Kagawaran ng PETA

 PETA-Manila Secretariat
 - PETA Kalinangan Ensemble
 - Central Institute of Theater Arts in Southeast Asia (CITASA)
 - TV-Movie Involvement at Metropolitan Teen Theater League
(MTTL)
 - Sa panahong ito, mababanggit ang tatlong namukod na dula:
Ang Vida ni Wilfredo Virtusio (1970), Hulyo 4,1954 AD ni Dionisio
Salazar at Moses...Moses ni Rogelo Sikat (1969)
 Panahong Kontemporaryo
 Mula noon, naging aktibo muli ang PETA, itinatag sa UP ang Palihan
Aurelio Tolentino at sa CCP, angTeatro Pilipino ni Tinio at Bulwagang
Gantimpala.
 - Sa mga kabataang mandudula, naging pangunahin sina Nonilon V.
Quejano, Jose Y. Dalisay, Edgar Maranan, Isagani Cruz, Dong delos
Reyes, Tony Perez at Paul Dumol.
 - Sila rin ang dahilan upang magpatuloy ang pagpapaunlad ng dula sa
panahon ng Bagong Demonkrasya.
 - Mulang dumami ang dulang mga paksa ay aktibismo at may kaugnay
sa suliraning bumabalot sa ating lipunan.
 - Paksa: kahirapan, bawal na gamot, pagkakaiba-iba ng paniniwala at
ideolohiya.

Isa sa pinakakilalang dula sa panahong ito ay KANSER, adaptasyon
mula sa Noli Me Tangere na tinanghal ng CCP Outreach Program
 - Nabuksan din ang pinto ng Metropolitan Theater para sa Teatro Pilipino
at Bulwagang Gantimpala
- Ang Raja Sulayman at Puerta Real na kapwa nasa makasaysayang
Intramuros ay patuloy din sa pagtataguyod ng dulang Pilipino.
 Pero hindi ito madali, humarap sila sa sitwasyon at hindi pinanghinaan ng
loob dahil sa maraming umuusbong na magagandang programasa
telebisyon at pelikula
 - Sa panahong ito lumutang ang pangalang Renato delos Reyes, Jose
Dalisay Jr., Reynaldo Duque, Ruel Aguila atbp. na nag-ambag ng kanilang
diwa upang magpatuloy sa pagningning ng tala dulang Pilipino
Mga Uri:

Trahedya- pagkakasalungatan ng kasiglahan ng isang

buhay laban sa batas o hangganan ng buhay
 ang bayani sa isang trahedya ay dumaranas ng
pagkakasakit na labis sa karanasan ng ibang tao kahit na
makitil ang kaniyang buhay Komedya
 - kasiglaan ng mga batas ng kabuhayan sa lipunan
 - ipinakita ang mabuting buhay na natatamo sa pagtakwil sa
gawaing pangmakasarili
 - Halimbawa: - Sa Pula, Sa Puti ni Francisco A. Rodrigo
 Trahekomedya- gumagamit ng mga
nakakatawang eksena upang ilarawan ang
isang di-totoo o kakatuwa (absurb) at walang
katuturan. - Nakikita ang isang tauhan na gipit
sa kalagayan. - Pagkaalis sa entablado
napapansin natin na tayo ay naiwang sa daigdig
ng pangkaraniwang tao lamang gaya ng
"Verodinia", dula ni Cirio H. Panganiban
Ito ay may dalawang uri ng kabaliktaran:

-1.) Gawang di-namamalayang kabaligtaran (unconciously ironic deed)

—taliwas na kahinatnan sa hangarin ng isang tao
- Reversal -bumaliktad ang gawain, mayroon tayong pagtumbalik
- Anagnorisis o recognition -daranas ng pagkakilala
- Ang bayani ay babagsak dahil sa lubhang pagkakamali (tragic flaw)
- Ang pagpapalaya ng kaigtingan (release of tension) ng tauhan ay
tinatawag na "katarsis"

- 2.)Salitang di-namamalayang kabaligtaran (unconciously ironic speeches)

Komedya
Dalawang uri:

1.) Panunuyang Komedya (satiric comedy)- binibigyang pansin

ang ga taong mahilig humarang o humadlang sa anumang
gawain, gaya ng matitigas na ulo ng mga negosyante atbp.
- Halimbawa: "Ang Kiri" ni Servando Angeles
2.) Maromansang Komedya (romantic comedy)- dalawang
nagmamahalang ating dinadamayan sa kanilang pagnanais na
magkaisang dibdib
- Halimbawa: "Ang Anak ng Dagat" ni Patricio Mariano
Ang Trahekomedya

Dulang may kaunting trahedya hanggang dumating ang

maligayang katapusan
- Pinaghahalo ang mga yugtong trahedya at komedya -
Pinaghahalo ang dalamhati may mga di-akalaing pangyayari
- Ang mga mandudula sa kakatwang dula (absurb plays) ay
nagtatanghal ng mga walang katwiran at katawa-tawang
pangyayari
- Tinatakay nila ang kalungkutan ng tao sa daigdig na walng
katiyakan o di-maaasahang pangangatuwiran (optisism
rationalism)
Mga Katangian ng dula

Paksa (theme)- kaisipang nagpapahiwatig ng dula

- Kung ating nauunawaan ang paksa, madali nating maintindihan
ang pandaigdigang tuntunin ng banghay (plot) - Ang literary critics
ay gumagamit ng kilos (actions) bilang katumbas ng paksa
- Aristotle: "Isang dula ay isang pagpaparis ng kilos", ang kilos ang
siyang pang-ilalim na pangyayari "ang pagkakaunawaan ng mga
magkakamag-anak" at "ang pagdating ng kalungkutan sa isang
tao"
- Lumilikha ng kilos ang mandudula sa paggamit ng wika,
kumpas,tugtugin at dakilang palabas (spectacle)
Ang banghay (plot) ay malimit itumbas sa salaysay ngunit
malimit itong ihambing sa tanging pagsasaayos ng dula
- Pataas na kilos (rising action) - Kasukdulan (climax)
- Pababang kilos (falling action) - Ang kaigtingan (tension)
ay lumalala dahil sa kaguluhan at hidwaan (crisis) patungo
sa kasukdulan hanggang sa kalutasan ng suliranin
(denoument)
- Ang banghay ay maitutulad sa "pyramid" o isang guhit na
kumikilos na diyagonal at pataas ngunit may budbod na
mga kagipitan
Kahit ano ang pagkakaayos-ayos ng banghay, ang paglalahad (explosion)
ay isang bahaging nagsasaad sa mga tagapanood (audience) kung aning
dapat nilang malaman sa mag nakalipas na kilos (antecedent action)
- Mga kumpas at tagpuan (gestures and settings)
- Ang usapan ng mga tauhan ay katumbas ng kumpas at tagpuan
- Tagpuan-sumasagisag na tumatulong upang malaman ng mga manunuod
kung kailangan nangyari ang dula
- Ang pagganap at karakterisasyon-
- Ang pagganap ng papel ng isang tauhan ay nagbabakas ng kilos at uri ng
pananalita at pinagsasabi ng ibang tauhan sa loob ng tagpuan
Maraming nagaganap sapagkat iba-iba ang katauhan ng bawat tao tungkol sa
kabutihang-asal (morality), karunungan at damdamin
- Bawat isa ay tumutugon sa ugali ng ibang tao
KASUNDUAN NG DULA:
Ang kasunduan ng Panahon- naniniwala o kunwari ay naniniwala tayo sa loob ng
dalawang oras ay nabubuhay tao ng isang araw, isang linggo kasama ang tauhang
pinanunuod natin
- Ang kasunduan ng ikaapat na palarindingan- naririnig at namamalas natin ang lahat ng
sinasabi't ginagawa sa silid na ating kinakaharap.
- Ang kasunduan ng pagsasalita ng wika
- tinatanggap nating ang wikang binibigkas ng mga tauhan
- Ang kasunduan ng pagsasalita sa sarili- para malaman natin kung ano ang iniisip ng
isang gumaganap at para maunawaan natin ang pangyayaring hindi mailahad sa ibang
kaparaanan.