ERGOTERAPİDE

DEĞERLENDİRME
 Değerlendirme süreci kişiler arası ilişkiler,
aktivite paternleri ve kişilerin yaşadığı, çalıştığı,
oyun oynadığı çevreyi temel alır.
 Ergoterapi değerlendirmeleri hastaneler, okullar,
çalışma yerleri ya da toplum içinde yapılabilir.
 Değerlendirme süreci dinamiktir ve interaktif bir
doğası vardır. Değerlendirmeler müdahalenin
başında yapıldığı gibi müdahale sürecinde ve
sonunda da yapılmaktadır.
 Başlangıç değerlendirmeleri kişinin yetenekleri ve
günlük yaşamını ya da aktivitelerini
gerçekleştirirken yaşadığı problemlere odaklanır.
Öncelikle kişinin mevcut aktivite seviyesi
belirlenir. Ergoterapist değerlendirmeye kişi yada
yapısal merkezli başlayabilir.
 Kişilerin aktivite performansını etkileyen faktörler
dinamik olduğundan sürekli yeni değerlendirmeler
yapmak gerekmektedir. Çünkü değişiklikler
müdahale stratejilerini etkileyebilir.
 Değerlendirme sonuçları;
 müdahalenin etkilerini ortaya koyar,
 mevcut aktivite performansı hakkında bilgi verir,
 ileriki müdahalelere ya da takibin gerekliliğini
değerlendirir.
 Herhangibir profesyonel tarafından yapılan
değerlendirme kişinin problemlerini ya da tedavinin nasıl
yürütülmesi gerekliliği konusunda fikir verir. Örneğin bir
ortopedist kemiğin fiziksel durumunu değerlendirirken
esas ilgilendiği nokta fiziksel problemin tedavisidir.
Ergoterapist ise kişinin aktivite performansı ile ilgilenir.
Sadece günlük işlerin değerlendirilmesi ile kişinin
deneyimleri anlaşılamaz. Bu ancak ergoterapistin kişiyi
çepeçevre saran kültürel, fiziksel, sosyal ve manevi
özelliklerini değerlendirmesiyle anlaşılabilir.
Aktivite profili oluşturma adımları
şunlardır:
 Başlangıç bilgilerini gözden geçirme (sevk edilme
bilgileri, kayıtlar, önceki aldığı tedaviler, müdahaleler vb.)
 Kişiyle ya da ona bakım verenle görüşerek hangi
aktivitelerin onun kişisel kimliğine katkıda bulunduğunu
anlamak.
 İhtiyaç belirtilen spesifik aktivite ve ilgi alanlarına
odaklanarak bilgileri gözden geçirme ve sentezleme.
 Kişiyi öncelikli aktivitelerini yaparken gözlemleme.
 Etkilenmiş aktivite performans becerileri ve performans
paternlerini (kişiye ait faktörler, yapısal faktörler, aktivite
ihtiyaçları vb.) sistematik olarak değerlendirecek yöntemi
seçme.
Aktivite profili oluşturma adımları
şunlardır: (devamı)
 Performansı engelleyen bariyerleri ve performansı
destekleyecek faktörleri tanımlamak için görüşme ve
değerlendirme verilerini sentezleme.
 Kişinin aktivite performanslarının güçlü ve zayıf
yanlarını gösteren değerlendirme sonuçlarını özetlemek.
 Ulaşılabilen kanıtlar ışığında müdahalenin muhtemel
seyrini tanımlama.
 Kişiyle değerlendirme bulgularını ve muhtemel
müdahaleleri tartışma.
 Değerlendirme ışığında öngörülen ve kişinin öncelikleri
ile uyum sağlayan amaçları tanımlama.
Önceki Bilgileri Gözden Geçirme
 Geçmiş bir hikaye, şuan yaşananlar ve geleceğe yönelik
istekler,
 Bir tedavi merkezi aramadaki nedenler,
 Tıbbi, eğitim ve sosyal alanda bir başka profesyonele
ihtiyacı olup olmadığı,
 Sevk edilme bilgileri (kişinin formundan, bakımverenden
yada bir başka profesyonel tarafından yazılmış rapordan)
 Formal kayıtlar yada raporlar
 Kişinin sağlık durumunu gösteren teşhis

9
Görüşme

 Ergoterapist kişiye görüşmenin amacını

açıklayarak bir giriş yapmalıdır. Kişinin
ergoterapiye yaklaşımını anlamak önemlidir.
Birçok kişi kendilerini ergoterapiye getiren
problem ile ilgili değerlendirmelerden
rahatsızlık duyarlar. Ergoterapist kişinin
kendisini rahat ve güvende hissetmesini
sağlamalı, empati yapmalıdır. Bu etkileşim
ancak görüşme sırasında başlayabilir.
Rehber Sorular

 Değerlendirmelerde “top-down” yaklaşımı tercih

edilmektedir. “Top-down” yaklaşımına göre
terapist ilk olarak performans komponentlerindeki
limitasyonları anlamaktan çok aktivite
performansını anlamaya çalışır. Bunun için
kişinin geçmiş ve şu anki hayatını ve gelecek
planlarını anlamak gerekir.
 İkinci aşama kişinin aktivite fonksiyonunun
anlaşılmasıdır. Bu farklı aktivite alanlarının
göreceli olarak önemini ve kişinin yaşam biçimi
ve kişisel gelişimine hangi aktivitelerin katkı
verdiğinin anlaşılması önemlidir.
 Kişinin aktivite ilgilerini anlamaya yardımcı olabilecek sorular;
 Aktivitenin Anlaşılması

Kişi/hasta kimdir?

Kişi kendisini nasıl tanımlar?

Kişinin aktiviteleri ile kişiliği arasındaki ilişki nasıldır?

Kişinin aktivitelerinin anlamı nedir?

Kişinin aktiviteleri ile yaşam amaçları arasındaki bağlantı nasıldır?

Kişi neden servis/tedavi merkezi aramaktadır?

Kişinin günlük yaşam aktivitelerini başarma ile ilgili şuanki endişe durumu nedir?

Başarmak istediği aktivitenin kişi için anlamı nedir?

Kişi hangi aktivite alanlarında başarılıdır?

Problemli aktivite alanları nelerdir?

Kişinin aktivite öyküsü nedir?

Kişinin aktivite öncelikleri ve istediği sonuçlar nelerdir?

 Aktivitenin Fonksiyonu
Kişi neyi yapamamaktadır?
Gelişimi etkileyen şuanki aktivite durumu nedir?
Kişinin probleminden kimler etkilenmektedir?
Kişiyi destekleyen anahtar birey yada grupların
aktiviteleri nasıldır?
Kişiyi engelleyen anahtar birey yada grupların
aktiviteleri nasıldır?
Kişiye daha iyi destek sağlayabilecek kişi yada
gruplar kimler olabilir?
 Aktivitenin Biçimi
Hangi hareketler aktivitenin başarıyla tamamlanmasını sağlar?
Aktivite nerede gözlemlenebilir?
Sıklıkla ne zaman ve nasıl gözlemlenebilir?
Kişinin aktivite performans kalitesi nedir?
Önemli aktivitelere uygulanan performans standartları nelerdir?
Kalite beklentisini karşılayan aktivite performans alanları nelerdir?
Kalite beklentisini karşılamayan aktivite performans alanları nelerdir?
Aktivitenin yapılmasının sonucu ne olacak?
İstenen aktivitede görev desteğinin içeriği nedir?
Engellenen görevin içeriği nedir?
Kişinin güçlü yanları nelerdir?
Kişinin zayıf yanları nelerdir?
Görüşmeden Elde Edilen Bilgilerin
Sentezlenmesi;
 Görüşmede paylaşılan bilgilerin temelinde
ergoterapist ve kişi işbirliği yaparak aktivite alanları
isimlerini ve çerçevesini belirler, bir sonraki
değerlendirme için anlamlı aktiviteleri tanımlarlar.
Sentez kişiyi ve ona bakım vereni dikkatle
dinlemeyi gerektirir. Canadian Occuptional
Performance Measure yada School Function
Assessment gibi değerlendirmeler hem kişiye hem
de terapiste anahtar alanların önceliğini belirlemede
yardımcı olur.
Aktivite Performansını Gözlemleme ve
Performansı Etkileyen Faktörlerin
Tanımlanması;
 Ergoterapist aktiviteyi gözlemlerken performans
kalitesi, performans paternleri ve aktivite
ihtiyaçlarını kaydeder. Değerlendirme sırasında
performans becerilerini değerlendiren standardize
bir değerlendirme yöntemi de kullanabilir.
 Kişinin aktivite performansı gözlemlenirken hangi
faktörlerin performansa katkısı olacağına yönelik
hipotez de kurulmaya başlanır. Terapist
performans hakkında hipotez oluştururken kişi ile
aktivitenin gerekleri arasındaki etkileşimi analiz
eder ve istenen aktiviteyi engelleyen bariyerleri
kolaylaştırıcı faktörleri tanımlar.
 Örneğin 10 yaşındaki bir çocuk arkadaşlarıyla futbol
oynarken gözlemlendiğinde çocuğun arkadaşlarından
aldığı sosyal ipuçlarını kullanarak oyuna nasıl
katılacağını bilir, motor ve konuşma becerileri ile oyunun
kurallarını öğrenir, oyun sırasında değişik durumlarla
başa çıkar. Ergoterapist topa vurma, koşma ve denge ile
ilgili problemler gözlemlerse özellikle çocuğun motor
becerilerini değerlendirmeyi düşünür. Eğer çocuk bu
oyunu bilmiyorsa kültürel deneyimlerini değerlendirmeyi
planlar.
Performansı Engelleyen ve
Kolaylaştıran Faktörleri Tanımlamak
İçin Değerlendirme Verilerinin
Yorumlanması;
 Dikkatli yapılan analizler günlük aktivitelerdeki
performansı engelleyen ve kolaylaştıran faktörleri
ortaya çıkarır. Kolaylaştırıcılar ve engeller birçok
alanda bulunabilir.
 Örneğin; 4 yaşında bir çocuğu olan, ciddi
derecede mental hastalığa sahip bir anne çeşitli
engelleyici faktörlerle karşılaşabilir. Çünkü
toplum mental probleme karşı farklı tutumlar
geliştirebilir. Annesi çocuğunun bakımını
kaybetme korkusu ile destek alma konusunda
isteksiz olabilir. Bu durumda sosyal tutumlar bir
ebeveyn olarak anneye engel oluşturmaktadır.
 Aktivite ihtiyaçları performans için de engel
oluşturabilir. Çocuklarla karmaşık bir oyunun
basamaklarına ve oyun kurallarına uyum
sağlayamayan bir çocuk için aktivite
performansını desteklenebilir. Pozisyonlama ya
da kaldırma teknikleri bariyerleri kaldırmak için
kolaylaştırıcı olarak planlanabilir.
Hipotezleri Geliştirme ve Artırma;

 Ergoterapist öncelikle bir iş sırasında kişinin

aktivite performans kalitesini, performansı
etkileyen muhtemel faktörleri anlar ve sistematik
olarak performans problemleri hakkındaki
hipotezlerini gözden geçirir.
 Örneğin kazağını giymede güçlük yaşayan bir kişi için
terapist omuzda normal eklem hareketi kısıtlılığı ya da
kas kuvvet kaybı olabileceğini düşünebilir. Terapist eklem
hareket açıklığı ve kas kuvvetini değerlendirir. Eğer kişi
kolunu kaldırırken tam eklem hareket açıklığına sahipse
terapist eklem fleksibilitesi ile ilgili hipotezini listeden
çıkarır ve fonksiyonel kas kuvveti değerlendirmesi yapar.
Değerlendirmesinde omuz kaslarında bir zayıflık saptarsa
bu problemin kaynağının kas kuvveti kaybı olduğunu
tanımlar.
Kişiyle İşbirliği Yaparak Hedeflerin
Oluşturulması;
 Değerlendirmeler tamamlandıktan ve kişinin
aktivite performansı anlaşıldıktan sonra
ergoterapist kişinin belirttiği öncelikleri ve yaşam
durumunu yeniden irdelemelidir. İlk olarak kişiyle
yada bakım verenle ergoterapi değerlendirmesi
gözden geçirilir. Bu arada müdahale hedefleri ve
aktiviteler belirlenir. Ergoterapist etkin bir
müdahale programı için kişiyi dikkatlice dinlemeli
ve onun bakış açısını anlamalıdır.