BAHAGIAN A :SEJARAH MALAYSIA

TEMA 1 : MASYARAKAT
INSTITUSI PEMERINTAHAN
KONSEP RAJA
 MERUPAKAN SATU SISTEM PEMERINTAHAN YG
MELETAKAN RAJA SEBAGAI KETUA
PEMERINTAH DI SESEBUAH NEGERI, BERKUASA
MUTLAK
 DIPERKUATKAN DGN KONSEP “DAULAT DAN

DERHAKA”
 MEMPUNYAI BEBERAPA KEISTIMEWAAN

SEPERTI BAHASA, WARNA, ALAT KEBESARAN

DAN LAMBANG KEBESARAN
PERANAN RAJA
POLITIK
 KETUA PEMERINTAH TERTINGGI DALAM

SESEBUAH NEGARA
 BERTANGGUNGJAWAB DLM URUSAN

PEMERINTAHAN DAN PENTADBIRAN NEGARA

 MENGGUBAL UNDANG2 UTK MEMELIHARA

DAN MENGEKALKAN KEAMANAN DALAM

NEGERI
 MEMASTIKAN SEGALA UNDANG2 YG DIGUBAL
DIKUATKUASAKAN
 MENJADI KETUA HAKIM DALAM
MEMBICARAKAN PESALAH DAN
MENJATUHKAN HUKUMAN, TERMASUK
HUKUMAN BUNUH
 BERHAK MEMBERI PENGAMPUNAN
 MELANTIK PEMBESAR NEGERI UTK MEMBANTU
RAJA DALAM PENTADBIRAN
 MENJADI KETUA ANGKATAN TENTERA DAN
MENGETUAI TENTERA DALAM PEPERANGAN
DENGAN NEGARA LUAR
 MELANTIK BAKAL PENGGANTI RAJA DALAM
KALANGAN PUTERA2 DALAM SISTEM
PENGGANTIAN TAKTHA BERCORAK WARISAN
YANG DIAMALKAN
EKONOMI
 MENGUASAI SEMUA SUMBER EKONOMI SEPERTI

PUNGUTAN CUKAI, PERKHIDMATAN, BURUH, HASIL

PERTANIAN DAN PERDAGANGAN
 MELANTIK WAKIL2 KERAJAAN MENGUTIP CUKAI,

MENGURUS KHAZANAH NEGARA DAN

MENGENDALIKAN URUSAN PERDAGANGAN DI
PELABUHAN
 MEMILIKI TENAGA BURUH SENDIRI TETAPI DI BAWAH

SISTEM KERAH, RAJA BOLEH MENGERAH TENAGA

RAKYAT BEKERJA SECARA PERCUMA SEPERTI MEMBINA
ISTANA, PARIT DAN TALI AIR
SOSIAL
 KETUA AGAMA ISLAM DAN ADAT ISTIADAT

MELAYU.
 SENTIASA DIHORMATI DAN DISANJUNG OLEH

RAKYAT DAN TITIAH PERINTAH RAJA TIDAK

BOLEH DIBANTAH KERANA RAJA DIANGGAP
KHALIFAH ALLAH DI DUNIA
 MENJAGA KESELAMATAN DAN KEBAJIKAN

RAKYAT
 MELANTIK PEMIMPIN AGAMA UNTUK

MEMBIMBING RAKYAT DALAM URUSAN

KEAGAMAAN SERTA MEMASTIKAN RAKYAT
SENTIASA TAAT SETIA KEPADA RAJA
KONSEP PEMBESAR
 GOLONGAN YG MEMBANTU RAJA DLM
PENTADBIRAN
 TERDIRI DRP GOLONGAN BANGSAWAN DAN

GOLONGAN YG DILANTIK RAJA

 DIBAHAGI KPD 2 KUMPULAN IAITU PEMBESAR

YG BERPERANAN DI ISTANA DAN LUAR

ISTANA
 TERDIRI DRP 3 GOLONGAN IAITU PEMBESAR

PERINGKAT NEGERI, DAERAH DAN KAMPUNG

 MENGGUNAKAN GELARAN SEPERTI
BENDAHARA DLL
 MENYANDANG JAWATAN SECARA

KETURUNAN
 MEMPUNYAI BEBERAPA KEISTIMEWAAN SPT

BAHASA, WARNA DAN MEMPUNYAI COP

MOHOR MASING2
HIERARKI PEMBESAR
 SISTEM PEMBESAR EMPAT LIPATAN IAITU
BENDAHARA, PENGHULU BENDAHARI,
TEMENGGUNG DAN LAKSAMANA
 PEMBESAR EMPAT DIBANTU OLEH PEMBESAR
LAPAN SEPERTI SYAHBANDAR, HULUBALANG
BESAR DAN PENGHULU
 PEMBESAR LAPAN DIBANTU OLEH PEMBESAR
ENAM BELAS DAN PEMBESAR TIGA PULUH DUA
PERANAN PEMBESAR
 POLITIK
 MEMBANTU SULTAN DALAM URUSAN
PENTADBIRAN NEGERI DAPAT BERFUNGSI
DENGAN CEKAP, TERATUR DAN BERKESAN
 MELAKSANAKAN ISTIADAT ‘MENJUNJUNG
DULI’ KPD RAJA IAITU SEDIA BERKHIDMAT
KPD RAJA BILA DIPERLUKAN
 MENYEDIAKAN JUMLAH PENGIKUT
BERSENJATA YG CUKUP
 MEMELIHARA KEAMANAN DI KAWASANNYA
DAN MEMASTIKAN PENGIKUTNYA SENTIASA
TAAT SETIA KPD SULTAN
 MENJATUHKAN HUKUMAN TERHADAP ORG YG
MELAKUKAN KESALAHAN KECUALI HUKUMAN
BUNUH YG HANYA BOLEH DILAKSANAKAN
DGN IZIN SULTAN
 EKONOMI
 MENGUTIP CUKAI KERANA SEBAHAGIAN
SUMBER PENDAPATAN BERGANTUNG KPD
CUKAI YG DIKUTIP DI DAERAH JAJAHAN
 SEBARANG LEBIHAN YANG DAPAT DIKUMPUL
ATAU DIMILIKI AKAN DIGUNAKAN SEBAGAI
PINJAMAN UNTUK MENGIKAT LEBIH RAMAI
ORANG BERHUTANG DENGANNYA.
 ADA YG TERLIBAT DLM PERNIAGAAN
 PENGANTARA DGN PEDAGANG LUAR
SEHINGGA TERDAPAT PEMBESAR YANG LEBIH
KAYA DRP RAJA
 SOSIAL
 MENJADI ORANG PERANTARAAN RAJA DAN
RAKYAT. SEMUA TITAH RAJA DISAMPAI KPD
RAKYAT MELALUI PEMBESAR SPT KERAHAN
TENAGA DAN ARAHAN MEMPERTAHANKAN
NEGERI DARI SERANGAN LUAR
 MEMBEKALKAN TENAGA BURUH YG
MENCUKUPI UNTUK MELAKUKKAN KERJA
KERAH SEPERTI MEMBINA ISTANA.
FOKUS STPM 1 : NOTA I THINK
1. BINCANGKAN PERANAN SISTEM BERAJA
DALAM INSTITUSI PEMERINTAHAN
MASYARAKAT MELAYU TRADISIONAL
SEBELUM CAMPUR TANGAN BRITISH DI
NEGERI-NEGERI MELAYU?
2. HURAIKAN MAKSUD SISTEM PEMBESAR DAN
PERANAN PEMBESAR SECARA UMUM DI
NEGERI-NEGERI MELAYU HINGGA TAHUN
1874.
HUKUM ADAT DAN UNDANG2
 HUKUM ADAT
1) ADAT PEPATIH
 MERUPAKAN SATU PERATURAN ATAU

UNDANG2 YG TIDAK BERTULIS DALAM

BENTUK PEPATAH YG DIHAFAL OLEH KETUA
ADAT DAN DIPERTURUNKAN DARIPADA SATU
GENERASI KEPADA SATU GENERASI YG LAIN
BENTUK DAN PELAKSANAAN ADAT PEPATIH

 ASAL USUL ADAT PEPATIH

 PENGASAS-DATO’ PEPATIH NAN SEBATANG
 BERASAL DARI MINANGKABAU, WILAYAH
TERLETAK DI SUMATERA
 DIAMALKAN OLEH MASYARAKAT MELAYU DI
NEGERI SEMBILAN, NANING DAN ALOR GAJAH
SAHAJA
 PEMERINTAHAN (POLITIK)
 SECARA DEMOKRASI (MUAFAKAT) MELALUI
WAKIL2 SETIAP SUKU
 PEMERINTAH MESTI MEMATUHI UNDANG-
UNDANG DAN TIDAK BOLEH BERTINDAK
SESUKA HATI
 TERAJU PEMERINTAHAN TIDAK BOLEH
DIKUASAI SECARA MUTLAK OLEH SESIAPA PUN
KERANA SETIAP JAWATAN DILANTIK OLEH
JAWATAN YANG LAIN
 DIKETUAI OLEH YAMTUAN BESAR ATAU YANG
DIPERTUAN BESAR. SETERUSNYA UNDANG,
LEMBAGA, BUAPAK DAN ANAK BUAH
 PEMILIHAN YDB SECARA DEMOKRASI
 YAMTUAN BESAR DILANTIK OLEH EMPAT
UNDANG. UNDANG DIPILIH OLEH
BUAPAK.BUAPAK DIPILIH OLEH ANAK
BUAHNYA. SISTEM PELANTIKAN DIBUAT
BERASASKAN PERINGKAT DARI BAWAH KE
ATAS.
 KEKELUARGAAN DAN PERKAHWINAN (SOSIAL)
 SUSUR GALUR KETURUNAN SEBELAH IBU IAITU
IBU, ANAK2 PEREMPUAN, ANAK2 LELAKI, CUCU
PEREMPUAN, CUCU LELAKI DAN SETERUSNYA.
 HIDUP SECARA BERSUKU-SUKU BERMAKSUD
HIDUP SECARA BERKELUARGA
 SETIAP SUKU DIPECAHKAN KPD BEBERAPA
BAHAGIAN KECIL IAITU PERUT. SETIAP PERUT
DIPECAHKAN KPD RUANG. DAN SETIAP RUANG
DIPECAHKAN KPD RUMPUN
 PERKAHWINAN TIDAK DIBENARKAN DALAM SUKU
YG SAMA KERANA DIANGGAP BERSAUDARA
 PERKAHWINAN MESTI DRP SUKU BERBEZA
 SISTEM PERKAHWINAN EKSOGAMI BERPERANAN
UTK MENGEKALKAN HUBUNGAN DALAM SUKU
SEBAGAI HUBUNGAN PERSAUDARAAN,
MENGERATKAN HUBUNGAN ANTARA SUKU
SERTA MENGAWAL KELAKUAN SUMBANG YANG
MELIBATKAN SUKU LAIN
 BILA SEORANG LELAKI BERKAHWIN, PERTALIAN
DIA DGN SUKUNYA TERPUTUS SEBAIK SAHAJA
IKATAN PERKAHWINAN TERJALIN.
PERKAHWINAN BERLAINAN SUKU AMAT
DIGALAKKAN
 PEMBAHAGIAN HARTA (EKONOMI)
 MENGUTAMAKAN ANAK PEREMPUAN UTK
HARTA PUSAKA
 BILA BERLAKU PERCERAIAN, SEGALA HARTA
DIURUS OLEH WARIS TERDEKAT ISTERI
 HARTA PASANGAN SUAMI ISTERI
DIBAHAGIKAN KPD EMPAT JENIS IAITU HARTA
CARIAN, HARTA DAPATAN, HARTA BAWAAN
DAN HARTA SEBELAH
HARTA CARIAN – HARTA YANG DIPEROLEH
OLEH PASANGAN SUAMI ISTERI SEPANJANG
PERKONGSIAN HIDUP. HARTA ITU AKAN
DIBAHAGI DUA JIKA BERLAKU PERCERAIAN
HARTA DAPATAN – HARTA YG DIMILIKI OLEH
ISTERI SEBELUM BERKAHWIN. JIKA BERLAKU
PERCERAIAN, HARTA ITU KEKAL DI TANGAN
ISTERI
HARTA PEMBAWAAN – HARTA YG SEDIA
DIMILIKI SUAMI SEBELUM BERKAHWIN. BEKAS
ISTERI TIDAK BOLEH MENUNTUT HARTA ITU
JIKA BERLAKU PERCERAIAN
HARTA SEBELAH – HARTA ASAL KEPUNYAAN
SUAMI DAN ISTERI YANG DIBERI OLEH IBU BAPA
SEBELUM BERKAHWIN. HARTA ITU AKAN
DIKEMBALIKAN KEPADA SUAMI DAN ISTERI
BERKENAAN JIKA BERLAKU PERCERAIAN
 UNDANG2 JENAYAH (POLITIK)
 LEBIH MENEKANKAN KONSEP TIMBANG RASA.
SESEORANG YANG MELAKUKAN KESALAHAN
DIDENDA MENGIKUT KESALAHAN DAN MANGSA
DIBERI GANTI RUGI. CONTOH: KESALAHAN
MENCURI, PESALAH DIHUKUM DENGAN
MEMULANGKAN BARANG DICURI ATAU
MEMBAYAR GANTI RUGI
 BERTUJUAN UTK MEMPERBAIKI KEADAAN DAN
TIDAK MENGHUKUM PESALAH. PESALAH
DIHUKUM MENGIKUT KESALAHAN YG DILAKUKAN
 KEMASYARAKATAN (SOSIAL)
 AMALAN MUAFAKAT. SEBELUM SESUATU
PERKARA DILAKUKAN, PERBINCANGAN
ANGGOTA MASYARAKAT HARUS DIBUAT
TERLEBIH DAHULU.
 BERTIMBANG RASA. HIDUP BERMASYARAKAT
 BERGOTONG ROYONG, BEKERJASAMA
 TIADA SEORANG BOLEH DISISIHKAN
DARIPADA MASYARAKAT MESKIPUN CACAT
BENTUK DAN PELAKSANAAN ADAT TEMENGGUNG

 ADAT TEMENGGUNG
 PENGASAS- DATO KETEMENGGUNGAN
 BERASAL DARI PALEMBANG SUMATERA
 DIBAWA MASUK KE TM SEJAK ABAD KE 16
 DIAMALKAN DI SEMUA NEGERI DI TM KECUALI
NEGERI SEMBILAN SEPERTI DI JOHOR, PERAK,
KEDAH, PERLIS, KELANTAN, TERENGGANU,
PAHANG DAN MELAKA (KECUALI NANING DAN
ALOR GAJAH)
 PEMERINTAHAN (POLITIK)
 TERBENTUK DRP ATAS KE BAWAH DENGAN
PUNCAK KEKUASAAN TERLETAK PADA
PEMERINTAH
 DIKETUAI OLEH RAJA ATAU SULTAN YG
BERKUASA MUTLAK
 KEISTIMEWAAN KPD GOLONGAN PEMERINTAH,
KONSEP DAULAT DAN DERHAKA
 BERCORAK AUTOKRASI. KUASA TERTUMPU
PADA RAJA YG BERKUASA MUTLAK
 KUASA RAJA DIKAITKAN DENGAN KESAKTIAN.
PERINTAH RAJA WAJIB DIPATUHI DAN SESIAPA
YG ENGGAN BOLEH DIJATUHI HUKUMAN BERAT
TERMASUK HUKUMAN BUNUH
 TERDAPAT PANTANG LARANG DALAM

HUBUNGAN RAKYAT DGN RAJA. MISALNYA

WARNA KUNING HANYA DIKHASKAN SEBAGAI
WARNA DIRAJA
 RAJA DILANTIK MELALUI ISTIADAT PERTABALAN.

PEWARIS TAKTHA KERAJAAN IALAH PUTERA

SULUNG PERMAISURI
 KEKELUARGAAN DAN PERKAHWINAN (SOSIAL)
 SUSUNAN KEKELUARGAAN SEBELAH AYAH
DAN IBU SAMA PENTING
 MEMBENARKAN PERKAHWINAN DGN SESIAPA
SAHAJA ASALKAN TIDAK BERCANGGAH DGN
HUKUM SYARAK DAN MENDAPAT
PERSETUJUAN KELUARGA
 LELAKI MENJADI KETUA KELUARGA DAN
KETURUNAN DIKIRA SEBELAH BAPA
 PEMBAHAGIAN HARTA (EKONOMI)
 KAUM LELAKI BERHAK MEWARISI LEBIH
BANYAK HARTA DRP WANITA
 MENGUTAMAKAN KETURUNAN SEBELAH
BAPA. JIKA BERLAKU PERCERAIAN,
PEMBAHAGIAN HARTA SUAMI ISTERI DIBUAT
MENGIKUT HUKUM SYARAK
 HARTA SEPENCARIAN DIBAHAGI SAMA RATA.
JIKA ISTERI TIDAK BEKERJA HANYA BERHAK
DAPAT 1/3 SAHAJA
 UNDANG2 JENAYAH (POLITIK)
 HUKUMAN LEBIH TEGAS
 SEBAGAI PEMBALASAN KPD PESALAH DAN
MEMBERI IKTIBAR KPD ORG LAIN
 MEMBENARKAN KEKERASAN DILAKUKAN
KERANA BERANGGAPAN DAPAT
MENINGGALKAN KESAN SBG PENGAJARAN
 MEMERLUKAN BUKTI ATAU KETERANGAN YG
KUKUH TERHADAP KESALAHAN
 HUKUMAN PALING BERAT-HUKUMAN BUNUH
DIKENAKAN TERHADAP KESALAHAN BERAT
SEPERTI MEMBUNUH, MEMFITNAH DAN
MENDERHAKA
UNDANG2 DI NEGERI2 MELAYU
 UNDANG-UNDANG 99 PERAK
 DIPERCAYAI BERASAL DARI PARSI
 DIBAWA MASUK KE PERAK OLEH SYED HUSSAIN
AL-FARADZ DARI HADRAMAUT
 DISUSUN DALAM BENTUK DIALOG IAITU TIDAK
BERASASKAN FAKTA DAN FASAL
 MEMPUNYAI PENGARUH ADAT PEPATIH DAN ADAT
TEMENGGUNG
 TERDIRI DRP 99 BUAH UNDANG2 YG
MENETAPKAN KESALAHAN DAN HUKUMAN BAGI
99 KELAKUAN
 MENJELASKAN TENTANG
 TUGAS DAN TANGGUNGJAWAB PEMERINTAH
 KRITERIA SERTA CARA PEMILIHAN DAN
PELANTIKAN PEGAWAI KERAJAAN
 PERATURAN ADAT ISTIADAT SEPERTI ADAT
MENGHADAP, MEMILIH DAN MELANTIK RAJA
 HUKUMAN JENAYAH SEPERTI MENCEDERA,
MEMBUNUH DAN MENCURI
 UNDANG2 BERKAITAN PENTANIAN DAN
PENTERNAKAN
 URUSAN KEKELUARGAAN SEPERTI
PERKAHWINAN, PERCERAIAN DAN
PEMBAHAGIAN HARTA
UNDANG2 TUBUH KERAJAAN JOHOR

 HIMPUNAN UNDANG2 YG MENJADI

PERLEMBAGAAN ASAS BAGI NEGERI JOHOR
 DIMASYHURKAN OLEH SULTAN IBRAHIM PADA
14 SEPT 1895
 NEGERI MELAYU PERTAMA MENGAMALKAN
SISTEM RAJA BERPELEMBAGAAN
 TELAH DIPINDA SEBANYAK 4 KALI
 PELANTIKAN RAJA DAN BAKAL PENGGANTI
RAJA
 BERBANGSA MELAYU, BERDARAH RAJA, LELAKI
DAN BERAGAMA ISLAM
 MEMBERI KELONGGARAN KPD RAJA YG
MEMERINTAH UTK MELETAKKAN JAWATAN
SECARA SUKARELA ATAU UZUR
 SELEPAS MELETAK JAWATAN, BAGINDA AKAN
DIBERI SARA HIDUP DAN TIDAK BOLEH CAMPUR
TANGAN DALAM HAL PENTADBIRAN NEGERI
 TANGGUNGJAWAB MEMELIHARA KEDAULATAN
NEGERI
 RAJA BERTANGGUNGJAWAB MEMELIHARA
KEDAULATAN NEGERI JOHOR SEPANJANG
MASA
 FASAL 15 MELARANG RAJA YG MEMERINTAH
MENYERAHKAN NEGERI ATAU SESUATU
BAHAGIAN DARI NEGERI JOHOR KPD
SEBARANG KERAJAAN, KUASA EROPAH DAN
BANGSA2 LAIN
 JIKA LARANGAN TERSEBUT TIDAK DIPATUHI
RAJA DISIFATKAN TELAH BERDOSA KERANA
MELANGGAR AMAHAN RAKYAT DAN ORG
MELAYU AKAN BANGKIT MENENTANG
 PERUNTUKAN BERKAITAN AGAMA ISLAM
 UNDANG2 TUBUH NEGERI JOHOR MENJELASKAN
BAHAWA AGAMA NEGERI JOHOR IALAH AGAMA
ISLAM TETAPI AGAMA LAIN BOLEH DIAMALKAN
DGN AMAN DAN SEMPURNA
 SULTAN BERTANGGUNGJAWAB MEMELIHARA
AGAMA ISLAM SEBAGAI AGAMA NEGERI
 UNDANG2 INI JUGA MENJELASKAN BAHAWA IA
BERKUATKUASA KE ATAS SELURUH LAPISAN
RAKYAT BERBILANG KAUM
 DALAM PENTADBIRAN KEADILAN NEGERI,
UNDANG2 INI MENYATAKAN BAHWA
MAHKAMAN, PEGAWAI DAN KAKITANGAN
KERAJAAN HENDAKLAH MENJALANKAN
UNDANG2 NEGERI DGN ADIL DAN BENAR
 PELANTIKAN DAN BIDANG TUGAS JEMAAH
MENTERI
 FASAL 28-44 MENJELASKAN MENTERI YG
DILANTIK HENDAKLAH TIDAK KURANG DRP 8
ORANG DAN TIDAK MELEBIHI 12 ORG YG
DIKETUAI MENTERI BESAR
 ANGGOTA JEMAAH MENTERI YG DILANTIK
MESTI BERBANGSA MELAYU, RAKYAT JOHOR
DAN BERAGAMA ISLAM
 ANGGOTA JEMAAH MENTERI HENDAKLAH
MENGANGKAT SUMPAH DI HADAPAN DUA
SAKSI DALAM KALANGAN PEGAWAI KERAJAAN
YG BERBANGSA MELAYU DAN BERAGAMA ISLAM
SERTA TAAT SETIA KPD RAJA DAN KERAJAAN
 PELANTIKAN MENTERI BESAR HAK MUTLAK
SULTAN MANAKALA PELANTIKAN NAIB
MENTERI BESAR MERUPAKAN HAK JEMAAH
MENTERI TETAPI MESTI MENDAPAT PERKENAAN
SULTAN DAHULU
 JEMAAH MENTERI BERTANGGUNGJAWAB
MEMBANTU SULTAN DLM URUSAN
PEMERINTAHAN NEGERI
 JEMAAH MENTERI BERSIDANG SEKURANG2NYA
SEKALI SEBULAN KECUALI BULAN RAMADHAN
FOKUS STPM 2 : NOTA I THINK
1. PERIHALKAN PERBEZAAN ANTARA ADAT
PEPATIH DAN ADAT TEMENGGUNG.
2. UNDANG2 99 PERAK MERUPAKAN SATU DRP
UNDANG2 YG DIAMALKAN DI NEGERI-NEGERI
MELAYU SEBELUM KEDATANGAN BRITISH. BERI
GAMBARAN RINGKAS TENTANG UNDANG2
TERSEBUT
3. HURAIKAN PRINSIP UMUM UNDANG-UNDANG
TUBUH JOHOR DALAM MENGEKALKAN
KESTABILAN SOSIOPOLITIK DI JOHOR PADA
ABAD KE 19. [STPM 2015]
4. BINCANGKAN UNDANG-UNDANG ADAT
DALAM MENGEKALKAN KEHARMONIAN
MASYARAKAT DI TANAH MELAYU SEBELUM
CAMPURTANGAN BRITISH. [2014]

5. TERANGKAN BENTUK DAN PELAKSANAAN

ADAT PEPATIH DAN ADAT TEMENGGUNG DI
TANAH MELAYU. [U 2015]
SISTEM SOSIAL
 SUSUN LAPIS MASYARAKAT
 BERMAKSUD PEMBAHAGIAN ANGGOTA

MASYARAKAT KPD BEBERAPA LAPISAN YG

BERLAINAN KEDUDUKAN DAN DISUSUN DLM
SATU HIERARKI. SUSUN LAPIS MELIBATKAN
KEDUDUKAN BERBEZA DAN TIDAK BERSIFAT
SETARAF.
A) GOLONGAN PEMERINTAH
 SULTAN, RAJA ATAU YANG DIPERTUAN BESAR
 KELUARGA DAN KERABAT DIRAJA
 PEMBESAR NEGERI (GOLONGAN BANGSAWAN,

ULAMA, PENDETA DAN PENGHULU)

1) SULTAN/RAJA/YANG DIPERTUAN BESAR
 PEMERINTAH TERTINGGI
 DIBANTU KERABAT DIRAJA DLM
PEMERINTAHAN
 LAMBANG PERPADUAN NEGERI
 KUASA MUTLAK – MESTI DIHORMATI DAN
DIPATUHI. ENGKAR – DERHAKA -HUKUMAN
2) KELUARGA/KERABAT DIRAJA
 PUTERA DAN PUTERI RAJA
 DILANTIK MENJADI PEMBESAR DAERAH

3) BANGSAWAN DAN PEMBESAR

 MEMBANTU SULTAN DALAM PENTADBIRAN
 DILANTIK SULTAN
 MEMPUNYAI SURAT TAULIAH
 HAK MENTADBIR
4) ULAMA/PENDETA
 MENJADI GURU, KETUA AGAMA DAN KADI
 PAKAR DALAM AGAMA
 MENASIHATI SULTAN DALAM URUSAN AGAMA

5) PENGHULU
 KETUA PENTADBIR PERINGKAT KAMPUNG
 PERANTARAAN GOLONGAN ATASAN DAN RAKYAT

BIASA
 TUGAS: MENYELESAIKAN PERTIKAIAN, MEMELIHARA

KEAMANAN, ARAH RAKYAT IKUT ARAHAN

PEMERINTAH
 GOLONGAN DIPERINTAH
1) RAKYAT BIASA
 MASYARAKAT PRIBUMI

 PETANI, NELAYAN, PEDAGANG, TUKANG

2) RAKYAT ASING
 PEDAGANG, MUBALIGH
 BERMASTAUTIN DAN BERKAHWIN DGN PENDUDK

TEMPATAN
3) HAMBA
 HIERARKI PALING BAWAH
 HAMBA KPD PEMBESAR DAN ORG KAYA – TUGAS:

MENCUCI PERAHU, MENCARI KAYU API DAN ASKAR.

 PERANAN HAMBA
 HAMBA ABDI DAN HAMBA BERHUTANG
BERKHIDMAT UTK TUAN MEREKA SBG
PENGIKUT DAN MEMBUAT KERJA2 RUMAH
 HAMBA BERHUTANG – TERLIBAT DGN
PERTANIAN DAN PERLOMBONGAN
 HAMBA LELAKI – KERJA BERAT – KERJA2
PERTANIAN
 HAMBA PEREMPUAN – KERJA2 RUMAH DAN
MENJADI DAYANG DI ISTANA
 DLM MASY MELAYU TRADISIONAL, TERDAPAT
3 JENIS HAMBA IAITU HAMBA RAJA, HAMBA
BERHUTANG DAN HAMBA BIASA
FUNGSI HAMBA
1. MENYEDIAKAN TENAGA MANUSIA BAGI
MENYOKONG DAN MENJALANKAN PELBAGAI
KERJA DALAM MASYARAKAT
2. MENYUMBANG TENAGA UTK MENAMBAH
HARTA TUANNYA
3. MENJADI PENGAWAI PADA TUANNYA
4. MELAMBANGKAN KETINGGIAN TARAF
SOSIAL ORG YG MEMILIKNYA
NOTA I THINK:
1. TERANGKAN SUSUN LAPIS MASYARAKAT
MELAYU DI TANAH MELAYU SEBELUM
TAHUN 1874. [STPM 2014 U3]
EKONOMI TRADISIONAL
 KONSEP
 KEGIATAN EKONOMI YG HANYA
CUKUP UTK MEMENUHI KEPERLUAN
DIRI SENDIRI DAN MENYARA
KELUARGA
 DIKENALI SEBAGAI EKONOMI SARA
DIRI
 CIRI EKONOMI TRADISIONAL
A) TIADA PENGKHUSUSAN KERJA
 MELAKUKAN PELBAGAI JENIS KEGIATAN

EKONOMI SEPERTI BERTANI, NELAYAN

 TIADA PEMBAHAGIAN TUGAS KECUALI

ANTARA LELAKI DAN WANITA ATAU ORG TUA

DGN KANAK2
 ORG TUA ATAU KANAK2 MELAKUKAN KERJA

RINGAN
 SETIAP PEKERJAAN MELIBATKAN SEMUA

ANGGOTA KELUARGA
B) KEGIATAN EKO BERKAIT RAPAT DGN
PERSEKITARAN TEMPAT TINGGAL
 BERGANTUNG KPD TEMPAT TINGGAL SAMA

ADA BERHAMPIRAN LAUT, SUNGAI ATAU

PEDALAMAN
C) MENGGUNAKAN ALATAN TRADISIONAL
 SEPERTI BUBU, JALA DAN LUKAH

DIGUNAKAN UTK MENANGKAP IKAN,

MANAKALA CANGKUL DAN SABIT UTK
PERTANIAN
D) AMALAN GOTONG ROYONG
 DILAKUKAN BERSAMA ATAU BERKUMPULAN

UTK MEMPERCEPATKAN SESUATU

PEKERJAAN
E) TIADA LEBIHAN/ HASIL YG TERHAD
 TIADA LEBIHAN AKIBAT PENGGUNAAN

ALATAN, KAEDAH SERTA TENAGA BURUH

YG TERHAD
KEGIATAN EKONOMI TRADISIONAL
1. PERTANIAN
 TANAMAN PADI, BUAH-BUAHAN, SAYUR-
SAYURAN, UBI, BIJIRIN DAN KEKACANG
 TERTUMPU DI KAWASAN YG SUBUR SPT DI
TEBING SUNGAI
 SAIZ TANAH DIMILIKI PETANI TIDAK BESAR
 KEHDUPAN PETANI BERTUMPU DI KAWASAN
YG KECIL SEPERTI TANAH YG BERHAMPIRAN
DENGAN TEMPAT TINGGAL MEREKA.
2. TANAMAN PADI
 DUA JENIS PADI DIUSAHAKAN IAITU PADI

HUMA/BUKIT DAN PADI SAWAH

 PADI BUKIT DITANAM SECARA PERTANIAN

PINDAH OLEH MASYARAKAT DI KAWASAN

PEDALAMAN
 PADI SAWAH DITANAM DI KAWASAN RENDAH YG

MEMPUNYAI BANYAK AIR

 SISTEM PENGAIRAN MULA DIPERKENALKAN PADA

ABAD KE 19 UTK MEMUDAHKAN PENANAMAN

PADI
3. PENTERNAKAN/BERBURU/MENJERAT
 MENTERNAK AYAM, ITIK, LEMBU, KERBAU
 BERBURU DILAKUKAN SECARA SAMPINGAN.

BINATANG YG DIBURU – KANCIL, RUSA

 MENJERAT GAJAH MENJADI SATU KEGIATAN

EKONOMI KERANA GAJAH MEMPUNYAI

BANYAK KEGUNAAN
4. PERIKANAN
 HASIL PENCARIAN UTAMA MASYAKARAKT

TEMPATAN TERUTAMA PENDUDUK YG

TINGGAL BERHAMPIRAN LAUT DAN SUNGAI
 DILAKUKAN SECARA SARA DIRI DAN JIKA

TERDAPAT SEDIKIT LEBIHAN AKAN

DITUKARKAN DGN KEPERLUAN LAIN.
 KERJA MENGERINGKAN IKAN MASIN

DILAKUKAN GOLONGAN WANITA DAN

KANAK2
 - MUSIM MENANGKAP IKAN BIASANYA
ANTARA BULAN MAC – OKT
 CARA PENANGKAPAN IKAN BERBEZA2

BERGANTUNG SAMA ADA DILAKUKAN DI

SUNGAI ATAU LAUT. ALAT DIGUNAKAN –
LEMBING, TOMBAK, JALA, PUKAT, JARING.
EKONOMI KOMERSIAL
 KONSEP
 KEGIATAN PERDAGANGAN
DIJALANKAN SECARA SISTEM BARTER
ATAU TUKARAN BARANGAN DAN
MENGGUNAKAN WANG
CIRI EKO KOMERSIAL
A) PENGGUNAAN WANG
 1800AN NEGERI MELAYU TELAH MEMPUNYAI
MATA WANG SENDIRI.
 BARANG BERHARGA YG DITERIMA TERDIRI
DARIPADA LOGAM BERHARGA SEPERTI EMAS,
PERAK DAN TEMBAGA
 ABAD KE 19, URUSNIAGA DI NEGERI SEMBILAN,
PAHANG DAN SELANGOR DAN PERAK
MENGGUNAKAN MATA WANG TIMAH YG
DIKENALI SEBAGAI JONGKONG TAMPANG YG
BERBENTUK SEPARUH PIRAMID ATAU PAGODA
 CONTOH WANG SEPERTI TAMPANG
BUAYA DAN SYILING YG MEMPUNYAI
NAMA PEMERINTAH
B) TEMPAT JUAL BELI
 BERNIAGA DI PASAR ATAU LUAR DARI
PELABUHAN MENGGUNAKAN PERAHU
 TEMPAT PENTING SEPERTI KUALA
SUNGAI MENJADI TUMPUAN PARA
PEDAGANG
C) MELIBATKAN GOLONGAN RAKYAT DAN
PEMERINTAH
 RAKYAT BIASA JUGA TERLIBAT DGN EKO
KOMERSIAL YG DIKENALI SEBAGAI BERJAJA
 EKO KOMERSIAL GOLONGAN PEMBESAR AGAK
BERBEZA. PEMBESAR MENJADI PEMODAL
 PEMBESAR DIKENALI SEBAGAI USAHAWAN
DALAM KALANGAN MASYARAKAT
 MENGUASAI DAN MENGAWASI PERDAGANGAN
IMPORT DAN EKSPORT
 MELANTIK WAKIL TERTENTU UTK
MENJALANKAN PERNIAGAAN YG
DIKENALI SEBAGAI KIWI (ORG YG
MAHIR DALAM PERNIAGAAN)
D) WUJUD PERDAGANGAN DGN NEGARA LUAR
PELABURAN LUAR
 DIJALANKAN DI MUARA SUNGAI YG MENJADI
PELABUHAN PERSINGGAHAN
 PERDAGANGAN DGN NEGARA LUAR DIKUASAI
OLEH GOLONGAN PEMERINTAH
 PELABUHAN INI MENJADI PERSINGGAHAN
UTAMA SAUDAGAR2 DARI ASIA TENGGARA,
INDIA, ARAB DAN CHINA
 SELAT MELAKA BERTAMBAH PENTING
 ABAD KE 19, KUALA TERENGGANU DAN KOTA
BHARU JUGA MUNCUL SEBAGAI PUSAT
PERDAGANGAN PENTING
 NILAI DEBU EMAS YG DIDAGANGKAN DI
TERENGGANU 1835-1836 BERNILAI 14,840
SEPANYOL
 KEHADIRAN BRITISH KE TANAH MELAYU
MEMBAWA PELABURAN ASING TERUTAMA DALAM
SEKTOR PERLADANGAN DAN PERLOMBONGAN
BAGI TUJUAN EKSPORT
KEGIATAN EKONOMI KOMERSIAL
 KEGIATAN PERDAGANGAN
A) HASIL HUTAN
 TANAH MELAYU TERKENAL SEBAGAI PUSAT

PENGELUARAN SUMBER HUTAN

 HASIL HUTAN UTK KEGUNAAN SENDIRI ATAU

EKSPORT
 HASIL HUTAN DIBAWA KE TEMPAT KUTIPAN

PUSAT, IAITU PASAR TAMBAHAN YG

BERPERANAN MENYEDIAKAN BEKALAN KPD
PELABUHAN KECIL BERHAMPIRAN
B) PERIKANAN
 EKSPORT TUNGGAL HASIL LAUT DARI MELAKA

PADA AKHIR ABAD KE 15 IALAH IKAN KERING.

KUALA TERANGGANU BANDAR
PERDAGANGAN TERBESAR DI PANTAI TIMUR
MERUPAKAN PUSAT PERDAGANGAN IKAN
 PEMUNGUTAN HASIL LAUT SEPERTI MUTIARA

DAN AGAR2. HASIL LAUT SANGAT DIGEMARI

PEDAGANG CINA YG BERDAGANG KE
KEPULAUAN MELAYU
C) PERTANIAN
 TANAMAN PADI – HANYA NEGERI YG

MEMPUNYAI KAWASAN SUBUR SAJA BERUPAYA

MENGEKSPORT BERAS KE KAWASAN JIRAN
 KEDAH DAN KELANTAN PERNAH TERLIBAT

DALAM MENGEKSPORT PADI. KEDAH

MEMBEKALKAN BERAS KE PULAU PINANG
 NEGARA LAIN YG MENGHASILKAN LEBIHAN

BERAS IALAH SELANGOR DAN PERAK

D) TANAMAN DAGANGAN
 LADA HITAM, CENGKIH, GAMBIR, TEBU, UBI KAYU
 LADA HITAM – DITANAM DI PULAU PINANG UTK

TUJUAN EKSPORT SEJAK TAHUN 1790AN

 BUA PALA DAN CENGKIH DITANAM DI PULAU

PINANG
 TEBU DITANAM DI BATU KAWAN SEBERANG PERAI

SEBELUM TAHUN 1800

 UBI KAYU DIUSAHAKAN DI MELAKA.
 SAGU DITANAM DI DAERAH MUKAH.
E) KEGIATAN MELOMBONG
 BIJIH TIMAH MENJADI BARANG DAGANGAN SEJAK

ZAMAN KESULTANAN MELAYU MELAKA

 KAWASAN PENGELUARAN BIJIH TIMAH UTAMA –

LEMBAH KITA, LARUT

 KEGIATAN MELOMBONG DIJALANKAN

MASYARAKAT TEMPATAN – LELAKI DAN WANITA.

LOMBONG DIMILIKI PEMBESAR MELAYU YG
MENJADIKAN HASIL PERLOMBONGAN PUNCA
PENDAPATAN UTAMA. CTH PEMBESAR MEMILIKI
LOMBONG BIJIH TIMAH – LONG JAAFAR
 LATIHAN 1

1. KEGIATAN EKONOMI DI TANAH MELAYU

SEBELUM CAMPUR TANGAN BRITISH LEBIH
BERSIFAT SARA DIRI. WALAU
BAGAIMANAPUN, TERDAPAT JUGA
KEGIATAN EKONOMI LAIN YANG
DIUSAHAKAN. BINCANGKAN. [2013 U3]
2. JELASKAN CIRI-CIRI EKONOMI MASYARAKAT
MELAYU TRADISIONAL SEBELUM CAMPUR
TANGAN BRITISH [2017]