይህ አለም አቀፋዊ ና የማይለወጥ ነዉ (ምናልባትም በቀዶ ጥገና
ካልሆነ በቀር)
 አለምመቀፋዊና የማይለወጥ ነዉ፡፡
ለምሳሌ፡ በወንዶች- የድምጽ መጎርነን፣ ጺም
ሴት- ጡት፣የማህጸን ከረጢት ማምረቻ አካል
 ሥርዓተ ጾታ
15

ስርዓት ጾታ ማህበረሰቡ ለሴት ወይም ለወንድ የሚሰጠዉ ሚና

ባህሪና ቦታ ግዴታ ነዉ፡፡ ሴት ልጅ ወይም ወንድ ልጅ መሆን ምን
ማለት እንደሆነ የሚገለጽበት መንገድ ነዉ፡፡
 ከባህል ባህል የሚለያይ በጊዜ ዉስጥ የሚለወጥ የሚማሩት ባህሪይ
ነዉ
 የስርዓተ ጾታ ሚናዎች ብዙዉን ጊዜ እኩል ያልሆኑና ተዋረድ
ያላቸዉ ናቸዉ፡፡ ብዙዉን ጊዜ ሴቶች ለሀብት እኩል ተደራሽነት
የላቸዉም፡፡ በብዙ ማህበረሰቦች ዘንድ ወንድ የሚለዉ ቃል ሴት
ከሚለዉ ይልቅ በጣም በከፍተኛ ደረጃ ዋጋ ይሰጠዋል፡፡ ይህም
በስርዓት ጾታ እኩል ያለመሆን ላይ መነሻ ሆኖ ይታያል፡፡
 የቀጠለ…
16

 የሚከተሉት ምሳሌዎች የስርዓተ ጾታ ጉዳዮች ወይም የስርዓተ

ጾታ እኩል ያለመሆን የኤች.አይቪ እንክብካቤና ህክምና
ፕሮግራምን እንዴት አድርጎ እንደሚጎዳ ያሳያሉ፡፡
 ሴቶች የኮንዶምን አጠቃቀም በተመለከተ የመደራደር አቅም
የላቸዉም
 ሴቶችን አይችሉም፣ደካማ ናቸዉ፣ልጅ አሳዳጊ ናቸዉ፣ጠባቂ
ናቸዉ የሚል አስተሳሰብ
 ወንዶችን - ጀግና፣ጎበዝ፣በራሱ የሚተማመን፣መወሰን የሚችል
እና ጠንካራ ናቸዉ የሚል አስተሳሰብ
 የቀጠለ…
17

9. ተሳታፊዎች የስርዓተ ጾታ ልዮነቶችን ማወቃቸዉን እና ከ

ማህበረሰብ ማህበረሰብ የሚለያይ መሆኑን እና ከ ጊዜ ወደ ጊዜ
የሚቀየር መሆኑን መንገር
10. ተሳታፊዎችን በአሁኑ ሰዓት ያለዉን ለ ወንድ ልጅ እና ለሴት
ልጅ ያለዉ አመለካከት ተመሳሳይ ነዉ? የተጎዳ አንድ ክፍል አለ? ምን
የሚጠበቅ (አመለካከቶች፣ባህል እና ተግባር ላይ ያለ) በማህበረሰባችን ዉስጥ
ወንድና ሴት መካከል ያለዉን ትክክል ያልሆነ አመለካከት?
11. ( ትክክል ያልሆነ የስርዓተ ጾታ አመለካከቶች) በማህበረሰባችን ዉስጥ
ወንዶች፣ጎደኞቻቸዉ እና ቤተሰባቸዉ በነዚህ መልክቶች ተጠቂ ሁነዋል?
 የቀጠለ…
18

12. ሥርዓተ ጾታን እና የሥርዓት ጾታ እኩልነትን ገለጻ ማድረግ እና

የስርዓተ ጾታ እኩል ያለመሆን ለ ጾታዊ ጥቃት እና ለ ኤች፣አይቪ
ያለዉ አጋላጭነትን መግለጽ
13. ተሳታፊዎችን ምን እነደተወያየን መጠየቅ? በዚሁ ይቀጥል ወይስ
አካሄዱ ይቀየር? ከሆነ ለምን?
14.ግለሰቦች፣ተጽኖ ፈጣሪ መሪዎች፣ቤተሰብ፣ድርጅቶች፣የንግድ
ድርጅቶች፣ት/ቤቶች፣ ሚዲያ…በምን መልኩ የስርዓተ ጾታ ትክክለኛ
አመለካከቶችን ለማህበረሰቡ ያስተምሩ
 የቀጠለ…
19

15. በለዉጡ ላይ መሳተፍ እንችላለን ፣ በግለሰብ ደረጃ ትክክል

ያልሆኑ የስርዓተ ጾታ አመለካከቶችን እንዴት አድርገን
እንቀይር፣ባለን የማህበረሰብ ቀረቤታ?
16. ተሳታፊዎችን መልስ ማዳመጥ እና ማበረታታት እንዴት
እንለዉጠዉ የሚል ሃሳብ እንዲያመጡ በየቀኑ በሚኖራቸዉ ዉሎ
17. ተሳታፊዎችን በማመስገን የመጀመሪያዉን ዉይይት ጊዜ
ማጠናቀቅ
 የመዝጊያ ሃሳብ (5 ደቂቃ)
20

በምንኖረዉ ህይወት ወንዶች፣ሴቶች የተለያየ መለክቶችን

/ትምህርቶችን ከቤተሰብ፣ከሚዲያ እና ከማህበረሰቡ እንዴት
መስራት እንዳለባቸዉ፣ማድረግ እንዳለባቸዉ ( ምሳሌ- ወንዶች
ጦረኛ፣ሴት ምግብ አብሳይ) እነዚህ ሁሉ አመለካከቶች ማህበረሰቡ
ያወጣቸዉ አመለካከቶች እንጅ በተፈጥሮአችን የተሰጡን
አለመሆኑን ማወቅ ያስፈልጋል፡፡ ስለዚህ በእንዚህ በዉይይታችን ላይ
ያነሳናቸዉን ሃሳቦች በሙሉ መከላከል ያስፈልጋል ( ትክክል ያልሆኑ
የስርዓተ ጾታ አመለካከቶችን) የመፍትሄ አካል መሆን እና
ሃላፊነታችንን መወጣት አለብን፡፡
 ለ አመቻቾች መረጃ፡
21

የስርዓተ ጾታ እኩልነት፡ ሰብአዊ መብትን፣ ማህበራዊ ዋጋ

የተሰጣቸውን ሸቀጦችን፣ ዕድሎችን፣ ሀብቶችንና የልማት
ውጤቶች፣ፖለቲካ ተሳትፎችዉን፣ ጠቀሜታዎችን ሴቶችና
ወንዶች በእኩል ማግኘታቸው
የሥርዓተ ጾታ ፍትሀዊነት ፡ ወንድም ሆነ ሴት ባላቸው ፍላጎት መሰረት
ለሴቶችና ወንዶች የሚደረግ አኩል መስተንግዶና መብቶችን፣
ጠቀሜታዎችን ግዴታዎችንና ዕድሎችን በተመለከተ ያሉ
የውጤቶች እኩልነትን ይመለከታል፡፡ ይህ ለሥርዓተ ጾታ እኩልነት
መንገድ ነው፡፡
የሥርዓተ ጾታ እኩልነት ያለመኖር ለጾታዊ ጥቃት እና ለ ኤች.አይቪ ያለዉ አጋላጭነት
22

ፍትሃዊ ያልሆነ የት/ት፣የመረጃ ምንጮችን  ፍትሃዊ ያልሆነ የት/ት፣ የመረጃ መኖራቸዉ

መከልከል የምንፈልገዉን እዉቅት ስለ ኤች.አይቪ፣
ጾታዊ ጥቃት ከወቅቱ ጋር የሚሄድ መረጃ
እንዳይኖረን ያደርጋል፡፡
 ትክክል ያልሆኑ በማህበረሰቡ ያሉ
አመለካከቶች ማለትም ሴቶች እና እናቶችን
የቤተሰብ ምጣኔ አገልግሎት እንዳያገኙ
ማድረግ፤የትራንሰፖርት፣ገንዘብ የማግኘት እና
የኤች.አይቪ ምርመራ አገልግሎትን
 እናቶችና ሴቶችን ኮንዶም የመጠቀም
መብታቸዉን መከልከል
 በስራ ቅጥር ምክንያት ሴቶችን ለ ወሲብ
መጠቀሚያ ማድረግ
ፍትሃዊ ያልሆነ ተሳትፎ  በማህበረሰቡ ዉስጥ ለ ሴቶች ያለዉ
አመለካከት ዝቅተኛ መሆን ዉሳኔ እንዳይወስኑ
ያደርጋቸዋል ( ለመመረጥ፣ለመማር፣የጤና
አገልግሎት ለማግኘት…)
 በቤት ዉስጥ ድምጽ አልባ መሆን…የሃብት
ባለቤት ያለመሆን፣ኮንዶመ የመጠቀም መብት
መከልከል፣ የቤተሰብ ምጣኔ ለመጠቀም
መከልከል
 የቀጠለ…
23

 የኮንዶም መጠቀም መብት አለኝ ብትል የ

መደብደብ፣የመሰደብ አደጋ ይደርስባታል
 ሴቶችን ዝምተኛ፣ መብት አላባ ማድረግ፣
ስለምንም ነገር አለማሰሳተፍ
 እናቶች እና ሴቶች ተሳታፊ አለመሆናቸዉ
በማህበረሰቡ ዉስጥ፣ በ ሀገሪቱ ባሉ ህጎች
ለሴቶች መብት መከበር የሚወጡ ህጎች
እንዳይወጡ ያደርጋል፡፡

ክብር አለመስጠት  ሴቶች ለ ጾታዊ ጥቃት በቤተሰብ ዉስጥ እና

በማህበረሰቡ ዉስጥ ተጋላጭ ከሆኑ ለ
ኤች.አይቪ የመያዝ እድላቸዉ ይሰፋል
 የተሳሳቱ አመለካከቶች ወንዶችን ከፈ
ስለሚያደርጉ ሴቶችን የመቆጣጠር እና
ሳትፈልግ ወሲብ እነድትፈጽም ማድረግ
ዉይይት 2 ( በማህበረሰቡ ዉስጥ ከፍተኛ የ ሃይል ተጽኖ) – 1 ሰዓት
24

አላማ፡
በዚህ ዉይይት መጨረሻ ተሳታፊዎች፡
 በማህበረሰቡ ዉስጥ ያለዉን የሃይል አመለካከት ማብራራት
 ማን ምን አይነት ስልጣን/ሃይል በማን ላይ እንዳለዉ እና ምን
አይነት የስልጣን አይነቶች በማህበረሰቡ ዉስጥ አሉ
 ያልተመጣጠኑ የስልጣን/ሀይል ልዮነቶች በወንድ እና ሴቶች
መካከል ምክንያቶች ምን እንደሆኑ መለየት
 ለመጀመር ማነቃቃት (5ደቂቃ)
25

1. በቂ የሆነ ወረቀት እና እስክርቪቶ ለ ተሳታፊዎች የሚበቃ

መያዛችንን ማረጋገጥ.
2. በመጀመሪያዉ ዉይይት ላይ የተማሩትን ማስታወስ ( የስርዓት
ጾታ እኩልነት እና ፋትሃዊነት ከ አልተመጣጠነ ሀይል እና ስልጣን
ጋር ማዛመድ
3. ተሳታፊዎች ይህ ዉይይት ለ ቀጣይ 1 ሰዓት በ ማህበረሰቡ
ዉስጥ ያለዉ የስልጣን ድርሻ በሚል የምንወያይ መሆኑን
ማሳወቅ
 የዉይይት ጥያቄዎች (50 ደቂቃ)
26

1. ለተሳታፊዎች ማህበረሰቡ ለ ወንዶች እና ለሴቶች ፣ ለወጣቶች ያለዉ

አመለካከት እና ምን እንደሚጠበቅባቸዉ ፣ምን እንደ ሚሰሩ እና ምን
መሆን እንዳለባቸዉ…ማህበረሰቡ የሚሰጠዉ ትኩረት ከ ሴቶች ይልቅ
ለወንዶች ነዉ ለምን
2. ከላይ ለተጠየቁት ጥያቄዎች በየቀኑ ካላቸዉ ህይወት አንጻር ትከክለኛ
ማረጋገጫ መቀበል፡፡ ወንዶች እና ሴቶች በማህበረሰቡ እኩል ይታያሉ?
ምን ምን ናቸዉ ልዩነቶቹ? ወንዶች ወይስ ሴቶች ትልቅ አጋጣሚዎች በማህበረሰቡ
እንዲጠቀሙበት ይደረጋል? ወንዶች እና ወጣት ወንዶች ከ እናቶች እና ሴቶች
የተሻሉ ናቸዉ? ማህበረሰቡ የትኛዉን ሃሳብ ይጋራል? ትክክል ባልሆኑ የስርዓት ጾታ
አስተሳሰብ የተፈጠረ ችግር አለ?
3. በስልጣን እና ሀይል በሴቶች እና በወንዶች መካከል እኩል አለመሆኑ ያመጣዉ
መዘዝ፣ ችግሮች ምንድን ናቸዉ? ተወያዩ
 የቀጠለ…
27

ማረጋገጥ፡ ሁሉም ተሳታፊዎች የ ስልጣን እና ሀይል እኩልነት

በወንዶች እና በሴቶች መካከል ያለመኖሩን ማረጋገጥ
 ተሳተፊዎች ይህ ክፍተት መኖሩን ያምናሉ ወይስ አያምኑም
4. ቀጣይ ጥያቄ ከ መጠየቅ በፊት የት/ት እድል፣የአመራር ብቃት እና
የትዳር መብት እንዴት ይከበራል
5. እኩል ያልሆነ ስልጣን በ ወንዶች እና በሴቶች መኖሩ ፣ማነዉ
በጣም ተጋላጭ/ተጎጂ? ለምን?
6. የተሳታፊዎችን አመለካከት መሰብሰብ እና የሚከተሉትን
ጥያቄዎች መጠየቅ፡ ሴቶች ሁልጊዜ በጣም ተጋላጭ ናቸዉ?
 የቀጠለ…
28

ማስታወሻ፡
የተወሰኑ ተሳታፊዎች ወንዶች በጣም ተጋላጭ ናቸዉ ሊሉ
ለለችላሉ፡፡ መብታቸዉ ነዉ፡፡ ቀጣይ ጥያቄ በመጠየቅ ማለትም
ከሁለቱ በጣም ለ አካል ጉዳት ተጎጂ የሚሆነዉ ማነዉ? በቤተሰብ
ዉስጥ ያለዉን ሀብት ተቆጣጥሮ ያለዉ ማነዉ? እነዚህ ጥያቄዎች
በማንሳት ነገሩን እንደገና በማየት ሴቶች ከ ወንዶች እጅግ ተጋላጭ
ናቸዉ የሚል ማጠቃለያ ላይ እንዲደረሱ፡፡
 የቀጠለ…
29

7. ለተሳታፊዎች ጌም/የቡድን ስራ ለመስራት መንገር

8. ለተሳታፊዎች ስማቸዉን በወረቀት መጻፍ እና ከፊት ለፊት ማድረግ
9. በሚታይ መልኩ ስማቸዉን ማሰቀመጥ
10. የጨዋታዉን ጌም ማስተዋወቅ፡
ሀ. እናንተን የተሰጣችሁ ስም በማህበረሰቡ ዘንድ ትወክሉታላችሁ
ለ. ወደ እነሱ በመሄድ የራስን ስም መጻፍ
ሐ. ወረቀት በመጠቀም ከተሳታፊዎችን የተለያዩ ፊርማዎችን መሰብሰብ
መ. ፊርማ ልታገኝ የምትችለዉ በጣም ስልጣን አለዉ ብለህ ከምታስበዉ
ከማህበረሰቡ ነዉ፡፡አንተ እና ሌሎች ስልጣን አለዉ ብላቸዉ ባሰባችሁት
ካልተስማማችሁ…ሁላችሁም ፊርማ አላስቀመጣችሁም ማለት ነዉ፡፡
11. ጥያቄ ከሌለ ጌሙን መጀመር
 የቀጠለ…
30

12. 5 ደቂቃ ካለፈ በሃላ…ይህን ማለት ‹ አቁሙ› ሁሉም ለዉይይት

እንዲመጡ ማደረግ
13. ተሳታፊዎችን መጠየቅ፡ በዚህ ጌም ምን ተሰማቸዉ? ምን
ተሰምቶህ ፊርማህን ሰጠህ? የሌሎችን ፊርማ ስታይ ምን ተሰማህ?
ተወያዩ
14. ከቡድኑ ፊርማ የሰበሰበዉ ማነዉ ?የማንን
15. ሁሉንም የሴት ገጸ ባሪ የያዙትን እጃቸዉን እንዲያወጡ
ማድረግ? ሁሉንም ምን ያህል ፊርማዎች እንደሰበሰቡ መጠየቅ
16. ወጣት ሴቶች ምን ያህል ፊረማ እንደሰበሰቡ መጠየቅ
 የቀጠለ…
31

17. ሁሉንም ተሳታፊዎች የወንድ ገጸ ባሪ የያዙትን እጃቸዉን እንዲያወጡ

ማድረግ. ምን ያህል ፊርማ እንደሰበሰቡ መጠየቅ
18. ቡድኑን የሚከተሉትን መጠየቅ፡
ሀ. ለምንድነዉ እነዚህ የተለያዩ የፊርማ ብዛቶች የሚያሳዩን ማነዉ በማህበረሰቡ
ዉስጥ ከፍተኛ ነጻነት ኑሮት ስልጣኑን የሚጠቀመዉ?
ለ. በዚህ ወቅት ያጋጠመ ችግር ካለ፣ የትኛዉ ገጸ ባህሪ ፊርማዉን እንደሰጠ ?
የትኛዉ?
ሐ. ለምንድነዉ የተወሰኑ ሴቶች አንድ አይነት ፊርማ የያዙት
መ. ወጣት ሴቶችስ? ይሄስ እንዴት ነዉ የሴቶችን ተጋላጭነት የሚገልጸዉ
ሠ. ወንዶች ከ ሴቶች የበለጠ ሀይለኛ የሆኑ ስሜት ከተሰማቸዉ፤ እንዴት ሁኖ ነዉ
የተወሰኑ ሴቶች መሪ የሚሆኑት፤ዳኛ የሚሆኑት ወይም የንግድ ሰዉ የሚሆኑት?
 የቀጠለ…
32

ረ. ወንዶች ከ ሴቶች የበለጠ ስልጣን ያላቸዉ ከመሰላቸዉ፣ ይሄ ከ

ስርዓተ ጾታ ጋር ያለዉ ግንኙነት ምንድን ነዉ?
ሰ. ይሄ እኩል ያልሆነ የሀይል አለመመጣጠን በማህበረሰቡ ዘንድ
ጤናማ ነዉ?
ሸ. ይሄ የ ሃይል አለመመጣጠን እንዴት ሁኖ ነዉ ለ ጾታዊ ጥቃት
የሚያጋልጠዉ
ቀ. ይሄ የሀይል አለመመጣጠን እንዴት ሁኖ ነዉ ለ ኤች.አይቪ
የሚያጋልጠዉ ( ይበልጡን ሴቶችን)
 የመዝጊያ ሀሳቦች…
33

በማጠቃለያ እንደ ቡድን ወንዶች ከ ሴቶች የበለጠ ስልጣን አላቸዉ፤

አንዳንዴ በ ግለሰብ ደረጃ ሴቶች ከ ወንዶች የተሻለ ሀይል አላቸዉ፡፡
ወጣት ሴቶች ደሞ በማህበረሰቡ ዘንድ ይበልጥ ተጋላጭ ናቸዉ፡፡
በማህበረሰቡ ዉስጥ ዉስን ሀላፊነት እንዳላቸዉ ይሰማቸዋል፤
በዚህም ለ ወሲባዊ ጥቃት ተጋላጭ ናቸዉ፡፡ ሴቶች ያላቸዉ ሀይል እና
ስልጣን ዉስን መሆኑ ለተለያዩ ማለትም ለ ጾታዊ ጥቃት እና ለ
ኤች.አይቪ ተጋላጭ ናቸዉ፡፡ አብዛኛዉን ጊዜ ብዙ ወንዶች
በእኩልነት ያምናሉ፤የተወሰኑት ደግሞ ከ ሴቶች መብለጥ ይፈልጋሉ፡፡
ይሄ በሴቶች ምርጫ ላይ እና በማህበረሰቡ ላይ ተጽኖ ያሳድራል፡፡
 የቀጠለ…
34

ወንድ ዶክተር ወንድ ወታደር

ሴት ዶክትር ቤት አላባ ወንድ
ሴት ዳኛ ቤት አልባ ሴቶች
ወንድ ዳኛ ወንድ የፓርላማ አባል
ወንድ የዩንቨርሲቲ ተማሪ ሴት የፓርላማ አባል
ሴት የዩንቨርሲቲ ተማሪ ወጣት ሴት
ወንድ ፖሊስ ወንድ የታክሲ ሹፌር
ሴት ፖሊስ ወንድ የምግብ አብሳይ
ወንድ ነጋዴ ወንድ ስጋ አራጅ
ሴት ነጋዴ ሴት ሴተኛ አዳሪ
ሴት ለቀበሌ ምርመራ ሴት ጸጉር አስዋቢ
ወንድ የቀበሌ ምርመራ
ሴት ወታደር
 ዉይይት 3 (እኩል ያልሆነ ስልጣን እና ጥቃቶች) – (2 ሰዓት)
35

አላማዎች፡
በዚህ ዉይይት መጨረሻ ሁሉም ተሳታፊዎች የሚከተሉትን ማወቅ
አለባቸዉ፡
 በወንዶች እና በሴቶች መካከል ያለዉን የሃይል/የስልጣን እኩል
ያልሆኑትን ምሳሌዎችን መዘርዘር
 የሃይል/የስልጣን እኩል ያለመሆን የሚያመጣዉን መዘዝ
ማብራራት
 በዉይይቱ መጨረሻ ምን እነደተማሩ/እንዳገኙ መናገር እና ይሄን
ያገኙትን እዉቀት ለሌሎች በማህበረሰቡ ዉስጥ እንዴት አድርገዉ
ማስተላለፍ ይችላሉ
 ክለሳ
36

 በ ዉይይት ሁለት የተማሩትን /ያገኙትን እዉቀት ማስታወስ እና

ለሌሎች ማካፈል
 የመወያያ ጥያቄዎች (90-110 ደቂቃዎች)
37

1. ሁለት አይነት ካርዶች ማዘጋጀት( ትከክለኛ ካርዶች እና የህይወት

ካርዶች ) ለተሳታፊዎች. ትከክለኛ ካርዶች ከተሳታፊዎች ቁጥር
ጋር እኩል መሆን አለበት፤ የህይወት ካርዶች ደግሞ ከተሳታፊዎች
ግማሽ መሆን አለበት፡፡
2. ለተሳታፊዎች ትንሽ ጌም እንደምንጫወት መግለጽ፡፡ ይሄ ጌም
የሚጠቅመዉ ትከክለኛዉን ልምድ በ እኩል ያልሆነ የሃይል/ስልጣን
በየቀኑ ህይወታችን ጋር ማዛመድ፡፡ ሁሉም አይናቸዉን እንዲሸፍኑ
ማድረግ እና ከመሬት ገጽታ መዉጣታችንን ማሰብ፡፡ አሁን
ሁላችንም ቢሆን የ አዲሳ ፕላኔት ዜጋ ነን፡፡ በዚህ አዲሳ ፕላኔት
አንድ ነገር እንሰራለን …ሁሉንም ሰላምታ መስጠት. ማዳመጥ እና
በትኩረት የመሬቱን ህግ መከተል . ከዛ አይናችንን መግለጽ፡፡
 የቀጠለ…
38

3. ማብራራት፡ ወደ ተሳታፊዎች በመሄድ ለተሳታፊዎች ራስን ማስተዋወቅ ፤

ለእያንዳንዳቸዉ፡፡ ማንኛዉንም ተሳታፊ ስታገኘዉ ለ ሁለተኛ/ሶስተኛ ጊዜ አዲስ
መረጃ ስለ ራስህ መስጠት(የት እንደምትኖር…ልጅ ካለህ..) ሁሌም በምታገኛቸዉ
ጊዜ ትክክለኛ ማንነትህን መግለጽ፡፡
4. ተሳታፊዎችን እንዲነሱ በማድረግ ፤ እየተንቀሳቀሱ እርስ በርሳቸዉ እንዲተዋወቁ
ማድረግ
5. ምን እየሰሩ እንዳሉ፣ ትክክለኛዉ ካርድ ላይ 4 ቱን መጻፍ
6. ራሳቸዉን ከ አስተዋወቁ ከ1 ደቂቃ በሓላ ( እንዲህ ብል …አቁሙ! ተሰታፊዎችን
ማግኘት፣ ያልተከፋፈለ ትኩረት እና የተቀሩት ተሳታፊዎች እንዲቆሙ ማድረግ
7. ማብራራት፡ በዚህ አዲሱ ፕላኔት የተለየ ህግ አለ እና በዚህ ፕላኔት የሚኖሩ ሰዎች
በፕላኔቱ ተተወሰነዉን ህግ ነዉ የሚያከብሩት፡፡ ላዉቅ እችላለሁ፤ የመጀመሪያዎችን
ሶስት የዚህ አዲስ ፕላኔት ህግ አንብቡ፡፡
 ህግ -1
39

እንካን ደህና መጣችሁ የተወደዳችሁ የዚች አዲስ ፕላኔት ነዋሪዎች፡፡ እናንተ በዚህ ፐላኔት
ደስተኞች፣ በጎደኝነት የምትኖሩ፣ሁሌም አዲስ ሰዉ ትተዋወቃላችሁ፣ሁሌም ስለራሳችሁ አዲስ
ነገር ለመንግር ዝግጁ ሁኑ፡፡ የዚች ፕላኔት ነዋሪ በመሆናችሁ ሁላችሁም 4 መብቶች አላችሁ፡
1. መጀመሪያ፡ - የአካል መብት አላችሁ፤ ይህም ራሳችሁን ከአካል ጉዳት ይታደጋችሁላ፡፡
ሁላችሁም የዚህን መብት የሚያስከበር ካርድ ይሰጣቸዋል፡፡( ካርዱን ማሳየት)
2. ሁለተኛ- በሌሎች ዘንድ የመከበር መብት አላችሁ፡፡ ይህም ከ መገለል እና ካልሆነ ድርጊት
ይታደጋችሁል፡፡ ለዚህም የሚሆን ካርድ አለ፡፡ ( ካርዱን ማሳየት)
3. ሶስተኛ - የራስህን ዉሳኔ ለመወሰን ምቹ አጋጣሚ መጠቀም መብት አለህ፡፡ ይህም አንተን
ገንዘብ ከመያዝ፣ንብረት ከማፍራት እና መረጃ የማግኘት መብትህን ይታደግልሀል፡፡ለ ዚህ
መብትህ ደግሞ ካርድ አለ፡፡ (ካርዱን ማሳየት)
4. አራተኛ- የራስክን ጾታዊ ስርዓት የመቆጣጠር መብት አላችሁ፡፡ ይህም አንተን ተ ገደህ
ከማግባት፣ሴተኛ አደሪ ከመሆን፣ ወይም ላልተፈለገ ወሲባዊ ብዝበዛ ከመደረግ ይታደግሃል፡፡
ለዚህ መብትህም ካርድ አለህ፡፡ ካርዱን ማሳየት፡፡
 ሁላችሁም መጣችሁ ካርዳችሁን ዉሰዱ፣ ከዛም እርስ በርሳችሁ ሰላምታ ተሰጣጡ፡፡
 ለአመቻቾች ማስታወሻ፡…
40

 አመቻቾች ለተሳታፊዎች 4 አይነቱን ካርድ ማዘጋጀት አለባችሁ፡፡

ቀለማቸዉ የተለያየ መሆን አለበት፡፡ ማኑዋል ለሁሉም መሰጠት
አለበት፡፡
8. ተሳተፊዎች ሰላምታ እየተሰጣጡ ሳለ ሁለቱን የ ህይወት ካርድ
መዉሰድ
9. ከ ሁለት ደቂቃ በሃላ( አቁሙ) በማለት ከተሳታፊዎች
ያለተከፋፈለ /ያለተበረዘሃሳብ መቀበል
10. ከዚህ በሃላ ሰዓቱ ሁለተኛዉን ህግ የምናነብበት ነዉ
 ህግ - 2
41

ለሁሉም በዚህ በአዲሱ ፕላኔት የምትኖሩ ዜጎች፤አሁን በዚህ ፕላኔት

የሚኖሩ ሰዎች አሁን ለሁለት ይከፈላሉ፡፡ግማሻችሁ በአራት ማዕዘን
ቅርጽ እና ሌሎች ደግሞ ክብ ቅርጽ ይይዛል፡፡ ሁሉም ቡድኑን
የሚገልጽ ካርድ ይወስዳል፡፡ ይህም የህይወት ካርድ ነዉ፡፡ በዚህ ፕላኔት
ለመኖር ሁሉም የህይወት ካርድ መያዝ አለባቸዉ፡፡ ካርዱን
በመሰብሰብ በደረትህ አደርገዉ፡፡ ሁሉንም ሰላምታ መስጠትህን
ቀጥል፡፡
 የአመቻቾች ማስታወሻ…
42

ለቡድኖች የተሰጠዉ ካርድ ግርታ ሊፈጥር ይችላል( ለምን 1 ካርዱ

ለ ክብ እና 1 ካርድ ለ አራት ማእዘኑ ይሰጣል የሚል)፡፡ ለሁሉም
ተሳታፊዎች የተሰጡት ሁሉም ካርዶች የህይወት ካርድ ናቸዉ በዚህ
ፕላኔት ላይ ለመኖር፡፡
 ህግ -3
43

አሁን ጊዜዉ ተለዉጣል፡፡ ማረጋገጥ የሚቻለዉ ክብ ላይ ያሉት

ከፍተኛ ስልጣን/ሃይል ያላቸዉ ናቸዉ ከ አራት ማዕዘን ካሉት፡፡እጄን
ባጨበጭብ (ደዉል ባሰማ፣ፊሽካ ባሰማ) ክብ ላይ ያሉት እና አራት
ማዕዘን ላይ ያሉት ሰላምታ ይሰጣጣሉ፤ ክቦች የ አራት ማእዘኑን 4
መብቶች ይወስዳሉ/ይጠቀማሉ፡፡ አራት ማዕዘኖች ከፋተኛ መብት
ከሌላቸዉ ክቦች የአራት ማእዘኖችን የህይወት ካርድ ይወስዳሉ፡፡
አራት ማእዘኖች መብታቸዉን ካጡ/የህይወት ካርዶች ካጡ/
እሱ/እሳ በጨዋታዉ ጌም ለመጫወት ይቸገራል፡፡ አራት መአዘኖች
ይህን አደጋ ካወቁ ፤ ክቦችን ሰላምታ ይሰጣል፡፡ እባካችሁ ቀጥሉ እርስ
በርስ ሰላምታ ተሰጣጡ፡፡
 የቀጠለ…
44

12. በሰዓቱ አጨብጭቡ( የደዉል ድምጽ/ፊሽካ አሰሙ)፡፡ አንድ ሶስተኛዉ ተሳታፊ

ለ ጨዋታዉ ለ መጫወት ይደክማል፡፡ ጨዋታዉን አቁሙ በማለት ማስቆም፡፡ አሁን
አዲሱ የ ዘመናዊነት እንዳይቀጥል ድምጽ አልባ እነዲሆን ተይዞአል ለ ዉይይት፡፡
13. ሁሉም ተሳታፊዎች ክብ ሰርተዉ ይቀመጡ
14. እንዴት ነበር የአዲሱ ፕላኔት የህይወት ተሞክሮ( የሚከተሉትን ጥያቄዎች
በመጠየቅ ፡
ሀ. ምን ተሰማችሁ 4ቱን መብታችሁን ስታገኙ?
ለ. ምን ተሰማችሁ በክብ እና በአራት ማእዘን ስትከፈሉ?
ሐ. አራት ማእዘን ላይ ያላችሁት ምን ተሰማችሁ? ክቦች የበለጠ ሃይል/ስላጣን
ሲያገኙ?ምን ይሰማችሃል በማነኛዉም ሰዓት መብታችሁ ቢወሰድ፤ይህ የሚኖራችሁን
ባህሪ ላይተጽኖ ይፈጥራል?
መ. ክብ ላይ ያሉት ይህ ከፍተኛ ስልጣን/ሃይል ማግኘታችሁ እንዴት ነዉ የምታዩት
 የቀጠለ…
45

15. የ አዲሱን ፕላኔት እና በማህበረሰቡ ዉስጥ ያለዉ ህይወት በማነጻጸር የሚከተሉትን ጥያቄዎች
ለተሳታፊዎች በመጠየቅ፡
ሀ. ሁሉም ሰዉ እነዚህ አራቱ መብቶች በእኩልንት አላቸዉ
ለ. እንዴት ነዉ ማህበረሰብ በተለያዩ ቸሰዎች ደረጃዎች የተከፈሉ( ለመልሱ ወንድ እና ሴቶች መሳተፋቸዉን)
ሐ. ማህበረሰቡ ለ አንዱ ቡድን የተለየ ስልጣን ቢሰጥ ምን ይከሰታል
መ. ማህበረሰቡ ለተወሰኑ ሰዎች የተለየ ስልጣን ቢሰጡ ( ፍትሃዊ ነዉ ወይስ ?
ሠ. ማነዉ አብዛኛዉን ጊዜ ከፍ ያለ ስልጣን በማህበረሰቡ ዉስጥ ሰጭ
ረ. የተወሰኑ ሰዎች ይህን ስልጣን የሌሎችን መብት ሳያከብር ይጠቀማል
ሸ. በወንድ እና በሴቶች መካከል ያለዉን ሃይል/ስልጣን እኩል ማድረግ ይቻላል? ለሴቶችን ህይወት ከማስተካከል
አንጽር፡፡
16. አዲሱ አወጅ በ አዲሱ ፕላኔት ክቦች የበለጠ ስልጣን ከአራት ማእዘኖች አላቸዉ፡፡ ይሄ እኩል ያልሆነ
ስልጣን/ሃይል በክቦች ዘንድ ካልተረጋገጠ ክቦች የአራት መአዘን ነዋሪዎችን መብት እና የህይወት ካርድ
አይነኩም፡፡ ስለዚህ ይህ እኩል ያልሆነ ስልጣን ለ አራት መአዘኖች መብታቸዉን እንዲያስከበሩ ያደረጋቸዋል፡፡
ምክንያቱም ማህበረሰባችን አብዛኛዉን ስልጣን ለ ወንዶች ስለሰጠ ልክ እንደ ለ ክቦች የበለጠ ስልጣን
እንደተሰጣቸዉ፡፡
 የቀጠለ…
46

17. ሁሉም የሌላዉን መብት ማክበር አለበት፡፡ ወደ አዲሱ ፕላኔት

በመመለስ ፤ሰላምታ እርስ በርሳቸዉ በመሰጣተት፤ ካዛ ትክክለኛዉን
ካርድ ለሁሉም በመስጠት
18. ሁሉንም ለነበራቸዉ ተሳትፎ በማመስገን ዉይይቱን መጨረስ
 መደምደሚያ ሃሳብ
47

እኩል ያልሆነ ስልጣን፤ሃይል ካለ ወንዶች ከ ሴቶች የበለጠ ስላጣን

አላቸዉ ማለት ነዉ፡፡ ይህ ደግሞ የሆነዉ ማህበረሰቡ ባለ
ማወቁ፤ባለመማሩ እና ዝም በማለቱ ነዉ፡፡ ስለዚህ ይህን
ለማስተካከል ለዉጥ ከራሳችን መጀመር አለብን፡፡
ሁሉም ወንዶች እና ሴቶች እኩል የሆነ ስልጣን እና መብት
እንዲኖራቸዉ የ ሥርዓተ -ጾታ እኩልነትን ማስፈን ያስፈልጋል፡፡
 የአዲሱ ፕላኔት የመብት ካርዶች
48

የጾታዊ መብት
በሌሎች የመከበር መብት

በአካል ላይ ጉዳት እንዳይደርስ የፈለጉትን ዉሳኔ ለመወሰን

አማራጮችን ማመቻቸት
የሚከለክል መብት
የአዲሱ ፕላኔት የህይወት ካርዶች
49

ክብ

አራት ማዕዘን
 ዉይይት 4፡- እኩል ያልሆነ
50
ስልጣን/ሀይል እና
ጥቃት(ዋና ችግሩ እና የሚያመጣዉ መዘዝ) – 1 ሰዓት
አላማ፡
በዚህ ዉይይት መጨረሻ ተሳታፊዎች የሚከተሉትን ማወቅ
አለባቸዉ፡
 ለጾታዊ ጥቃት ዋና ችግሩን መለየት
 ለጾታዊ ጥቃት በማህበረሰቡ ዉስጥ መንስኤዎችን መለየት
 በዉይይቱ መጨረሻ ምን እንዳወቁ ማብራራት እና ያገኙትን
ት/ት ለማህበረሰቡ በምን መልኩ ያሰተላልፋሉ
 መከለስ የ ዉይይት 3 ን
51

1. በ ዉይይት 3 ያገኙትን ለ ተሳታፊዎች ማስታወስ ምን

እንደተወያዩ ( እኩል ያልሁን ስልጣን በ ወንዶች እና በሴቶች
መካከል) ከ ጾታዊ ጥቃት ጋር ተያይዞ
2. ለተሳታፊዎች ለ ቀጣይ 1 ሰዓት ከጾታዊ ጥቃት ጋር ተያይዞ
ዉይይት እንደምናደረግ መንግር
3. በዉይይቱ መጨረሻ ምን እንደሚጠብቁ መጠየቅ እና መጨረሻ
ላይ የጠበቁትን ማግኘታቸዉን ማረጋገጥ
 የዉይይት ጥያቄዎች (50 ደቂቃ)
52

1. በማህበረሰባችን ዉስጥ ወንድ እና ሴቶች እኩል የማሳመን ሀይል እና ስልጣን አላቸዉ

2. ከ ተሳታፊዎች ምላሾችን በመስማት ( በማህበረሰባችን ዉስጥ እኩል የሆነ ስልጣን /ሃይል በወንዶች እና በሴቶች መካከል
አለመኖሩን መንገር፡፡ ይህንንም በ ሶስተኛዉ ዉይይት መወያየታችንን መንገር፡፡ ዛሬ እኩል ያልሆነ ሃይል/ስልጣን ለ ጾታዊ ጥቃት
ያለዉን አጋላጭነት ነዉ የምነወያየዉ
3. ሁላችሁም በዚህ ሃሳብ ዙሪያ ለመወያየት ሃሳብ ስጡ
4. ማህበረሰባችን ለ ወንዶች የበለጠ ትኩረት/ስልጣን ይሰጣል፡፡ ይህ ማለት ለጾታዊ ጥቃት ያጋልጣል ማለት ነዉ፡፡ መልስ
ከተሳታፊዎች ከመቀበላችን በፊት ፤ የሃይል/የስልጣን እኩል ያለመሆን ባይኖር የጾታዊ ጥቃት አይከሰትም ፡ ለማህበረሰቡ ችግር
አይሆንም ፡ እስኪ መልሳችሁ ምንድን ነዉ፡ መልሳቸዉን አንጻፈዉ፡፡
5. ማህበረሰባችን ለ ጾታዊ ጥቃት የሚጋልጡ የሚላቸዉ አሉ እነሱም፡
ሀ. የመጠጥ ሱሠኛ መሆን
ለ. ለህግ ተገዥ አለመሆን
ሐ. የበላይነት ስሜት
መ. ሐይማኖት
ሠ. ባህል
ረ. ሥራ አጥነት
ሸ. ድህነት
 የቀጠለ…
53

6. እሰኪ ከላይ የዘረዘርናቸዉ እንዴት ይገናኛሉ

7. ለምንድነዉ እነዚህ ለጾታዊ ጥቃት የሚዳርጉት፤ለምንድነዉ
የሀይል አለመመጣጠን እንዴት ነዉ ለጾታዊ ጥቃት የሚጋልጠዉ
8. አስኪ ከዚህ ጋር የተያያዘ ምሳሌዎች ካላችሁ ጥቀሱ እና ተወያዩ
9. ለተሳታፊዎች እንዲህ ብላችሁ አብራሩ፡ -እነዚህ ሁሉ ለጾታዊ ጥቃት
አጋላጭ መሆን አልነበረበትም ፤ ይልቅ መንስኤ አንጂ፤ ምንም አይነት
የሃይል ወይም የስልጣን ልዩነት በሌለበት አለም እነዚህ ሁሉ ለጾታዊ
ጥቃት መንስኤ አይሆኑም፡፡ ስለዚህ የስልጣን/ሀይል እኩልነት
አለመኖር ለጾታዊ ጥቃት ያጋልጣል፡፡
10. ጥያቄ ካላችሁ…ብለህ ጠይቅ
11. ተሳታፊዎችን በማመስገን የዛሬዉ ዉይይት መጨረስ፡፡
 መደምደምያ
54

ሰዉ በመሆናችን ብዙ መብቶች አሉን፡፡ በማህበረሰባችን ግን ብዙ የ

ሀይል/የስልጣን እኩል አለመመጣጠን አለ፡፡ ብዙ ቦታዎች ላይ
ወንዶች የበለጠ ሀይል/ስልጣን አላቸዉ፡፡ አንድ ሰዉ/ቡድን በሌላዉ
ላይ የበለጠ ሀይል/ስልጣን ከተጠቀመ ይህ ሀሰባዉ መብት ጥሰት
አድርጎል፡፡ በሴቶች ላይ የሚፈጸሙ ጥቃቶች ከ ሀይል
አለመመጣጠን ነዉ፡፡ ይህ የጾታዊ ጥቃት በቤተሰብ፣በግል ህይወት፣
በማህበረሰቡ ላይ ብዙ በቀላሉ የማይፈቱ ችግሮችን ያስከትላል፡፡
ማህበረሰቡ በዚህ ላይ ዝም የሚል ከሆነ ጉዳቱ ይቀጥላል፡፡ ስለዚህ
ሁላችንም ለዚህ ጉዳይ ልንጮህ ይገባል/ መፍትሄ ልናሰማ ይገባል፡፡
ስለዚህ እኛ፣ ቤተሰባችን፣ማህበረሰባችን በሴቶች ላይ የሚደረሱ
ጥቃቶችን ልንቃወም ይገባል፡፡ ሁሉም ሴቶች ከጥቃት ነጻ ህይወት
መኖር አለባቸዉ፡፡
 ዉይይት 5 - ጾታዊ ጥቃት (1 ሰዓት)
55

አላማ፡-
 በዚህ ዉይይት መጨረሻ ሁሉም ተሳታፊዎች የሚከተሉትን
ማወቅ አለባችዉ፡
1. በወንዶች እና በሴቶች የህይወት ተሞከሮ መካከል ያለዉን ልዩነት
ማብራራት
2. ለምንድነዉ ማህበረሰቡ ለሴቶች እና ለወንዶች ያለዉ
አመለካከት ለ ጾታዊ ጥቃት የሚጋልጠዉ
3. በምን መልኩ ነዉ ማህበረሰቡ በወንዶች እና በሴቶች መካከል
ያለዉን ልዩነት በማጥበብ እኩልነት ማምጣት ያለባቸዉ፡ ይህንን
ለ ማህበረሰቡ ማስተማር አለባቸዉ፣ በሴቶች ላይ የሚደረሰዉን
ተጽኖ ለማስወገድ በዉይይቱ መጨረሻ ምን መደረግ እንዳለበት
ለማህበረሰቡ ግንዛቤ መፈጠር እና ማስተማር፡፡
 በዉይይት 3 ያገኘነዉን ት/ት መከለስ/ማስታወስ
56

 ሁላችሁም ስለመጣችሁ አመሰግናለሁ

 በባለፈዉ ዉይይት ምን ተማራችሁ ፤ ምን የተለየ እዉቀት
አገኛችሁ- ተራ በተራ እንዲናገሩ ማድረግ
 ክለሳዉን ከጨረሱ በሓላ አሁን አዲስ ዉይይት እናደርጋለን ይህም
በጾታዊ ጥቃት ላይ ነዉ ለቀጣይ 1 ሰዓት እንወያያለን፡፡
 የዉይይት ጥያቄዎች (50 ደቂቃ)
57

1. ለተሳታፊዎች የወንዶችን እና የሴቶችን የህይወት ተሞከሮ በ አሳ ቅርጽ በማሰቀመጥ

እንወያያለን
2. ተሳታፊዎችን በሁለት ክብ ቅርጽ በማሰቀመጥ፤ የመጀመሪያዉን ተሰሳታፊዎች ከ 4-5
የሚሆኑ ሴቶችን በክብ ቅርጽ በማደረግ የህይወት ተሞከሮአቸዉን እንዲያካፈሉን ማድረግ፤
ከዚህ በመቀጠል የቀሩትን ወንዶች እና ሴቶችን ከነሱ ጀርባ በማደረግ ዉይይቱን ማድረግ
ሀ. መሀል ያሉት ተናግረዉ ሲጨርሱ ከ ነሱ ጀርባ የቆሙትን መተካት፡፡ ሌሎች ከ ሁለቱ ሰርክል
ዉጭ ያሉት ተመልካቾች ናቸዉ፡፡የዚህ ጨዋታህግ ከ ዉጭ ያሉት ማዳመጥ ነዉ ከ ዉስጥ
ያሉትን የሚጠበቅባቸዉ፡፡
3. ጥያቄ ለሴቶች፡
ሀ. ሴት በመሆንሽ ከባዱ ችግር/ፈተና በማህበረሰብሽ ዘንድ ምንድነዉ
ለ. ወንዶች የሴቶችን ችግር ለመረዳት ከባድ የሆነባቸዉ ምንድነዉ
ሐ. ወንዶች/ማህበረሰቡ በሴቶች ላይ የሚደርሰዉን ጥቃት/ችግር እንዴት ያዩታል
መ. በማህበረሰቡ ዉስጥ ሴቶ እንደ ሴት ባትሆን/ባትሰራ ምን
ትባላለች/ትሆናለች(ትደበደባልች፣ትሰደበላች፣ምን ትደረጋለች…ዘርዝሩ)
ሠ. ምን አይነት ነገረ ነዉ ከወንዶች መስማት የማትፈልጉት/ ወይም ማህበረሰቡ ለሴት
የሚሰጠዉን ስያሜ
 የቀጠለ…
58

4. ከ መሃል ያሉት ሴቶች ያላቸዉን የህይወት ተሞክሮ አጋርተዉ ከጨረሱ በሓላ

በማመስግን ከ ነሱ ጀርባ ያሉትን መተካት
ሀ. አሁን እነዚህ ከቁመዉ የነበሩት አስቡ ሴቶች ናቸዉ ( ስለዚህ የተነሱት ሴቶች በዚህ ህግ
ማዳመጥ ብቻ በክብ ቅርጽ ያሉትን)
5. ጥያቄዎች ለወንዶች፡
ሀ. ወንድ በመሆን በማህበረሰቡ ዉስጥ ያለዉ ችግር ምንድነዉ
ለ. በማህበረሰባችሁ ከሴቶች መረዳት የሚከብዳችሁ ነገር ምንድን ነዉ
ሐ. ምን አይነተ አስተሳሰብ ወይም አባባል ነዉ ሴቶች / ማህበረሰቡ ለ ወንዶች የሚሰጡት
ግምት የማይመቻችሁ (ወንዶች ጠጪ ናቸዉ፣ አጫሽ ናቸዉ፣ በአንድ ሴት የማይረጉ)
ተወያዩ
መ. በማህበረሰቡ ዉሥጥ ወንዱ እንደ ወንድ ባይሆን ምን ይባላል
ሠ. በማህበረሰቡ/በሴቶች ዘንድ የማትወደዉ/የምትጠላዉ ለ ወንዶች የሚሉት አባባል
ምንድነዉ
 የቀጠለ…
59

6. ተሳታፊዎችን፣ተዛቢዎች የተለየ ሃሳብ ካላቸዉ መጠየቅ

ሀ. በዚህ ዉይይት ምን ተማራችሁ (ለምንድነዉ ማህበረሰቡ
ለወንድ/ለሴት ልጅ የሰጠዉን ስያሜ ለመቀበል የተቸገራችሁት)
ለጾታዊ ጥቃት የሚመጣዉ ችግር ጋር አያይዞ መወያየት
ለ. አሁን ይህን አስተሳሰብ ለመቀየር ይቻላል እንዴት
ሐ. በዚህ የተግባር ስራ ምን የተለየ ነገር ለማደረግ/ለመስራት
አሰባችሁ
7. ተሳታፊዎችን እንዲወያዩ በማድረግ ምን አይነት ትልቅ/ትንሽ
ለዉጥ ማምጣት ይቻላል
8. ተሳታፊዎችን በማመስገን ዉይይቱን መዝጋት
 መደምደሚያ
60

 ልጆች፣ቤተሰብ፣ማህበረሰቡ እና ሚዲያ ስለ ሴቶች እና ወንዶች

ስለሚያደርጉት ነገር እና ስለሚሰሩት ጉዳይ መወያየት፡፡ እነዚህ
ነገሮች በሙሉ ትክክል ያልሆኑ እና የተፈጥሮ ስላልሆኑ ማስተካከል
አለብን ብሎ ማስተማር፡፡እኩል ያልሆኑ የሀይል አመለካከት
ካላስወገድን ለኤች.አይቪ እና ለ ጾታዊ ጥቃት ይዳርጋል፡፡
 ለ አመቻቾች ማስታወሻ
61

• ሥርዓተ ጾታን መሰረት ያደረገ ጥቃት፡

• ማንኛውንም በአካል፣ በሥነ ልቡና፣ በወሲባዊ
ሁኔታ ጎጂ አሉታዊ ተጽህኖ የሚያስከትል
አንድ ሰው ሴት ወይም ወንድ በመሆኑ ብቻ የሚሰነዘር
ድርጊትን ይመለከታል፡፡

• ጥቃቱ በትዳር አጋር ፣ በቅርብ ወዳጅ፣ በቤተሰብ አባል፣

በጎረቤት፣ በጓደኛ ወይም እንግዳ ሰው ሊፈጸም ይችላል፡፡
 የሥርዓተ ጾታ ጥቃት አይነቶች
62

• የቤት ወስጥ ጥቃት

• ወሲባዊ ትንኮሳ

• ጎጂ ባህላዊ ድርጊቶች (ለምሳሌም የሴት ልጅ ግርዛት፣ ያለ ዕድሜ

ጋብቻና የግዴታ ጋብቻ

• ለግዴታ ሥራና ሴተኛ አዳሪነት ሲባል በሰዎች ላይ የሚፈጸም ህገ ወጥ

ዝውውር

• ወሲባዊ ብዝበዛ
 የሥርዓተ ጾታ ጥቃት መገለጫዎች
63

• አካላዊ ጥቃት

• ወሲባዊ ጥቃት

• ሥነ ልቡናዊ ጥቃት

• ኢኮኖሚያዊ ጥቃት

• ጎጂ ባህላዊ ልምዶች
1)የአካላዊ ጥቃት ምሳሌዎች
በጥፊ መመታት 64

 መወዝወዝ
 በቡጢ ወይም በዕቃ መመታት፣
መወርወር/መገፈተር
ማነቅ
ማቃጠል
በቢላ ወይም በመሣሪያ ማስፈራራት /ስለታማ ነገር
መወርወር
ማቃጠል
ማነቅ
የወሲባዊ ጥቃት ምሳሌዎች
65
 መደፈር

ያልተፈለገ ወሲባዊ ጥሰት

ለወሲባዊ ሥራ ሲባል ሰዎችን ማዘዋወር

ያልተፈለገ ወይም በኃይል የተከሰተ እርግዝና

 ድንግልነትን ማስመርመር፣
የሥነ ልቡናዊ ጥቃት ምሳሌዎች
66
ከሌሎች መለየት

ተግባሮቿን መቆጣጠር

 ወሰን የሌለው ቅናት

ኃይለ ቃል መሰንዘር/ሰው ፊት ማወረድ

ንብረትን በማጥፋት ተጽዕኖ መፍጠር

ማካለብ፣ የጥቃት ስጋት መፍጠር

 ተከታታይ የሆነ ማንኳሰስና ማዋረድ

የኢኮኖሚ ጥቃት ምሳሌዎች
ገንዘብን መያዝ ወይም እንዳታገኘው
67 ማድረግ

 የቤተሰብን ገንዘብ ማጥፋት

 ብዙዎቹን የገንዘብ ውሳኔዎች መወሰን

ለቤተሰብ የገንዘብ አስተዋጽዖ ያለማድረግ

ተጠቂዋ ለጤና አገልግሎት እንዲሁም ለሥራ ቅጥር ያላትን

ተደራሽነት መቆጣጠር ወዘተ.
የጎጂ ባህላዊ ድርጊቶቸ ምሳሌዎች 68
ያለ ዕድሜ ጋብቻ

በኃይል የሚፈጸም ጋብቻ

የሴት ልጅ ግርዛት

የውርስ ጋብቻ
ዉይይት 6- ማህበረሰቡን ማነቃቃት (ጾታዊ ጥቃቶችን
እቃወማሉ ፤እኔን ይመከተኛል እንዲሉ ማድረግ)
69

በዚህ ወይይት መጨረሻ ተሳታፊዎች የሚከተሉትን ማወቅ

አለባቸዉ፡-
1. የማህበረሰቡን ጠቀሜታ ለጾታዊ ጥቃት ለመከላከል እና ጾታዊ
ጥቃትን ለማሰወገድ
2. ወንዶችን አሳታፊ በማድረግ ጾታዊ ጥቃትን እንዲቃወሙ
ማድረግ
 የዉይይት ጥያቄዎች
70

1. የሚከተለዉን ታሪክ በማንበብ ፣ ታሪኩ ትልቅ ከ ሆነ ተሳታፊዎችን በመጥራት ድራማ

አድረገዉ እንዲሰሩት ማድረግ
ታሪኩ፡ አበበ በቢሾፍቱ ከተማ የሚኖር ነጋዴ ግለሰብ ነዉ፡፡አንድ ቀን በተለየ ሁልግዜ ከስራ
ከሚመጣበት ቀን ቀድሞ ወደ ቤቱ ይመጣል፡፡ እናም ከ ቤት ሲደርስ ባላቤቱ የለችም፡፡ አሱም
ልጆቹን ጠርቶ እናታቸዉ ወዴት እንደሄደች ይጠይቃቸዋል፡አነሱም እናታችን ከሴት ጎደኛዋ
ጋር ሄዳለች አሉት፡፡አበበም ደጋግሞ ቢደዉልላት ስላካ ሊሰራለት/ሊያገኛት አላቻለም፡፡ከዛም
በመናደድ በአካባቢዉ ወደ ሚገኝ የመጠጥ ቤት በመሄድ ፣ጎደኞቹን ያገኛቸዋል ከዛም እነዲህ
ይላቸዋል፡፡ ባለቤቴ ከቤት እኔን ሳታስፈቅድ ወጣለች ይላቸዋል፡፡ጎደኞቹም በአሁኑ ሰዓት እኮ
ሴቶች ለወንዶች ቦታ ወይም ትኩረት የላቸዉም ይሉታል፡፡ ወደ ቤቱ ሲመለስ ሚስቱን
ያገኛታል፡፡ከዛም ይደበድባታል፡፡ ጎረቤቶቾም፣ልጆችም ይህን ድረጊት ሰምተዋል፤አይተዋል
ግን ምንም ማድረግ አልቻሉም፡፡ ከዛም ባለቤቱ ድብደባ በዝቶባት ስለነበር በቀጭን ድምጽ
ታለቅስ ነበር፤ከዛም ድምጾ እየጠፋ መጣ፤ ልጆች ተጠግተዉ ቢያዪትተ እናታቸዉ ምንም
አተሰማም ድምጽም አልነበራረትም፡፡ ልጆችም ጎረቤት ጠርተዉ እናታችን አትናገርም አሉ፡
ጎረቤት ያሉ ሰዎች መጠዉ ሲያዩ የልጆች እናት ሙታለች፡፡
 ከታሪኩ የቀጠሉ ጥያቄዎች…
71

2. ታሪኩን በደንብ ካነበቡ በሃላ የሚከተሉትን ጥያቄዎች መጠየ

ሀ. የዚህ አይነት ታሪክ በማህበረሳበችሁ ዉስጥ ተከስቶ ነበር፤ አስኪ የጎረቤቶችን
አስተዋጾ እዩ፤አስኪ እንዴት ነዉ ሰዎች ለማስታረቅ በለመግባታቸዉ የሚፈጠሩ
ጾታዊ ጥቃቶችን ዘርዝሩ
ለ. ይሄን ታሪክ ምንድን ነዉ ለየት የሚያደርገዉ፤ በምን መልኩ ነበር የእናትዮዋን
ህይወት ማዳን የሚቻለዉ
3. ቀጣይ ሂደት…
ሀ.ለምንድነዉ ሰዎች ጥቃቶች እየተፈጸሙ እያዩ ለማሰቆም የማይፈልጉት
ለ. ምን አይነት ነገር ወንዶችን ለጾታዊ ጥቃት መከላከል እንዳይቆሙ ያደርጋቸዋል
ሐ.ሰዎች ለማስቆም፤ለማስታረቅ ባለመግባታቸዉ የሚፈጠረዉ የጾታዊ ችግሮች
ምንድን ናቸዉ
 የቀጠለ…
72

4. ሰዎች ለ ጾታዊ ጥቃት ለመከላከል የማይቆሙት በሚከተሉት ምክንያት ነዉ፡

ሀ. የሰዉ ጉዳይ ስለሆነ እኔን አይመለከተኝም በማለት
ለ.ጎደኛየ ስነግረዉ አይሰማም ብናገገር ነገሩ ይብሳል
ሐ. ለማስታረቅ /ለማስተዉ ብገባ ልጎዳ እችላለሁ
መ. በፍቅረኞች መካከል ገብቶ ማስታረቅ ባህሉ ስለማይፈቅድ ነዉ
5. ለተሳታፊዎች፡ ብዙ ሰዎች ለማስታረቅ የማይገቡበት ምክንያቶች፣ ላለመጣላት፣
ላለመጎዳት እና ለሚመጣዉ ችግር ሃላፊነት ላለመዉሰድ ነዉ፡፡ ስለዚህ እነዚህ አይነቶች
ድርጊቶችን ለመካለከል የሚከተሉትን ማድረግ ይገባል፡-
ሀ. ጎደኛችንን ማነዉ ቃላዊ/አካል ጉዳተዊ በግል ያደረሰብሽ ብሎ መጠየቅ
ለ. ከዛም የሚደረግባትን ችግር ከተረዳን በሃላ፣ አደድራጊዉን ባህሪዉን እንዲለዉጥ
መጠየቅ/ሃላፊነት እንዲሰማዉ ማድረግ
ሐ. ይሀን አይነት ድርጊት የሚፈጽሙ (በት/ት ቤት/በስራ ቦታ እና በሰፈር ካሉ ለ ቡድኑ
በመንገር ምላሽ እንዲሰጡ ማድረግ፡፡
 የቀጠለ…
73

6. ለምንድነዉ የወንዶች ተሳትፎ በጣም የሚያሰፈልገዉ ጾታዊ ጥቃትን

ለማስቆም
ሀ. አብዛኛዉ ወንዶች ጥቃቶችን አምነዉበት ነዉ የሚያደርጉት፤በዙ ወንዶች
የሌሎችን ወንዶች ሃሳብ ይቀበላሉ፤ ከሴቶች ይልቅ፡፡በዚህ የተነሳ ወንዶች ጾታዊ
ጥቃትን ለመከላከል መቆም አለባቸዉ፡፡ስለዚህ ወንዶችን ባለድርሻ በማድረግ
የባለቤትነት ስሜት ተሰምቶአቸዉ ጾታዊ ጥቃትን እንዲከላከሉ እና እንዲሰሩ
ማድረግ ያስፈልጋል፡፡በተጨማሪም መንግስት፣ህግ
አዉጭዎች/አስፈጻሚዎች፣የፖለቲካ አመራሮች፣ሲቢክ ማህበራት እዚህ ላይ
እንዲሰሩ ማድረግ፡፡
7. የሚከተሉትን ጥያቄዎች በማንሳት መቀጠል፡
ሀ. በምን መለኩ ነዉ አብዛኛዉ ሰዉ ለሴቶች ጥቃት የሚቆመዉ
ለ. ወንዶችን በምን መለኩ ብንረዳዉ ነዉ ጥሩ ተሳትፎ የሚኖራቸዉ
 የቀጠለ…
74

8. ዉይይቱን ምን አዲስ ነግር አገኛችሁ፣ ባገኛችሁት ምን ልትሰሩ

አሰባችሁ በማለት ምላሻቸዉን በመቀበል ማጠናቀቅ
9. ተሳታፊዎችን በማመስገን ማጠናቀቅ
 መደምደሚያ
75

 ጥቃት ሁሌም አለ፡፡ ሁሉም ለማሰወግድ ይፈልጋል፡፡ በብዛት

ወንዶች በሴቶች ላይ ለሚያደረሱት ጥቃት፡፡ማህበረሰቡ የማይሆኑ
አመለካከቶችን ማስወገድ አለበት፡፡ሁሉም ግዴታ አለበት፡፡
የማህበረሰቡን ባሕሪ ለመቀየር መሰራት አለበት፡፡ወንዶችን ያሳተፈ
ስራ በመስራት ለዉጥ ማምጣት ያስፈልጋል፡፡
ዉይይት 7… ጾታዊ ጥቃቶችን ለመከላከል መልክቶችን
ማዘጋጀት (1 ሰዓት)
76

አላማ፡ በዉይይቱ መጨረሻ ሁሉም ተሳታፊዎች የጾታዊ ጥቃት

መከላከያ መልክቶችን ማዘጋጀት አለባቸዉ፡፡
መከለስ፡ በዉይይት 6 ምን እንደተማሩ እና ምን እንዳገኙ መወያየት
እና ለሌሎች ተሳታፊዎች መንገር፡፡
ቀጣይ ዉይይታችን ጾታዊ ጥቃቶችን ለመከላከል መልክቶችን
ለማዘጋጀት እንደሆነ መንገር፡፡
 የዉይይት ጥያቄዎች
77

1. ሁሉንም ተሳታፊዎች ስለ ጾታዊ ጥቃት ተምራችሃል

አዉቃችሃል ፤ በማለት በተለይ በቤተስብ፣በሴቶች፣በህጻናት እና
በወንዶች ላይ የሚያመጣዉን ችግር፡፡ ስለዚህ ይህን ለመከላከል
የሚያግዙ መለክቶችን መፍጠር አለብን፡፡
2. ትልቅ ሃይል/ተሰሚነት ያላቸዉን መልክቶች ማዘጋጀት
በማህበረሰቡ ዘንድ ትልቅ ተቀባይነት አለዉ፡፡ለምሳሌ - የሴቶች
ጥቃት የኔም ነዉ፣ የሴቶችን ጥቃት እቃወማለሁ እና ስለ ጾታዊ
ጥቃት ዝም አልልም የሚሉትን አይነት መለክቶች መፍጠር
አለብን፡፡
3. በዚህ ዉይይት መጨረሻ ላይ መለክቶችን እናዘጋጃለን፡፡ ነፕዌ
መለክቶችን ለማህበረሰቡ ያሰራጫል፡፡
4. ተሳታፊዎችን በሁለት ወይም በ አራት ቡድን በመክፈል ሁለት
 የቀጠለ…
78

ሀ. ጾታዊ ጥቃት የሚያደርሰዉን ተጽኖ በመግለጽ

ለ. ሴቶች እንዴት አደርገዉ ራሳቸዉን ከጥቃት መከላከል ይችላሉ
ሐ. ከተማርነዉ ት/ት አንጻር የተኛዉ መለክት ጥሩ ነበር በሚል
መ. የጾታዊ ጥቃት መለክቶች መመስረት ያለባቸዉ በማህበረሰቡ ዉስጥ የሚያመጣዉን
ጉዳት፣በሴቶች ላይ፣ በቤተሰብ ላይ እና ምክንያቶችን በማሰብ መሆን አላበት
5. በዉይይታችሁ መሰረት ስለ ጾታዊ ጥቃት አድቦኬሲ ስራዎችን አዘጋጁ፤ ስታዘጋጁ
የሚከተሉትን ታሳቢ በማድረግ ነዉ፡፡
ሀ. በመልክታችሁ ምን ማሳካት ነዉ አላማችሁ
ለ. በመለክታችሁ ማስተላለፍ ያለባችሁ ቀጥተኛ የሆነ ሃሳብ መሆን አለበት
ሐ. መለክቱን ግልጽ እና ቀላል ማድረግ
መ. ለማነዉ መልክቱን የማደርሰዉ( ወንዶች፣ሴቶች፣ወጣቶች፣ሽማግሌዎች) መለየት
ሠ. መለክቱ ጾታዊ ጥቃትን የሚያበረታታ እንዳይሆን መጠንቀቅ
ረ. አፍራሽ ቃላቶችን ከመጠቀም መቆጠብ
 የቀጠለ…
79

6. ሁሉም ከጨረሱ ያዘጋጁትን መለክት ከፍ ባለ ድምጽ ለሌሎች

ማስተላለፍ
7. ተሳታፊዎች በጋራ በመሆን ጥሩ የሆኑ መለክቶችን
መመርጥ፣ከተመረጡ በሃላ በምን መለኩ እነዚህ መለክቶች ለህዝብ
መድረስ አለባቸዉ የሚለዉን መጠየቅ፡፡ አመቻቹ እርግጠኛ መሆን
ያለበት የተመረጡት መለክቶች ትክክለኛ መሆናቸዉን ማረጋገጥ
8. ተሳታፊዎችን በማመስገን ዉይይቱን መዝጋት፡፡
 መደምደሚያ
80

 ጾታዊ ጥቃት በሴቶች ላይ አካለዊ ጉዳት፣ ስድብ፣ አዕምሮ ላይ

ጠባሳ ጥሎ ያልፋል፡፡ በተጨማሪም በማህበረሰቡ፣በቤተሰብ ፣በግል
ህይወት ላይ ከባድ ችግሮች ይፈጠራሉ፡፡ስለዚህ ይህነ አስከፊ ጉዳት
ሁላችንም በጋራ ሁነን ልንከላከል ይገብል፡፡
ዉይይት 8- አድሎ ና መገለል ከ ኤች.አይቪ ጋር ተያይዞ
ያለዉን ጉዳት መቀነስ
81

አለማ፡
1. አድሎና መገለል ምን ማለት ነዉ
2. በምን መልኩ አድሎና መገለል ከኤች. አይቪ ጋር ይገናኛል
3. አድሎና መገለል ከኤች.አይቪ ጋር በሚኖሩ ስዎች ላይ ምን
አይነት የጤና ጉዳት ያመጣል
4. ፍሊፕ ቻርት፣ማርከር፣ በማዘጋጅት በሚቀጥሉት ጥያቄዎች
እንዲወያዩ ማድረግ ለሁለት ወይም ለሶስት ቡድን በመክፈል
 የቀጠለ…
82

ደረጃዎች፡
1. ለዉይይቱን አላማ መግለጽ
2. እንዲወያየየ በማድረግ የሚመልሱትን መልስ ወደ ፍሊፕ ቻርት መጻፍ
3. የዛፍ ስዕል በመሳል ስለ አድሎናመገለል ማስረዳት
ሀ. የዛፉ ስር - ከ ኤች.አይቪ ጋር በተያያዘ ለመገለል ምክንያት የሆኑ ነገሮችን ይወክላል
(ባህል፣ማህበራዊ እና ኢኮኖሚያዊ)፣ ቅጠሎች እና ቅርንጫፎች ለ መገለል መንሰኤ በመሆን
ይወክላሉ
4. ተሳታፊዎችን ለ ሁለት በመክፈል ሁሉም ወረቀት በመያዝ፣ማርከር እና ፍሊፕ ቻርት በመያዝ
5. በቅጠል የተመደቡት ( ከኤች.አይቪ ጋር በተያያዘ ለ መገለል መንስኤዎችን በመወያየት
መጻፍ/መዘርዘር) እና በስር የተመደቡት ደግሞ በኤች.አይቪ ምክንያት ለመገለል ዋና ምክንያቶችን
መዘርዘር እና መወያየት
እና የጻፉትን ለተሳታፊዎች ማብራራት፡፡
6. በስር የተመደቡት ተሳታፊዎች የችግሩን ዋና ምከንያት ከስር መሰረቱ መዘርዘር
7. ሁሉም ቡድኖች በተቻለ መጠን ስር መሰረቱን ችግር ነቅሶ ማዉጣት
 ምስል…
83

ቅጠል

( በመገለል ምክንያት
ቅርንጫ የሚመጡ
ፍ
ና ዋና ዋና መዘዞች
ዋ
ያ ይዞ ች)
ር ተ ያቶ
ጋ ክን
.ኤቪ ለል ም
ኤ ች ገ
( ከ መ
ስር መ ጡ
ለሚ
 የቀጠለ…
84

 እንዴት ነዉ አድሎ ለመገለል የሚዳርገዉ

 እንዴት ነዉ አድሎ ከ ኤች.አይቪ ጋር የሚያያዘዉ
 በማህበረሰባችን ዉስጥ ከቫይረሱ ጋር በሚኖሩ ሰዎች ላይ አድሎ አለ፤ ከሆነ
እንዴት ሆነ
 በማህበረሰባችን ዉስጥ ከኤች፣አይቪ ጋር ተያይዞ አድሎ አለ
 ኤች.አይቪ መገለል በማህበረሰባችን ዉስጥ አለ፣ከሆነ አስኪ ምሳሌ ጥቀሱ
 መገለል እንዴት አድርጎ ነዉ በስራችን ጥራት ላይ ተጽኖ የሚፈጥረዉ
 ኤች.አይቪ ያለበት ሰዉ ያጋጥመኛል የሚለዉ ችግር ከመገለል እና መድሎ
ጋር ተያይዞ
 ወደጤና ተቆም በምን መልኩ ነዉ ( ኤች.አይቪ በደሙ ያለ ሰዉ
ለአገልግሎት የሚሄደዉ) ለምን ይመስላችሓል
 መልስ
85

 ለቤተሰብ ፣ለጎደኛ መንገር ስለሚፈራ

 ፍራቻ፣መናደድ እና ራስን ለማጥፋት መወሰን ስሜት
 ከኤች.አይቪ ነጻ የሆነ ልጅ ባልወልድስ ሰሚል ሃሳብ
 መገለልን ፍራቻ
 ጥቃትን ፍራቻ
 ሚስጥሬ ይወጣብኛል የሚል ሃሳብ
 ስለ ወደፊት ስለ ልጆች ማሰብ
 ኢኮኖሚያዊ እና ማህበራዊ ችግር
 መጨረሻ ማጠቃለል እና ተሳታፊዎችን ማመስገን
 86
ሥለተሳተፋ
ሁሉንም
ከልብ
አመሰግናለሁ
ዉይይቶች
ችሁ