TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ

KẾ TOÁN QUẢN TRỊ

CHƯƠNG 2. DỰ TOÁN LINH HOẠT VÀ PHÂN TÍCH

THÀNH QUẢ HOẠT ĐỘNG
 I - Những hạn chế của dự toán tĩnh

1. Khái niệm dự toán tĩnh: Dự toán tĩnh (dự toán cố định) là

dự toán ước tính chi phí, doanh thu, lợi nhuận tại một mức độ
hoạt động, thông thường dự toán tĩnh được lập tại mức độ
hoạt động tối ưu.
( Trong chương 1: Dự toán ngân sách đã nghiên cứu cách lập
dự toán tĩnh, )
I - Những hạn chế của dự toán tĩnh

2. Hạn chế của dự toán tĩnh

 Dự toán tĩnh xây dựng từ trước phù
hợp cho việc hoạch định nhưng lại
không phù hợp cho việc quản lý và
kiểm soát chi phí. Nếu mức độ hoạt
động thực tế là khác so với kế hoạch,
khi so sánh chi phí thực tế với chi
phí trên dự toán tĩnh sẽ không đánh
giá được thành quả quản lý chi phí
của đơn vị. Bởi vì chi phí khả biền
sẽ thay đổi theo sự thay đổi của mức
độ hoạt động.
3. Ví dụ:
I - Những hạn chế của dự toán tĩnh
3. Ví dụ: Công ty TNHH tóc thời trang An Thanh
Dự toán tĩnh – Tháng 3
Soá löôït khaùch haøng theo döï toaùn (q) 1.000

Doanh thu (180q) 180.000

Chi phí:

Tieàn löông (65.000 + 37q) 102.000

Coâng cuï duïng cuï (1,50q) 1.500

Quaø taëng cho khaùch haøng (4,1q) 4.100

Tieàn ñieän (1.500 + 0,1q) 1.600

Tieàn thueâ nhaø (28.500) 28.500

Baûo hieåm traùch nhieäm (2.800) 2.800

Baûo hieåm y teá (21.300) 21.300

Chi phí khaùc (1.200 + 0,2q) 1.400

Toång chi phí 163.200

Lôïi nhuaän 16.800

I. Những hạn chế của dự toán tĩnh
3. Ví dụ: Công ty TNHH tóc thời trang An Thanh
(Favorable)Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh–Tháng
3
Soá löôït khaùch haøng theo thöïc teá 1.100

Doanh thu 194.200

Chi phí:

Tieàn löông 106.900

Coâng cuï duïng cuï 1.620

Quaø taëng cho khaùch haøng 6.870

Tieàn ñieän 1.550

Tieàn thueâ nhaø 28.500

Baûo hieåm traùch nhieäm 2.800

Baûo hieåm y teá 22.600

Chi phí khaùc 2.130

Toång chi phí 172.970

Lôïi nhuaän 21.230

I. Những hạn chế của dự toán tĩnh
3. Ví dụ: Công ty TNHH tóc thời trang An Thanh
So sánh dự toán tĩnh với kết quả hoạt động thực tế – Tháng 3
Döï toaùn tónh Keát quaû thöïc teá Bieán ñoäng

Soá löôït khaùch haøng 1.000 1.100

Doanh thu 180.000 194.200 14.200 F

Chi phí:

Tieàn löông 102.000 106.900 4.900 U

Coâng cuï duïng cuï 1.500 1.620 120 U

Quaø taëng cho khaùch haøng 4.100 6.870 2.770 U

Tieàn ñieän 1.600 1.550 50 F

Tieàn thueâ nhaø 28.500 28.500 0

Baûo hieåm traùch nhieäm 2.800 2.800 0

Baûo hieåm y teá 21.300 22.600 1.300 U

Chi phí khaùc 1.400 2.130 730 U

Toång chi phí 163.200 172.970 9.770 U

Lôïi nhuaän 16.800 21.230 4.430 F

 II Dự toán linh hoạt.

1. Khái niệm dự toán linh hoạt:

Dự toán linh hoạt là dự toán ước
tính chi phí, doanh thu, lợi nhuận tại
nhiều mức độ hoạt động khác nhau,
thông thường dự toán linh hoạt được
lập ở 3 mức độ hoạt động cơ bản là:
Mức độ hoạt động bình thường,
mức độ hoạt động khả quan nhất;
mức độ bất lợi nhất. Dự toán linh
hoạt được lập trên cơ sở điều chỉnh
theo mức độ hoạt động thực tế.
 II Dự toán linh hoạt:

2. Đặc điểm của dự toán linh hoạt:

- Dự toán linh hoạt ước tính doanh thu, chi phí, lợi nhuận dựa
vào mức độ hoạt động thực tế, vì vậy khi so sánh giữa số liệu
thực tế với số liệu của dự toán linh hoạt giúp nhà quản lý đánh
giá thành quả hoạt động, đánh giá được trách nhiệm của từng
bộ phận, tứng cá nhân trong việc kiểm soát và tiết kiệm chi
phí.
- Dự toán linh hoạt giúp cho nhà quản lý giải thích rõ những
nguyên nhân dẫn đến sự biến động giữa số liệu về chi phí,
doanh thu giữa thực tế so với dự toán.
 II Dự toán linh hoạt

3. Lập dự toán linh hoạt:

Để lập dự toán linh hoạt phải căn cứ vào mức độ hoạt động
thực tế và định mức về giá, định mức về chi phí, cụ thể:
 Doanh thu = Mức độ hoạt động thực tế x Đơn giá định mức
 Chi phí khả biến = Mức độ hoạt động thực tế x Định mức chi
phí khả biến
Chú ý:-Mức độ hoạt động thực tế có thể là sản lượng thực tế, số
lượng khách hàng phục vụ.v.v. tùy thuộc đặc điểm cụ thể của
mỗi doanh nghiệp, mỗi bộ phận.v.v.
- Đối với chi phí hỗn hợp phải dựa vào công thức xác định
chi phí hỗn hợp như trong chương: Phân loại chi phí( KTQT1)
 II Dự toán linh hoạt
4. Ví dụ: Công ty TNHH tóc thời trang An Thanh
Dự toán linh hoạt – Tháng 3
Soá löôït khaùch haøng theo thöïc teá (q) 1.100

Doanh thu (180q) 198.000

Chi phí:

Tieàn löông (65.000 + 37q) 105.700

Coâng cuï duïng cuï (1,50q) 1.650

Quaø taëng cho khaùch haøng (4,1q) 4.510

Tieàn ñieän (1.500 + 0,1q) 1.610

Tieàn thueâ nhaø (28.500) 28.500

Baûo hieåm traùch nhieäm (2.800) 2.800

Baûo hieåm y teá (21.300) 21.300

Chi phí khaùc (1.200 + 0,2q) 1.420

Toång chi phí 167.490

Lôïi nhuaän 30.510

 III Ảnh hưởng của mức độ hoạt động đến doanh
thu, chi phí và lợi nhuận:

- Ảnh hưởng của mức độ hoạt động đến doanh thu.

(Mức độ hoạt động thực tế - Mức độ hoạt động kế hoạch) x Đơn
giá định mức (kế hoạch).
- Ảnh hưởng của mức độ hoạt động đến chi phí khả biến
(Mức độ hoạt động thực tế - Mức độ hoạt động kế hoạch) x
Định mức chi phí khả biến.
- Ảnh hưởng của mức độ hoạt động đến chi phí bất biến
Chi phí bất biến theo dự toán linh hoạt- Chi phí bất biến theo dự
toán tĩnh = 0
Ví dụ: Phân tích biến động giữa dự toán linh hoạt và dự toán tĩnh
của Công ty TNHH tóc thời trang An Thanh tháng 3 (kết thúc
ngày 31/3).
 III Ảnh hưởng của mức độ hoạt động đến
doanh thu, chi phí và lợi nhuận:

Bieán ñoäng do möùc ñoä

Döï toaùn tónh Döï toaùn linh hoaït
hoaït ñoäng

Soá löôït khaùch haøng (q) 1.000 1.100

Doanh thu (180q) 180.000 198.000 18.000 F

Chi phí:

Tieàn löông (65.000 + 37q) 102.000 105.700 3.700 U

Coâng cuï duïng cuï (1,50q) 1.500 1.650 150 U

Quaø taëng cho khaùch haøng (4,1q) 4.100 4.510 410 U

Tieàn ñieän (1.500 + 0,1q) 1.600 1.610 10 U

Tieàn thueâ nhaø (28.500) 28.500 28.500 0

Baûo hieåm traùch nhieäm (2.800) 2.800 2.800 0

Baûo hieåm y teá (21.300) 21.300 21.300 0

Chi phí khaùc (1.200 + 0,2q) 1.400 1.420 20 U

Toång chi phí 163.200 167.490 4.290 U

Lôïi nhuaän 16.800 30.510 13.710 F

 IV Ảnh hưởng của đơn giá, định mức chi
phí khả biến và chi phí bất biến đến
doanh thu, chi phí và lợi nhuận:

- Ảnh hưởng của đơn giá đến doanh thu.

Mức độ hoạt động thực tế x (Đơn giá thực tế - Đơn giá định mức).
- Ảnh hưởng của định mức chi phí khả biến đến chi phí khả biến
Mức độ hoạt động thực tế x ( Mức chi phí khả biến thực tế cho 1 đơn
vị mức độ hoạt động - Định mức chi phí khả biến).
- Ảnh hưởng của sự biến động chi phí bất biến
Chi phí bất biến thực tế - Chi phí bất biến theo dự toán linh hoạt
( Chi phí bất biến theo dự toán tĩnh)
Ví dụ:
Phân tích biến động giữa báo cáo thực tế và dự toán linh hoạt của
Công ty TNHH tóc thời trang An Thanh tháng 3 (kết thúc ngày
31/3)
 IV Ảnh hưởng của đơn giá, định mức chi
phí khả biến và chi phí bất biến đến doanh
thu, chi phí và lợi nhuận:
Döï toaùn linh hoaït Keát quaû thöïc teá Bieán ñoäng chi tieâu

Soá löôït khaùch haøng (q) 1.100 1.100

Doanh thu (180q) 198.000 194.200 3.800 U

Chi phí:

Tieàn löông (65.000 + 37q) 105.700 106.900 1.200 U

Coâng cuï duïng cuï (1,50q) 1.650 1.620 30 F

Quaø taëng cho khaùch haøng (4,1q) 4.510 6.870 2.360 U

Tieàn ñieän (1.500 + 0,1q) 1.610 1.550 60 F

Tieàn thueâ nhaø (28.500) 28.500 28.500 0

Baûo hieåm traùch nhieäm (2.800) 2.800 2.800 0

Baûo hieåm y teá (21.300) 21.300 22.600 1.300 U

Chi phí khaùc (1.200 + 0,2q) 1.420 2.130 710 U

Toång chi phí 167.490 172.970 5.480 U

Lôïi nhuaän 30.510 21.230 9.280 U

 V Phân tích tổng hợp ảnh hưởng các
nhân tố đến biến động doanh thu, chi
phí và lợi nhuận
- Ảnh hưởng của các nhân tố đến doanh thu.
.(Mức độ hoạt động thực tế - Mức độ hoạt động kế hoạch) x Đơn
giá định mức (kế hoạch).
.Mức độ hoạt động thực tế x (Đơn giá thực tế - Đơn giá định
mức).
- Ảnh hưởng của các nhân tố đến chi phí khả biến
.(Mức độ hoạt động thực tế - Mức độ hoạt động kế hoạch) x
Định mức chi phí khả biến.
. Mức độ hoạt động thực tế x ( Mức chi phí khả biến thực tế cho
1 đơn vị mức độ hoạt động - Định mức chi phí khả biến).
 V Phân tích tổng hợp ảnh hưởng các
nhân tố đến biến động doanh thu, chi
phí và lợi nhuận

- Ảnh hưởng của sự biến động chi phí bất biến

Chi phí bất biến thực tế - Chi phí bất biến theo dự toán tĩnh
Chú ý rằng, chi phí bất biến không biến động theo mức độ hoạt
động trong phạm vi thích hợp, nên mức độ hoạt động không
ãnh hưởng đến chi phí bất biến, vì vậy chi phí bất biến theo dự
toán tĩnh cũng chính là chi phí bất biến theo dự toán linh hoạt.
Ví dụ:
Phân tích tổng hợp báo cáo hoạt động kết quả hoạt động của
Công ty TNHH tóc thời trang An Thanh tháng 3 (kết thúc ngày
31/3)
 V Phân tích tổng hợp ảnh hưởng các
nhân tố đến biến động doanh thu, chi
phí và lợi nhuận
Bieán ñoäng möùc Döï toaùn linh Bieán ñoäng chi Keát quaû thöïc
Döï toaùn tónh
ñoä hoaït ñoäng hoaït tieâu teá

Soá löôït khaùch haøng (q) 1.000 1.100 1.100

Doanh thu (180q) 180.000 18.000 F 198.000 3.800 U 194.200

Chi phí:

Tieàn löông (65.000 + 37q) 102.000 3.700 U 105.700 1.200 U 106.900

Coâng cuï duïng cuï (1,50q) 1.500 150 U 1.650 30 F 1.620

Quaø taëng cho khaùch haøng (4,1q) 4.100 410 U 4.510 2.360 U 6.870

Tieàn ñieän (1.500 + 0,1q) 1.600 10 U 1.610 60 F 1.550

Tieàn thueâ nhaø (28.500) 28.500 0 28.500 0 28.500

Baûo hieåm traùch nhieäm (2.800) 2.800 0 2.800 0 2.800

Baûo hieåm y teá (21.300) 21.300 0 21.300 1.300 U 22.600

Chi phí khaùc (1.200 + 0,2q) 1.400 20 U 1.420 710 U 2.130

Toång chi phí 163.200 4.290 U 167.490 5.480 U 172.970

Lôïi nhuaän 16.800 13.710 F 30.510 9.280 U 21.230

 VI Dự toán linh hoạt với nhiều tiêu thức phân bổ chi
phí

1. Ảnh hưởng của tiêu thức phân bổ

chi phí đến dự toán linh hoạt:
.Tiêu thức phân bổ chi phí sẽ ảnh
hưởng đến số liệu trong dự toán tĩnh
và dự toán linh hoạt. Tiêu thức phân
bổ khác nhau dẫn đến số liệu trong
dự toán khác nhau,vì vậy sẽ ảnh
hưởng đến việc phân tích và đánh
giá sự biến động của các khoản mục
trong dự toán.
 VI Dự toán linh hoạt với nhiều tiêu thức phân bổ chi
phí
1. Ảnh hưởng của tiêu thức phân bổ chi
phí đến dự toán linh hoạt:
.Việc lựa chọn tiêu thức phân bổ thích
hợp phụ thuộc vào đặc điểm của từng
khoản mục chi phí, từng hoạt động phát
sinh chi phí, đặc điểm cụ thể của từng
doanh nghiệp.v.v.
. Việc sử dụng nhiều tiêu thức phân bổ
thích hợp với từng khoản mục chi phí,
từng hoạt động phát sinh chi phí.v.v
giúp cho nhà quản trị dự báo tốt hơn,
chính xác hơn các chi phí phát sinh,
đánh giá chính xác hơn sự biến động
của các khoản mục chi phí.
 VI Dự toán linh hoạt với nhiều tiêu thức phân bổ chi
phí
2. Ví dụ:
a). Ở ví dụ trên, chi phí tiền lương của nhân
viên được phân bổ theo số lượng khách hàng,
tuy nhiên hầu hết các nhân viên được trả
lương theo số giờ hoạt động phục vụ cho
khách hàng, vì vậy tiêu thức phân bổ chi phí
tiền lương theo số giờ hoạt động hơn là phân
bổ theo số lượng khách hàng.
. Công thức phân bổ theo số giờ hoạt động là:
Chi phí tiền lương = 65.000 + 220q2 ( q2 là
số giờ hoạt động phục vụ khách hàng)
Chú ý: Công thức phân bổ theo khách hàng là:
Chi phí tiền lương = 65.000 + 37q ( q là số
lượng khách hàng)
 VI Dự toán linh hoạt với nhiều tiêu thức phân bổ chi
phí

2. Ví dụ:
b). Ở ví dụ trên, chi phí điện được
phân bổ theo số lượng khách hàng, tuy
nhiên chi phí điện chiếu sáng vẫn phải
phát sinh ở một mức độ tối thiểu, ngay
cả vào ban đêm khi tiệm đóng cửa, chi
phí điện năng tiêu thụ bởi máy sấy tóc
phụ thuộc vào số lượng khách hàng
được phục vụ, chi phí điện cho máy
điều hòa nhiệt độ phụ thuộc vào số giờ
hoạt động phục vụ khách hàng.
 VI Dự toán linh hoạt với nhiều tiêu thức phân bổ chi
phí
2. Ví dụ:
Do đó, tiêu thức phân bổ và công thức tính chi phí điện sẽ chính xác
hơn nếu dựa vào cả số lượng khách hàng và số giờ hoạt động chứ
không phải chỉ bao gồm số lượng khách hàng.
. Công thức phân bổ theo số lượng khách hàng và số giờ hoạt động là:
Chi phí điện = 390 + 0,1 q1 + 6q2 ( q1 là số lượng khách hàng, q2 là
số giờ hoạt động,185g)
Chú ý: Công thức phân bổ theo khách hàng là: Chi phí điện = 1.500 +
0,1q ( q là số lượng khách hàng).
c) Ví dụ: Dự toán linh hoạt với nhiều tiêu thức phân bổ của Công ty
Công ty TNHH tóc thời trang An Thanh tháng 3 (kết thúc ngày 31/3)
 VI Dự toán linh hoạt với nhiều tiêu
thức phân bổ chi phí

Soá löôït khaùch haøng theo thöïc teá (q1) 1.100

Soá giôø hoaït ñoäng thöïc teá (q2) 185

Doanh thu (180q1) 198.000

Chi phí:

Tieàn löông (65.000 + 220q2) 105.700

Coâng cuï duïng cuï (1,5q1) 1.650

Quaø taëng cho khaùch haøng (4,1q1) 4.510

Tieàn ñieän (390 + 0,1q1 + 6q2) 1.610

Tieàn thueâ nhaø (28.500) 28.500

Baûo hieåm traùch nhieäm (2.800) 2.800

Baûo hieåm y teá (21.300) 21.300

Chi phí khaùc (1.200 + 0,2q1) 1.420

Toång chi phí 167.490

Lôïi nhuaän 30.510

 VII. Một số lỗi thương gặp khi phân tích thành quả
hoạt động
Các lỗi thường gặp khi phân tích và đánh giá thành quả hoạt động
trong quản lý chi phí là các nhà phân tích giả định tất cả các chi phí
đều là chi phí bất biến, hoặc giả định tất các chi phí đều là khả biến.
Cụ thể:
1) Nếu giả định tất cả các chi phí đều là chi phí bất biến.
Trong trường hợp này sẽ không phân tích và đánh giá rõ những
thành quả trong quản lý chi phí khả biến và chi phí hỗn hợp, bởi vì
những chi phí này thay đổi khi mức độ hoạt động thay đổi.
Ví dụ: Khi so sánh các khoản mục của báo kết quả hoạt động thực tế
với dự toán tĩnh, ta thấy chi phí tiền lương, chi phí quà tặng khách
hàng, chi phí công cụ, dụng cụ.v.v. có những biến động tăng lớn,
nếu đánh giá sự biến động này là bất lợi là không đúng. Bởi vì chúng
ta chưa điều chỉnh những chi phí này mức độ hoạt động, mà giả định
những chi phí này là chi phí bất biến. Cụ thể:
 VII. Một số lỗi thương gặp khi phân
tích thành quả hoạt động
Döï toaùn tónh Keát quaû thöïc teá Bieán ñoäng

Soá löôït khaùch haøng 1.000 1.100

Doanh thu 180.000 194.200 14.200 F

Chi phí:

Tieàn löông 102.000 106.900 4.900 U

Coâng cuï duïng cuï 1.500 1.620 120 U

Quaø taëng cho khaùch haøng 4.100 6.870 2.770 U

Tieàn ñieän 1.600 1.550 50 F

Tieàn thueâ nhaø 28.500 28.500 0

Baûo hieåm traùch nhieäm 2.800 2.800 0

Baûo hieåm y teá 21.300 22.600 1.300 U

Chi phí khaùc 1.400 2.130 730 U

Toång chi phí 163.200 172.970 9.770 U

Lôïi nhuaän 16.800 21.230 4.430 F

 VII. Một số lỗi thương gặp khi phân tích thành quả
hoạt động

2) Nếu giả định tất cả các chi phí đều là chi phí khả biến.
Trong trường hợp này sẽ không phân tích và đánh giá rõ những
thành quả trong quản lý chi phí bất biến, bởi vì những chi phí này
không thay đổi khi mức độ hoạt động thay đổi.
Ví dụ: Khi so sánh các khoản mục của báo kết quả hoạt động thực
tế với dự toán tĩnh đã điều chỉnh theo sự biến động của mức độ hoạt
động thực tế, ta thấy chi phí thuê nhà, chi phí bảo hiểm trách nhiệm,
v.v. có những biến động giảm lớn, nếu đánh giá sự biến động này là
thuận lợi là không đúng. Bởi vì, chúng ta giả định những chi phí là
khả biến và đã điều chỉnh những chi phí này theo mức độ hoạt
động. Cụ thể:
 VII. Một số lỗi thương gặp khi phân
tích thành quả hoạt động
Döï toaùn tónh Döï toaùn tónh × (1.100/1.000) Keát quaû thöïc teá Bieán ñoäng

Soá löôït khaùch haøng 1.000 1.100

1.100
Doanh thu 180.000 194.200
198.000 3.800 U
Chi phí:
- 0
Tieàn löông 102.000 106.900
112.200 5.300 F
Coâng cuï duïng cuï 1.500 1.620
1.650 30 F
Quaø taëng cho khaùch haøng 4.100 6.870
4.510 2.360 U
Tieàn ñieän 1.600 1.550
1.760 210 F
Tieàn thueâ nhaø 28.500 28.500
31.350 2.850 F
Baûo hieåm traùch nhieäm 2.800 2.800
3.080 280 F
Baûo hieåm y teá 21.300 22.600
23.430 830 F
Chi phí khaùc 1.400 2.130
1.540 590 U
Toång chi phí 163.200 172.970
179.520 6.550 F
Lôïi nhuaän 16.800 21.230
18.480 2.750 F