Malikhaing Pagsulat: Dula

a. Ang Dula
“Ang mundo ay isang teatro…” –Shakespeare

⮚ Ang panitikan sa pagtatanghal na tradisyon ay dili’t iba ang kilala ng lahat ngayon sa
katawagang dula. Ito noon… bukod sa binibigkas nang patula, o kaya naman ay pahimig,
ay isinasayaw pa o ipinapantomina.
⮚ Ang dula samakatuwid, sa masining at maagham nitong katuturanna sa Gresya pa
pinasimulan ng mga batikang klasikong dramaturgong sina Aeschylus, Sophocles, at
Euripides. Ngunit ayon naman kay Aristotle, isang sining ng panggagaya o pag-iimita sa
kalikasan ng buhay.

⮚ DulaIto ay nahango sa salitangGriyego na “drama” nanangangahulugang gawino ikilos

⮚ DulaIto ay isang pampanitikangpanggagaya sa buhayupang maipamalas satanghalan
⮚  Ang dula ayon kay: AristotleIto ay isang imitasyono panggagagad ngbuhay
⮚ Ang dula ayon kay: RubelIto ay isa sa maramingparaan ng pagkukwento.
⮚ Ang dula ayon kay: SaucoIto ay isang uri ng sining na maylayuning magbigay ng
makabuluhangmensahe sa manonoodsa pamamagitan ng kilos ng katawan,dayalogo at iba
pang aspekto nito.
⮚ Ang dula ayon kay:Schiller at Madame De StaeleIto ay isang uri ng akdangmay malaking
bisa sa diwaat ugali ng isang bayan.

KASAYSAYAN NG DULA

⮚ Nagsimula ang dula sa Pilipinas noong matagal na matagal pa bago dumating ang ang
mga kastila. Nag-ugat ito sa mga ritwal at reremonyang isinasagawa noon ng ating mga
ninuno. Ang mga karaniwang gawain sa araw-araw ng noon ng mga ninuno ay sadyang
madudula. (ito ay makikita sa mga saliksik ni Dr. E. Arsenio Manuel sa mga awit ng
Tayahas, Quezon).
⮚ Sa Dulaaan, An Essay on Philippine Theater, ipidaliwanag ni Nicanor G. Tiongson
(kitalang iskolar ng pelikula at drama sa Pilipinas) na ang mga dramatikong anyong
umusbong at patuloy na umiiral sa iba’t ibang grupo sa kapuluan ay ang: (1) katutubong
dula, pangunahing may katangiang Malay, tulad ng mga nakikita sa mga rituwal at
mimetikong sayaw; (2) mga dulang may impluwensiyang Espanyol, tulad ng komedya,
senakulo, zarzuela, maiikling dula, at drama; (3) dulang dinala sa Pilipinas ng mga
 Amerikano, tulad ng bodabil at mga dula sa Ingles; at (4) mga orihinal na dulang
itinanghal ng rnga Pilipino.
1. KATUTUBONG DULA

⮚ Sa kasalukuyan, itinatanghal pa rin ng ga katutubong pangkat sa pilipinas ang kanilang

buhay tulad kapanganakan, binyag, pagtutuli, unang regla, panliligaw, kasal sakit at
maging kamatayan.

⮚ Itinantanghal din ang mga ito sa ritwal na may kinalaman sa mga gawain tulad ng
pagtatanim at pag-aani, pangingisda at pangangaso.

2. DULANG MAY IMPLUWENSIYANG ESPANYOL

⮚ Umusbong at naging popular sa mga PiIipino ang mga relihiyosong dula (itinatanghal
upang ipagdiwang at kilalanin ang mahahalagang araw ng mga Katoliko tulad ng Pasko,
kuwaresma, o pista ng pagkabuhay) at sekular na dula (karaniwang itinatanghal sa mga
pista ng bayan).

a.) Komedya

⮚ Kilala rin bilang moro-moro at linamhay. Ito ay patulang dula na tumatagal ng 3-15 oras.
⮚ Ito ay katawa-tawa, magaan sa loob dalhin ang tema at ang mga tauhan ay laging
nagtatagumpay sa huli.

b.) Senakulo

⮚ Sa mga relihiyosong dula sa Pilipinas, umangat ang senakulo na kilala rin sa tawag na
pasion y muerte (pasyon at kamatayan), tanggal, at centurion. Nagsimula ito bilang
pagsasadula ng buhay at paghihirap ni Hesu Kristo na ng Iumaon ay nadagdagan ng mga
kuwentong apokripo o mga kuwento mula sa mga aklat na hindi kanoniko at hindi tiyak
ang pinagmulan.

c.) Sarsuwela

⮚ Ipinakilala ito noong huling bahagi ng dekada 1870 at naging popular mula dekada 1900
hanggang 1940 sa Maynila at iba pang bahagi ng Pilipinas. Karaniwan itong binubuo ng
 mga diyalogo, sayaw, at awit na madalas ay tungkol sa romantikong pagiibigan ng
mayayaman at nakatutuwang pag-iibigan ng mga alalay o kasambahay.

⮚ May ilan ding pumupuna sa mga bisyo at kahinaan ng tao o Iipunan (buktot na politiko,
mapangaping panginoong maylupa, batugan, asawang lasenggo, at iba pa) sa paraang
mapagpatawa.

3. DULANG MAY IMPLUWENSIYANG AMERIKANO

⮚ Malaki ang naging impluwensiya ng kolonisasyong Amerikano sa anyo at pilosopiya ng

teatro sa Pilipinas noong dan taon .

a.) Bodabil

⮚ Mula sa ‘vaudeville’ o Kanluraning dula na itinatanghal sa Ingles o sa Filipino kung ito

ay salin o adaptasyon. Ang anyong ito na idinala ng mga Amerikano sa Pilipinas noong
dekada 1920 ay pagtatanghal ng mga awit, sayaw, at nakatatawang iskit na nagtatampok
ng kung ano ang popular sa Estado s Unidos.

⮚ Ginagaya lamang ng mga Pilipinong tagapagtanghal ang mga Ametikano kaya naman
nahihirapan sila sa paggaya sa pananalita at pag-awit ng mga dayuhan.

b.) Pelikula

⮚ Habang naghihimagsikan noong Agosto 31, 1897 sa Escolta naman ay abala ang mga
nakaluluwag sa buhay sa panonood ng sasampuin hanggang lalabinlimahing minutong
sine mula sa Europa.

⮚ Ang pelikula ay dinala rito sa Pilipinas nina Leibman at Peritz, dalawang swisong
mangangalakal. Kung tawagin ito noong araw ng cine mula sa pinaikling katawagan na
cinematografo.

⮚ Si Jose Nepomuceno ang tinaguriang Ama ng Pelikulang Filipino kasama ang kangyang
kapatid na si Jesus, ang nagtatag ng kauna-unahang kompanya ng pelikula noong 1917 na
tumalakay sa “kalagayang-Pilipino at ayon sa panlasang Pilino” (Santiago A. Pilar, 1983)

⮚ Kauna-unahang pelikula ni Nepomuceno ay “Dalagang Bukid).

 ⮚ Miracles of Love ni Vicente Salumbides, isa sa pelikulang Pilipino na nagkaroon ng
Hollywood touch.

4. MGA ORIHINAL NA DULANG PILIPINO

⮚ Sa kasalukuyan, marami sa mga orihinal na duiang Pilipino ay produkto rig mga
paligsahan sa panitikan o sa mga palihan sa malikhaing pagsulat. Nariyan ang Carlos
Palanca Memorial Awards for Literature, Virgin Labfest, at mga pambansang palihang
inoorganisa ng mga pamantasan tulad ng University of the Philippines, De La Salle
University, University of Santo Tomas, Ateneo de Manila University, Mindanao State
University – Iligan Institute of Technology (MSU-IIT), at Silliman University.
⮚ Sa kabuuan, umangat angrealismo sa kontemporaneong ang tendensz:vang sikolohikal na
nakatuon sa mga problema dula sa. Pilipinas. May dalawang sanga ang kilusang ito—(1)
ng mga indibidwal at (2) ang tendensiyang panlipunan na inilulugar ang problema ng
indibidwal sa mas malawak na konteksto ng lipunan.

b. Kahalagahan ng Dula

1. Gaya ng ibang panitikan,karamihan sa mga dulangitinatanghal ay hango satotoong buhay.

2. Inaangkin nito ang lahat ngkatangiang umiiral sa buhaygaya ng mga tao at mgasuliranin.
3. Inilalarawan nito ang mgadamdamin at pananaw ng mgatao sa partikular na bahagi
ngkasaysayan ng bayan.

c. Mga Sangkap ng Dula

⮚ Ang mga sangkap ng dula ay binubuo ng tauhan, tagpuan, banghay, at diyalogo.

⮚ Maidaragdag din sa mga sangkap ng dula ang set, kostyum, make-up, lighting, at stage
direction.

⮚ Dapat tandaang hindi sapat na alam lang ng manunulat ang mga sangkap sa pagsulat ng
dulang iisahing yugto. Ang mahalaga ay dapat mapagsasama-sama nang tama ang mga
sangkap

⮚ Tauhan. Ang mga kumikilos at nagbibigay buhay sadula.

⮚ Tagpuan. Ang panahon at pookkung saan naganap angmga pangyayaringisinasaad
⮚ Sulyap sa Suliranin. Pagpapakilala sa problemang kwento. Pagsasalungatanng mga tauhan, o
kaya’ysuliranin ng tauhan na sariliniyang likha o gawa.
⮚ Saglit na Kasiglaan. Ito ay ang saglit napaglayo o pagtakas ngmga tauhan sa
suliraningnararanasan.
⮚ Tunggalian. Maaaring sa pagitan ng mgatauhan, tauhan laban sa kanyangpaligid, at tauhan
laban sa kanyangsarili; maaaring magkaroon ng higitsa isa o patung-patong natunggalian.
⮚ Kasukdulan. Sa puntong ito nasusubok angkatatagan ng tauhan. Ditopinakamatindi at
pinakamabugsoang damdamin o angpinakakasukdulan ng tunggalian.
⮚ Kakalasan. Ang unti-unting pagtukoysa kalutasan sa mgasuliranin at pag-ayos samga
tunggalian.
⮚ Kalutasan. Dito nawawaksi at natatapos ang mgasuliranin at tunggaliansa dula

d. Mga Elemento ng Dula

• Iskrip o Banghay- Ito ang pinakakaluluwa ng isang dula. Sa iskrip nakikita ang banghay ng
isang dula.
• Gumaganap o aktor/ Karakter- Ang nagsisilbing tauhan ng dula at nagsasabuhay sa mga tauhan
sa iskrip.
• Dayalogo
• Tanghalan- Ang mga bitaw na linya ng mgaaktor na siyang sandata upang maipakita at
maipadama ang mga emosyon.
• Tagadirehe o Direktor- Siya ang nag-i-interpret sa iskrip mula sa pagpasya sa itsura ngtagpuan,
ng damit ng mga tauhan hanggang sa paraan ng pagganap at pagbigkas ng mga tauhan.
• Manonood- Saksi sa isang pagtatanghal.Hindi maituturing na dula ang isang binansagang
pagtanghal kung hindi ito napanood ng ibang tao.
•Tema- Ito ang pinakapaksa ng isang dula.

e. Bahagi ng Dula
1. Yugto (Act)- Kung baga sa nobela ay kabanata.Ito ang pinakakabanatangpaghahati sa dula.

2. Tanghal-eksena (Scene)- Ang bumubuo sa isang yugto. Ito aymaaaring magbadya ng

pagbabagong tagpuan ayon sa kung saangaganapin ang sususnod napangyayari.

3. Tagpo (Frame)- Ito ay ang paglabas at pagpasok ngkung sinong tauhang gumanap ogaganap
sa eksena.

f. Uri ng Dula
Komedya- Kapag masaya ang tema, walang iyakan at magaan sa loob, at ang bida ay laging
nagtatagumpay.

Trahedya- Kapag malungkot at kung minsan pa ay nauuwi sa isang matinding pagkabigo at

pagkamatay ng bida.

Melodrama o “Soap Opera”- Kapag magkahalo naman ang lungkot at saya, at kung minsan ay
eksaherado ang eksena, sumusobra ang pananalita at ang damdamin ay pinipiga para lalong
madala ang damdamin ng mga nang sila ay maawa o mapaluha sa nararanasan ng bida.

Parsa- Kapag puro tawanan at walang saysay ang kwento, at ang mga aksyoon ay puro
“Slapstick” nawalang ibang ginawa kundi magpaluan at maghampasan at magbitiw ng mga
kabalbalan.
Parodya- Kapag mapanudyo, ginagaya ang kakatwang ayos, kilos, pagsasalita at pag-uugali ng
tao bilang isang anyo ng komentaryo, pamumuna o kaya ay pambabatikos na katawa-tawa ngunit
nakakasakit ng damdamin ng pinauukulan.

Proberbyo- Kapag ang isang dula ay may pamagat na hango sa bukambibig na salawikain, ang
kwento ay pinaiikot dito upang magsilbing huwaran ng tao sa kanyang buhay.

g. Dula Bilang Sining at Agham

Sining- May sining sapagkat ang kaisipan at damdamin ng tao, ang mga pangyayari sa kanyang
buhay, ang kanyang pagkilos, kaanyuan,pagsasalita at pag-unlad – tagumpay man o kabiguan –
ay isinusulat at itinatanghal sa malikhain, maanyo at makulay na paraan.

Agham- “Ang agham ng dula ay siya namang nagtuturo sa atin ng pagyari ng isang akdang
pandulaan o paghahanda baga ng akdang tatanghalin,pagpili ng paksa, pagahahanda ng
balangkas,paglikha ng tauhan at pagbibigay ng buhay sapaksang napili na umaalinsunod sa …
paglalahad, buhol o kagustuhan at kalutasan okakalasan.” - Julian C. Balmaceda

h. Gabay sa Pagsulat ng Dula

Eksena- Ang dula ay binubuo ng isa o higit pang eksena
o Maaaring magsimula at magtapos ang eksena sa pagbabago ng set.
o Paglabas at pagpasok ng mga tauhan sa entablado
o Pagbabago ng panahon
o Ang bawat eksena ay tumutulak sa kwento ng dula
Story Arc
o Lahat ng tauhan ay meron nito
o Backstory:ang pinangalingan ng tauhan bago natin siya maabutan sa kwento
o Arc:ang kahahantungan ng tauhan na inaabangan ng audience

Stake- ano ang makukuha o mawawala ng tauhan kapag nakamit niya (o hindi niya makamit)
ang kanyang panarap?

Ang kapani-paniwalang tauhan

o Ang dula ay pagsasalamin sa katotohanan
o Kahit likhang isip ang tauhan, dapat makilala siya ng manonood bilang tao.
o Iba-iba ang mga tao.
o Manaliksik!

Ang bawat tao ay produkto ng kanyang realidad

o Babae ba o lalaki? O bakla o lesbyana?
o Bata o matanda?
o Taga lunsod o taga kanayunan?
 o Nakapag-aral o hindi?
o Mayaman o mahirap?

Dayalogo- iba-iba ang paraan ng pananalita ng mga tao.

o Kapag pareho ang pananalita ng tauhang duktor at tauhang bata, may problema
o Walang tao na nagsasalita ng deritsong tatlong talata ng walang sumasagot
o Sa dayalogo lalabas ang mga katangian ng mga tauhan.
o Making sa mga tunay na tao para magka-ideya kung paano sila nagsasalita.

Show , Don’t tell!

o Madaldal ang dula, pero hindi likas na madaldal ang mga tao.
o Kapag may lihim ang tauhan, hindi niya ito basta-bastang ipagsisigawann.
o Hindi dapat nagpapaliwanag ang mga tauhan sa mga manonood. Hayaan ang manonood
intindihin kung ano ang nangyayari sa entablado.

Hindi lamang ang sinasabi, kundi paano ito sinasabi

May kapangyarihan ang mga hindi sinasabi o “unsaid”

Huwag ma-in love sa sariling gawa

o May igaganda pa yan
o Kung di gumgana ang eksena, tanggalin
o Mag-revise

Walang dulang natatapos-inaabandona lang natin at umaasa na buo na ito.

Live ang dula

o Kakaiba sa maraming medium ng sining at panitikan
o Hindi ito natatapos sa pagsusulat lamang
o Resulta ng pakikipatulungan ng iba’t ibang tao.
o Immediate o biglaan ang reaksyon ng manonood.
o Ang lahat ng manonood at kalahok sa dula ay nagiging parte ng kolektibong karanasan.
o Pagpapaalala ng kahalagahan ng komunidad.

PARAAN SA PAGSULAT NG DULA

1. Brainstorming ng Naratibo

⮚ Pagpasiyahan kung anong kuwento ang nais ibahagi. Isipin ang pangunahing tauhan at
kung paano tatakbo ang kaniyang kuwento. Ano ang gagawin niya?
 ⮚ · Magsisiyasat ba siya ng misteryo?

⮚ · Sasailalim ba siya sa isang ritwal.

⮚ · Maglalakbay ba siya?

⮚ · Magdaraan ba siya sa serye ng mahihirap na pangyayari upang makamit ang kaniyang

hangad?

⮚ · Magdadala ba siya ng kaguluhan?

⮚ Bumuo ng makatawag-pansing kuwento at siguruhing mabilis ang daloy ng aksiyon sa

maikling dula upang hindi bumitiw ang mga manonood. Kailangan ding ipakita ang
ugnayan sa isa’t isa ng mga aksiyon upang maging kapanipaniwala sa mga manonood
ang nangyayari sa tanghalan. Repasuhin muna ang mga pangunahing elemento ng
pagkukuwento bago magsimulang magsulat.

2. Pagsasaalang-alang sa Estruktura ng Dula

⮚ Bago isulat ang dula, pagpasiyahan kung ano ang estruktura nito. Dahil nagsisimula pa
lamang magsulat ng dula, makatutulong kung magsisimula muna sa maikling dulang may
isang yugto. Kung ihahambing sa iba pang anyo ng dula, ito ang may pinakasimpleng
estruktura. Bagaman maikli, tandaang kailangan pa ring tugunan ang mga kahingian tulad
ng pagkakaroon ng solidong banghay.
⮚ Dahil din sa kawalan ng intermisyon, gawing simple ang tanghalan at iwasan ang
pagkakaroon ng tauhang madalas ang pagpapalit ng kasuotan. Makatutulong din kung
minimal lamang ang mga teknikal na pangangailangan.

Mga Dapat Isaalang-Alang Sa Karakterisasyon Sa Pagsusulat Ng Maikling Dulang

Iisahing Yugto

⮚ Kailangang kapani-paniwala o natural ang lahat ng tauhan upang maging makatotohanan

sa mga manonood ang kanilang mga motibasyon at reaksiyon.
⮚ Dapat sa simula pa lamang ay ipinakilala na ang tauhan. Gawin ito nang mabilis at
deretsahan.
⮚ Pagtuunan ng pansin ang paraan ng pagsasalita at paggalaw sa entablado ng tauhan.
 ⮚ Bigyan ng lalim at lawak ang pangunahing tauhan sa pamamagitan ng pagpapakita ng
kaniyang mga motibasyon o pagnanasa.
⮚ Kung maaari, ang suliraning kahaharapin ng tauhan ay magdudulot ng pagbabago sa
kaniya, positibo man o negatibo.
⮚ May nagbago man o wala sa tauhan, kailangang ito ay kapani-paniwalang bunga ng mga
pangyayari.
1. TAGPUAN
⮚ Kailangang linawin kung saang lugar at anong panahon ang pangyayarihan ng tagpo ng
dula upang magkaroon ng ideya ang direktor kung paano paaartehin ang mga aktor at
kung ano ang disenyo ng entablado.
⮚ Karaniwan ding inilalarawan sa simula ng iskrip ang pangyayarihan ng kuwento ng dula.
Katulad ng sa panahon, mahalagang mailarawan ito dahil ito ang magbibigay ng ideya sa
direktor kung paano pagsasalitahin at pakikilusin ang mga tauhan at kung ano ang
magiging hitsura ng entablado.
⮚ Ang tagpuan ng dulang itatanghal ay kailangang umayon sa mga pisikal na limitasyon ng
entablado.
⮚ Makatutulong kung iniisip ang entablado at kung paano kumikilos dito ang mga aktor
habang isinusulat ang iskrip ng dula.
⮚ Hindi naman kailangang ilarawan nang detalyado ang set.
⮚ Magbigay ng sapat na paglalarawan upang mabigyan ng ideya ang direktor o set
designer kung ano ang magiging hitsura nito. Tiyak na may sariling ideya ang direktor
kung paano pakikilusin ang mga tauhan sa entablado.
2. BANGHAY
⮚ Ang banghay ng dula, bagaman limitado sa mga pisikal na aksiyon ng mga tauhan at sa
mga pagbabago sa eksena, ay kawahig ng sa maikling kuwento o nobela. Ang malaking
bahagi ng pagiging matagumpay ng isang dula ay nakadepende sa tunggaliang
nagpapatakbo sa mga aksiyon.
⮚ Ang tradisyonal na banghay ng maikling dulang iisahing yugto ay gumagamit ng modelo
ni Aristotle sa trahedya (Freytag’s Pyramid): eksposisyon, papataas na antas ng aksiyon,
kasukdulan o rurok, pababang aksiyon, at resolusyon.

a.) Eksposisyon
 ⮚ Ito ang simula ng dula. Karaniwang kinapapalooban ito ng impormasyon sa konteksto ng
dula o paliwanag sa sitwasyon. Ipapakilala sa bahaging ito ang mga tauhan at dito
bubuuin ang tono. Siguruhing malinaw, maikli, at interesante ang bahaging ito.

b.) Papataas na antas ng aksiyon

⮚ Sa bahaging ito, ipinapakita sa awdiyens ang tunggalian at dito nagsisimula ang

pangunahing aksiyon. Kung maaari, siguruhing may basehan sa totoong buhay ang
anumang komplikasyon sa dula.

c.) Kasukdulan.

⮚ Ito ang resulta ng serye ng mga pangyayari sa mga unang bahagi ng dula o angbahaging
kailangan nang harapin ng tauhan ang pinakamabigat niyang suliranin o katunggali.

d.) Pababang aksiyon

⮚ Sa bahaging ito ng dula, makikita kung napagtagumpayan ng tauhan ang kaniyang

problema o kung nabigo siyang malabanan ang mga puwersa ng katunggali (maaaring
sarili, ibang tao, lipunan, kalikasan, teknolohiya, tadhana).

e.) Resolusyon o Kongklusyon.

⮚ Ipinapakita dito ang kinalabasan ng pakikipagtunggali ng tauhan. Maaaring masaya o

malungkot ang pagtatapos. Maaari din namang walang katiyakan kung tapos na ba ang
kuwento.

3. DIYALOGO
⮚ Di tulad ng nobela o maikling kuwento na karaniwang binabasa, ang dula ay isang
anyong pampanitikan na pinanonood at pinakikinggan.
⮚ Kaya naman ang isusulat na diyalogo ay hindi lamang dapat magandang tingnan sa mga
pahina. Kailangan ding maging natural din ang tunog nito kapag binigkas.
⮚ Hindi lamang dapat natural ang tunog ng diyalogo sa isusulat na dula, bagkus
nakatutulong din dapat ito sa pagpapatakabo ng mga aksiyon.
⮚ Kung hindi tunog-natural ang diyalogo, kung hindi tumutugma sa tauhang nagsasalita
nito, o kung ang naririnig sa diyalogo ay boses ng mandudula sa halip na boses ng
 tauhan, hindi magtatagumpay ang dula. Maaaring sa kalagitnaan pa lang ng dula ay
bumitiw at mawalan na ng gana ang manonood.

Gawain:
Nakagagawa ng orihinal na maikling dula hinggil sa paghahalagang
pangkalikasan.

Halimbawa ng Orihinal na Maikling Dula:

GABI NG HALAKHAK AT BALA

May-akda: Mary Cone Golez

Tauhan: Aling Senya, Mang Andres, Popoy, Boboy, Belen, at mga Tambay.

(Mang Andres)- Padre de pamilya, di gaanung matangkad, nasa 56 na taong gulang, masipag at
mabait na asawa, walang kaaway.

(Aleng Senya)

-maybahay ni Andres, mabait at maalagang asawa at ina sa tatlong anak.

(Popoy)

-panganay sa magakakapatid, hindi malusog at payatin, 14 taong gulang.

(Boboy)

-pangawalang anak ni Aling Senya at Mang Andres, laging sumasama sa ama tuwing may lakad.
12 taong gulang

(Neneng)

-sakiti at payat, 8 na taong gulang at bunso sa magkakapatid.

(Tambay)

-kapitbahay ng mag-asawang Andres at Senya, ang nagpaalam kay Aling Senya sa nangyaring
lagim
Unang Eksena: (sa isang sala na maliit, bay butas-butas na sahig, alas 6 ng gabi sa isnag araw ng
Pebrero)

Masayang naghahapunan sina Aling Senya at Mang Andres kasama ang tatlong anak nito.
Pinagsasaluhan nila ang isang supot ng pansit, 5 pirasong tinapay at soft drink. Mahirap lamang
ang kanilang pamilya, sakitin ang bunsong anak na si Belen. Nabubuhay lamang sila sa trabaho
ni mang Andres na pagpapadyak. Si aling Senya nama'y nasa bahay lang at nag-aalaga sa mga
anak. Masaya ang gabing iyon, kaarawan ng padre di pamilya. Makikita ang galak sa mga mata
ni mang Andres sa bawat pagsubo niya ng pansit at tinapay.

Aling Senya: masaya ang gabing ito, pero paano na naman ang pang agahan bukas?

Mang Andres: Hayaan mo na, didilhensya ako bukas para sa agahan, manghihiram ako mamaya
ng sengkwenta pesos sa kumpari ko para makabili tayo bukas nga isang kilong bigas.

Popoy: Eh pang ulam po natin itay?

Aling Senya: May matitira pa naman sa pansit na ito, iinitin ko nalang bukas mga anak.

Belen: Gusto ko pang kumain inay.

Mang Andres: Di bale anak sa *birtde* mo da susunod na buwan pag-iipunan ko ang pambili ng
kalahating lechong manok.

Belen: Talaga itay? Yeeeey! Mahal na mahal ako ni tatay may lechong manok ako sa birtde ko.

Mang Andres: Syempre naman anak. Ay sandali lang, lalabas muna ako saglit puntahan ko si
kumpare aa kabilang kanto para makahiram na ako ng sengkwenta.

Boboy: Sama mo ko itay!

Mang Andres: nako huwag na. (Ngumiti na tila ba isang palaisipan para sa asawa ta mga anak,
kumaway ito sa mga anak at nilisan ang tahanan).

Aling Senya: Bukas nalang.

Mang Andres: (tumugon na nasa labas ng bahay) ngayon nalang at may oras pa.

Naglakad si mang Andres sa kahabaan ng eskinita. Nakita niya ang umpukan ng mga tambay
kanyang kapitbahay rin na nagyoyosi at nag-iinuman
Isang hakbang..

Pangalawang hakbang

Pangatlo pang hakbang

malapit na si mang Andres sa bahay ng kumpare.

(Madilim ang lugar)

isa nalang..

BANG! BANG BANG BANG BANG!

(sa sala ng maliit na bahay ni Mang Andres)

Inabot ni aling Senya ang isang baso ng tubig kay Popoy nang bigla itong nabitawan.

Aling Senya: Sus maryusep!

Popoy: Bakit po inay?

Boboy: inay may problema po ba? Nanginginig po kayo.

"Tok-tok-tok" (ang mabilis na katok sa pinto)

Aling Senya: (Binuksan ang pinto) Sino po sila ?

Tambay: Aling Senya! Ang asawa nyo po.

Nanginginig si Aling Sena na pumanaog sa kanilang bahay at dali-daling nagtungo sa madilim

na eskenita. Sumunod naman ang kanyang tatlong anak na hindi pa natapos ang masang
hapunan.

Maraming Pulis...

may dugo sa daan!

Maraming tao.

aling Senya: Andres! (Hawak ang kamay ng asawa, may mga luhang pumapatak sa mga mata ni
mang Andres, hindi na makapagsalita)
boboy: Itayyy! Itay tumayo ka riyan itay.

Belen: Itay ko!

Popoy: itay huwag ninyo kaming iwan.

Bumaha ang dugo at mga lalagyan/basiyo ng bala,

"Pusher ako, huwag tularan", isang karatola na naka paskil sa paanan ni mang Andres.

Walang may alam sa nangyari, ni walang Pulis.

tanging mga nanonood lamang sa iyakan ng Pamilya ng nasawi.

Ang huling kaarawan nilang pinagsaluhan.