HEDEFLERİN / KAZANIMLARIN

SINIFLANDIRILMASI
 Varlıkların basitten karmaşığa ve
birbirinin ön koşulu olacak şekilde aşamalı
olarak sınıflandırılması anlamını içeren
kavrama taksonomi denmektedir.
 Bloom taksonomisine göre her hedef
düzeyi bir öncekine dayalı, bir sonrakini
hazırlayıcıdır.

Yani aşamalı olan hiçbir hedef alanı bir

diğerinden kesin ve net çizgilerle
ayrılamaz.
 Bir hedef, tek bir alanla ilgili olarak
ortaya çıksa da gerçekte Bilişsel, Duyuşsal
ve Devinişsel olmak üzere üç alanın
örüntüsü söz konusudur.
 Bloom
Taksonomisi

Bilişsel Duyuşsal Devinişsel

Bilişsel Alan Duyuşsal Alan Devinişsel Alan
Bilgi Alma / Uyarılma Algılama
Kavrama Tepkide Kurulma/
Uygulama Bulunma Hazırlık
Analiz Değer Verme Kılavuzla

Sentez Örgütleme Yapma

 Kişilik Haline Mekanikleşme
Değerlendirme
Getirme Beceri Haline
Getirme
Uyum/ Uyma
Yaratma
 Bloom’un taksonomisinde;
Bilişsel alan; düşünce, zihinsel etkinlikler,
yorum yapma gibi davranışları içerir.
Duyuşsal alan; duyarlılık, inanç, tutum,
ilgi, dünya görüşüne sahip olma gibi içsel
davranışları içerir.
Devinişsel alan; hareket, spor, kaslarla
ilgili beceri gerektiren davranışları içerir.
 Bilişsel Alan
Bilgi: Bilgilerin olduğu gibi hatırlandığı
basamaktır. (tanımlama, söyleme, yazma,
seçme, altını çizme)

Örn: Program geliştirmeye ilişkin kavramları

tanımlar.
Kavrama: Bilgilerin yorumlanarak farklı ifade
edilebildiği basamaktır. (kendi cümleleriyle
ifade etme, savunma, ayırt etme,
açıklama, örneklendirme, özetleme,
çıkarımlarda bulunma)

Örn: Program geliştirmeye ilişkin kavramları

kendi cümleleriyle tanımlar.
Uygulama: Bilgilerin uygulandığı, hayata
geçirildiği, gerçekleştirildiği, tatbik edildiği
aşamadır. (yapma, çalıştırma, transfer
etme, kullanma, hazırlama, yeni durumda
tatbik etme)

Örn: Derste öğrendiği formülü kullanarak

kendi çalışma masasının alanını hesaplar.
Analiz: Bilgilerin ayrıştırılması, sınıflandırılması,
ilişkilendirilmesi ve karşılaştırılması gibi
yeterlilikleri içerir. (analiz etme, karşılaştırma,
ayırt etme, alt gruplara ayırma, farkları ve
benzerlikleri bulma)

Örn: Farklı eğitim programlarını kıyaslar.

Sentez: Bilgilerin kullanımıyla özgün ve yeni
bir ürün ortaya koymayı gerektirir.
(birleştirme, yaratma, tasarlama, planlama,
derleme, örgütleme, formüle etme)

Örn: Yeni bir eğitim programı hazırlar.

Değerlendirme: Bilişsel alanın en üst
basamağıdır. Ölçütlere göre eleştirme,
değerlendirme ve yargılamayı gerektirir.
(yargılama, irdeleme, ispat etme, karar
verme, sonuca ulaşma, değerlendirme,
yorumlama)

Örn: Bir eğitim programını, program tasarısı

hazırlama sürecinde yapılması gerekenlere
göre eleştirir.
 Duyuşsal Alan
Alma: Bilgi, konu, olay, olgu ve objeye karşı
dikkat edildiği ve seçici davranıldığı
basamaktır. (sorma, seçme, kabul ve
dikkat etme davranışları)

Örn: Kitaplıktaki program geliştirme kitabına

dikkat eder.
Tepkide Bulunma: Bilgi, konu, olay, olgu ve
objeye karşı ilgili, istekli olma, tepkide
bulunma ve cevap vermeyi gerektiren
basamaktır. (izleme, onaylama, cevap
verme, destekleme, tartışma davranışları)

Örn: Karşılaştığı birinin tanışma isteğine

karşılık verir.
Değer verme: Bilgi, konu, olay, olgu ve
objeye değer verme, kendini adama, razı
olma davranışlarını içerir. (razı oluş, değer
verme, yeterliliği artırma, katılma,
önemseme davranışları)

Örn: Sınıftaki kurallara uymaya razı olur.

Örgütleme: Bilgi, konu, olay, olgu ve objeye
ilişkin görüşleri organize etmeyi gerektirir.
(alışkanlık kazanma, kurumsallaştırma,
düzenleme, birleştirme, örgütleme
davranışları)

Örn: Sınıftaki kurallara uymaya ilişkin

alışkanlık kazanır.
Kişilik Haline Getirme: İçselleştirilen,
özümsenen değerle ilgili bir davranış kalıbı
ve yaşam felsefesi geliştirmeyi içerir.
(gözden geçirme, etkileme, değiştirme,
yapma, en önemli kılma davranışları)

Örn: Çalışmayı yaşam felsefesi haline

getirir.
 Duyuşsal alan kazanımlarının
gerçekleştirilmesi ve ölçülmesi diğer
alanlara göre daha zordur. Çünkü diğer
alanlar kadar gözlenebilir ve ölçülebilir
değildir; içsel öğrenmeleri, tutumları,
duyguları, sevgileri ve ilgileri içerir.
 Psikomotor Alan
Algılama: Bir beceriye, berecinin gerçekleşme
aşamalarına dikkat etmeyi, becerinin
gerçekleşme birimlerinin farkına varmayı
içerir. (bir beceriyi bulma, teşhis etme, fark
etme, dikkat etme, farkı belirtme, davranışları
algılama düzeyinde gerçekleşir.)

Örn: Otomobil kullanmada beceri birimlerinin

farkına varır.
Kurulma/ Hazırlık: Beceriyi yapmaya hazır
olma, kurulma ve beceri birimlerini
kavramayı içerir. (başlama, gösterme,
hareket etme davranışları)

Örn: Otomobil kullanmaya hazır olur.

Kılavuzla yapma: Bir beceriyi taklit etme,
kendi kendine yapmaya çalışma
aşamasıdır. (düzenleme, yapma, taslak
çizme, yardımla gerçekleştirme
davranışları)

Örn: Otomobili babasının yardımıyla kullanır.

Örn: Otomobili babasını taklit ederek

kullanır.
Mekanikleşme: Bir beceriyi istenen
standartlara yakın yapmayı gerektirir.
(yapma, onarma, netleştirme, kendi başına
uygulama davranışları)

Örn: Otomobili istenen standartlara yakın

kullanır.
Beceri haline getirme: Beceriyi
otomatikleştirme, istenen standartlarda
yapmayı içerir. (becerme, değiştirme, inşa
etme, eksiksiz gerçekleştirme becerileri)

Örn: Otomobili hatasız kullanır.

Uyum/ uyma/ adaptasyon: Becerileri yeni ve
farklı bir durumda gerçekleştirmeyi
gerektirir. (uyarlama, değiştirme, yanlışları
düzeltme.)

Örn: Farklı bir markadaki otomobili rahatlıkla

kullanır.

Örn: Otomobil ile ilk kez trafiğe çıkar.

Yaratma: Orijinal bir beceri örüntüsü
gerçekleştirmeyi gerektirir. (tanzim etme,
birleştirme, akrobatik hareketler yapma,
yaratma, özgün bir beceri sergileme
davranışları)

Örn: Otomobille yeni bir sürüş stili geliştirir.

 Bloom’un Bilişsel Alan Sınıflamasına
Getirilen Yenilikler;
Anderson ve Krathwohl’un taksonomisi;

 Hatırlama
 Anlama
 Uygulama
 Analiz
 Değerlendirme
 Yaratma
 Bloom Anderson- Krathwohl
Bilgi Hatırlama
Kavrama Anlama
Uygulama Uygulama
Analiz Analiz
Sentez Değerlendirme
Değerlendirme Yaratma
Haladyna Taksonomisi

Bloom taksonomisinde, zihinsel

davranışların ölçülmesi standart
oluşturmuştu. Haladayna taksonomisinde
ise, araçların sınıflandırılması
amaçlanmıştır. Bu taksonomide yetenekler
üzerinde durulmuştur.
Haladayna Taksonomisi;

 Anlama
 Problem çözme
 Eleştirel düşünme
 Yaratıcılık
Anlama: Tanımlama, gösterme, betimleme,
bulma, örnekleme, listeleme
Problem çözme: Cevaplama, hesaplama,
sonuç çıkarma, bulma, keşfetme
Eleştirel düşünme: Analiz etme, sınıflama,
karşılaştırma, ayırt etme, yargılama,
ilişkilendirme
Yaratıcılık: Oluşturma, yaratma, dizayn etme
 SORULAR
1) Öğretmen: Türkiye’de nüfus yoğunluğu en fazla olan bölge hangisidir?
(l)
Öğrenci: ….
Öğretmen: Güzel. Bu gölgenin belirgin özelliği nedir? (ll)
Öğrenci: ….
Öğretmen: İnsanların o bölgeye göç etmelerinin yaşamları üzerinde ne
gibi faydaları olmuştur? (lll)
Öğrenci:….
Öğretmen: Peki, zararlardı da olmuştur. Bunu ekonomik ve sosyal
açıdan tartışınız.(lV)
Öğrenci:….
Yukarıdaki diyalogda hangi ifadeler bilgilerin yanıtlanmasında
analiz yapmayı gerektiren özelliktedir?

A) l ve ll B) l ve lll C) ll ve lll
D) lll ve lV E) l, ll ve lV
(2010) D
2) Tüm öğrencilerin büyük bir dikkatle katıldıkları (l) Türkçe
dersinde Esra öğretmen öğrencilerden konuya ilişkin farklı
örnekler vermelerini (ll) ister. Ayrıca öğrendiklerini
kullanarak bir öykünün temel çatısını kurmalarını (lll)
sağlar.
Bu uygulamada altı çizili davranışlar sırasıyla hangi
düzeydedir?
l ll lll
A) Alma Bilgi Sentez
B) Değer verme Bilgi Sentez
C) Alma Kavrama Uygulama
D) Değer verme Analiz Uygulama
E) Alma Kavrama Sentez
(2010) C
3) Aşağıda verilen hedef davranışlardan hangisi
diğerlerine göre daha zor öğretilir ve ölçülür?

A) Kendini topluma hizmet yoluna adama

B) Bir problemin çözümüne ilişkin hipotez kurma
C) Bulgulardan hareketle genellemelere varma
D) Demokratik davranışların toplumsal yaşam üzerindeki
etkilerini yorumlama
E) Güneş enerjisinin aydınlatma teknolojisinde kullanımına
ilişkin deney tasarlama

(2010) A
4) Bilişsel alan sınıflamasına göre, aşağıdaki
kazanımlardan hangisi diğerlerinden daha yüksek
düzeyde zihinsel beceri gerektirir?

A) Bir olaya yol açmış olabilecek nedenleri sayma

B) Yapılan tanıma uygun örnek vermek
C) Probleme, yeni ve orijinal bir çözüm yolu bulma
D) Verileri tablo ya da grafikle gösterme
E) Şekil ve bilgilere dayanarak açıklama yapma

(2006) C
5) İlköğretim 4. ve 5. sınıf trafik ve ilkyardım dersi kazanımları
içerisinde geçen;
l. Bisiklet, kaykay, paten, kızak gibi araçlardan düşülmesi
halinde oluşan yaralanmalarla ilgili basit müdahaleleri yapar.
ll. Toplu taşıma araçlarına biniş ve inişlerde sıra olma bilinci
kazanır.
lll. Trafik kazalarının nedenlerini açıklar.

Kazanımlarının alanı Bloom’un taksonomisine göre hangi

seçenekte doğru olarak verilmiştir?
A) Bilişsel Duyuşsal Devinişsel
B) Devinişsel Duyuşsal Bilişsel
C) Duyuşsal Bilişsel Bilişsel
D) Devinişsel Bilişsel Bilişsel
E) Duyuşsal Bilişsel Devinişsel

(B)
6) İlköğretim hayat bilgisi dersi “Dün, bugün, yarın”
temasında yer alan “Ulaşım araçlarının geçmişten
günümüze nasıl bir değişim geçirdiğini araştırarak
bulgularını sınıfta sunar.” kazanımının alanı ve düzeyi
hangi seçenekte doğru verilmiştir?

A) Bilişsel Analiz
B) Duyuşsal Tepkide Bulunma
C) Bilişsel Kavrama
D) Devinişsel Değer verme
E) Bilişsel Sentez
(A)