የወንዶች አጋርነት

የአቻ ለአቻ መመሪያ

HIV Prevention Project

Federal Ministry of Health

 የወንዶች አጋርነት የአቻ ለአቻ መመሪያ

ማውጫ
መግቢያ
የሥልጠና መመሪያው ለማን እና እንዴት ተዘጋጀ
ርዕስ 1. ስርዓተ-ፆታና ሀይል
1.1. የትውውቅ ክፍለ- ጊዜ 1
1.2. የራስን አመለካከት መፈተሽ 3
1.3. ስለ ስርዓተ-ፆታ እንወቅ 6
1.4. እንደ ወንድ ሁን እንጂ 10
ርዕስ 2. ወንዶችና ጤና
2.1 ወንዶችና ጤና 15
ርዕስ 3. ዕጽ መጠቀም
3.1 ዕፆች ምንድናቸው? 20
3.2 አልኮልን አብዝቶ መውሰድ አደጋውና ኤች አይ ቪ 23
3.3 ውሳኔ ሰጪነት እና አደንዛዥ እጽን መጠቀም 28
ርዕስ 4. ጥቃት
4.1 ጥቃት ምንድነው? 30
4.2 በዕለት ተዕለት ኑሮ ሊያጋጥም የሚችል ወሲባዊ ጥቃት 35
4.3 በማህበረሰባችን ውስጥ ጥቃት የሚያስከትለውን ጉዳት መቀነስ 37
ርዕስ 5. እርምጃዎችን መውሰድና ለውጥን ማምጣት
5.1 በዝምታ አትመልከቱ፤ የመፍትሄ እርምጃ ውሰዱ 39
 የወንዶች አጋርነት የአቻ ለአቻ መመሪያ

ምሥጋና
ፖፑሌሸን ሰርቪስ ኢንተርናሸናል (ኢትዮጵያ) ይህን የአቻ ለአቻ መመሪያ ኢንጄንደር ሔልዝ
ኢትዮጵያ፡ የወንዶች አጋርነት መመሪያ መሠረት በማድረግ አዘጋጅቷል

ፖፑሌሸን ሰርቪስ ኢንተርናሸናል ኢትዮጵያ ይህን የአቻ ለአቻ መመሪያ ሙያዊ አስታያየት በመስጠት
እና እርማት በማድረግ ለአዘጋጆች ፍሬህይወት ታከለ ፡ መኩሪያ ይልማ፡ ከፍተኛ ምስጋና ያቀርባል፡

ይህ የአቻ ለአቻ የመወያያ መመሪያ ዝግጅት ስራ የተሳካው የአሜሪካን ህዝብ እና መንግስት በአሜሪካን
ፕሬዝዳንት አስቸኳይ የኤድስ እርዳታ እቅድ (ፔፕፋር) ቀና እገዛ ነው፡፡ ይህ የስልጠና መመሪያ
የተዘጋጀው ፒኤስአይ/ ኢትዮጵያ በሚተገብረውና ኤች አይ ቪን በመከላከል ሥራ ይበልጥ ትኩረት
ለሚሹ ህብረተሰብ ክፍሎች ላይ እየሰራ በሚገኝ በዩ ኤስ አይ ዲ የሙሉ ኤች አይ ቪን የመከላከል
ፕሮጀክት በኩል ነው፡፡ የስልጠና መወያያው የተዘጋጀው ኢንጀንደር ሄልዝ በወንዶች አጋርነት
ፕሮግራም ያዘጋጀውን ማኑዋል ሙሉ በሙሉ መሰረት በማድረግ እና የተወሰነ ለውጥ በማድረግ
ነው፡፡ የስራው ይዘት እና በውስጡ የተካተቱት ሀሳቦች የፒኤስአይ/ኢትዮጵያ ሀላፊነት ሲሆኑ፤
የአሜሪካን መንግስትንም ሆነ የ ዩ ኤስ አይ ዲን አቋም ወይም አመለካከት አያንፀባርቅም፡፡
 የወንዶች አጋርነት የአቻ ለአቻ መመሪያ

መግቢያ
ለበርካታ ጊዜያት ወጣትና ጎልማሳ ወንዶች ከልጃገረዶችና ከእናቶች ይልቅ ጤናቸው እንደተሟላላቸው እና
አነስተኛ የስነተዋልዶ ጤና ችግር እንዳላቸው ተደርጎ ሲታሰብ ቆይቷል፡፡ ከዚህ በተጨማሪም ጎልማሳ እና
ወጣት ወንዶች ከሴቶች ይልቅ በባህሪያቸው ቁጡ፣ ለጤናቸው ብዙም ደንታ የሌላቸውና ከነሱም ጋር አብሮ
መስራት አስቸጋሪ እንደሆነ ተደርጎ ሲወሰድ ቆይቷል፡፡ ማህበረሰቡ በወንዶች አስተዳደግና ባህሪ ላይ
ያሳረፈውን አሉታዊ ተጽዕኖ በውል ሳንረዳ ባጠቃላይ ወንዶች በወንዶች ላይ እንዲሁም በሴቶች ላይ ጥቃት
ፈፃሚ እንደሆኑ ሲወሰድ ቆይቷል፡፡ ሆኖም ግን ከቅርብ ጊዜ ወዲህ የተካሄዱ ጥናቶች እንደሚያመለክቱት
የወንዶችን የጤና ሁኔታ ለማማሻሻል ማህበረሰቡ በአስተዳደጋቸውና በባህሪያቸው ላይ ያሳረፈውን ተጽእኖ፤
የሚገኙበትን ማህበራዊና ኢኮኖሚያዊ ሁኔታ፤ የሚኖራቸውን የተለየ የጤና ፍላጎት በመስኩ የተሰማሩ
የጤናው ዘርፍ ባለሞያዎች ትኩረት ሰጥተው መረዳት እንደሚገባቸው ያመለክታሉ፡፡ ከዚህ በተጨማሪም
ላለፉት 20 ዓመታት በሴቶች መብት ጥበቃ ዙሪያ ሲካሄዱ የነበሩ እንቅስቃሴዎች የልጃገረዶችንና የእናቶችን
ማህበራዊ ደህንነት እና ጤንነት ለማረጋገጥ፤ ሴቶች እራሳቸውን የቻሉ ዜጎች እንዲሆኑ የሚደረገውን ጥረት
ከዳር ለማድረስና በሁለቱ ፆታዎች መካከል እኩልነትን ለማስፈን ወንዶችን ማሳተፍ አስፈላጊ እንደሆነ
አስምሮበታል፡፡

ወንዶች ከዕድገታቸው ጋር ተያይዞ በወረሱት አስቸጋሪ ወንዳወንድነት ባህሪ ምክንያት ባለፉት ጥቂት አመታት
ጊዜ ውስጥ ከሴቶች ይልቅ በትራፊክ አደጋ፣ የራስን ህይወት ማጥፋት፣ ጥቃት በመፈፀም እንዲሁም በከፍተኛ
ደረጃ አልኮልና የአደንዛዥ እፅ ተጠቂ እየሆኑ እንደመጡ ይታወቃል፡፡ ወንዶች ባላቸው የወንዳወንድነት ባህሪ
ምክንያት ከሴቶች ይልቅ ለእንደነዚህ እና መሰል ችግሮች ተጋላጭ ናቸው፡፡ እነዚህን ሁኔታዎች ለመለወጥና
የወንዶችና ሴቶችን ለችግር ተጋላጭነት ለማስወገድ በሥርዓተ-ፆታ አመለካከት የተቃኘ ፕሮግራም ነድፎ
ሥራ ላይ ማዋልን ይጠይቃል፡፡

ብዙውን ጊዜ ወንዶች ባህሪያቸውን የሚገልፁበት መንገድ ተፈጥሮአዊ እንደሆነ፣ ወንዶች ምን ጊዜም

ወንዶች እንደሆኑ ልንገምት እንችላለን፡፡ ሆኖም ግን አብዛኛዎቹ የወንዶች ባህሪያት ለምሳሌ ከፍቅረኞቻቸው
ወይም ሚስቶቻቸው ጋር የግብረ-ስጋ ግንኙነት መፈፀም/አለመፈጸም ወዘተ .. በተፈጥሮ ያገኙት ሳይሆን
ከአስተዳደጋቸው ጋር የተቆራኙ አስቸጋሪ ባህሪያት ናቸው፡፡ በአብዛኛዎቹ የህብረተሰብ ክፍሎች ውስጥ
ትክክለኛ ወንድ ማለት ጠንካራ፣ ቁጡ የሆነና ከአንድ በላይ የፍቅር ጓደኛ ያለው ማለት እንደሆነ ተገንዝበው
እንዲያድጉ ይደረጋሉ፡፡ ከዚህ በተጨማሪም ወንዶች ከልጅነታቸው ጀምሮ ስሜታቸውን በቁጣና
ማንኛውንም አለመግባባት ክብራቸውን ለመጠበቅ ሲባል በሀይል መፍታት እንዳለባቸው እየተነገራቸው
ያድጋሉ፡፡ በዚህም መንገድ ከልጅነታችን ጀምሮ የወረስናቸው የወንዳወንድነት ባህሪያትን ለመቀየር ቀላል
ባይሆንም በመቻቻል ላይ የተመሰረተና ጤናማ ማህበረሰብ ለመገንባት ተግባር እንደሆነ
ሊታመንበት ይገባል፡፡
 የወንዶች አጋርነት የአቻ ለአቻ መመሪያ

ወንዶችና ኤችአይቪ/ኤድስ
በአብዛኛው የአለማችን ክፍል የሚገኙ ጎልማሳና ወጣት ወንዶች በባህሪያቸው ምክንያት ራሳቸውንና የፍቅር
ጓደኛቸውን ለኤችአይቪ ያጋልጣሉ፡፡ በአማካይ ሲታይ ወንዶች ከሴቶች ይልቅ ከአንድ በላይ የሆኑ የወሲብ ጓዳኛ
አላቸው፡፡ በግብረ ስጋ ግንኙነት ወቅት ኤች አይቪ ከሴቶች ወደ ወንዶች ይልቅ ከወንዶች ወደ ሴቶች በቀላሉ
ይተላለፋል፡፡ ኤችአይቪ በደሙ ውስጥ የሚገኝ ወንድ ቫይረሱ በደሟ ውስጥ ከሚገኝ ሴት ይልቅ ቫይረሱን በቀላሉ
ወደ ሌሎች የማስተላለፍ ዕድሉ ከፍተኛ ነው፡፡ ይህም በመሆኑ ወንዶችን የግብረስጋ ግንኙነት መፈፀም ወንድነታቸው
ማረጋገጫ አይነተኛ መንገድ እንደሆነ አድርገው ይወስዱታል፡፡
ወንዶቸ ከአቻዎቻቸው የሚደርስባቸውን ግፊት ለመቋቋምና ወንድነታቸውን ያስመስከሩ ከአንድ በላይ የወሲብ
ጓደኛ ስለሚኖራቸው ለኤችአይቪ የሚኖራቸው ተጋላጭነትም የዛኑ ያህል ይጨምራል፡፡ ጥናቶች በተጨማሪ
እንደሚያመለክቱት በገጠርና በከተማ አካባቢዎች መታቀብን የመረጡ ወንዶች በአቻዎቻቸው ወይም ቅርብ
ጓደኞቻቸው እንደ ደካማ ወይም ግንኙነት መፈፀም እንደማይችሉ ሰነፎች ተደርገው ስለሚቆጠሩ ከአንድ በላይ የፍቅር
ግንኙነት እንዲመሰርቱ ይገደዳሉ፡፡ በወጣትነት የእድሜ ክልል የሚገኙ ወንዶች በኮንዶም አጠቃቀም ላይ ባላቸው
አነስተኛ እውቀት፣ የኮንዶም ስርጭት መዛባት፣ እንዲሁም ያለኮንዶም ግንኙነት መፈፀም የበለጠ ርካታን ይሰጣል
የሚል የተሳሳተ ግንዛቤና ማስረገዝን እንደወንድነትና ወጣትነት ማረጋገጫ አድርጎ ከመመልከት የተዛባ አመለካከት ጋር
ተዳምሮ በኤችአይቪ በሽታ በከፍተኛ ደረጃ የመጠቃት እድላቸውን ከፍተኛ እንዲሆን አድርጎታል፡፡
የወንዶች ጥቃት ፈፃሚነት እና በወሲብ ጓደኛቸው ላይ የሚያደርሱት በደል በተፈጥሮ ያገኙት ሳይሆን በማህበረሰቡ
ውስጥ ካለው የስርዓተ ፆታ ደንቦችና ባህሪያት የመነጨ መሆኑ መታወቅ አለበት፡፡ ጥናቶች እንደሚያመለክቱት
አንዳንድ ወንዶች በሴቶች ላይ የሚፈፅሙት ጥቃት ትክክለኛና በወንድነታቸው ምክንያት ይህንኑ ለመፈፀም ስልጣን
ያላቸው፣ ትዳርንም አጽንቶ ለማቆየት ተገቢ የሆነ የዲሲፕሊን እርምጃ አድርገው ሊወስዱት እንደሚችሉ እንገነዘባለን፡፡

የስልጠና መመሪያው ለማን እና እንዴት ተዘጋጀ?

ይህ የስልጠና መመሪያ የተዘጋጀው ለወንዶች ሲሆን ከወንዶች ጋር አብሮ እንዴት መስራት እንደሚቻልና ወንዶች
የራሳቸውን የወንዳወንድነት ባህሪ በመመርመር የራሳቸውን፣ የቤተሰባቸውን እንዲሁም የአጋሮቻቸውን ጤንነት
የሚጎዱ ጤናማ ያልሆኑ ባህሪያትን እንዴት ማስወገድ እንደሚችሉ ለማሳየት ነው፡፡ የስልጠና መመሪያው አመርቂ
ውጤት እንዲያመጣ አንድ ተሳታፊ ከ 10 ሰዓት ያላነሰ የስልጠና ሂደት ውስጥ የግዴታ ማለፍ አለበት፡፡
የአቻ ለአቻ ውይይቱ መደበኛ በሆነ ፕሮግራም በሳምንት አንድ ጊዜ ቢኪያሄድና ከአንድ ወር/ባልበለጠ ጊዜ ውስጥ
ቢጠናቀቅ ይመረጣል፡፡ ይህ መመሪያ በአምስት ርዕስ ጉዳዮች ውስጥ የሚጠቃለሉ ትምህርታዊ ይዘቶች ያለው ሲሆን
እያንዳንዱ ክፍለ-ጊዜ ዝርዝር አላማዎች፣ ተግባሮች እና ቁልፍ መልእክቶች በዋናነት የያዘ ነው፤ ይህንንም ለማከናወን
የሚረዱ ዘዴዎችን ያካተተ ነው፡፡ መምሪያው የተዘጋጀው አሳታፊና አወያይ ሆኖ በቀላሉ ሊተገበር እንዲችል ተደርጎ
ነው፡፡ በአግባቡ በተጠና እና ስልታዊ በሆነ መልኩ የተመለመሉና አግባብነት ያለው ስልጠና የተሰጣቸው የአቻ
አሳታፊዎች ይህንን መማማሪያ ይተገብሩታል፡፡
የወንዶች አጋርነት የአቻ ለአቻ መመሪያ

ርዕስ 1- ስርዓተ-ፆታና ሀይል

የትውውቅ ክፍለ-ጊዜ

የስልጠናው ዓላማ - ትውውቅ

ለስልጠናው የሚያስፈልግ ግዜ፡-

hh 15 ደቂቃ
ደረጃ በደረጃ የሚሠሩ ተግባራት

ደረጃ 1፡
ትውውቅ
ራስን ማስተዋወቅ
• ተሳታፊዎቹን እንኳን በደህና መጣችሁ በማለት አመቻቹ/አሳታፊው እራሱን
ያስተዋውቅ

• ተሳታፊዎቹ ወንበራቸውን በግማሽ ክብ ሰርተው እንዲቀመጡ ጠይቋቸው

1 7
 የወንዶች አጋርነት የአቻ ለአቻ መመሪያ

ደረጃ 2
እርስ በእርስ መተዋወቅ /የጥንድ ትውውቅ
• ይህኛው ትውውቅ አንድ ለ አንድ ምክክር /ጥንድ (ሁለት ሁለት) በመሆን ትውውቅ
ማድረግ::

• በትውውቅ ወቅት ተሳታፊዎች የሚከተሉትን እንዲለዋወጡ ግለጹላቸው (ስማቸውን፣

የስራ /የመኖሪያ ቦታቸውን፣ የሚወዷቸውን ተግባራት፣ ጠንካራ ጎኖቻቸው/
ስለራሳቸው የሚወዱት ነገር፣ በውይይቱ ወቅት ሊጠሩበት የሚወዱት ስም)
• ወደ አጠቃላይ ቡድን በመመለስ የተዋወቃችሁትን ሰው ለሌሎች ማስተዋወቅ
(የኔ ጓደኛ… ብለው መጀመር ይችላሉ)
• በጥንድ ትውውቅ ወቅት የተዋወቃችሁት ሰው በትክክል እናንተን የማይገልፃችሁ
ከሆነ ሃሳባችሁን በነጻነት በመናገር ሌሎች በትክክል እንዲረዷችሁ አድርጉ… በማለት
ለተሳታፊዎቹ በቅድሚያ ይንገሯቸው
ማስታወሻ- አመቻቹ ለቡድኑ የሚመች የተዋወቂያ ዘዴ መጠቀም ከፈለገም ዕድሉ ክፍት ነው፡፡

2
የወንዶች አጋርነት የአቻ ለአቻ መመሪያ

1.2 የራስን አመለካከት መፈተሽ

የስልጠናው አላማ ፡-
በስርዓት ፃታ ዙሪያ ያሉ አመለካከቶችን መዳሰስ

ሥልጠናው የሚወስደው ጊዜ፡-

hh 45 ደቂቃ

የሚያስፈልጉ ቁሳቁሶች፡-
አራት ምልክትና ‘በጣም እስማማለሁ’፣ ‘በጭራሽ አልስማማም’ ፣ ‘እስማማለሁ’ ፣
‘አልስማማም’ የሚሉ ካርዶች፡፡
ለተሳታፊዎች ከታች የተዘረዘሩትን ዐ/ነገሮች በማንበብ በጣም እስማማለሁ፣
በጭራሽ አልስማማም፣
እስማማለሁ፣ አልስማማም በማለት እና በሰጡትም ሀሳብ ላይ እንዲወያዩ
አድርግ፡፡

ሃሳቦች፡-
99 ኑሮ (ህይወት) ከሴቶች ይልቅ ለወንዶች ይቀላል፡፡

99 ሴቶች ከወንዶች የተሻለ ቤተሰብ መመስረት ይችላሉ፡፡

3 9
 የወንዶች አጋርነት የአቻ ለአቻ መመሪያ

99 የቤተሰብ ምጣኔ የሴቶች ብቻ ሃላፊነት ነው፡፡

99 ወንድ ወንድነቱ የሚታወቀው ብዙ የወሲብ ጓደኞች ሲኖሩት ነው፡፡

99 በቦርሳዋ ውስጥ ኮንዶም ይዛ የምትንቀሳቀስ ሴት ለወሲብ ብትጠየቅ እምቢ አትልም ፡፡

99 ወንዶች ከሴቶች የተሻለ እውቀት አላቸው፡፡

99 ሰውነትን የሚያጋልጥ ልብስ የለበሰች ሴት ተገዳ እንድትደፈር እየጠየቀች ነው፡፡

የአሳታፊው ማስታዎሻ፡- ተሳታፊዎች ለደገፉት ሃሳብ ያላቸውን አመለካከት እንዲያስረዱ ማበረታታት

ያስፈልጋል፡፡ ይህንን ተግባር መስራት ያስፈለገው ተሳታፊዎች በራሳቸውና በሌሎች ሰዎች ስለ ስርዓት-ፆታ
ያላቸውን እሴቶችና አመለካከቶችን ጠቅላላ ግንዛቤ ለማስጨበጥ መሆኑን መግለፅ ያስፈልጋል፡፡

ደረጃ በደረጃ የሚሠሩ ተግባራት

ደረጃ 1. ምልክቶችን በክፍሉ ዙሪያ ተሳታፊዎች በመለጠፍ ወይም በማስቀመጥ ሃሳቦችን ለተሳታፊዎች
በማንበብ ወደ የሚስማሙበት ቦታ ሄደው እንዲቆሙ ጠይቅ፡፡ ተሳታፊዎች ለደገፉት ተሳታፊዎች ለምን
እንደዚህ ሊያስቡ እንደቻሉ ጠይቅ፡፡

ደረጃ 2.
ሁሉንም አባባሎች ካነበባችሁ በኋላ የሚከተሉትን ጥያቄዎች በመጠየቅ ውይይቱን መምራት

• በየትኛዎቹ አባባሎች ላይ ነው ጠንካራ አመለካከት ያላችሁ?

• ሰዎች ስለ አባባሎቹ ያላቸው አመለካከት ከወንዶችና ከሴቶች ጋር በሚኖራቸው የእለት ተእለት

ግንኙነት ላይ ምን አይነት ተፅእኖ ይደረግባቸዋል ብለህ ታስባለህ?

• ሰዎች ስለ አባባሎቹ ያላቸው አመለካከት የፆታ እኩልነት በሴቶች ላይ የሚደርሰውን ጥቃት

ከመቀነስና የኤችአይቪን ስርጭት ከመቀነስ አንፃር እንዴት ሊያግዘን ወይም መሠናክል ሊሆንብን ይችላል
ብላችሁ ታስባላችሁ፡፡

4
የወንዶች አጋርነት የአቻ ለአቻ መመሪያ

ደረጃ3.
የተግባር እንቅስቃሴውን ስታጠናቅቅ ተሳታፊዎችን ስለ ስርዓተ-ፃታ ያላቸው
የራሳቸውን አመለካከት ትክክል መሆኑንና አለመሆኑን እንዲያጤኑትና እንዲሁም በዚህ
ስልጠና ሂደትና ከስልጠናው በኋላ ተሳታፊዎች ስርዓተ-ፆታን በተመለከተ በጥንቃቄ
እንዲገመግሙትና እንዲያሻሽሉት ማበረታታት ያስፈልጋል፡፡

ማጠቃለያ
ማንኛውም ሰው በስርዓተ-ፆታ ዙሪያ የራሱ የሆነ አመለካከት አለው፡፡ ብዙ ጊዜ ይህ
አመለካከታችን ከሌላው ሰው አመለካከት ጋር ሊጋጭ ይችላል፡፡ ስለሆነም በስርዓተ-ፆታ
ዙሪያ የሌሎችን ሃሳብ ማክበር አስፈላጊ ነው፡፡ ነገር ግን ይህ አመለካከታቸውና ግዴታቸው
ለራሳቸውና ለሌሎች ሰዎች ጐጂ ከሆነ አመለካከታቸው ትክክል እንዳልሆነ ማሣመን
አለብን፡፡ ከዚህም በተጨማሪ በስርዓት ፆታ ዙሪያ እየሰራችሁ እስከሆነ ድረስ በስርዓት
ፆታ ዙሪያ ያላችሁን እሴቶችና አመለካከት መገምገም ጠቃሚነት አለው፡፡

5 11
 የወንዶች አጋርነት የአቻ ለአቻ መመሪያ

1.3 ስለ ስርዓተ-ፆታ እንወቅ

የርዕሱ ዋና አላማ
• የስልጠና ተሳታፊዎች ስለ ፆታና ስርአተ ፆታ ፅንሰ-ሃሳብ ምንነትና ልዩነት
እንዲያውቁ ለማድረግ፡፡

• የስልጠና ተሳታፊዎች ስለ ስርአተ ፆታ ፍትሃዊነትና እኩልነት ፅንሰ-ሃሳቦች እንዲረዱ

ማድረግ

ሥልጠናው የሚወስደው ጊዜ፡-

hh 45-60 ደቂቃ

የሚያስፈልጉ ቁሳቁሶች፡-
• ለተሳታፊዎች በቂ የስርዓተ ፆታ ጨዋታ የማስተማሪያ ፅሁፍ ቅጂ፡፡

ደረጃ በደረጃ የሚሰሩ ተግባራት

ደረጃ 1.
ተሣታፊዎች የፆታንና የስርዓተ-ፆታን ትርጉምና ልዩነት እንዲያብራሩ ጠይቅ፡፡ ቀጥሎም
የተሳታፊዎችን ምላሽ ካገኘህ በኋላ የቃላቶችን ትርጉም በመንተራስ ግልፅ አድርግ፡፡
6
የወንዶች አጋርነት የአቻ ለአቻ መመሪያ

ፆታ፡- ማለት በተፈጥሮ ወንድ ወይም ሴት ሆኖ መፈጠር ነው፡፡

ስርዓተ-ፆታ፡-
ማለት በህብረተሰቡ ተቀባይነት ያገኘ ሴቶች እንደ ሴትነታቸው ወንዶችም እንደ ወንድነታቸው
በተለያዩ ሁኔታዎች እና ጊዜያት ማሳየት የሚገባቸው በቃላትና በድርጊት ባህሪያት የሚገልፅ
ነው፡፡

ደረጃ 2.
ለተሳታፊዎች የተዘጋጀውን የማስተማሪያ ፅሁፍ በማንበብና በማስተማሪያ ፅሁፉ ውስጥ
ያሉትን አረፍተ ነገሮች በመመልከት ፆታ ወይም ስርዓተ-ፆታን የሚገልፁ መሆናቸውን
ጠይቅ/ቂ፡፡

ደረጃ 3.
ተሳታፊዎች የራሳቸውን ግንዛቤ ካቀረቡ በኋላ የሚቀጥለውን ትርጉም እንዲገነዘቡ አድርግ/ጊ፡፡

• የስርዓተ ፆታ እኩልነት-ማለት ወንዶችና ሴቶች እኩል የሆነ ደረጃና ተቀባይነት

ሲኖራቸው ነው፡፡ ይህም ማለት ሁለቱም ፆታዎች ሰብአዊ መብታቸውን ተጐናፅፈው
በተለያዩ ኢኮኖሚያዊ ፣ ፓለቲካዊ ፣ ማህበራዊና ባህላዊ እንቅስቃሴዎች ውስጥ
አስተዋፅኦ ሲያደርጉና ተጠቃሚ ሲሆኑ ነው፡፡

ደረጃ 4.
ተሳታፊዎችን ከላይ የተገለፀው የስርአተ ፆታ ትርጉም ምን ስሜት እንዳሳደረባቸው ጠይቅ/ቂ፡፡

ደረጃ 5.
በመቀጠልም ተሳታፊዎች በሚኖሩበት አካባቢ የሰርዓተ ፆታ እኩልነት መኖሩንና አለመኖሩን
ምላሽ እንዲሰጡ ጠይቅ/ቂ፡፡ የሚከተሉት ሃሳቦች በተሳታፊዎቹ ካልተጠቆሙ መካተታቸውን
እርግጠኛ ሁን/ሁኝ፡፡
7 13
 የወንዶች አጋርነት የአቻ ለአቻ መመሪያ

99 በብዙ አገሮች አብዛኛውን ጊዜ ሴቶች ከወንዶች ይልቅ ለጥቃት የተጋለጡ ናቸው፡፡

99 በአብዛኛው ሁኔታ ለተመሳሳይ ስራ ወንዶች ከሴቶች የበለጠ ክፍያ ይከፈላቸዋል፡፡

99 በስራ መስክ ወይም በሃላፊነት ቦታዎች ላይ ከሴቶች ይልቅ አብዛኛውን ስልጣን የያዙት
ወንዶች ናቸው፡፡

99 በአብዛኛው ሴቶች ከወንዶች ይልቅ ለኤችአይቪ የተጋለጡ ከመሆናቸውም በላይ

በኤችአይቪ ለተጠቁ ሰዎች ድጋፍና እንክብካቤ የሚሠጡትም እነሱ ናቸው፡፡

ደረጃ 6.
የስልጠና ተሳታፊዎች ስለ ስርዓተ-ፆታ ፍትሃዊነት ሰምተው ያውቁ እንደሆነ ጠይቅ፡፡
በተጨማሪም ስለ ስርዓተ-ፆታ ፍትሃዊነት ትርጉም የራሳቸውን ግንዛቤ እንዲሰነዝሩ እንዲሁም
የስርዓተ- ፆታ ፍትሃዊነት ከስርዓተ-ፆታ እኩልነት የሚለይበትን ሁኔታ እንዲያብራሩ ጠይቅ፡፡
የተሳታፊዎችን ምላሽ ካደመጥክ በኋላ የሚከተለውን ትርጉም እንዲገነዘቡ አድርግ፡፡

የስርዓተ-ፆታ ፍትሃዊነት ማለት ለወንዶችም ሆነ ለሴቶች ቀና ሆኖ መገኘት ማለት ነው፡፡ የስርዓተ

ፆታ ፍትሃዊነት ወደ ስርዓተ-ፆታ እኩልነት የሚመራን ሂደት ነው፡፡

ስለ ሰርዓተ- ፆታ እኩልነት ፍትሃዊነት ማብራሪያ ከሰጠህ/ሽ በኋላ ተሳታፊዎች ለሚከተሉት

ጥያቄዎች ምላሽ እንዲሰጡ ጠይቅ/ቂ

• የስርዓተ- ፆታ እኩልነት እውን እንዲሆን የወንዶች ተሳትፎ ለምን አስፈለገ?

• የስርዓተ-ፆታ እኩልነት መኖር ለወንዶች ህይወት ወይም ኑሮ ምን ጥቅም ያስገኛል?

• የስርዓተ-ፆታ ፍትሃዊነት/ ያለመኖር/ በኤችአይ ቪ ለመጋለጥ ምን አስተዋፅኦ

ይኖረዋል?

• ወንዶች የስርዓተ-ፆታ እኩልነትን ለመፍጠር የሚረዱ ምን አይነት እርምጃዎችን መውሰድ

ይችላሉ?

8
 የወንዶች አጋርነት የአቻ ለአቻ መመሪያ

ማጠቃለያ
የወንዶች ንቁ ተሳትፎ ላይ የሚያተኩር ማንኛውም ፕሮግራም ዋነኛ አላማ ህብረተሰቡ ስርዓተ-
ፆታን አስመልክቶ ትኩረት እንዲኖረው ድጋፍ ለማድረግ ሲሆን፣ ይህም ሁኔታ ወንዶችና ሴቶች
ጤናማና ደስተኛ ህይወት እንዲኖራቸውና የኤችአይቪን ወረርሽኝ ለመከላከል በሚደረገው
እንቅስቃሴ ጉልህ ሚና የሚያንፀባርቁ ባህሪያት እንዲኖራቸው ማበረታታት ይገባል፡፡ ይህም
ማለት፡- ወንዶችና ሴቶች ጤናቸውን አስመልክቶ የጋራ ውሳኔ እንዲኖራቸው፤ ግብረ-ስጋ
ግንኙነትን አስመልክቶ የሴቶችን ወሲብ ለመፈፀም አለመፈለግ መብትን ወንዶች እንዲያከብሩ
ማድረግ፤ በወንዶችና ሴቶች መሃከል የሚፈጠረውን ያለመግባባት ያለ ሃይል ጥቃት በውይይት
መፍታት፤ እንዲሁም ወንዶችና ሴቶች በቤተሰብ ውስጥ የጋራ ኃላፊነት እንዳላቸው እንዲያውቁ
ማስገንዘብን ያጠቃልላል፡፡

የሚከተሉት አረፍተ ነገሮች ስርዓት ፆታን ወይም ፆታን እንደሚገልፁ ለይ/ይ፡፡

መልሶች የፃታና ሰርዓተ ፆታ ጥያቄዎች

ፆታ ሴቶች ይወልዳሉ ወንዶች ግን አይወልዱም፡፡

ስርዓተ ፆታ ልጃገረዶች ጨዋ/አይን አፋር/ ወንዶች ደግሞ ደፋር መሆን አለባቸው፡፡

ስርዓተ ፆታ በአለም አቀፍ ደረጃ ከሁለት ሦስተኛው ቤተሰቦች ውስጥ ሴቶችና

ልጃገረዶች በኤድስና ተያያዥነት ባላቸው ህመሞች ለሚሰቃዩ
ሰዎች በዋነኝነት እንክብካቤ የሚሰጡ ናቸው፡፡

ፆታ ሴቶች በማጥባት ወንዶች በጡጦ ህፃናትን ይመግባሉ፡፡

ስርዓተ-ፆታ በተለይ ወሲብና የትዳር ግንኙነትን አስመልክቶ ሴቶች በነፃነት ውሳኔ

አይሰጡም፡፡

ፆታ የወንዶች ድምፅ በጉርምስና ጊዜ ይለወጣል የሴቶች ግን ለውጥ አያሳይም፡፡

ስርዓተ-ፆታ ለተመሳሳይ ስራ ሴቶች ከወንዶች አነስተኛ ክፍያ ይከፈላቸዋል፡፡

9 15
 የወንዶች አጋርነት የአቻ ለአቻ መመሪያ

1.4 እንደ ወንድ ሁን እንጂ

የርዕሱ ዋና አላማ:
ተሳታፊዎች በወንዶችና በሴቶች
መካከል ያሉትን ባህሪያት
እንዲለዩ ለማድረግ ነው::

ስልጠናው የሚወስደው
ጊዜ:
hh 45 ደቂቃ

የሚያስፈልጉ ቁሳቁሶች
• ዝርግ ወረቀት (ፊሊፕ ቻርት)
• ማርከር

ደረጃ በደረጃ
የሚከናወኑ ተግባራት

10
የወንዶች አጋርነት የአቻ ለአቻ መመሪያ

ደረጃ 1:
ተሳታፊዎች እንደወንድ ሁን እንጂ! ተብለው ተጠይቀው ያውቁ እንደሆነ ጠይቅ:: ቀጥሎም
የማገናዘቢያ ጽሁፍ በመመልከት ሰዎች ለምን ይሄንን መሰል ጥያቄ እንደሚሰነዝሩ ፤
በውስጣቸው የሚያካሂደውን ስሜት ጠይቅ::

ደረጃ 2:
ተሳታፊዎችን ከላይ የተጠቀሱትን አባባሎች በቅርበት እንዲያጤኗቸው ንገሯቸው:: ህብረተሰቡ
ወንዶችና ሴቶች ምን አይነት ባህርያት መላበስ እንዳለባቸው የተለያዩ ደንቦችን እንደሚያወጣ
አብራራ:: እነዚህ ደንቦች “የስርዓተ ጾታ ደንቦች“ በመባል እንደሚታወቁ ግለጽ:: ይህ የሆነበት
ምክንያት ህብረተሰቡ ለወንዶችም ለሴቶችም ትክክል ነው ብሎ የሚያስበው አስተሳሰብ፣
ስሜትና ድርጊት ስላለና እነዚህን ደንቦች የወንዶችንና የሴቶችን ህይወት እንደሚገድቡ ወይም
ውስን እንዲሆን ሊያደርጉ እንደሚችሉ አብራራ::

ደረጃ 3:
እንደ ወንድ ሁን እንጂ የሚለውን አባባል በማስታወስ ተሳታፊዎችን በማህበረሰባቸው ውስጥ
ወንዶች ማሳየት የሚገባቸውን ባህርያትን በተመለከተ ከማህበረሰቡ የሚነገሩ አባባሎችን
እንዲጠቅሱ በመጠየቅ ውይይት እንዲደረግባቸው አድርግ::

ደረጃ 4:
ተሳታፊዎች ተጨማሪ የሚሰነዝሩት ነጥብ ከሌላቸው ከታች ወንዶችን አስመልክቶ ለቀረቡት
ጥያቄዎች ምላሽ እንዲሰጡ ጠይቅ::
• የትኞቹ አባባሎች በቀጣይ ጉዳት ሊያደርሱ ይችላሉ? ለምን?
• የትኞቹ አባባሎች እንዴት በወንዶች እና በሌሎች ጤና ላይ ኤችአይቪን ጨምሮ ጉዳት
ያስከትላል?
• ከተለመደው የማህበረሰብ አስተሳሰብ ወይም ባህርያት ወጣ ባሉ ወንዶች ላይ ምን
አይነት ሁኔታዎች ሊፈጠሩ ይችላሉ? የማህበረሰቡ አካላትስ እንዴት ይመለከታቸዋል?

11 17
 የወንዶች አጋርነት የአቻ ለአቻ መመሪያ

ደረጃ 5.
በመቀጠልም ከተለመደውና ጎጂ ከሆነው የስርዓተ- ፆታ ሳጥን የተላቀቁ ወንዶች የሚያሳያቸውን
ባህሪያት የሚገልፁ አባባሎችን እንዲጠቅሱ በመጠየቅ ምላሾችን ከአገኝህ በኃላ በተመሳሳይ መንገድ
ከተለመደው አስተሳሰብ ሳጥን ውጭ ያሉ ሴቶች የሚያሳዋቸውን ባህሪያት የሚገልፁ አባባሎች
እንዲጠቅሱ ጠይቅ/ቂ፡፡ በመጨረሻም ተሳታፊዎች የስርዓተ-ፆታ እኩልነትን የተቀበሉ ወንዶችና
ሴቶች ባህርያት ተመሳሳይ መሆኑን እንዲገነዘቡ ተገቢውን ድጋፍ አድርግ፡፡

ደረጃ 6.
የሚከተሉትን ጥያቄዎች ለተሳታፊዎች ጠይቅ፡፡
• የወንዶችንና የሴቶችን ሚና በተመለከተ ያለን ግንዛቤ፣ ለቤተሰብና ለጓደኛችን ያለን
አስተሳሰብ ላይ ተፅእኖ ሊያሳድርብን ይችላልን? እንዴት?
• በኑሮአችን የሚያጋጥመንን ኢ-ፍትሃዊ የሆኑ ወንዶች እንዲያሳዩ የሚጠበቅባቸውን
ባህሪያት እንዴት መታገል እንችላለን? ሴቶችስ? የሴቶችን ባህሪ (የሴቶችን
የበታችነትን የሚያሳይ አመለካከት፣ ልማድ፣ ባህልን) እንዴት መለወጥ ይቻላል?

ማጠቃለያ
ከላይ መገንዘብ እንደቻልነው እነዚህ ልዩነቶች የተመሰረቱት በአብዛኛው በማህበረሰቡ አማካኝነት
ሲሆን ተፈጥሮአዊና ስነ-ፍጥረታዊ ገፅታዎች እንደሌላቸው ማወቅ ይገባል፡፡ በአጠቃላይ እነዚህ
የሕብረተሰብ መልዕክቶች አብዛኞቹ ጤናማ ሲሆኑ፣ የወንድ ወይም የሴት ባህሪያትን ተቀብለን
እንድንኖር የሚያደርጉን ናቸው፡፡ ይሁንና ማንኛውም ሰው ጤናማ ያልሆኑ መልዕክቶችን የመለየት
ብቃት አለው፡፡ እነዚህ ጤናማ ያልሆኑ መልእክቶች ሰብአዊ መብታችንን እንዳይገደቡ የመከላከል
መብት ያለን መሆኑ መታወቅ ይኖርበታል፡፡
ስለ ስርአተ-ፆታ የተነገሩ አባባሎች እንዴት በእኛ እንዲሁም በማህበረሰቡ ላይ አሉታዊ ተፅእኖ
እንደሚፈጥሩ ግንዛቤ ባገኝን ቁጥር እነዚህ ሁኔታዎች ላይ ተፅዕኖ የሚያሳድሩ ሁኔታዎችን ገንቢ
በሆነ መንገድ በመዋጋትና በአንድ ሰው ህይወትም ሆነ በማህበረሰቡ ውስጥ ጤናማ የሆነ የስርዓተ-
ፆታ ሚናና ግንኙነት እንዲመሰረት አስተዋፆኦ ማድረግ እንችላለን፡፡ ስለዚህ ሁላችንም የየራሳችንን
የስርዓተ-ፆታ የአስተሳሰብ ሳጥን ለመመስረት ነፃ መሆናችንና እንዲሁም እንዴት እንደ ወንዶችና እንደ
ሴቶች መኖር እንደምንችል ለመምረጥ ነፃነት ያለን መሆናችን መታወቅ ይኖርበታል፡፡

12
 የወንዶች አጋርነት የአቻ ለአቻ መመሪያ
የማገናዘቢያ ፅሁፍ ‘ወንድ ሁን እንጂ’ የሚለውን ተግባር ወይም
ትምህርት ለማዳበር በምሳሌነት በዝርግ ወረቀት ላይ የቀረበ ፅሁፍ
እንደ ወንድ ሁን እንደ ሴት ሁኝ
• ጠንካራ ሁን፤ አታልቅስ!
• የቤተሰብ ምሶሶ ሁን!
• ነገሮችን ተቆጣጠር አታፈግፍግ!
• በፈለክ ጊዜ ወሲብ ፈፅም!
• ከብዙ ሴቶች ጋር የግብረ-ስጋ ግንኙነት ፈጽም!
• ከሴቶች ጋር በሚደረግ የግብረ-ስጋ ግንኙነት !
እርካታህን ብቻ ጠብቅ!
• ልጆች አስወልድ፣ ዘርህን አብዛ!
• ጋብቻ መስርት!
• ደፋር እና ጭስ መውጫ አያጣም!
• እርዳታ አትጠይቅ እራስህን ቻል!
• ግጭት በኃይል አስወግድ!
• ጠጣ፣ አጭስ!
• ለህመም ቦታ አትስጥ!
• ስለችግር አታውራ!
• ጐበዝ ሁን፣ ጀግና ሁን!
• ሌሎችን በመወከል ውሳኔ ስጥ!
13
• ዝምተኛ ሁኝ አይተሽ እንዳላየሽ ሁኝ!
• ቤተሰብን ተንከባከቢና የቤተሰብ !
አገልጋይ ሁኝ!
• ወሲብ ቀስቃሽ ሁኝ ግን በመጠኑ !
• አትሽቀርቀሪ፣ አዋቂ ሁኝ ግን
በመጠኑ!
• ለወንዶች ሃሳብ ቅድሚያ ስጭ!
• ወንድን ተንከባከቢ-የግብረ-ስጋ
ግንኙነት ፍላጐቱን አሟይ!
• ፀጥ ለጥ ብለሽ ተገዢ!
• ስለ ወሲብ ውይይት አታድርጊ!
• በጋብቻ ተሳስረሽ ኑሪ ቆሞ፣ ቀር
አትሁኝ !
• ልጆች አፍሪ/ወላድ ሁኚ/!
• ቆንጆ ሁኚ፣ ውበት ይኑርሽ፣
ማራኪሁኚ!
• የምትታይ እንጂ የምትደመጭ
አትሁኝ!
19
 የወንዶች አጋርነት የአቻ ለአቻ መመሪያ

አሉታዊ ከሆነ የስርዓተ-ፆታ አመለካከት የሚያደርግ አሉታዊ ከሆነ የስርዓተ-ፆታ

የተላቀቀ ወንድ አመለካከት የተላቀቀች ሴት

• አፍቃሪ፤ ተንከባካቢ • አፍቃሪ፤ ተንከባካቢ

• አስተዋይና ተግባቢ • አስተዋይና ተግባቢ
• ስሜቱን አግባብ ባለው መንገድ • ስሜቷን አግባብ ባለው መንገድ የምትገልፅ
የሚገልጽ
• ለወንድ ጓደኛዋ ታማኝ የሆነች
• ለሴት ጓደኛው ታማኝ የሆነ
• በቋሚነት የኤችአይቪ ምርመራ የምታደርግ
• በቋሚነት የኤች አይ ቪ ምርመራ
• በቋሚነት ኮንዶም የምትጠቀም
የሚያደርግ
• በስምምነት ላይ የተመሰረተ
• በቋሚነት ኮንዶም የሚጠቀም
ወሲብ የምትፈፅም
• በስምምነት ላይ የተመሰረተ ወሲብ • ስርዓተ-ፆታ እኩልነት የምትሰብክ፣
ሌሎች ጎጂ የስርዓተ ፆታ ባህሪያቸውን
የሚፈፅም
እንዲለውጡ ጥረት የምታደርግ
• ስለ ስርአተ-ፆታ እኩልነት የሚሰብክ
(የሚያስተምር)
• ሌሎች ጎጂ የስርዓተ-ፆታ ባህሪያትን
እንዲለውጡ ጥረት የሚያደርግ

14
የወንዶች አጋርነት የአቻ ለአቻ መመሪያ

ርዕስ 2: ወንዶችና ጤና

2.1 ራስን መጠበቅ፦

ወንዶች ፣ ስርዓተ ጾታ እና ጤና
የርዕሱ አላማ
የዚህ ትምህርት አላማ እና ትኩረት ከወንዶች አስተዳደግ ጋር በተያያዘ መልኩ
ለጤናቸው ጠንቅ ሊያስከትል እንደሚችል ግንዛቤ ለማስጨበጥ እና ከነዚህ ጠንቆች
እንዴት እራሳቸውን መጠበቅ እንደሚችሉ ለማሳወቅ ነው::

የሚወስደው ጊዜ: አንድ ሰዓት

የሚያስፈልጉ ቁሳቁሶች
• ዝርግ ወረቀት
• ማርከር
• የማገናዘቢያ ጽሁፍ፣ 1 የስርዓተ-ጾታ እና ጤና መጠይቅና የተሰጡ መልሶች

የስልጠና አሳታፊው ሊገነዘቧቸው የሚገባ ጉዳዮች

የስልጠናው አሳታፊ የወንዶችንና የሴቶችን የጤናና የስርዓተ-ጾታ ሁኔታ የሚያገናዝብ
አለም አቀፋዊ መረጃዎችን በመጥቀስ ወንዶች በአካባቢያቸው የሚገጥማቸውን የጤና
ችግሮች ለተሳታፊዎች ግንዛቤ ማስጨበጥ ይኖርበታል፡፡ እንዲሁም እነዚህን መረጃዎች

15 21
 የወንዶች አጋርነት የአቻ ለአቻ መመሪያ

በአገራችን ደረጃ ካለው ሁኔታ ጋር በማገናዘብ መግለፅ አስፈላጊ ነው፡፡ በማገናዘቢያ ፅሁፍ የሥርዓተ-
ፆታና ጤና መጠይቅ እና የተሰጡ መልሶችን መሰረት በማድረግ የስልጠናው አሳታፊ ይህን ክፍል
መምራት ይኖርበታል፡፡

ደረጃ በደረጃ የሚሰሩ

ተግባራት
ደረጃ 1.
ከ 3-5 የሚሆኑ ቡድኖችን መመስረት
እና በማገናዘቢያው ፅሁፍ ውስጥ ያሉ
ጥያቄዎችን ማንበብ፡፡ የተነበቡት
ጥያቄዎች ሶስት አማራጭ መልስ
እንዳላቸው መግለፅ፡፡ እነዚህም
ወንድ፣ ሴት ወይም ሁለቱም ብለው
መመለስ እንዳለባቸው ማድረግ፡፡

ደረጃ 2.
የተሰጡትን መልሶች በመዳሰስ
መልሱ ለምን እንደተሰጠ በዝርዝር
እንዲያደርሱ አድርግ፡፡

ደረጃ 3.
ተሳታፊዎች መልሳቸውን ካቀረቡ
በኋላ ለሁሉም ጥያቄዎች ትክክለኛው
መልስ “ወንዶች” የሚለው መሆኑን አስረዳ፡፡

16
የወንዶች አጋርነት የአቻ ለአቻ መመሪያ

ደረጃ 4.
እያንዳንዱን ጥያቄ በተመለከተ በቂ ውይይት ከተደረገ በኋላ የሚከተሉትን ጥያቄዎች በማቅረብ
አወያይ፡፡
99 የወንዶችን ጤና ለአደጋ የሚያጋልጥ ሁኔታ በአካባቢያችን የተለመደ ነውን?
99 ወንዶችን ከሴቶች የበለጠ ለአደገኛ የጤና ችግር የሚያጋልጧቸው ጉዳዮች ምንድን ናቸው ?
99 ወንዶች ለእነዚህ አደገኛ የጤና ጠንቆች የሚጋለጡበት የዕድሜ እርከን የትኛው ነው?
99 ወንዶች ለምንድን ነው ለእነዚህ የጤና ጠንቆችና አደጋዎች በይበልጥ የሚያጋልጡት?
ወንዶች የሚያጋጥማቸው የጤና ችግር
99 ከአስተዳደጋቸው ጋር ያለው ግንኙነት ምንድን ነው?
99 እነዚህ የጤና ጠንቆች በራስህ ህይወትና በሌላ ሰው ህይወት ላይ የሚከሰቱበትን ሁኔታ
ለመቀነስ ወይም ለመከላከል ምን ማድረግ ትችላለህ/ሽ?

ማጠቃለያ
በዚህ የትምህርት ክፍልና ቀደም ባሉት የትምህርት ክፍሎች እንደተረዳነው የወንዶች አስተዳደግ
ለጤናቸው በሚያደርጉት ጥንቃቄ ላይ አሉታዊ ተፅእኖ ያደርጋል፡፡ በአብዛኛው ወንዶችን
ለሞት አደጋ የሚያጋልጧቸው ሁኔታዎች መንስኤ በአኗኗር ዘይቤአቸው እራሳቸውን ከሚጎዱና
ከሚያጠፋ ሁኔታዎች አለመቆጠባቸው ነው፡፡ በአለም ዙሪያ ወንዶች በህብረተሰቡ ዘንድ
ተቀባይነት ባለው ሁኔታ ነገር ግን ጤናቸውን ሊጎዳ በሚችል መንገድ እንዲኖሩ ይገደዳሉ/
ይገፋፋሉ፡፡ እነዚህ ሁኔታዎች የፍቅር ጓደኞቻቸውና እራሳቸውን አደጋ ላይ እንዲወድቁ
ያደርጓቸዋል ፡፡ ወንዶች የአኗኗር ዘይቤአቸውን መገምገምና አደጋ ላይ የሚጥሏቸውን ነገሮች
መገንዘብ አለባቸው፡፡ ስለ አደገኛ ሁኔታዎች (ለምሳሌ እፅን መጠቀም፤ ልቅ የሆነ የግብረ-ስጋ
ግንኙነት ባህሪ ማሳየትና በፆታዊ ጥቃት ላይ መሳተፍ፣ ወዘተ… ) መነጋገር፣ መከራከርና መፍትሄና
ድጋፍ መሻት፣ ወንዶች በተለያዩ አደገኛ የጤና ጠንቆች እንዳይጎዱ ይረዳል፡፡ ትኩረት ልንሰጠው
የሚገባው ነገር ይህ የጤና ጉዳይ የወንዶች ጉዳይ ብቻ ሳይሆን ሴቶችንም የሚመለከት መሆኑን
ነው፡፡

17 23
 የወንዶች አጋርነት የአቻ ለአቻ መመሪያ

የሥርዓተ ፆታና ጤና ማገናዘቢያ

ጽሑፍ-1
ለቀረቡት ጥያቄዎች መልስ
ጥያቄ 1. ከወንዶችና ከሴቶች አጭር ዕድሜ ያለው ማን ነው
መልስ በዓለም ወንዶች የዕድሜ ጣሪያ 65 ዓመት ሲሆን የሴቶች እድሜ ጣሪያ 69 ዓመት
ነው
ጥያቄ 2. ከወንዶችና ከሴቶች በመኪና አደጋ የበለጠ የሚሞተው ማን ነው?
መልስ በአለም አቀፍ ደረጃ ከ100,000 ወንዶች 28ቱ ወንዶች፣ ከ100,000 ሴቶች 11ዱ
በመኪና አደጋ ይሞታሉ ምንጭ (የአለም ጤና ድርጅት 2002)
ጥያቄ 3. አብዛኛው ከሴቶችና ከወንዶች እራሱን የሚያጠፋ ማን ነው?
መልስ በአለም አቀፍ ደረጃ ወንዶች 3.6 ጊዜ ከዜቶች በበለጠ እራሳቸውን ያጠፋሉ፡፡
ጥያቄ 4. በአብዛኛው በሰዎች እጅ ሕይወቱ የሚጠፋው ማን ነው?
መልስ በአለም ላይ ከ100 ወንዶች መሀል የስምንቱ ይህወት የሚጠፋው በሰው እጅ
ነው፡፡ እንዲሁም ከመቶ ሴቶች ሁለቱ ሕይወታቸው የሚጠፋው በሰው
እጅ ነው፡፡
ጥያቄ 5. ብዙ አልኮል በመጠጥትና በመስከር ከወንዶችና ከሴቶች ማን ይበልጣል?
መልስ በአለም አቀፍ ደረጃ ወንዶች ከሴቶች የበለጠ አልኮል ይጠጣሉ፡፡ በአለም አቀፍ
ደረጃ 19-99 ዕድሜ ክልል ያሉ ወንዶች በአልኮል ምክንያት በተያያዙ ችግሮች
ይሞታሉ፡፡

18
የወንዶች አጋርነት የአቻ ለአቻ መመሪያ

ጥያቄ 6. በአብዛኛው ከሴቶችና ከወንዶች አደንዛዥ ዕፅ የሚጠቀመው ማን ነው?

መልስ በአለም አቀፍ ደረጃ 15-99 ዕድሜ ክልል ያሉ ወንዶች በዕፅ ምክንያት በተያያዙ
ችግሮች ይሞታሉ፡፡
ጥያቄ 7. በአባላዘር በሽታ በይበልጥ የሚጠቃው ማን ነው?
መልስ በአለም አቀፍ ደረጃ ወንዶች በአብዛኛው በቂጥኝና በጨብጥ ሲጠቁ ሴቶች
Trichomoiasis and chlamydia በተባሉ የአባላዘር በሽታዎች በብዛት
ይጠቃሉ ::
ጥያቄ 8. ከአንድ በላይ የፍቅር ጓደኛ ያለውና ልቅ የግብረስጋ ግንኙነት የሚፈፅመው
ማን ነው
መልስ በአለም አቀፍ ደረጃ ከጥቂት በለሙ አገሮች ውስጥ ከሚኖሩ ወንዶች በስተቀር
በአጠቃላይ ወንዶች ከአንድ በላይ የፍቅር ጓደኛ ይኖራቸዋል፡፡
ጥያቄ 9. የጤና አገልግሎት በአብዛኛው የማይጠቀመው ማን ነው
መልስ በአለም አቀፍ ደረጃ ወንዶች ከሴቶች ባነሰ መልኩ የጤና አገልግሎት
ይጠቀማሉ?

19 25
 የወንዶች አጋርነት የአቻ ለአቻ መመሪያ

ርዕስ 3 - ዕፅን መጠቀም

3.1. ዕፆች ምንድን

ናቸው?
የስልጠናው ዓላማ
የተለያዩ አይነት ዕፆች መኖራቸውን
ለመለየትና በሰዎች ዘንድ እንዴት
እንደሚታዩና ጥቅም ላይ
እንደሚውሉ ለመወያየት ነው፡፡

ስልጠናው የሚወስደው
ጊዜ፡-
hh 30 ደቂቃ
የሚያስፈልጉ ቁሶች
• 4 ዝርግ ወረቀት፤ ማርከር
• የማገናዘቢያ ጽሑፍ-2፡-
ዕፆች ምንድን ናቸው?

20
የወንዶች አጋርነት የአቻ ለአቻ መመሪያ

ደረጃ በደረጃ የሚሰሩ ተግባራት

1. የሚከተሉትን ጥያቄዎች በማንበብ ተሳታፊዎች ውይይት እንዲያደርጉ ጠይቅ፡፡
• ‹‹ዕፅ›› የሚለውን ቃላት ስትሰሙ በጭንቅላታችሁ ምን ይመጣል?
• እንደምሳሌ ሊጠቀሱ የሚችሉ አደንዛዥ እፆች እነማን ናቸው?
• ዕፆችን በመጠቀም የሚከተለውን ጉዳት ተሳታፊዎችን ጠይቅ የአደንዛዥ ዕፅ
መጠቀም እንዴት አንድ ሰው ለኤች አይ ቪ ቫይረስ አደጋ
እንዲጋለጥ ያደርጋል?
• በአካባቢያችሁ ዕፆችን የሚጠቀም ማን ነው? ለምን? አደንዛዥ ዕፆችን
መጠቀም እንዲቀንሱ በምትኖሩበት አካባቢ የሚደረግ ዘመቻ/ቅስቀሳ ምን
ይመስላል?
• የአቻ ግፊት/ጫና/ አደንዛዥ ዕፅን ለመጠቀም አስተዋጽኦ ይኖረዋል?

ማጠቃለያ
አደንዛዥ ዕፆች የብዙ ሴቶችና ወንዶችን ኑሮን ይነካሉ፡፡ ብዙ አይነት አደንዛዥ ዕፆች ያሉ
ሲሆን አንዳንዶቹ ሕጋዊ ሲሆኑ አንዳንዶቹ ደግሞ ሕገ-ወጥ ናቸው፡፡ ሰዎች አደንዛዥ ዕፆችን
እነዲጠቀሙ የሚገፋፋቸው የግለሰብና የሕብረተሰብ ጫናዎችን/ ግፊቶችንና እነዚህ ዕፆች
በአንድ ሰው ኑሮ፣ በሰዎች ግንኙነትና በማህረሰብ ላይ ያላቸውን ተፅዕኖ ማስተዋል ጠቃሚ
ነው፡፡

የማገናዘቢያ ጽሑፍ 2- ዕፆች ምንድን ናቸው

ዕጽ ማለት በማንኛውም ሕይወት ባለው ነገር የወስጥ እንቅስቃሴ ባሀሪ ላይ ለውጦችን
የሚያስከትል ንጥረ ነገር ነው፡፡ የሰውን አእምሮ የሚነቃቁ አደንዛዥ እጽ አይነቶች አሉ፡
፡ እነዚህ የሰውን ስሜት ግንዛቤ፤ እና ባህሪውን እንዲሁም የተጠቃሚውን ስነ ልቦናዊ
አካላዊ ሁኔታ ከሚጠቀምበት መጠን እንዲሁም ተጠቃሚው ለእፆች ካለው አመለካከት
አንፃር የመነቃቃት ስሜት የሚፈጥሩ ናቸው፡፡ እነዚህ ዕፆች በአእምሮ /በአንጎል/ ስራ ላይ
ከሚያስከትሉት ጉዳት አኳያ በሶስት ክፍሎች ይከፈላሉ፡፡

21 27
 የወንዶች አጋርነት የአቻ ለአቻ መመሪያ

ሀ/ ድብርት የሚያስከትሉ፡- አንጎልን እንቅስቃሴ የሚቀንሱ፣ ዘገምተኝነትና ፍላጎት ማጣትን

የሚያስከትሉ ናቸው፡፡ ለምሳሌ የአልኮል መጠጥ፣ ለእንቅልፍ የሚወሰዱና የሚሸተቱ
መድኃኒቶች፡፡
ለ/ አነቃቂ፡- የአንጎልን እንቅስቃሴ የሚጨምሩ የመነሳሳትና የመነቃቃት ስሜት
የሚፈጥሩ ናቸው፡፡ ለምሳሌ የምግብ ፍላጎትን ለመቆጣጠር የሚወሰዱ
መድኃኒቶች ኮኬን፣ ካፌን
ሐ/ የሚያቃዡ ዕፆች፡- የአንጎላችንን ስራ / እንቅስቃሴ በማዛባት ጊዜን፣ ቦታንና
እውነታን የምናያቸውንና የምንሰማቸውን ነገሮች ጭብጥ በተዛባ
መልኩ እንድንገነዘብ የሚያደርጉን ናቸው፡፡ ለምሳሌ በአብዛኛው ጊዜ
በወጣቶች የሚወሰዱትና በእውነት ለሌሉ ነገሮች የማየትና የመስማትን
ስሜት የሚያመጡ ናቸው፡፡

የስልጠናው አሳታፊ ሊገነዘባቸው የሚገባው ጉዳዮች

አካላዊና ሥነ-ልቦናው ችግርን የሚያስከትሉ ዕፆች መኖራቸውን በጥቅሉ ለስልጠና
ተሳታፊዎች ማሳወቅ ያስፈልጋል፡፡ በተለይ በአገራችን በወጣቱ ዘንድ በሰፊው ጥቅም ላይ
እየዋለ የመጣው የጫት መቃምና ተያይዞ የሚወሰደው/የሚጨሰው ሺሻ፣ ደረጃው ቢለያይም
ጉዳት እንደሚያስከትል መግለጽ ይኖርበታል፡፡ አንዳንድ ሰዎች ጫት ከቃሙ በኋላ የአልኮል
መጠጥን መጠጣት ሱስ ስለሚኖርባቸው በዚህ ወቅት አእምሮአቸውን ለማዘዝ ስለሚቸገሩ
ለልቅ ግብረ-ሥጋ ግንኙነት ስለሚጋለጡ ለአባላዘር በሽታዎች /ኤች አይ ቪ/ ኤድስን ጨምሮ/
ይጋለጣሉ፡፡ ከዚህም በተጨማሪ ጫት የሚያዘወትሩ ግለሰቦች የምግብ ፍላጎታቸው
ስለሚቀንስ ለደም ማነስና ለጨጓራ በሽታ ይዳረጋሉ፡፡ ጫትና ሺሻን በተመለከተ ተሳታፊዎች
ውይይት እንዲያደርጉ በማድረግ ይህን የስልጠና ክፍል አጠናቅ፡፡

22
የወንዶች አጋርነት የአቻ ለአቻ መመሪያ

3.2. አልኮልን አብዝቶ መውሰድ

አደጋውና ኤች አይ ቪ
የርዕሱ አላማዎች
1. የአልኮል
መጠጥ በአካላችን፣
በአእምሮአችን፣ በስሜት
ሕዋሳትና፣ በባህሪያችን ላይ
የሚያስከትለውን ጉዳት
ለመለየት፣
2. የአልኮል መጠጥን
መውሰድ በአባላዘር
በሽታዎች ኤች አይ
ቪን ጨምሮ) የመጋለጥ
እድላችንን የሚጨምሩ
ሁኔታዎች ላይ ለመወያየ፣
3. እንዴት የአልኮል
መጠጥን መጠጣት መቀነስ
እንደሚቻል ለማሳወቅ፡፡

ትምህርቱ
የሚወስደው
ጊዜ፡
 1 ሰዓት

23 29
 የወንዶች አጋርነት የአቻ ለአቻ መመሪያ

የሚያስፈልጉ ቁሳቁሶች
• የማገናዘቢያ ጽሑፍ -፡-
‹‹አልኮልን የመጠጣት ዝንባሌና ልምድ››

የስልጠና አሳታፊው ሊገነዘባቸው ሚገባቸው ጉዳዩች፡-

ስልጠናው ከመጀመሩ በፊት በማህበረ ሰቡ ውስጥ በአልኮል መጠጥ ሱስ ለተጠቁ ወንዶች

የድጋፍ እንክብካቤ ሁኔታዎች መለየት ጠቃሚ ነው፡፡ በተጨማሪም የአልኮል መጠጥን
መጠጣትን አስመልክቶ በሕግ የተደነገገ አነስተኛው የዕድሜ ወለል ስንት እንደሆነ መመርመር
ጠቃሚ ይሆናል፡፡

ደረጃ በደረጃ የሚሰሩ ተግባራት

ተሳታፊዎችን የሚከተሉትን ጥያቄዎች ጠይቅ
1. ለተሳታፊዎች በማህበረሰባቸው ወንዶች የሚዝናኑበት ሦስት መንገዶች ጠይቅ፡፡
2. በስልጠና ተሳታፊዎች ያልተጠቀሰ ከሆነ ‹‹በየትኛዎቹ የመዝናኛ መንገዶች ውስጥ አልኮል
መጠጣትና ሌሎች ዕፆችን የመጠቀም ሁኔታ ይታያል፡፡
3. ‹‹ሰዎች የአልኮል መጠጥን የሚጠጡት ለምንድን ነው?›› የሚሰጡት ምላሾች
የሚከተሉትን ሊያካትት ይችላል፡፡ ‹‹በሰዎች ዘንድ ተቀባይነት ለማግኘት ‹‹ለመዝናናት››
‹‹ብዙ መጠጣት የሚችለው ማን እንደሆነ ለማሳየት›› ወይም ‹‹በጓደኛ መካከል መጥፎ
ሆኖ ላለመታየት››
4. በመቀጠልም የአልኮል መጠጥ በአካላችን፣ በአእምሮአችን፣ በስሜታችንና በባህሪያችን
ላይ የሚያስከትለውን ጉዳቶች እንዲዘረዝሩ ሰልጣኞችን ጠይቅ፡፡ የተጠቀሱት ምላሾች
በሠንጠረዥ ውስጥ ከተዘረዘሩት ጋር መካተቱን አረጋግጥ፡፡

24
 የወንዶች አጋርነት የአቻ ለአቻ መመሪያ

የአልኮል መጠጥ የሚያስከትለው ጉዳት

በአካል በአእምሮ በስሜት በባህሪ
ማጥወልወል፣ማስታወክ፣ ግራመጋባት፣ ትኩረት ማጣት ጊዜያዊ ሰላም ማግኘት ፀብ አጫሪነት የድብርት
የሃሳብ
ሚዛንን የመሳት፣ የእግር መዋዥቅ/ መረበሽ፣ የማስታወስ መዝናናት፣ የተጋነነ ደስታ/ ስሜት ውስጥ
መዛል፣ ሰውነትን ማዘዝ ችሎታ መቀነስ፣ ማመዛዘን ሐዘን ውስጥ መግባት፣ መግባት፣ ለመናገር
ያለመቻል ቅጽበታዊ ያለመቻል፣ መጥፎ የህይወት የሀያልነትና የአይበገሬነት መቸገር፣ ግዴለሽ
እንቅስቃሴ መቀነስ ገጠመኝ ማስታወስ፣ በፍርሃት ስሜት መሰማት መሆን፣ አልቃሻ መሆን
ሃሳብ መዋዠቅ፣ መጥፎ ህልም
ማየት

5. የአልኮል መጠጥ መጠጣትና ሌሎች አደንዛዥ ዕፆችን መጠቀም እንዴት ለአደገኛና

ለልቅ የግብረ-ሥጋ ግንኙነት የማስገደድ ድርጊት እንደሚገፋፋ እና እንዴት ለኤች አይ ቪ
ሊያጋልጠን እንደሚችል ውይይት እንዲደረግ አድርግ፡፡
1. ተሳታፊዎች ላይ የአልኮል መጠጥን አስመልክቶ ከራሳቸው ተሞክሮዎች እና
ዝንባሎዎች በመነሳት ጥያቄዎችን ሊያቀርቡ የሚችሉ መሆኑን አብራራ፡፡
2. ተሳታፊዎች ከአንድ በላይ በማድረግ በሚከተሉት ጥያቄዎች ላይ በመመርኮዝ
ውይይቱን አጠቃል፡፡
• በምትኖርበት ማህበረሰብ አልኮል መጠጥን በተመለከተ ያሉት ባህላዊ
ደንቦች ምንድን ናቸው?
• አንድ ሰው አልኮል መጠጣት አልፈልግም ቢል በሌሎች ዘንድ የሚኖረው
ምላሽ ምን ይመስላል?
• ጓደኛህ የአልኮል መጠጥ ከመጠን በላይ የሚጠጣ ቢሆን/ ምን አይነት
እርምጃ ትወስዳለህ?

25 31
 የወንዶች አጋርነት የአቻ ለአቻ መመሪያ

• የአልኮል መጠጥ የግድ አስፈላጊ ያለመሆኑን ለማሳየት ሌሎች መዝናኛዎች

ማህበራዊ አንቅስቃሴዎችን በመፍጠር እንዴት አስተዋጽኦ ማድረግ ትችላለህ?

ማጠቃለያ
በአልኮል መጠጥና በኤች አይ ቪ መካከል ያለው ቁርኝት ከተረጋገጠ ረዥም ጊዜን አስቆጥሯል፡፡
በአጠቃላይ አደንዛዥ እፆች ከልቅ የግብረ-ሥጋ ግንኙነትና ከአባላዘር በሽታዎች ኤች አይ ቪ ኤድስን
ጨምሮ ተዛማጅነት አላቸው፡፡ ይህም ማለት እነዚህን አደንዛዥ ዕፆች የሚጠቀሙ ግለሰቦች
በከፍተኛ ደረጃ ሊልቅ የግብረ-ሥጋ ግንኙነትና ለአባላዘር በሽታዎች ኤች አይ ቪን ጨምሮ በቀላሉ
ለመጋለጥ ይችላ፡፡ በመርፌ አማካኝነት አደንዛዥ እፆችን የሚጠቀሙ ግለሰቦች በአለም ላይ 10%
በኤች አይ ቪ የተያዙ ሰዎችን ይወክላሉ፡፡ በተጨማሪ በቀጣይነት አደንዛዥ ዕፆችን መጠቀም
በሱስ እንድንጠመድና ለተለያዩ የጤና ችግሮች (ለሞት እስከመዳርግ ድረስ) እንድንጠቃ እና በግል
ሕይወታችን ላይ የተለያዩ ችግሮች እንዲከሰቱ ያደርጋል፡፡ አብዛኛውን ጊዜ ወንዶች ከሴቶች ይልቅ
በብዛት አልኮል ይወስዳሉ፡፡ በዚህም ምክንያት የሚሆነው አብዛኛውን ጊዜ የአልኮል መጠጥ
መጠጣት የወንድነት መገለጫ እንደሆነ በመቁጠርና ከአቻ ጓደኞቻቸው ለመስተካከልና ለመመሳሰል
ነው፡፡
በመሆኑም በአልኮል መጠጥ ዙሪያ ያሉትን ልማዶች መመርመርና ይህንን ድርጊት የሚያስወግድና
የአልኮል መጠጥን ማዕከል ያደረገ ትርፍ ጊዜን የማሳለፊያና የመዝናኛ ሁኔታን መፍጠር
እንደሚገባን ማሰብ ይኖርብናል፡፡

26
የወንዶች አጋርነት የአቻ ለአቻ መመሪያ

የማስተማሪያ ፅሑፍ 3

የአልኮል መጠጥ ዝንባሌዎችና ተሞክሮዎች

ከአልኮል መጠጥ ጋር የተያያዙ የግል አመለካከት እና ተሞክሮዎች

አዎ አይደለም
አንድ ሰው አልኮል ሳይጠጣ ደስተኛ ማህበራዊ ሕይወት
መምራት የሚችል ይመስለኛል
በአንድ ድግስ ላይ ጓደኞቼ መጠጥ እንድጠጣ ጋብዘውኝ እምቢ ብል
ድግሱ ላይ የተካፈልኩ አይመስለኝም
ድግስ ላይ መጠጥ ባይኖር መደሰት አልችልም
እኔ ጠጥቼ ጓደኞች ጠጥተው ባይሆን ኖሮ እንዲጠጡ እንገፋፋቸው ነበር
የማስብላቸው ሰዎች በአልኮል ምክንያት ሲጎዱ አይቻለሁ
ሌሎች መጠጥ በመጠጣታቸው እኔ ተጎድቼ አውቃለሁ
አልኮል በመጠጣቴ የምፀፀትባቸውን ድርጊቶች ፈፅሜአለሁ

27 33
 የወንዶች አጋርነት የአቻ ለአቻ መመሪያ

3.3 ውሳኔ ሰጪነት እና አደንዛዥ እጽን መጠቀም

የስልጠናው ዓላማዎች

የአቻ ግፊት አደንዛዥ እጽን ለመጠቀም በመወሰን

ላይ ያለውን ተጽእኖ ለማንጸባረቅ ነው፡፡

የስልጠናው ተሳታፊዎች
h h ፆታ፡- ወንዶች

ትምህርቱ የሚወስደው ጊዜ ፡-
hh 1 ሰዓት

የሚያስፈልጉ ቁሳቁሶች፡-
hh አያስፈልግም

ደረጃ በደረጃ የሚሰሩ ተግባራት

1. ተሳታፊዎች ከታች በወሳኔ ሰጪነት ላይ የቀረበውን ማገናዘቢያ ጽሁፎችን/
ጥያቄዎችን በማንበብ እንዲወያዩበት ማድረግ፡፡

28
 የወንዶች አጋርነት የአቻ ለአቻ መመሪያ

በውሳኔ ሰጪነት ላይ የግል መጠይቅ አዎ አይደለም

1. በአንድ ድግስ ወይም ከጓደኞችህ ጋር ሆነህ መጠጥ
እንድትጠጣ ብትጋበዝ እና እንቢ ብትል ከቦታው ውጪ
እንደሆንክ ይሰማሃልን ?
2. በአንድ ድግስ ላይ ወይም ከጓደኞችህ ጋር ሆነህ መጠጥ
ቀርቦልህ የጠጣህ ጓደኛህ መጠጥ ለመጠጣት ባይፈልግ
ጓደኛህን ከናንተ እንደተለየ ወይም እንደ እንቅፋት
ወይም እንደሞኝ ትቆጥረዋለህ? አብራራ፡፡
3. የጓደኛህን መጠጥ ለመጠጣት አለመፈለግ ሌሎች
ጓደኞችህ ታስረዳለህ? እሱን ለመደገፍ ባትወስን
እዴት የሚያይህ ይመስልሃል? አብራራ፡፡
4. በአንድ ቡድን ወይም የጓደኞች ስብስብ ውስጥ
ተሰሚነት ለማግኘት ሌላው የቡድንአባል
ያደረገውን ማድረግ ያልብህ ይመስልሃል? አብራራ፡፡
5. አንድ ሰው መጠጥ ሳይጠጣ ደስተኛና ማኅበራዊ ሕይወት
መምራት የማይችል ይመስልሃል? አብራራ
6. አንድ ሰው መጠጥ ሳይጠጣ ውስጡን
ማስደሰት ይችላል? አብራራ፡፡
7. አንድ ሰው መጠጥ ሳይጠጣ ተቀባይነት
ማግኘት ይችላል? አብራራ

29 35
 የወንዶች አጋርነት የአቻ ለአቻ መመሪያ

ርዕስ 4- ጥቃት

4.1 ጥቃት ምንድነው?

የትምህርቱ ዓላማ
ተሳታፊዎች በሚቀራረቡ ሰዎችና
በሕብረተሰብ ውስጥ የሚከሰቱ
የተለያዩ የጥቃት አይነቶች
መለየት እንዲችሉ ነው፡፡

ስልጠናው የሚወስደው
ጊዜ፡-
h60
h ደቂቃ

የሚያስፈልጉ ቁሳቁሶች፡-
hአያስፈልግም
h

30
 የወንዶች አጋርነት የአቻ ለአቻ መመሪያ

ትምህርቱ ከመሰጠቱ በፊት አስተባባሪው/ዋ በአካባቢዎ ስለሚካሄደው የጥቃት ሁኔታ ላይ

ያተኮሩ መረጃዎችን መሰብሰብ፤ በጥቃት ላይ የሚሰሩ ተቋማትና ሥራዎቻቸውን በተመለከተ
መረጃ ማሰባሰብ ይኖርበታል፡፡ ተሳታፊዎች የደረሰባቸውን ጥቃት ሚስጥራዊነቱን በጠበቀ
መልኩ ለሌሎች ተሳታፊዎች የሚፈልጉትን ማካፈል ይችላሉ፡፡

ደረጃ በደረጃ የሚሰሩ ተግባራት

1. ተሳታፊዎች ስለጥቃት ያላቸውን ግንዛቤ እንዲያስቡ አድረግ፡፡
2. ተሳታፊዎች ስለጥቃት የሚረዱትን ትርጉም እንዲናገሩ አድረግ፡፡ በተሰጡት
መልሶች ላይ ወይይት ማድረግ፡፡

የጥቃት አይነቶች
• አካላዊ ጥቃት ይህ ማለት የሀይልን ጥቃትን መጠቀም ነው፤ ለምሳሌ መደብደብ፣
መገፍተር፣ በጥፊመምታት ወዘተ.
• ሥነ- ልቦናዊ ጥቃት ማለት ከሌሎች ጥቃቶች ለይቶ ለማስረዳት የሚያስቸግር
ሲሆን የሚከተሉትን ያካትታል፡፡ ማዋረድ፣ ማስፈራራት፣ መሳደብ፣ ማስጨነቅ፣
ከልክያለፈ ቁጥጥር፣ አላስፈላጊ ቅናት ወዘተ.
• ወሲባዊ ጥቃት አስገድዶ ግብረ-ሥጋ ግንኙነትን መፈፀም ወሲባዊ ትንኮሳን
በማድረግ ማዋረድና ማሳፈርን ያካትታል፡፡
በመቀጠል ከታች የተጠቀሱትን ጥቃት ላይ ያተኮሩ ጽሁፎች በማንበብ ከሳታፊዎች ጋር
ውይይት አድርግ

31 37
 የወንዶች አጋርነት የአቻ ለአቻ መመሪያ

ጽሁፍ 1.
የሙላቱና የለምለም ታሪክ
ሙላቱና ለምለም ባለትዳሮች ሲሆኑ የሙላቱ ቤተሰቦች ዛሬ እነርሱ ቤት ለእራት ግብዣ ይመጣሉ፡
፡ ሙላቱም የቤተሰቦቹን መምጣትና ከእነርሱ ጋር ጥሩ ጊዜ ለማሳለፍ ጓጉቷል፡፡ በመሆኑም ሚስቱ
ባለሙያ እንደሆነችና ጥሩ ምግብ እንደምታዘጋጅ ለማሳየት አስቧል፡፡ ሆኖም ግን ወደ ቤት ሲመለስ
ለምለም አሟት ስለ ነበር ምንም ምግብ አልተዘጋጀም፡፡ በዚህ የተነሳ መላቱ በጣም ተናደደ፡
፡ ቤተሰቡም እርሱ ሚስቱን እንደማይቆጣጠራት እንዲያስቡ ስላአልፈለገ፤ በተፈጠረው ሁኔታ
ለምለምና ሙላቱ ብዙ ተጨቃጨቁ፣ ተጋጩ፣ በመጨረሻም ሙላቱ ለምለምን ደበደባት፡፡
• ሙላቱ ለምለምን መደብደቡ ትክክል ነውን?
• ለምለም ምን ማድረግ ነበረባት?
• በዚህ ገጠመኝ ላይ ሙላቱ ጉዳዩን ለማስተካከል ከዚህ የተለየ ነገር ማድረግ ነበረበትን?

ጽሁፍ 2.
በአንድ የምሽት ዳንስ ቤት ከጓደኞችህ ጋር ስትደንስ ከቆየህ በኃላ ልክ ልትወጣ ስትል ሁለት ጥንዶች
መውጫ በር ላይ ሲጨቃጨቁ አየህ፡፡ ወንዱ አንቺ ውሻ ብሎ ይሰድባታል፤ ከእርሱ ጋር ሆኖ
ከሌላ ወንድ ጋር ለምን እንደማገጠች ይጠይቃታል፤ በፍጹም እንዳልማገጠችና ጭራሽ ሌላ ሰው
እንዳላየችና ከእርሱ ጋር እንደሆነች ነገረችው፡፡ ርሱም አንቺ ዋጋ የሌለሽ ከንቱ ሴት በይ ከዓይኔ
ጥፊ፤ ፈጽሞ ላይሽ አልፈልግም፤ በማለት በሀይል መታት፡፡ እሷም ጮክ ብላ ይህን የማድረግ መብት
እንደሌለው እየነገረችው ወለሉ ላይ ወደቀች፡፡
• ከዚህ ሁኔታ ላይ ምን ተረዳህ?
• በዚህ ሁኔታ ላይ ምን ማድረግ ነበረብህ? ጥለህ መሄድ? ሰውየውን ማነጋገር? ምንም
ካላደረግህ ለምን?
• እኛ ጥቃትን በመከላከል ሂደት ያለብን ኃላፊነት ምንድነው?

32
የወንዶች አጋርነት የአቻ ለአቻ መመሪያ

ጽሁፍ 3.
ሞገስ ከሐብታም ቤተሰብ የተወለደ በዕድሜው ከፍያለ ወጣት ወንድ ልጅ ነው፡፡ ስህን የተባለችውን
ወጣት አንድ ቀን ከትምህርት ቤት ሲመለስ ያገኛትና ሰላምታ ተለዋውጠውና አውርተው ይለያያሉ፡
፡ በማግስቱም እንዲሁ ያገኛታል፡፡ ይህ መገናኘት በተደጋጋሚ ይሆንና አንድ ቀን እንደተለመደው
ሲያገኛት ምን ያህል እንደሚወዳት ይነግራታል፡፡ የዚህ ግንኙነት የተጠናከረ ስለመጣ ሲገናኙ
ይስማታል፤ ጡቷን ይዳብሳል፤ በዚህ ሂደት ስህን ቆም ትልና በዚህ ሁኔታ መቀጠል እንደማትፈልግ
ትነግራዋለች፡፡ ሞገስ በጣም ይናደድና ከአንቺ ጋር ብዙ ጊዜ አባክኛለሁ ጓደኞቼ ምን ይሉኛል
ይላታል፡፡ ሀሳቧንም እንድትቀይር ለማግባባት ይሞክራል፡፡ አቋሟን ላለመቀየር መወሰኗን ሲያውቅ
በብስጭት ይጮህባታል፤ በሀይል ይሰድባትና ወደ መሬት በመጣል አስገድዶ ይደፍራታል፡፡ ርሷም
እስከ መጨረሻው አይሆንም ድርጊትህን አቁም እያለች ብትጮኸም አልሰማትም፡፡
• ይህ ከላይ ያነበብነው ታሪክ የሀይል ጥቃት ነውን? ከሆነ ለምን? ካልሆነስ ለም ጥቃት
አልሆነም?
• ሞገስ ምን ማድረግ ነበረበት?
• ስህን ምን ማድረግ ነበረባት?

ስለተለያዩ የጥቃት አይነቶች መወያየት

• ወንዶችና ሴቶች መካከል የሚታየው ጥቃት ምን አይነት ነው?
• ከላይ የተጠቀሱት የጥቃት አይነቶች መንስኤአቸው በአብዛኛው ምንድን ነው?
• በቤተሰብ ውስጥ በአብዛኛው ምን አይነት የጥቃት አይነቶች ይፈፀማሉ? የእነዚህ ጥቃቶች
ምንስኤ በአብዛኛው ምንድነው?
• በሴቶች ላይ የሚፈፀሙ የጥቃት አይነቶች ምን ምን ናቸው? ሴቶች በሌሎች ሰዎች/ወንዶች
ላይ የሚያካሄዱት የጥቃት አይነት በአብዛኛው ምን አይነት ነው?
• ጥቃት በኮንዶም አጠቃቀም ላይ ሊያመጣ የሚችለው ጉዳት ምንድነው? ኤች አይ ቪ
ከማስተላለፍና ከማስፋፋት አኳያስ?
• እናንተና ሌሎች ወንዶች በሕብረተሰብ ውስጥ የሚታየውን ጥቃት ለማስቆምና ለመከላከል
ምን ማድረግ ትችላላችሁ?

33 39
 የወንዶች አጋርነት የአቻ ለአቻ መመሪያ

ማጠቃለያ
ጥቃት ማለት አንድ ሰው በሌላው ሰው ላይ ሀይልን መጠቀምና የሚፈልጉትን ለማስፈፀም የሚደረግ
እንቅስቃሴ ነው፡፡ ጥቃት ሌላውን ሰው ለመቆጣጠርና ስልጣንን ለማስከበር የሚደረግ እንቅስቃሴ ነው፡
፡ ጥቃት በብዙ አገሮች ይካሄዳል፡፡ መንስኤዎቹ በሰዎች አስተዳደግ ላይ ያተኩራሉ፡፡ በተለይም ወንዶች
ንዴትንና ግጭትን የሚገልጹት የሀይል ጥቃት በመፈፀም ነው፡፡ ብዙ ጊዜ ጥቃት ተፈጥሮአዊና ጤናማ
የሆነ የሰዎች ግንኙነት መግለጫ እንደሆነ ይገመታል፡፡ ሆኖም ግን ጥቃት መፈፀምን የምንማረው
ከቤተሰብና በሕብረተሰብ ውስጥ በሚታየው አስተሳሰብ ልምድ ላይ ተመርኩዞ ነው፡፡ በመሆኑም
ጥቃት የመፈፀም ባህሪ በህይወታችን እንቅስቃሴ የምንማረው ስለሆነ ልንተወውና ልንከላከለው
የምንችለው ባህርይ ነው፡፡ ባለፉት የትምህርት ጊዜ እንዳየነው ብዙ ጊዜ ወንዶች የሚያስቡትን ስሜት
በግልጽ ስለማይናገሩትና ስለማይወያዩ፤ ጥቃት መፈፀም እንደአንድ አንድ የስሜት መገለጫ እንደሆነ
አድርገው ይወስዱበታል፡፡ በተጨማሪም ወንዶች ሲያድጉ በሴቶች ሕይወት ላይ የማዘዝ፣ የመወሰንና
የመቆጣጠር መብት እንዳላቸው ስለሚያምኑ ይህንን የበላይነት ስሜት ለመግለጽ ሀይልን ይጠቀማሉ፡
፡ (በተለይም የቤት ውስጥ ሥራን፤ የግብረ-ሥጋ ግንኙነትን በተመለከተ አገልግሎት የማግኘት መብት
እንዳላቸው ያምናሉ፡፡) ይህን አገልግሎት ካላገኙ ጥቃት የመፈፀም (አካላዊም ሆነ የሥነ-ልቦና ጥቃት
(ድብደባና ስድብ ጨምሮ) መፈፀምን እንደመብት ይቆጥሩታል፡፡ እንዲሁም ወንዶች ያሰቡትንና
የወሰኑትን ለማስፈፀም የሀይል ጥቃትን ይጠቀማሉ፡፡ በእነዚህ በህብረተሰብ ዘንድ ተቀባይነት ባላቸው
የወንዶችና የሴቶች ሚና የተነሳ ወንዶች የወንድነታቸው መገለጫ በቁጣና በሀይል በመሆኑ ከሴቶች
ጋር በሚያደርጉት ግንኙነት ስሜታቸውን በሀይል ጥቃት ይገልጻሉ፡፡ ከዚህም የተነሳ ከሴቶች ጋር
የሚኖራቸውን ግንኙነትና መግባባት ጤናማ እንዳይሆን ያደርጋል፡፡ በመሆኑም ወንዶች እራሳቸው
ከጥቃት ፈፀሚነት በመታቀብ ሌሎች ወንዶች የሚያደርሱትን የሀይል ጥቃት ለመከላከልና ለማስቀረት
ጥረት ማድረግ ይኖርባቸዋል፡፡

34
የወንዶች አጋርነት የአቻ ለአቻ መመሪያ

4.2. በዕለት ከዕለት ኑሮ ሊያጋጥም

የሚችል ወሲባዊ ጥቃት

የትምህርቱ ዓላማ
ይህ የትምህርት ጊዜ የሴቶች ኑሮና ሕይወት ነፃና ስኬታማ እዳይሆን ከሚያደርጉት
ምክንያቶች አንዱ ፆታዊ ጥቃት መሆኑን የትምህርቱ ተሳታፊዎች እንዲረዱ ለማስቻል
ነው፡፡

ሥልጠናው የሚወስደው ጊዜ፡-

h h 60 ደቂቃ

የሚያስፈልጉ ቁሳቁሶች፡-
h h አያስፈልግም

የሥልጠናው አሳታፊ ሊገነዘባቸው የሚገቡ ጉዳዮች

ይህ የተግባር ልምምድ ወንዶች በሴቶች ላይ የሚያደርሱት ፆታዊ ጥቃት በተመለከተ
ተሳታፊዎች በቂ ግንዛቤ እንዲኖራቸውና ይህም ጥቃት በሴቶች ላይ ስለሚያስከትለው
ጉዳት በሚገባ እንዲረዱ የታሰበ ነው፡፡

35 41
 የወንዶች አጋርነት የአቻ ለአቻ መመሪያ

ደረጃ በደረጃ የሚሰሩ ተግባራት

1. አስተባባሪው ለተሳታፊዎችን በሚሰጣቸው ጥያቄ ዙሪያ ሃሳባቸውን ለሌሎች እንዲያካፍሉ
ይነገራቸው፡፡
• ብዙውን ጊዜ ወሲብ ጥቃት የሚደርሠው በእነማን ላይ ነው?
• ወሲባዊ ጥቃት እንዳይደርስብዎ ለመከላከል ምን እርምጃዎችን ይወስዳሉ?
2. ተሳታፊዎች ከላይ ለቀረበላቸው ጥያቄ መልሳቸውን ለሌሎች እዲያካፍሉ ጠይቅ፡፡ ብዙ ጊዜ
ወንዶች ራሳቸውን ከጥቃት ለመከላከል ምንም እርምጃ እንደማይወስዱ ይገልፃሉ፡፡ በመሆኑም
ወንዶች ራሳቸውን ከፆታዊ ጥቃት የመከላከል ሃሳብ እንኳን እደሌላቸው ለክፍሉ ማስረዳት
ያስፈልጋል፡፡
3. ተሳታፊዎችን በሚከተሉት ጥያቄዎች ላይ እንዲወያዩ ማድረግ፡፡
• ወንዶች ሴቶች የሚደርስባቸውን ወሲባዊ ጥቃት ማየት ምን አይነት ስሜት
ያሳድርብናል?
• ወንዶች የሚያካሂዱት ወሲባዊ ጥቃት የወንዶችን ሕይወት በምን መልኩ ይጎዳል?
• ወሲባዊ ጥቃት ኤች አይ ቪን መስፋፋት ጋር ምን ግንኙነት ይኖረዋል?
• ወሲባዊ ጥቃት ለመከላከልና ምን ማድረግ አለባችሁ?

ማጠቃለያ
የወሲባዊ ጥቃት መከሰትና ጥቃትን በመፍራት መኖር በብዙ ሴቶች የተለመደ ገጠመኝ ነው፡
፡ ወንዶች ወሲባዊ ጥቃት የዕለት ተዕለት ተግባራቸው ስለሚያደርጉት በሴቶች ላይ የሚደርሰውን
ጉዳት ሲገነዘቡት አያስተውሉም፡፡ ሆኖም ግን በወሲባዊ ጥቃት የተነሳ የወንዶችም ሕይወት
ለጥቃት የተጋለጠ መሆኑን ማወቅ ይኖርብናል፡፡ ለጥቃት የተጋለጡት ሴቶች ማለት ለወንዶች
እህቶች፣ እናቶች፣ ልጆች፣ የአክስትና፣ የአጎት ልጅ፣ የልጅ ልጅ፣ ጓደኞች ወዘተ. ስለሚሆኑ፤ ወንዶች
የሚያሳስባቸው እኒህ ሴቶች በየእለቱ ለጥቃት የተጋለጡ ናቸው፡፡ በአንድ ሕብረተሰብ ውስጥ
የሚታየውን ፆታዊ ጥቃት ትክክል ነው ብሎ መቀበል ወንዶች በሴቶች ላይ ጥቃትን እንዲፈጽሙ
ያደርጋል፡፡ ወሲባዊ ጥቃት ሴቶች በግብረ-ሥጋ ግንኙነት ወቅት ፈቃደኝነታቸውን የማግኘትና ኮንዶም
ለመጠቀም የመደራደር መብት እንዳይኖራቸው ያደርጋል፡፡ ሴቶች ተገደው እንዲደፈሩ በዚህም
ምክንያት የመቁሰል ሁኔታና ለኤች አይ ቪ የመጋለጥ አጋጣሚ ይከሰታል፡፡ በመሆኑም ወሲባዊ
ጥቃትን መከላከል የኤች አይ ቪ/ ኤድስን መስፋፋትን ለመከላከል ይረዳል፡፡

36
የወንዶች አጋርነት የአቻ ለአቻ መመሪያ

4.3. በማህበረሰባችን ውስጥ ጥቃት

የሚያስከትለወን ጉዳት መቀነስ

የሥልጠናው ዓላማ
በአካባቢያችን የሚገኙ የጥቃት ሰለባዎችን ለመርዳት የሚያስችል ሐብትን
በማፈላለግ ተሳታፊዎች ተጠቂዎችን የሚረዱበትን መንገድ ማፈላለግ፡፡

ሥልጠናው የሚወስደው ጊዜ፡-

h h 45 ደቂቃ

የሚያስፈልጉ ቁሳቁሶች፡-
hh አያስፈልግም

የስልጠናው አሳታፊ ሊገነዘባቸው የሚገባ ጉዳዮች

ተሳታፊዎች ከተለያዩ አካባቢ ከመጡ ከአንድ አካባቢ የመጡትን በአንድ ቡድን መመደብ፤
በአንድ አካባቢ ያሉ ተሳታፊዎች ለጥቃት ተጠቂዎች የሕክምና የፍትህ የምክር ወዘተ.
አገልግሎት የሚያገኙት የት እንደሆነ እንዲዘረዝሩ በማድረግ ከሌሎች ቡድኖች
በተዘረዘሩት አገልግሎት ላይ ሀሳብ እንዲለዋወጡ ማድረግ ያስፈልጋል፡፡

37 43
 የወንዶች አጋርነት የአቻ ለአቻ መመሪያ

ደረጃ በደረጃ የሚሠሩ ተግባራት

1. ተሳታፊዎች በራሳቸው፤ በጓደኛቸው ወይም በቤተሰብ አባል ላይ ጥቃት ቢደርስ የት
በመሄድ ምን አይት አገልግሎት ያገኛሉ፡፡
2. የጥቃት ሰለባ የሆኑ ሰዎች ሊያገኙ የሚችሉትን አገልግሎት በአካባቢያቸው ካለ እንዲዘረዝሩ
አድርግ፡፡
3. በሚከተሉት ጥያቄዎች ላይ ውይይት አድርግ፡፡
• ከላይ የተጠቀሱት አገልግሎቶች ምን ያህል ለተጠቃሚ በቀላሉ ሊገኙ ይችላሉ?
• እነዚህን አገልግሎቶች ለማግኘት የሰዎች የኢኮኖሚ አቅም፣ ፆታ ፣ የትምህርት
ደረጃ፣ የዕድሜ ሁኔታዎች እንዴት ተጽዕኖ ያደርጋሉ?
• ከላይ ከተጠቀሱት አገልግሎቶች በተጨማሪ ሌሎች ማኅበራዊ ተቋማት ማለትም
ቤተሰብ፣ ጓደኛ፣ የሐይማኖት ተቋማት ወዘተ ሊረዱ ይችላሉ?
• እናንተ እንዴት የዚህ አገልግሎት አካል መሆን ትችላላችሁ?

ማጠቃለያ
ብዙ ጊዜ የጥቃት ሰለባ የሆኑ ሰዎች ስለደረሰባቸው ጥቃት ለሌሎች ችግራቸውን በመግለጽ
እርዳታ አይጠይቁም፡፡ በተለይ ሴቶች ወንድ ጓደኞቻቸው ወይም ባሎቻቸው ስለአደረሱባቸው
ጥቃት ቢናገሩ ሰምተው ወይም አውቀው ተጨማሪ ጥቃት በበቀል መልክ ያደርሱብናል ብለው
ስለሚፈሩ ችግራቸውን አውጥተው አይናገሩም፡፡ ሌሎች ሴቶች ደግሞ በተለይ በትዳር ውስጥ
ከሆኑ ወይም ልጆች ካሏቸው ጥቃቱን ተቀብለው ጥቃቱን ከፈጸመባቸው ሰው ጋር አብረው
ይኖራሉ፡፡ ትዳራቸውን ቢፈቱ ወይም ከወንድ ጓደኛቸው ጋር ቢለያዩ የሚደርስብን የኢኮኖሚ
ወይም የስነ -ልቦና ችግር ከሚደርስብን ጥቃት ይብሳል ብለው ስለሚያስቡ ጥቃቱን ተቀብለው
ይኖራሉ፡፡ ሴቶች ለጥቃት በሚሰጡት ምላሽ ላይ ተጽዕኖ የሚያደርጉ ብዙ ሁኔታዎች አሉ
በመሆኑም ከጥቃት ጋር በተያያዙ ሰዎች ላይ መፍረድ ከባድ ይሆናል፡፡ እነዚህ ሰዎች እንዴት
አድርገው ከጥቃት ሊድኑና መፍትሄ የሚያገኙበትን መንገድ እነዲፈልጉ መርዳት አስፈላጊ
ነው፡፡ በተጨማሪም በሕብረተሰቡ ውስጥ ሰዎች ከጥቃት ነፃ የሆነ ሕይወት የሚመሩበትን ሁኔታ
ማመቻቸት አስፈላጊ ነው፡፡

38
የወንዶች አጋርነት የአቻ ለአቻ መመሪያ

ርዕስ 5- እርምጃዎችን መውሰድና

ለውጥን ማምጣት
5.1. በዝምታ አትመልከቱ፣ የመፍትሄ
እርምጃ ውሰዱ

39 45
 የወንዶች አጋርነት የአቻ ለአቻ መመሪያ

የሥልጠናው ዓላማ
1. ወንዶች ጥቃትን በመከላከል ዙሪያ ቀዳሚ ሚና ሊጫወቱ የሚችሉበትን
ሁኔታ ለይቶ ለማወቅ፣
2. ወንዶች ፆታዊ ጥቃትን ለመከላከል እዲችሉና ብቃት እንዲኖራቸው
የሚያስፈልጓቸውን ድጋፍ ለይቶ ለማወቅ እንዲያስችል ነው፡፡

ሥልጠናው የሚወስደው ጊዜ፡-

h h 1 ሰዓት ከ 15 ደቂቃ

የሚያስፈልጉ ቁሳቁሶች ፡-
h h አያስፈልግም

40
የወንዶች አጋርነት የአቻ ለአቻ መመሪያ

የስልጠናው አሳታፊ ሊገነዘባቸው የሚገቡ ጉዳዮች

የዚህ ተግባር አላማ ስላለፈው ሁኔታ ከመፀፀት ይልቅ ወደፊት ፆታዊ ጥቃት ለማስቆምና
ለመከላከል ምን ማድረግ አለብን የሚለው ላይ ማተኮር እንደሆነ አስረዳ፡፡

ደረጃ በደረጃ የሚሠሩ ተግባራት

1. ለተሳታፊዎች ጥቃት በሚከሰትበት ወቅት የተመለከቱትንና የስሙትን ሁኔታዎችን ለመለወጥ
ንቁ ተሳትፎ ያላቸው ታዛቢዎች መሆን ምን ማለት እንደሆነ ንዲያስረዱ ማድረግ፡፡
• እደዚህ አይነት ንቁ የሆኑ ጥቃት ታዛቢዎች ምን አደረጉ?
• የእነዚህ ሰዎች እርምጃ መወሰድ ምን ያህል አስፈላጊ ነው?
2. ወንዶች ጥቃትን ለማስቆም ትልቅ ሚና ሊጫወቱ ይገባል፡፡ ለምን?
3. ተሳታፊዎች ወንዶች እንደ ጥቃት ተከላከይና ንቁ ታዛቢ ሆነው መሥራታቸው ጠቃሚነቱን
በተመለከተ ሀሳብ እንዲሰነዝሩ ማድረግ፡፡
4. ወንዶች ሴቶችን ከጥቃት በመከላከል ትልቅ ሚና አላቸው የሚለው ሃሳብ ሴቶች ራሳቸውን
ከጥቃት መከላከል አይችሉም ከሚለው ሀሳብ ጋር መማታት እንደሌለበት አስረዳ፡፡
5. ተሳታፊዎች ወንዶች ሴቶችን ከጥቃት መጠበቅ አለባቸው ከሚለው ሃሳብ በትክክል
ምን እደተረዱ መታወቅ አለበት?
6. ወንዶች በምን ምክንያት ጥቃት በመከላከል ቀዳሚ ሚና እንዳልተጫወቱ ተሳታፊዎች
እንዲወያዩ ማድረግ?
7. ተሳታፊዎች ጥቃትን በመከላከል ንቁ ተሳትፎ ባለወና በሌለው ወንድ መሀከል የሚደረግ
ጭውውት እንዲያሳዩ አድርግ፡፡
8. ተሳታፊዎች ያዘጋጁትን ጭውውት እንዲያሳዩ ማድረግና በሚከተሉት ጥያቄዎች ላይ
በመመርኮዝ መወያየት፡፡
• በቀረበው ጭውውት ውስጥ ወንዶችን ጥቃትን ለመከላከል ንቁ ተሳታፊ እንዲሆኑ
በመወትወቱ ረገድ ጥሩ የሰሩትና ያልሰሩት የትኞች ናቸው?
• ብዙ ሰዎችን ጥቃትን እንዲከላከሉ በማድረግ ሂደት ተሳትፎአቸውን ለማጠናከር
ምን ማድረግ አለብን?
• ወንዶች ጥቃትን በመከላከል ሂደት ውስጥ በቂ ተሳትፎ እንዲኖራቸው
የሚያግዳቸው ምንድነው?

41 47
 የወንዶች አጋርነት የአቻ ለአቻ መመሪያ

• ወንዶች የተጠናከረ የጥቃት ተከላካይነት ሚና እንዲጫወቱ ምን እናድርግ?

9. ተሳታፊዎች በተሰጡት ሀሳቦች ላይ እንዲወያዩ አድርግ፡፡ አሳታፊው ወንዶች ጥቃትን
በመከላከል ረገድ ሊጫወቱ የሚገባቸው ሚና ለዚህም ምን ድጋፍ ማግኘት እንዳለባቸው
በማስገንዘብ ስልጠናውን ማጠቃለል ይኖርበታል፡፡

ማጠቃለያ
ጥቃት በተለይ ደግሞ ወንዶች ሴቶች ላይ የሚፈጽሙት ጥቃት በየዕለቱ ከዕለት ኑሮአችን
የሚከሰት ጉዳይ ሆኖ ሳለ ብዙ ሰዎች እንደሌላ ጉዳይ አድርገው ይመለከቱታል፡፡ ንቁ የጥቃት
ተከላከይ ግን ጥቃትን እንደሌለ አይቆጥርም፤ ጥቃት እንዳይቀጥል የበኩሉን አስተዋጽኦ
ያደርጋል፤ በአንድ ሕብረተሰብ ውስጥ የሚከሰትን ጥቃት ለመከላከልና ለማስቆም የብዙ
ወንዶችን ነንቁ ተሳትፎ ይጠይቃል፡፡ ብዙ ጊዜ ፆታዊ ጥቃት የሚፈፀመው በወንዶች ስለሆነ
ብዙ ወንዶች ጥቃትን ለመከላከልና ለማስቆም በሚደረገው ጥረት ከሴቶች ይልቅ ወንዶችን
ይሰማሉ፤ በመሆኑም እነዚህ ከላይ የተጠቀሱት ሁለት ሁኔታዎች ብዙ ወንዶች በጥቃት
መከላከል ሂደት እንዲሳተፉ ቅስቀሳ ማድረግ ወሳኝ እንደሆነ ይገልፃል፡፡ በመሆኑም ጥቃት
መከላከል ላይ የተለያዩ ተሰሚነት ያላቸውን ወንዶች ማሳተፍ ያስፈልጋል፡፡ በእነዚህም
ተሰሚነት ያላቸው፡፡
ወንዶች የመንግስት ባለሥልጣናት የሕብረተሰብ መሪዎች ወዘተ. ሊሆኑ ይችላሉ፡፡ ንቁ ጥቃት
ተከላካይ ሰው በመሆን እርምጃዎችን በመውሰድ ወንዶች ሌሎች ወንዶችን ጥቃት እንዳፈጽሙ
ማሳመንና መከላከል ቀላል ስለማይሆን ወንዶች እርስ በርስ ተደጋግፈው የጥቃት ተከላከይ ሚና
ሊኖራቸው ይገባል፡፡
በወንዶች የበላይነት ላይ የተመረኮዘ የስርአተ -ፆታ ወንዶች የሴቶች ጠባቂዎች ወይም የችግር
ተከላካዮች እንደሆኑ ይገለፃል፡፡ ሆኖም ግን የአንድ ንቁ ፆታዊ ጥቃት ተከላካይ ሰው ሚና
ሴቶችን እንደደካማና ወንዶች በወንድነት ጠንካራ ስለሆኑ ሴቶችን የመጠበቅ ሚና እንዳለበት
በማስብ ሳይሆን ፍትሃዊ ግንኙነትን ለመፍጠርና በሴቶች ላይ የሚከሰተውን ጥቃት ወይም
ወንጀል ለማስወገድ በማሰብ መሆን አለበት፡፡ ይህ ከሆነ ሴቷን በባህል እንደተለመደው ደካማ
አድርገው እንዳይመለከቱ ይረዳቸዋል፡፡ በመሆኑም የወንዶች ተሳትፎ ጥቃትን በመከላከል
ሂደት የተጠቂዎችን ጥንካሬ በማጎልበትና ከጥቃት ነፃ ሆነው እንዲኖሩ በማስቻል ላይ ያተኮረ
መሆን አለበት፡፡

42
የወንዶች አጋርነት የአቻ ለአቻ መመሪያ

ቅድመና ድህረ መጠይቆች

መለያ

ለእዚህ መጠይቅ የሚሰጡት ምላሽ በሚስጥር የሚያዝ ነው፡፡ የዚህ ጥናት ውጤት የስልጠናውን
ይዘት ለማሻሻልና የስልጠናውን አጠቃላይ ውጤታማነት ለመመዘን ይረዳል ተብሎ ይታመናል፡
፡ የሚከተሉትን ዓረፍተ ነገሮች በማንበብ በዓረፍተ ነገሮቹ በከፊል መስማማትዎን ወይም
ያለመስማማትዎን ይግለጹ፡፡
1. የልጅ ሽንት ጨርቅ መለወጥ፣ ገላን ማጠብ እና መመገብ የሴቶች የስራ ድርሻ ብቻ ነው፡፡
ሀ/ እስማማለሁ ለ/ አልስማማም ሐ/ በከፊል እስማማለሁ
2. አንድ ወንድ ከማግባቱ በፊት ብዙ የፍቅር ጓደኞች ሊኖሩት ይገባል
ሀ/ እስማማለሁ ለ/ አልስማማም ሐ/ በከፊል እስማማለሁ
3. ወንዶች ከሴቶች ይልቅ ብዙ ወሲብ ያስፈልጋቸዋል፡፡
ሀ/እስማማለሁ ለ/ አልስማማም ሐ/ በከፊል እስማማለሁ
4. ኮንዶም የማይለያቸው ሴቶች ለወሲብ ጥያቄ በቀላሉ አውንታዊ ምላሽ የሚሰጡ ናቸው፡፡
ሀ/ እስማማለሁ ለ/ አልስማማም ሐ/ በከፊል እስማማለሁ
5. እውነተኛ ወንዶች በሚታመሙበት ወቅት ወደ ዶክተር መሄድ አያስፈልጋቸውም፡፡
ሀ/ እስማማለሁ ለ/ አልስማማም ሐ/ በከፊል እስማማለሁ
6. አንድ ሰው ከዘለፈኝ ሀይልን በመጠቀም ጭምር ክብሬን አስጠብቃለሁ፡፡
ሀ/ እስማማለሁ ለ/ አልስማማም ሐ/ በከፊል እስማማለሁ
7. ወሲብ ለመፈፀም ፍቃደኛ ካልሆነች አንድ ሰው ሚስቱን ቢደበድብ ምንም ማለት
አይደለም፡፡
ሀ/ እስማማለሁ ለ/ አልስማማም ሐ/ በከፊል እስማማለሁ
8. ርግዝናን መስወገድ /መከላከል የአንድ ሴት ሀላፊነት ነው፡፡
ሀ/ እስማማለሁ ለ/ አልስማማም ሐ/ በከፊል እስማማለሁ

43 49
 የወንዶች አጋርነት የአቻ ለአቻ መመሪያ

9. የፍቅር ጓደኛዎ ወሲብ ለመፈፀም ፍቃደኛ ባልሆኑበት ሁኔታ ወሲብ እድትፈጽም

አስገድዳለሁ
ሀ/ እስማማለሁ ለ/ አልስማማም ሐ/ በከፊል እስማማለሁ
10. ባለፉት ሦስት ወራት እርስዎና የፍቅር ጓደኛዎ ስለ ኤች አይቪ ምርመራ ተነጋግራችሁ
ነበር?
ሀ/ እስማማለሁ ለ/ አልስማማም ሐ/ በከፊል እስማማለሁ

44
 HIV Prevention Project

Federal Ministry of Health