SHKOLLA PROFESIONALE:FEHMI LLADROVCI,

DRENAS
ACIDET DHE
BAZAT

Prof:Arton Gjokaj
 Drejtpeshimi kimik në tretësira ujore
 Shumica e reaksioneve zhvillohen ne tretësita ujore.
 Çka janë elektrolitet dhe shpërbashkimi elektrolitik?
 Substancat kimike gjatë tretjes ne ujë ,shpërbashkohen në jone .
 Kjo dukuri quhet shpërbashkim elektrolitik,
 Ndersa substancat e tilla quhen elektrolitë
 2.Cilat substanca munden te jenë substanca elektrolite?
 Substanca elektrolite mund të jenë :
 Acidetide
 Bazat
 Kripërat
 3.Si ndahen elektrolitet?

 Elektrolitet ndahen në :

 Elektrolitë të fortë (acidet inorganike,bazat e forta dhe kripërat në përgjithsi)

 Elektrolië të dobët (acidet organike,bazat e dobëta)

 ACIDET
 Acidet sipas Arheniusit dhe Bronshted dhe Lovrit.
 janë substanca që në H20 rrisin [, HA +

Acidet
 substanca që japin protone , HA+H2O +
 Acid bazë e konjuguar
 Letra e lakmuesit te acidet merr ngjyrë te kuqe
 pH,ka vlerën prej 0-14
 Te acidet pH<7
 pH=-log [
Acidet ndahën në acide te forta dhe të dobëta
 Acidet e forta në tretësira ujore shpërbashkohen plotesishtë
 HCl +
 Acidet e dobëta në tretësira ujore nuk shpërbashkohen plotesishtë
 CH3COOH +
 Uji mund të sillet edhe si acid edhe si bazë
 NH3+ H2O + ,ateherë analizoni reaksionin dhe tregoni se si sillet uji këtu.
 Uji këtu sillet si acid ,baza e tij e knjuguar është joni .
 HCN +H2O  + , ateherë analizoni reaksionin dhe tregoni se si sillet uji këtu
 , Uji këtu sillet si bazë ,acidi i tij i knjuguar është joni .
 ACIDE TE FORTA
EMRI I ACIDIT FORMULA KIMIKE MBETJA ACIDIKE EMRI I MBETJES
ACIDIKE

Acidi klorhidrik HCl klorur

Acidi bromhidrik HBr bromur

Acidi jodehidrik HI jodur

Acidi nitrik HNO3 nitrat

Acidi perklorik HClO4 perklorat

Acidi sulfurik H2SO4 , Hidrogjen sulfat

sulfat
 ACIDET E DOBËTA

EMRI I ACIDIT FORMULA KIMIKE MBETJA ACIDIKE EMËRTIMI I

MBETJES ACIDIKE
Acidi cianhidrik HCN cianur
Acidi sulfhidrik H2S sulfur
Acidi sulfuror H2SO3 sulfit
Acidi nitror HNO2 nitrit
Acidi karbonik H2CO3 karbonat
Acidi fosforik H3PO4 fosfat
 BAZAT
 Bazat sipas Arheniusit dhe Bronshted dhe Lovrit.
 janë substanca që në H20 rrisin [, BOH  +

Bazat
 substanca që marrin protone , NH3+H2O +
 bazë acid ac. Konjuguar b.e konj.
 Letra e lakmuesit te acidet merr ngjyrë te kaltër
 pH,ka vlerën prej 0-14
 Te bazat pH>7
 p0H=-log [O
Bazat ndahën në baza te forta dhe të dobëta
 Bazat e forta në tretësira ujore shpërbashkohen plotesishtë

 KOH +

 Bazat e dobëta në tretësira ujore nuk shpërbashkohen plotesishtë

 Mg(OH)2 2+ +

 Baza të forta janë të gjitha hidroksidet e gr.IA dhe gr.IIA(me përjashtim te Mg(OH)2).
 Përqendrimi jonik i ujit
 Cili proces njihet si autoprotolizë?
 Procesi gjatë të cilit një substancë mund të sillet si acid dhe si bazë
 H2O+H2O +
 Si shprehet konstantja e drejtpeshimit të reaksionit të autoprotolizës ?
 Kw=[] •[]
 [] =[]=1• mol/dm3,atëherë zëvendësojmë
 Kw=[] •[]

 Kw=
Sa është përqendrimi i joneve në tretësiren ujore të acidit klorhidrik(HCl)
me përqendrim 0.1mol/dm3
[]=?, [ ]=?,c(HCl)=0.1 mol/dm3, Kw=

 Zgjidhje
 HCl +
 []=C(HCl)
 ]=0.1 mol/dm3=1
 Kw=[] •[] /: []
=
 []=
 []= = = = moldm3
 Vlera e pH
 Çka paraqet pH-ja?
 pH-paraqet përqendrimin e joneve hidrogjen në tretësirë
 Sipas cilës formulë njesohet pH?
 pH=-log[]
 Çka paraqet pOH-ja?
 pOH-paraqet përqendrimin e joneve hidroksile në tretësirë, pOH=-log[O]
Si mund të shprehim lidhshmerinë në mes të pH dhe pOH?
 pH+pOH=14
 pH=14-pOH
 pOH=14-pH
 pH e lukthit është 1-2(acid i fortë),pH e gjakut është 7.3(bazë e dobët)
 Ndryshimi i vlerës së pH-se për 0.5 njesi shakkton vdekjen
2.Sa është pH e acidit nitrik,nese masa e këtij acidi është 5g dhe vellimi
150cm3,pH=?,m(HNO3)=5g,V=150cm3,M(HNO3)=63 g/mol
 HNO3H+ +  3.Sa është pH e CH3COOH),nese
Ca=0.5mol/dm3,ndersa Ka=1.8
 C(HNO3)=
 =Ca •Ka/
c =
 C=0.529 mol/dm3 =
 ]=C(HNO3)=0.529 mol/dm3 =
 pH=-log[]  =9.48
 pH=-log[]
 pH=-log 0.529
 pH= -log9.48
 pH=-(-0.27)  pH=4-log 9.48
 pH=0.27  pH=4-0.976
 pH=3.024
4.Sa është pH e NaOH,nese masa e kësaj bazë është 3g me vellim prej 0.3 dm3

pH(NaOH)=?,m=3g,M(NaOH)=40g/mol,V=0.3dm3  pH + pOH=14
pOH=-log[ ]  pH=14-pOH
C=  pH=14-0.6
C=
 pH=13.4
C=0.25 mol/dm3
 pOH të bazat e dobëta llogaritet
NaOH +
 =Cb •Kb/
[ ]=C(NaOH)=0.25 mol/dm3
pOH=-log[ ] =
pOH=-log 0.25  pOH=-log[ ]
pOH=-(-0.60)
pOH=0.60
5..Sa është pOH e HCl,nese masa e këtij acidi është 3g me vellim prej 0.3 dm3

pOH(HCl)=?,m=3g,M(HCl)=36.45g/mol,V=0.3dm3  pH + pOH=14
pH=-log[ ]  pOH=14-pH
C(HCl)=  pOH=14-0.56
C=
 pOH=13.44
C=0.27 mol/dm3
HCl +
[ ]=C(HCl)=0.27 mol/dm3
pH=-log[ ]
pH=-log 0.27
pH=-(-0.56)
pH=0.56
6.Sa është pH e acidit sulfurik,nese përqendrimi i këtij acidi është 0.05M
 H2S04 +  7.Sa është përqendrimi i joneve hidrogjen
  + nese pH=1
 H2S04 +  [ ]=
 1mol acid kemi 2mole jone hidrogjen  [ ]=
 [ ]=2• [H2SO4]=2 •0.05M=0.1M  [ ]=0.1
 [ ]=0.1M  8. 7.Sa është përqendrimi i joneve
 pH=-log [ ] hidroksile, nëse p0H=11
 pH=-log(0.1)  [ O]=
 pH=-(-1)  [ ]=
 pH=1
Indikatorët e acideve dhe të bazave
 Çka janë indikatorët?
 Indikatorët janë substanca natyrore që e ndërrojnë ngjyrën varësisht nga mjedisi kimik.
 Cilët janë indikatorët me të rëndësishëm?
 Indikatorët me të rëndësishëm janë:
 Letra e lakmuesit(të acidet merr ngjyrë të kuqe ,te bazat merr ngjyrë të kaltër).
 Fenolftaleina(në mjedis acidik është e pangjyrë,ndersa ne atë bazik merr ngjyrë të kuqe në atë të
vjollcë).
 Metiloranzhi (në mjedis acidik ka ngjyrë të kuqe,ndersa në atë bazik ka ngjyrë të verdhë).
 Është me rëndësi të dijmë,se indikatorët për nga struktura kimike janë acide ose baza të dobëta
organike.
Neutralizimi i acideve dhe i bazave
 Çka kuptojmë me neutralizim?
 Bahkëveprimin e acideve dhe bazave e quajmë neutralizim

 Çka fitohet me neutralizimin e acideve dhe bazave?

Me neutralizimin e acideve dhe bazave fitohen kripërat dhe lirohet ujë.
 Acid+bazë kripë+ujë

 NaOH+HClNaCl+H2O
 Hidroliza e kripërave
 Çka qujamë hidrolizë?
 Bashkëveprimin e dyfishtë të kripës me ujë e quajmë hidrolizë.

 Tretësirat ujore te kripërave tregojnë :

 Mjedis neutral si: NaCl,KNO3 etj.(kur reagon acid dhe bazë e fortë).
 Mjedis bazikë si :Na2CO3,CH3COONa etj.(kur reagon acid i dobët dhe bazë e fortë).
 Mjedis acidik si :MgCl2,NH4Cl etj.(kur reagon acid i fortë dhe bazë e dobët).
 Tretësirat puferike
Sa është pH të lëngu qelizorë?
pH=7
Çka janë puferet?
Tretësirat të cilat pas shtuarjes se një sasie acid ose bazë,kanë aftësi të ruajnë vlerën e pH-së ne
intervale të pa ndryshueshme,quhen tretësira puferike.
Për nga përbërja kimike,puferet janë perzierje të acideve të dobëta dhe kripërave të tyre dhe bazave te
dobëta me kripërat e tyre.

Cili është puferi me i rëndesishëm në gjak?

Puferi me i rëndësishëm në gjak është puferi karbonat i përbërë nga acidi karbonik i pashpërbashkuar
dhe joni bikrabonat.
Si llogaritet pH e një tretësire puferike?
[ ]=Ka•
pH=-log[ ]