Conclussion & Recommendations

1️⃣ ዲያስፖራ ኡመት ተቃጠሮት

ዲያስፖራ ባይቲ ባድቤ ቃጪ ዪነብሪዛሉ ባድዚዩቤ ደማና መቅበጥቤ ሜገል ዚትሊያዩ ሰበባችቤ ባድዚዩቤ ዚወጠኡ ኡመት
ፈስሊያች ኢንተዩ።

ዲያስፖራች ዚትሊያዩ አዱኚት ፈስሊያችቤ መትፌጠን ዋ መትቢታተንቤ ዪነብሪዛላች የኽኑማም ባድዚዩው ፣ ኡመትዚዩው ፣ ታሪኽ
ዋ ሐልዋ መሐላችዚዩው መትላበስቤ ዪነብሪዛላች ኢንተዩ።

አብዛሕ ዲያስፖራች ባድቤ ቃጪ መንበርቲቤ ዚረኸቦ ዲነት-ጌዩው ኪም ባድዚዩ ኩፎኝ መዴጃማ invest ሞሻ ዋ መድለግሌ ኪም
ኤሔር ባይቲው ዪመልሖዛል ባድ ዪኸሾዛል አይና ደረጃቤ ሙች ዘልኻናሌዩቤ ዚቀረሰአ ዋ ደማና መቅበጥ ሰበባችቤንታ።

ዲያስፖራች ኦር ዋ አሪ ፈንካች ሐለዩ።

1️⃣ ዲያስፖራ ኦር ፈንካዞ:- ኡመት ተቃጠሮቱው ዚቅ ሞሻ መትፌረክዞ ፣ ጋራችዞው ዋ ደኢፍዚታ ኡመትዞ ፈስሊያቹው ጊርጋራ ሞሻ
መፍረክዞ ፣ ባድዞ ኩፎኝ ዪገፍራዛል መሐለቅ ባድዞሌ ቃጪ ሸረፍ መትሬኸብዞ ፣ ዪትገፈርዛል መሐለቅ ባድ ኢኮኖሚው ዚቅ ሞሻ ዋ
መሌቃ መትፌረክዞ አዞኩትዞም ጊዲር ታኽ ዛላ መኽናዞው ጢትቤ መቄቀል ዪትፈረካል።

2️⃣ ዲያስፖራ አሪ ፈንካዞ:- ባድቤ ቃጪ መንበርቲዞ ሰበብቤ ደንታ መቅበጥቤ ኡመት ተቃጠሮቱው መቤሸን ዋ ባድዞ አይዪ ሐጃቹው
መጥላእቤ የቡርዳዛል ዚትሊያዩ ጢሎት ሌጦታች ዋ ኩሽኩሽቲያች መንበርቲ አዞኩትዞም ለቤክ ባይ መኽና አልመፍረክ ዋ አልመኽሻ
ባይቲቤ ጢትቤ መቄቀል ዪትፈረካል።

ዲያስፖራዞቤ የትኺሸነዛል ዋ ነንቁሪባዛና ሺኢ ሚን ኢንታ?

ዲያስፖራዞ ኩሉሺኢቤ ሑሉፍ ሩሕዞ ኩፎኝ መርገገብ ዋ ሩሕዞው አማንቤ መሬመጥማ መጋረድ ዋ መቤሓስቤ አዞኩትዞም ሩሕዞው
መጢናነብቤ አስሊ ዋ አሳስዞ ኩፎኝ መርገገብ ዪነብሪባሓል።

ዲያስፖራዞ ኩልሉ ዪነብሪባዛል ዋ ዪትረኸብባዩዛል ባዳችቤ አፎቻቤ ፣ ሙጋድቤ ፣ ታእሲስ ዋ ጀማኣችቤ መትዌጠን ዋ ዚቅ ባይቲ
ዪነብሪባሓል።
 ዚትሊያዩ አዱኚት ፈስሊያችቤ ዪነብሪዛሉ ዲያስፖራችቤ ዪትወለድዛሉ ሐጂስ ጂላች ባድ ዋ ኡመትዚዩ ታሪኹው ፣ አዳው ፣ ቁራሱው
፣ ሉኃው አዞኩትዞ አስሊ ዋ አሳስዚዩው አክካዞቤ የሪምጡማ ሞቃ ዪፈርኩኩት ዚገረብዞ አታጮቱው ሞሻ ዪነብሪባሓል።

አይዪ ባድዞ ዋ ኡመትዞ ሐጃችቤ መጢላለስ ዋ መትጊዳደሩው መድገስቤ መጢዋወር ፣ መጢናነብ ዋ መትዋደዱው መድገስቤ
ዛሒርነትቤ ባድ ዋ ኡመትዞ ሐጃችቤ ዚቅቲ ዛላ ተሳኣዶታቹው ሞሻሌ ጠብ ባይቲ ዋ ቁጭነትቤ ኢሾትዋል ሞሻሌ ሐፍ ባይቲ
ዪነብሪባሓል።

አይዪ ባድቤ ዪነብሪዛል ሐረሪ ዲያስፖራ አኻእ ሰአቤ ሐረሪያች መጠመስ ዋ አስሊ ዋ አሳስዚዩው መግፈር ሐለታች ዛሉነት መቤጃ ዋ
መሬመጥቤ ዚሐረሪነት ሐልዋ መሐልዞው መጥበቅ ዋ ዚቅ ሞሻሌ ሐፍ ባይቲ ዪነብሪባሓል።

ዲያስፖራዞ ወልዳችዞው ዲን ዋ አዳብቤ አዳዞው ፣ ታሪኽዞው ዋ ሉኃዞው አማንቤ ዩቂኩት መትፌረክ ዪነብሪባሓል።

ዚትሊያዩ ሙች ወቅታቹው መትናፋእ ዋ ወልዳችዚዩው ዪትፈረክዛል ቄስሲቤ ኪም ባድ ኪለዲጁዩ ባድዚዩው ዚያራ መቴሻው
መትሌመድ ዋ ዪው አዳ ሞሻ መፍረክሌ ጠብ ባይቲ ዪነብሪባሓል።

ዲያስፖራዞ መሪኝ ዋ ጌልቤ መትዌጠን ዋ ጢሚጃ መኽናው መትሊማመድ ሜገል ዪነብሪባሓል።

አይዪ ዲያስፖራቹም ሐረር ባድዚዩ ባሕ ዪቃጥረዩዛል ዋ ዪዘምደዩሌ ዪፈርኩኩት ያሸዩዛል ሺኢያቹው ጠብ ሞሻ

ዚትሊያዩ ባድ ዋ ኡመትዚዩ ሐጃችቤ አሪ ኢሾት የሊጥዛላችሌ ሒትፋን መስጣ ዋ መስከንቤ ሺኢያቹው መጋረድ ዪፈርኩኩት ሞሻ።

ዲያስፖራች ኪም ባድዚዩ መቦኣ ዋ ባድዚዩቤ መድለግሌ መሔሰብ ዋ investment ሐጃቹው ዪነክዛልቤ ዚሞቄውሰአ ዪትሜቻዛል
ዚበረዴውሰአ ሞኽ ዘይቲሜቻ መኽና ኤልባም። ሑልሉቤ አይዪ አይና Challengeቹዉም ቁጭነትቤ መትዋጣእ ዋ ዪዋፍቃሌ
ዪፈርኪዛል አይዪ አይና ጪንቂ ሐልጊሩም ጠብ ባይቲማ መትቄበል ዪነብሪባሓል።

ዚትሊያዩ አዱኚት ፈስሊያችቤ ዪነብሪዛሉ ዲያስፖራ ሐረሪያች ኪም ባድዚዩ መግባእቤ ባድዚዩቤ invest ሞሻ ዋ አይዪ ሐጃ ዋ
ሑጃችዚዩው አትኼሽዚታ ደረጃቤ መርኸብ ዪፈርኪኩት ባድ ኡስጡቤ አይዪ ሐጃችዚዩው መቦረድቤ ዋ አዚያችኩት መኽናማ መድለግቤ
ሩሕዞሌም Benefit መርኸብ የትፊርካ ደረጃቤ ዪደልጊዛል license ዛላ Agency መቃነን ዪነብሪባሓል።

ባድዚኛሌ የትኺሼዛል አዞኩትዞ ኪም ባድዞ መግባእቤ ባድዞቤ መድለግ ዛልባ ዲያስፖራ ባድዞው ዩዲዛል ባድ ዋ ኡመትዞሌ ሒጭና
ዛላ አዞኩትዞም ባድዞ ታሪኽቤ ዪግሊማ አስሊ ዋ አሳስዞው ዩቅማ ዪዲዛል ቢላይ ኺያር አሌቅዚታ ኩሉ አይናቤም ጡሉቅ ኪላያ ኪስዞው
መስባሕሌ ዪሒስቢዛል መኽና ኤልባም።
 ሚሳልዞሌም:- ዲያስፖራ ዩኹንማ መስኪን ዋ ደኢፍ ዚታ ባድዞ ኡመትሌ ዪትቼኸልዛል Condominium ዪትጣለፍዛል መኽና
ኤልባም።

ዲያስፖራች 5 አይና ቻላች ለአይቤ ተሳኣዶት ሞሻ ዋ ተናፋኢ መኽና ዪፈርካሉ።

1️⃣ Education:- State of the art መድረሳቹው ፊራኮትዞ ዛላ ቀር-ሐዋዝ ደረጃቤ ዪግሊማ ዚትሊያዩ ኡሱኣች ዳዮት መኽለቅቤ
ተሳኣዶት ያሽቦማ ዪደልጉቦማ ተናፋኢ መኽና ዪትፈረክባ ኹንቲው መትሚቻቻ ዪፈርካሉ። ዪ ዳዮት መኽለቅቤ ዪቺኽሎዛል ጊዲር
Academy ደረጃ ዛላው ኢሾትዋል ሞሻሌ ኢቆትዞም ፣ ሒርፈት ዋ ፊራኮትዞም ዛለዩሌ አማንቤ ዪደልጉቦሌ ዪፈርካሉ።
አሐድ ኡመት ኩሉሺኢያችቤ ሑሉፍ 3 ሺኢያች የትኺሾሖል።
1️, Education
2️, Economy
3, Media ዪነብራዛል ኻነማ ዚቅቲቤ ተናፋኣቤውጊር ፊዝቤ ዚቅ ኡመት መኽና ዪፈርካል።

2️⃣ Health:- ዚትሊያዩ አዱኛ ባዳችቤ ዪነብሪዛሉ ዲያስፖራ ዶክተራች ፣ ነርሳች ፣ ላብራቶሪስታች ዋ አዞኩትዞም አፌት ሲነተኛች ሱሙት
ጡሙድ ባይቲ ዋ አፍ ዋ ቲንፋሽ መትካሓል ዪፈርኩቦ ኹንቲያቹው መትሚቻቻቤ አዞኩትዞም ዳዮት መኽለቅቤ ባድቤ ዛሉ ዶክተራች
ባሕ መትቂጣጠርቤ Health industry ለአይቤ invest ሞሻ ዋ ተሳኣዶት ሞሻቤ አማንቤ ተናፋኢ መኽና ዪፈርካሉ።

3⃣ Media:- አሐድ ኡመት ኩሉ ጪንቂያችቤ መስለጥ ዋ ዚትሊያዩ ኡመቲያ ሐጃችዚዩው ዚቅ ሞሻ ዋ ጢሚጃ መኽናቤ አፍ ዋ ቲንፋሽ
መትካሓል ዪፈርኩኩት አዞኩትዞም ዚትሊያዩ ዚታሕሲብ ፈርቂያችዚዩው መትፊራረክ ዋ መጢዋወርቤ መድለግ መፍረክሌ ሉይቤም ዚቅ
ኡመት መኽናሌ ሚዲያ ፊዝቤ የትኺሸዩሖል። ዪ አሳስቤም ዚትሊያዩ ኡሱኣቹው ሱሙትቤ መልሓድቤ ዪግሊማ ኩሉዚዩም
አታጮታችዚዩው ያሽቦዛል ኻናጊር በጂሕ ሺኢ መድለግ የትፊርከዩዛል ዩኹናል። Journalismቤ አዜባች ዚትሊያዩ ደርሲያች ዋ
መግበርቲያች አዞኩትዞም እስኮላራቹው መርኸብ ዪፈርኩቦ ኹንቲው መትሚቻቻቤ international ደረጃቤ መድለግ ዪትፈረክባዛል
Media ኢሾትዋል ሞሻ ዪትፈረካል።

4️⃣ Financial institution:- ለአይቤ በጂሕቤ መሲማመት ዋ አክሲዮናቹው መውኸብቤ ቃኑንቤ ዚትአገደማ አማንቤ ዋ ዚቅቲቤ መድለግ
ዪትፈረክባዛልቤ ተሳኣዶት ሞሻ ፈረኩጊር አማንቤ ተናፋኢ መኽና የትፊርከዩዛል ዩኹናል።

5⃣ International Harari Aid Organization:- ዚትሊያዩ አይና ኡውጋችቤ ባድ ዋ ኡመትዚዩ የትኺሻዛል ኢኮኖሚ ጪንቂያቹው
መፍታሕሌ ዋ ኡመትዚዩ ተናፋኢ መኽናቤ ዚቅ ባይቲማ ኩሉ ኩሽኩሽቲያች ኡስጡ መቦኣ ዪፈርኪኩት ሞሻም ፊዝቤ አትኼሽ ኢንታ።

ዚትሊያዩ አዱኚት ፈስሊያችቤ ዪነብሪዛሉ ዲያስፖራችሌ ዚትሊያዩ ሐጃ ዋ ሑጃችዚዩው ፣ invest ያሽቦሌ ዪፈርኩቦ ኹንቲያቹው
አዞኩትዞም ባድቤ መድለግሌ ዪሒስቦዛል investment ሐጃችዚዩው አውነትቤ አዚያችኩት መኽናቤ መድለግማ ተናፋኢ መኽና
ዪፈርኪዛል Diaspora Agency መቃነን ዋ license ሞጫቤ መድለግ ዋ ተናፋኢ መኽናም ዪትፈረክባሓል።

ዲያስፖራቹው ዪነክዛልቤ ዲያስፖራች ባሕ Development partnership መኽናማ መስሳ መትዳለግ ኒፈርኪበዩ ኹንቲያች
የትኺሹናሓል። ዪ ባይቲ investmentቤ ፣ Remmitance Economyቤ ፣ Remmitance Developmentቤ ዚቅቲቤ መድለግ
ኒፈርኪባ ኹንቲው መትሚቻቻማ መድለግ ዪነብሪበናሓል።

Social ተቃጠሮትዚኛው ዚቅ ሞሻ ዋ መኔራቤ መትቂጣጠር ሐልበና። ዪ ባይቲም አላይ ባድቤ ዪትወለድዛሉ ሐጂስ ጂላች ባድዚዩው
ኡመትዚዩው ዋ ሐልዋ መሐልዚዩው አክካዞቤ ሞቃ ዪፈርኩኩት መትፌረክ የትኺሻል። ዪዞም አለም ሑቁፍቤ ዪትረኸብዛሉ ኩልሉ
አፎቻች ዋ ጀማኣቹው ማሕቀፍቤ ዪቃኒዛል ኩሉዞ ዛጥ አው መኽና ዪፈርኪዛል ላቂ ሙጋድ ዪቃኒባ ኹንቲው ኢሾትዋል ሞሻ።

ኩሉሺኢቤ ሑሉፍ አሐድ ተቅዲምቤ መሬመጥማ ሞቃ ዛልበና ሺኢ ሐልጊር ዚትሊያዩ ባዳችቤ ዲያስፖራችቤ ዚትሜሐሩ
investment ዲላጋች ሐሉ። ዪው ከሐረሪ ኡመት ኢናች ኩሉዞው መቅደምማ invest ሞሻቤ ኢሾትዋል ሞሻ አልፈረክነማ ሰምቲው
መላሕናጊር ኢናች ሰም ባይቲው መምላሕቤ አሐዱም ዘላሽነሌ ባይቲ ሐረሪያች አላሹም ዪሉነማ ኢናቹው የንቁሩናሜል። ዪሌ ኒሒስቢባ
የትኺሻል።

ኼይሪ ጀዛእ