BAB 5

TEORI PENGELUARAN
 Hasil Pembelajaran

Di akhir pembelajaran, pelajar akan dapat:

1. membezakan antara pengeluaran dan kos
pengeluaran.
2. menentukan pengeluaran mengikut tahap
berdasarkan hukum pulangan bertambah
kurang.
3. membezakan kos eksplisit dan implisit
dalam pengeluaran.
4. menentukan kos pengeluaran jangka
pendek.
5. menentukan kos pengeluaran jangka
panjang.
6. membincangkan kesan ekonomi skala
terhadap pengeluar dan pengguna.
 Pengenalan

• SS dan DD dua perkataan kerap digunakan

oleh ahli ekonomi
• SS dan DD dua mekanisme yang
menggerakkan ekonomi pasaran
• Hukum SS:
– Firma akan mengeluar/menjual pada Q
yang banyak bila harga meningkat
– Matlamat untuk maksimumkan
keuntungan
 Konsep Pengeluaran
Definisi
• Jumlah perbelanjaan yang ditanggung oleh firma untuk
memperoleh input-input pengeluaran yang digunakan
dalam proses pengeluaran barang & perkhidmatan

Konsep Kos
Jumlah wang yg terpaksa dikeluarkan utk mendptkan
faktor2 pengeluaran/input2 /sumber2 (buruh,
pengurus, tanah, mesin, baja dsb)
Kos pengeluaran boleh dibezakan kepada 2 jenis:
1. 1. Kos eksplisit
2. 2. Kos implisit
 Kos Eksplisit
• Kos Nyata
• Perbelanjaan tunai sebenar yang dibayar oleh
firma untuk membeli input-input
pengeluaran
• Pembayaran wang untuk penggunaan input
dalam proses pegeluaran
• Contoh : upah pekerja, kos bahan mentah,
bayar sewa kilang
 Kos Implisit
• Kos Tersembunyi  kos lepas yang ditanggung
oleh firma apabila firma menggunakan input
pengeluaran milik sendiri dalam proses
pengeluaran
• Tidak melibatkan pembayaran tunai.
• Contoh
1. Menggunakan tanah sendiri untuk
membina kilang
2. Bangunan sendiri yang digunakan
sebagai pejabat,
Economic Profit vs Accounting Profit

• Economists measure a firm’s economic

profit as total revenue minus total cost,
including both explicit and implicit costs.

• Accountants measure the accounting profit

as the firm’s total revenue minus only the
firm’s explicit costs.
• When TR exceeds both explicit and
implicit costs, the firm earns economic
profit.
– Economic profit is smaller than
accounting profit.
 Figure 5.1: Economists vs Accountants
How an How an
Economist Accountant
Views a Firm Views a Firm

Economic
profit
Accounting
profit

Revenue Implicit costs Revenue

Total
Opportunity
Costs

Explicit costs Explicit costs

 Konsep Pengeluaran

 
• Jumlah Hasil (TR)
– Jumlah amaun yang diterima oleh firma
daripada jualan barang
• Jumlah Kos (TC)
– Nilai input dalam pasaran yang
digunakan untuk mengeluarkan barang
• Keuntungan
= TR – TC
 Pengeluaran Jangka Pendek
• Dlm j.pendek, Q keluaran tidak boleh 
selagi faktor pengeluaran tertentu ditambah
• Terdpt 2 jenis kos firma bagi pengeluaran
jangka pendek
1. Kos Tetap
2. Kos Berubah
• Kos Tetap (FC)
– Kos yg dibayar utk memperoleh input\
faktor tetap (tanah, jentera, kilang)
– Tetap ditanggung walaupun tingkat
keluaran 0

• Kos Berubah (VC)

– Kos yg dibayar utk mendapatkan faktor
berubah (upah buruh, bekalan air & elektrik)
– Mempunyai hubgn +tive dgn tingkat
keluaran
• Jumlah Kos (TC)
– Semua kos pengeluaran yg ditanggung
firma
Jumlah Kos = Kos Tetap + Kos
Berubah
TC = FC + VC
• Kos Sut (MC)
– Tambahan keluaran akibat tambahan satu unit
faktor berubah (contoh kes: Buruh)
Kos Sut = ∆ Jumlah Kos / ∆ Jumlah Keluaran
MC = ∆ TC / ∆Q

• Kos Purata (AC)

– Jumlah keluaran bagi setiap unit faktor
berubah yang digunakan dalam pengeluaran
Kos Purata = Jumlah Kos / Jumlah Keluaran
AC= TC / Q
• Kos Tetap Purata (AFC)
– Nilai kos tetap seunit barang. AFC semakin
 bila tingkat keluaran 
Kos Tetap Purata = Kos Tetap / Jumlah
Keluaran
AFC = FC / Q

• Kos Berubah Purata (AVC)

– Nilai kos berubah seunit barang. AVC
mulanya  kmdian  bila tingkat keluaran 
Kos Berubah Purata = Kos Berubah / J. Keluaran
AVC = VC / Q
 Konsep Kos Pengeluaran Jangka Pendek
Kos Kos
Kuantiti Jumlah Kos Kos Tetap Berubah Kos
Keluaran Kos Tetap Berubah Purata Purata Purata Kos Sut
Q TC FC VC AFC AVC AC MC
0 $ 3.00 $ 3.00 $ 0.00 --------- --------- ---------
0.30
1 3.30 3.00 0.30 $ 3.00 $ 0.30 $ 3.30
0.50
2 3.80 3.00 0.80 1.50 0.40 1.90
0.70
3 4.50 3.00 1.50 1.00 0.50 1.50
0.90
4 5.40 3.00 2.40 0.75 0.60 1.35
1.10
5 6.50 3.00 3.50 0.60 0.70 1.30
1.30
6 7.80 3.00 4.80 0.50 0.80 1.30
1.50
7 9.30 3.00 6.30 0.43 0.90 1.33
1.70
8 11.00 3.00 8.00 0.38 1.00 1.38
1.90
9 12.90 3.00 9.90 0.33 1.10 1.43
2.10
10 15.00 3.00 12.00 0.30 1.20 1.50
 Keluk Jumlah Kos (TC), Kos Berubah (VC) dan
Kos Tetap (FC)
Kos

TC
15.00

VC

11.00

5.40

3.00 FC

0 4 8 10
Q
 Keluk Kos Berubah Purata (AVC), Kos Tetap Purata
(AFC), Kos Purata (AC) & Kos Sut (MC)
Kos
3.30
3.00

MC

AC

AVC
1.30

AFC

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Q
 Kos Kos
Kuantiti Jumlah Kos Kos Tetap Berubah Kos
Keluaran Kos Tetap Berubah Purata Purata Purata Kos Sut
Q TC FC VC AFC AVC AC MC

0 2.00 2.00 0.00 ----- ----- -----

1.00
1 3.00 2.00 1.00 $ 2.00 $ 1.00 $ 3.00
0.80
2 3.80 2.00 1.80 1.00 0.90 1.90
0.60
3 4.40 2.00 2.40 0.67 0.80 1.47
0.40
4 4.80 2.00 2.80 0.50 0.70 1.20
0.40
5 5.20 2.00 3.20 0.40 0.64 1.04
0.60
6 5.80 2.00 3.80 0.33 0.63 0.96
0.80
7 6.60 2.00 4.60 0.29 0.66 0.95
1.00
8 7.60 2.00 5.60 0.25 0.70 0.95
1.20
9 8.80 2.00 6.80 0.22 0.76 0.98
1.40
10 10.20 2.00 8.20 0.20 0.82 1.02
 (a) Jumlah Kos

Total
Kos
TC
18.00
16.00
14.00
12.00
10.00
8.00
6.00
4.00
2.00
0 2 4 6 8 10 12 14
Kuantiti Keluaran
 (b) Keluk Kos Sut & Kos Purata

Kos

3.00

2.50
MC
2.00

1.50
AC
AVC
1.00

0.50
AFC
0 2 4 6 8 10 12 14
Kuantiti Keluaran
 Hubungan AC dan MC

• Bentuk keluk MC
yang kerap berlaku
ialah berbentuk “U”
MC < AC; AC 
MC > AC; AC 
• Keluk MC akan
memotong keluk AC
pada titik AC yang
minimum.
 Hubungan Keluk AC, AVC, AFC

• Keluk AC berbentuk “U”

AC = TC/Q @ AC = AFC + AVC
Keluk AC akan bersilang dengan
keluk MC pada titik minimum
keluk AC.

• Keluk AVC juga berbentuk “U”

yang akan bersilang dengan
keluk MC pada titik minimum
keluk AVC

• Keluk AFC sentiasa menurun

apabila kuantiti bertambah.
 Pengeluaran Jangka Panjang
• Dlm j.panjang, semua faktor pengeluaran
dapat ditambah jika firma ingin  Q
keluaran
• Kos tetap  faktor (input) berubah
• Contoh: firma memilih saiz loji yang boleh
mengeluarkan Q pada kos 
 Kos Purata Jangka Pendek & Jangka Panjang
Kos
Purata
AC jangka AC jangka AC jangka
pendek pendek pendek SAC3
Loji 1 Loji 2 Loji 3 LAC
SAC1 SAC2
E1
A1

B D
E AC
A jangka panjang
C

0 Q0 Q1 Q2 Q3 Q 4 Kuantiti
 Skala Ekonomi

• Ekonomi Bidangan menyebabkan kos purata

(AC) menjadi  bila Q keluaran 
1. Ekonomi dalaman
2. Ekonomi luaran

• Disekonomi Bidangan menyebabkan kos

purata (AC) menjadi  bila Q keluaran 
1. Disekonomi dalaman
2. Disekonomi luaran
Keluk Kos Purata Jangka Panjang LAC

peningkatan

Ekonomi Disekonomi
skala skala

X
Saiz operasi minimum
 Skala Ekonomi Dalaman

Perkembangan kecekapan firma disebabkan

faktor dalaman:
– Penggunaan faktor pengeluaran
– Ekonomi kewangan
– Ekonomi pengurusan dan pentadbiran
– Ekonomi Teknikal
– Ekonomi Pemasaran
– Ekonomi Penyelidikan
 Skala Ekonomi Luaran

Perkembangan kecekapan firma disebabkan

faktor :
– Ekonomi penempatan
– Ekonomi integrasi
– Ekonomi teknologi & maklumat
 Skala Disekonomi
Dalaman
• Disekonomi pengurusan & pentadbiran
• Disekonomi teknik

Luaran
• Masalah sosial
• Masalah kenaikan harga
 Kesimpulan
•• Pemahaman
Pemahaman tentang
tentang kos kos penting
penting kerana
kerana
banyak
banyak kos
kos yang
yang terlibat
terlibat sebelum
sebelum sesuatu
sesuatu
output
output dapat
dapat dikeluarkan
dikeluarkan oleh
oleh firma
firma
•• Kos
Kos purata
purata (AC)
(AC) –– firma
firma beroperasi
beroperasi yang
yang
dalam
dalam pasaran
pasaran untung/rugi
untung/rugi
•• Kos
Kos sut
sut (MC)
(MC) –– tingkat
tingkat output
output yang
yang boleh
boleh
memaksimakan
memaksimakan keuntungan
keuntungan firma
firma