Acidet dhe bazat

•Acidet janë substanca që në tretësirë ujore lëshojnë jone

hidrogjen:
Kujdes! Acidet kanë veti tretëse dhe djegëse,mund të tretin
metalet ose të djegin lëkurën dhe veshjet.

•Bazat janë substanca,tretësirat ujore të tyre përmbajnë jone OH-- dhe quhen
ndryshe alkale.
Bazat e pastra janë në gjendje të ngurtë,me përjashtim të amoniakut.
Kujdes! Bazat kanë veti gërryese,dëmtojnë lëkurën
••Një
Një tretësirë
tretësirë ka
ka veti
veti acide
acide nëse
nëse lakmuesin
lakmuesin universal
universal me
me ngjyrë
ngjyrë vjollcë
vjollcë ee kthen
kthen në
në ngjyrë
ngjyrë të
të kuqe
kuqe dhe
dhe
veti bazike nëse e kthen në ngjyrë
veti bazike nëse e kthen në ngjyrë blu. blu.
••Lakmuesi,fenolftaleina
Lakmuesi,fenolftaleina dhedhe metiloranzhi
metiloranzhi quhen
quhen dëftues
dëftues të
të ngjyosur,ato
ngjyosur,ato janë
janë substancat
substancat që
që ee
ndryshojnë
ndryshojnë ngjyrën
ngjyrën kur
kur ndodhen
ndodhen nënë mjedis
mjedis acid
acid apo
apo bazik.
bazik.
••pH i tretësirave
pH i tretësirave
Për
Për të
të përcaktuar
përcaktuar sa
sa acide
acide ose
ose bazike është tretësira,përdorim
bazike është tretësira,përdorim shkallën
shkallën ee treguesit
treguesit hidrogjenor
hidrogjenor shkurt
shkurt
pH.
pH.

 tretësira është
tretësira është acide
acide
 tretësira është
tretësira është asnjëanëse
asnjëanëse
 është bazike
tretësira është
tretësira bazike
 Treguesi në mjedis Ngjyra e tretësirës acide Ngjyra e tretësirës
asnjëanës bazike
Letër lakmusi (vjollcë) rozë-e kuqe blu
Metiloranzh (portokalli) e kuqe e verdhë
Fenolftaleinë (pa ngjyrë) pa ngjyre e kuqe-vjollcë

Disa acide kryesore dhe emërtimi i tyre:

HIDRACIDET HnX Shkruani formulat dhe emërtoni përbërjet e
formuara nga mbetjet acide+ metalet:
(ose JOOKSIGJENIKE) Na,Ca,Al,Cu(I),(II),Fe(II) ,(III)

Formula Emërtimi Shpërbashkimi i acidit Emërtimi i Formula Emërtimi

mbetjes
acide

Acid+X+hidrik X+ur

HF Acidi florhidrik H+ + F- Florur

HCl Acidi klorhidrik H+ + Cl- Klorur

HBr Acidi bromhidrik H+ + Br- Bromur

HI Acidi jodhidrik H+ + I- Jodur

H2S Acidi sulfhidrik 2H+ + S2- (HS-) Sulfur(Hidro

gjen
Sulfur)
HCN Acidi cianhidrik H+ + CN- Cianur
 OKSIACIDET H aXbOC Shkruani formulat dhe emërtoni përberjet e
formuara nga mbetjet acide+ metalet:
X mund të jetë jometal ose metal kalimtar me valencë të lartë Na,Ca,Al,Cu(I),(II),Fe(II) ,(III)
Formula Emertimi Shperbashkimi I Emertimi I mbetjes Formula Emertimi
acidit acide
V.sh ulet Acid+hipo +X+or Hipo+X+it
HClO Acidi hipokloror H+ + ClO- Hipoklorit
V.ulet Acid+X+or X+it
HClO2 Acidi kloror H+ + ClO2- Klorit
H2SO3 Acidi sulfuror H+ + HSO3- Hidrogjen sulfit
H+ + SO32- sulfit
(2H+ + SO32-)
HNO2 Acidi nitror H+ + NO 2- Nitrit
H3PO3 Acidi fosforor H 2PO3- Dihidrogjen fosfit
HPO32- Hidrogjen fosfit
PO33- fosfit
(3H+ + PO3-)
V.Larte Acid +X+ik X+at
HClO3 Acidi klorik H++ClO3- Klorat
H2SO4 Acidi sulfurik H+ + HSO4- Hidrogjen sulfat
H+ + SO42- Sulfat
(2H+ + SO42-)
HNO3 Acidi nitrik H++NO3- nitrat
H3PO4 Acidi fosforik H+ + H2PO4- Dihidrogjen fosfat
H+ + HPO42- Hidrogjen fosfat
H+ + PO43- fosfat
(3H+ + PO4-)
H2CO3 Acidi karbonik H+ +HCO3- Hidrogjen karbonat
H+ + CO32- Karbonat
(2H++ CO32-)
V. sh e larte Acidi +per+X+iK per +X+at
HClO4 Acidi perklorik H+ + ClO4- perklorat
Vetëvlerësohuni!
1) Çfarë janë acidet,po bazat?
2) Si mund të dalloni nëse një tretësirë është acide apo bazike?
3) Përmendni tre dëftues të ngjyrosur.Nga se dallohen nga dëftuesi universal?
4) Cila është lidhja ndërmjet pH dhe aciditetit të tretësirës?
 •.

Vetitë e acideve dhe

të bazave
1. Në të gjitha tretësiat ujore të acideve ndodhen jone hidrogjen të cilat u japin tretësirave
“aciditetin”
2. Tretësirat ujore të acideve përcjellin rrymën elektrike,matësi i së cilës është
voltmetri.Per të njëjtin përqëndrim të tretësirave ujore të acideve të ndryshme,në
përgjithësi përcjellshmëria e ndryshme. Përse?
Përgjigjen e gjejmë në klasifikimin në:
A. Acide të fortë,që janë përcjellës të mirë të rrymës elektrike dhe vlerën e pH e
kanë të ulët.Të gjitha molekulat që treten ndahen në jone
B. Acide të dobëta ,që janë përcjellës të dobët të rrymë elektrike dhe vlerën e pH
e kanë të lartë.Në tretësirat ujore vetëm një pjesë e molekulave të tretura
ndahen në jone.
 -Vetitë e acideve dhe të bazave

Në këtë linjë:
Çfarë kanë
••Çfarë kanë tëtë përbashkët
përbashkët bazat?
bazat?
••A A ee përcjellin
përcjellin njësoj
njësoj rrymën
rrymën elektrike
elektrike tretësirat
tretësirat ujore
ujore me
me përqëndrim
përqëndrim tëtë njëjtë
njëjtë të
të bazave?
bazave?
••Nga
Nga dallohen
dallohen bazat
bazat ee forta
forta nga
nga të
të dobëtat?
dobëtat? Ilustrojeni
Ilustrojeni me
me një
një shembull.
shembull.
••Cila
Cila është lidhja midis fortësisë së bazave dhe përqëndrimit të joneve
është lidhja midis fortësisë së bazave dhe përqëndrimit të joneve hidroksid
hidroksid dhe
dhe vlerës
vlerës
së pH?
së pH?
Në
Në fletore
fletore pyetjet
pyetjet ee tekstit.
tekstit.

Studim të mbarë