Ang LITURHIYA

Naghalin ini sa duwa ka Griyego nga tinaga

nga amo ang:

λαὀς =Litos (laos)- katawohan

ἒργον =Ergon - hilikuton

= hilikuton sang katawohan

 1. Ano ang Liturhiya?

  Ang liturhiya amo ang

pangkatilingbanon nga
pagsimba nga ginahalad sa
Amay sang aton Manluluwas
bilang Pangulo sang Simbahan.
 1. Ano ang Liturhiya?

 Subong man, ang liturhiya amo ang

pagsimba sang katilingban

sang mga tumoluo nga
ginahalad sa aton Ginoong
Jesus kag paagi sa Iya ini nga
pagsimba ginahalad sa Amay.
 2. Ano ang mga kina-iya sining liturhiya?
 
Ang liturhiya amo ang opisyal nga
pangkatilingbanon nga pagsimba sa Santisima
Trinidad nga ginahalad sang bug-os nga
Simbahan paagi sa pagsaulog sang Misteryo
Paskwal, nga ginahiwat paagi sa mga tanda, kag
ini may kaangtanan sa aton pagginawi kag mga
pamatasan kag may panan-aw sa iya sini
kahimpitan sa pihak nga kinabuhi.
 Opisyal
–Iya sang Bug-os nga
Simbahan kag may Layi
 pagsimba sa Santisima Trinidad –
Si KRISTO ang manugpatunga sa aton
sa AMAY, kag kita gintulod sang
ESPIRITU SANTO
 ginahalad sang bug-os nga
Simbahan - indi pribado, kundi
ginahalad sang Bug-os nga katilingban.
 

pagsaulog sang Misteryo Paskwal-

padayon pagbaton naton sang bunga sg
pagtubos ni Kristo.
 paagi sa mga tanda – NAGADALA nga
tanda
 may kaangtanan sa aton pagginawi –ang
aton pagsimba makita sa aton pamatasan
 panan-aw sa iya sini kahimpitan sa pihak
nga kinabuhi. – ginapatilaw kita sg palaabuton
nga kabuhi.
• An exercise of the priestly office of
Jesus Christ
• human sanctification is manifested
by signs perceptible to the senses
and is effected in a way proper to
each of these signs
• the full public worship is performed
by the Mystical Body of Christ
• It is the summit towards which the
activity of the Church is directed, and
the fountain from which all her
power flows. (SC. 9-10; CCC 1074)
 Essential Qualities of the Liturgy
1. Trinitarian and Paschal – is directed to the
Father, through His Son, Jesus Christ, in the
Holy Spirit. This Trinitarian form takes on a
Paschal quality since the liturgy celebrates
the Good News of our actual salvation
worked by the Blessed Trinity through Jesus
Christ’s Paschal Mystery.
 Essential Qualities of the Liturgy
2. Ecclesial – liturgy is the prayer of the Church
gathered in assembly, an ecclesial activity,
celebrated by the WHOLE Christ, Head and
Members. That is, it is the action of Jesus Christ,
the Priest, and at the same time an activity of the
community, a gathering together in an ordered
assembly and communion of the baptized arranged
according to different roles: priest, deacon, readers,
ministers of music and communion, etc.
 Essential Qualities of the Liturgy
3. Sacramental – liturgy celebrated the Church’s prayer
through a pattern of symbolic, ritual movements,
gestures and verbal formulas that create a framework
within which the corporate worship of the Church can
take place. By participating the liturgy’s sacramental,
symbolic activities, the Church members both express
their faith in Christ and their desire to deepen it, and
actually share in the reality signified, namely, salvation
through forgiveness and communion with the Risen,
glorified Christ in the Spirit.
 Essential Qualities of the Liturgy
4. Ethically oriented – liturgy relates directly to
moral life since it empowers the people of
God to full Christian discipleship. Concretely
liturgical worship and Christian morality,
both personal and social go together. Liturgy
aims at confirming our mission as Christ to be
the light of the world and leaven of the mass.
 Essential Qualities of the Liturgy
5. Eschatological – liturgy makes present
(incarnational aspect) Christ’s saving Paschal
Mystery whereby He inaugurated God’s rule,
the Kingdom. But God’s kingdom, already
begun, has not yet been fully accomplished.
The liturgy at once commemorates Christ’s
past saving Mystery, demonstrates the
present grace effects brought about by Christ,
and points to the future glory yet to come.
CHRIST IS REALLY PRESENT
- He is the eternal High Priest
- He is present and active in his people, for he
is risen Lord whose perfect sacrifice is
accepted by the Father, in the Holy Spirit.
This is affirmed in the priest who is offering the
Body and Blood of the Lord says or sing
“Through Him, with Him, in Him, in the unity
of the Holy Spirit, all glory and honor is yours,
almighty Father, forever and ever.”
WAYS IN WHICH OUR LORD AND SAVIOR IS
PRESENT AND ACTIVE IN THE LITURGY:
1.In the assembly of the people
2.Sacred minister (priest)
3.In the sacraments,
4.In the Mass
In these supreme moments of the liturgy, Christ the
Priest involves the whole Church with himself in
glorifying his heavenly Father and making the members
of his Body holy. His presence in our worship is
dynamic, living, active. But he involves us in his great
action of worship. He chooses us, and gives us special
roles in liturgy.
Hence the call for an
active, conscious alive
participation!!!!
 sa kabug-usan: ang Liturhiya
kinahanglanon naton sa
pagpahamtong sang aton
ESPIRITUHANON nga
KABUHI.
ANG MARAGTAS
SANG
LITURHIYA
A. Ano ang kahimtangan
sang mga Kristianos sa
panahon sang Bag-o nga
katipan? (1 siglo)
A. ANO ANG KAHIMTANGAN SANG MGA
KRISTIANOS SA PANAHON SANG BAG-O NGA
KATIPAN?
●ang mga Kristianos nagkabig sang ila
kaugalingon nga mga Hudiyo man sa
gihapon. (nagakadto sa sinagoga)
●nagatipon pa gid sa adlaw nga
Domingo sa balay sang isa sa ila sa
“pagpamihakpihak sang tinapay.”
a. ANO ANG KAHIMTANGAN SANG LITURHIYA
SANG SIMBAHAN SA PANAHON SANG BAG-O NGA
KASUGTANAN?
●Kadamo sang mga hilikuton sa
liturhiya nga ginkuha sa mga
buluhaton sang mga Hudiyo.
Katulad sang mga ginbuhat ni Jesus, nangin
tampad sila sa kasugoan, sa sinagoga, kag sa
templo, apang nangin hilway man sila kay ini
nga mga buluhaton ginhatagan nila sang mas
madalom kag Kristiano nga mga kahulugan.
●ANG MGA BULUHATON SA KRISTIANO NGA
LITURHIYA NGA NAGHALIN SA MGA HUDIYO AMO
ANG MASUNOD:
a. Ang liturhiya sang Pulong nga
nagikan sa Sinagoga.
b. Ang Pangamuyo eukaristiko kag ang
nagakalain-lain nga bahin sini naghalin
sa Pangamuyo sang mga Hudiyo.

c. Ang pagsaulog sang nagakalain-lain

nga mga piesta sa sulod sang tuig.
●ANG MGA BULUHATON SA KRISTIANO NGA
LITURHIYA NGA NAGHALIN SA MGA HUDIYO AMO
ANG MASUNOD:

d. Ang pag-usar sang tubig sa ritwal

nga naghalin sa isa ka sekta sang mga
Hudiyo (hal.: ang mga Essences - isa
ka sekta sang mga Hudiyo)
e. Ang pagpadungog sa mga martir;
kag iban pa.
a. ANO ANG KAHIMTANGAN SANG LITURHIYA
SANG SIMBAHAN SA PANAHON SANG BAG-O NGA
KASUGTANAN?
Ang liturhiya sang mga Kristianos
sa sini nga panahon nasentro sa
duha ka lugar - sa sinagoga kag sa
balay.
●SINAGOGA – nagawali (“PULPITO”)Liturgy
of the Word
●BALAY – “Nagapamihak-pihak sang
Tinapay” (“ALTAR”) Liturgy of the Eucharist
B. Ano ang kahimtangan sang mga Kristianos sa panahon sang
Griego kag Romano?
(2-4 siglo) ang liturhiya sang misyonaryo nga simbahan
B. Ano ang kahimtangan sang mga Kristianos sa
panahon sang Griego kag Romano?

Sa sini nga panahon kadamo

ang mga kinagamo nga
nagakalatabo.
B. Griego kag Romano: mga kinagamo
nga nagakalatabo:

1. Ilinaway sa igsakto nga petsa

sang pagselebrar sang Paskwa
sang Pagkabanhaw (Pagsaylo sang
mga hilikuton - Sabado -Dominggo)
2. Bag-o lang gid gintabog ang
mga Kristianos sa sinagoga
B. mga kinagamo nga nagkalatabo:
3. Nag-amat-amat man damo ang
mga Hentil (pagtawag sang mga Hudiyo sa indi Hudiyo)
nga sadto anay pagano kag gin-upod man
nila ang ila mga pagano nga mga kinaandan.
-pagbaylo sg linggwahe - Aramaic
(lingwahe sa mga Judiyo) sa Greigo (koine) –
“common language”
-pag-ilinaway – Ritual nga pagano
(epekto – hal. pagsikway kay Santanas – Bunyag)
b. kahimtangan sang liturhiya sang
Simbahan sa Greco-Roman?

1. May iban nga pagano nga mga

ritual nga ila amat-amat nga
ginsunod (Mystery Religions)
Hal.
-Pagpuasa antes ang bunyag
-paghatag kandila sa nabunyagan
-paghibo sang lana
b. kahimtangan sang liturhiya Greco-Roman?

2. Tungod sa Griego nga kultura,

nagsulod man ang mga
Griego nga mga tinaga sa
liturhiya:
-Kyrie Eleison, ang epiclesis (pagtawag sa Espiritu
Santo), ang anamnesis (ang pagdumdom),
ang prepasyo, ang agape Eukaristiya. Ini
ginhiwat nila sa Domus Ecclesiae - ang balay sang
Simbahan.
C. Ano naman iya ang
kahimtangan sang mga
Kristianos sa panahon
ni Constantino?
Kristianismo – opisyal nga
relihiyon (4-5 Siglo)
C. Ano naman iya ang kahimtangan sang mga
Kristianos sa panahon ni Constantino?
1. Ang Kristianismo amat-
amat nag nangin opisyal
nga relihiyon sang Roma.
-madamo ang nagpabunyag
-hilway na ang mga Kristianos sa pag-
practice sang ila relihiyon
C. Ano naman iya ang kahimtangan sang mga
Kristianos sa panahon ni Constantino?

2. Ginhatag sa mga opisyales sang

Simbahan (Obispo, pari kag diakono)
ang mga privilegio nga sadto
anay iya lang sang mga
opisyales sang banwa.
Hal. ●privilegio nga ang opisyales sang banwa ukon ang
hukom nga gin-updan sang duha ka sulo bilang
tanda sang iya dignidad (Ceriales)
C. Ano ang liturhiya sa panahon ni Constantino)
1.Wala na gawa sing katahap sa pagbaton
sang mga hilikuton kag ritwal nga
sadto anay iya sang mga pagano.
Sa baylo ginahimo nila nga
Kristiano ini nga mga ritwal
paagi sa paghatag sini sang
Kristiano nga kahulugan.
Hal: ang Paskwa sang Pagkatawo sadto anay pagano nga
kapiestahan sang Pagbun-ag sang Adlaw. Ini ginhimo nga
kapiestahan sang Pagbun-ag kay Kristo.
C. Ang liturhiya sa panahon ni Constantino:

2. Madamo nga mga ritwal

ang nagsulod nga sadto
anay ginahatag sa
emperador.
Hal: Ang kalantahon sa santos nga
Misa naghalin sa ambahanon nga
ginkanta sang koro sa emperador
kon sia magsulod sa iya palasyo.
C. Ang liturhiya sa panahon ni Constantino:

3. Nagsaylo man ang lugar sang

ila pagsimba kag paghiwat
sang Eukaristiya.
●Halin sa Domus Ecclesiae –
Basilea (Basilica)
 C. Ang liturhiya sa panahon ni Constantino:

Basilea -palasyo
sang Hari (Basilica)
-Reclangular
-Ginatambungan sang
mas madamo nga
tawo (Modelo sg
Simbahan sa karon)
-balasahan kag trono
sang obispo lang ang
unod
C. Ang liturhiya sa panahon ni Constantino:
Basilea (Basilica) – Epekto:
- Nadula ang “intimacy” nga yara
anay sa Domus Ecclesiae
-Nangin pormal kaayo ang pagsaulog
(ang kadunganan nga ginahatg sa emperador ginahatag
naman sa mga Obispo ilabi na gid sa Santo Papa. )

-Ang seremonyas nangin tayoyon

kag organisado
C. Ang liturhiya sa panahon ni Constantino:
Diri man nagsulod ang mga
masunod:

a. Ang pagpatidog sang mga

simbahan ukon memorials sa mga
lulubngan sang mga Santos nga sa aton
subong nangin shrines.
C. Ang liturhiya sa panahon ni Constantino:

b. Ang paghatag pagtahod sa

mga sementeryo.

c. Ang pagtuhaw sang

madamo kag nagakalain-lain
nga mga sahi sang liturhiya.
C. Ang liturhiya sa panahon ni Constantino:
d. Ang kalendaryo liturhiko (nga
nagalista man sang piesta sang mga
martires).

e. Ang pagtingob sang pagano

nga kultura sa pagsimba sang
mga Kristiano, kag iban pa.
D. Ano naman iya ang
kahimtangan sang mga
Kritianos sa tion sang
Classical Roman Period?
Ang bug-os nga pagtubo sg
Liturhiya (5-8 siglo)
 D. kahimtangan sa Classical Roman Period?

Classis – (Latin) mataas nga

kategoriya sang sosyedad (prinsipe,
mga nobility sang Roma) Cultural Elite –
nakatuon sg pilosopia - mataas nga edukasyon.
- Ang mga Santo Papa sa sini nga tion
naghalin sa sini nga klase sang mga
tawo.
-Roman Genius(a kind of Literature): simple,
malip-ot, praktikal
 d. Ano ang liturhiya sa sini nga
panahon? (Classical Roman Period)
-Simple
-Malip-ot kag direkta
- “Sober” - ukon waay sing damo
nga seremonyas kag pasikot-
sikot.
-Praktikal
 d. Ano ang liturhiya sa sini nga panahon?
(Classical Roman Period)

- Amo gid ini ang pag-uswag sang

liturhiya.
- Ang mga pangamuyo nangin
modelo sang mga pangamuyo
nga bisan subong aton pa nga
ginagamit.
 d. Ano ang liturhiya sa sini nga panahon?
(Classical Roman Period)

●Ang mga gestures, texto sang

sakramentaryo, ang mga simbolo
nga ginagamit, ang seremonyas,
kag ang mga rubrics; ini tanan
ginpatahum kag naghatag sing duag
sa mga selebrasyon. Diri makita
naton ang Roman genius.
 d. Ano ang liturhiya sa sini nga panahon?
(Classical Roman Period)

Amo ini ang liturhiya nga nangin

modelo sang aton Vaticano II,
kag amo sini karon (luwas ang mga
dugang sa sini) ang aton liturhiya
nga gingamit:
- sober, praktikal, simple, malip-ot.
 d. Ano ang liturhiya sa sini nga panahon?
(Classical Roman Period)

Importante nga mahibaloan

naton ang development sini nga
liturhiya,
bangod ang pagreporma sang Misa
matukiban sa iya sini pagtubo.
E. Ano ang kahimtangan
sang mga Kristianos sa
Franco-Germanic nga
ginharian? (8-10 siglo) –
(France and Germany is under one Empire)
 E. Franco-Germanic nga ginharian:

Ang halos bug-os nga Europa,luwas

lamang sang Italia (nga yara sa idalom
sang Santo Papa), ginadumalahan ni
Pepin the Short. – king of Franks
- tatay ni
Carlo Magno – ang una nga
emperador sg HOLY ROMAN
EMPIRE
Pepin the Short
 E. Franco-Germanic nga ginharian:

Pepin the Short

-Luyag magpa-isa sang iya ginharian
-agod matigayon: Isa ka ginharian - isa
ka Liturhiya (ONE LITURGY)
Ini indi gid man para sa ikaayo sang
Simbahan kundi para mas mahapos
ang iya pagdumala kag pag-isa sang
iya ginharian.
 e. Ano ang liturhiya sa tion
sang Franco-Germanic?
• Sa sini nga tion, luwas lamang sa Roma,
ang liturhiya:
-nagasinumbali,
-lain-lain ang lingwahe,
-lain-lain ang mga ritwal.
e. Ang liturhiya sa tion sang Franco-Germanic:

Ginapakamaayo ni Pepin nga

mangin:
-isa lang ka sahi ang liturhiya
ang selebrahon sa iya
ginharian, kag
-isa lamang ka lingwahe ang
gamiton sa pagsaulog sini.
e. Ang liturhiya sa tion sang Franco-Germanic:

Lengwahe – LATIN
Liturhiya – nagkuha sang libro
sa Roma
-apang ang ginhatag nga libro
dugay na nga wala nagamit
kag kulang.
e. Ang liturhiya sa tion sang Franco-Germanic:

ANO GINHIMO?

Tinawo sang Emperador –

nagkwa sa naandan nila nga
tradisyon/kultura kag sa ila
daan nga mga libro
ang gwa: Inculturated Roman
and Franco – Germanic Liturgy
e. Ang liturhiya sa tion sang Franco-Germanic:
Inculturated Roman and Franco –
Germanic Liturgy
●Simple nga Liturhiya sang Roma nga nagamit:
- Pagluhod
- Kandila kag Krus sa Misa
- Pagkanta sang Santos
- Paghalok sa Altar
- “Nagakompesar ako”, “Dili ako takus”
(bangod sa masami makakita gid sila sang sala)
 e. Ang liturhiya sa tion sang
Franco-Germanic:

- Tion ini sang “inculturation”

sang Roman Liturgy sa
kultura sang mga Franco-
Germanic nga mga tawo.
F. Ano iya ang kahimtangan
sa tion antes sang
Pagreporma sang mga
Protestante? The autumn of
Liturgical Life (14-15 siglo)
F. Kahimtangan sa tion antes sang Pagreporma
sang mga Protestante:

Madamo kasanag kag kagarukan:

●KASANAG:
-Printing Press
-Pagdamo sang matahum nga mga
Simbahan
-matahom nga paintings kg estatwa sg
Renaissance Period
- Nadiskobrehan ang America.
F. Kahimtangan sa tion antes sang Pagreporma
sang mga Protestante:

●KAGARUKAN:
-100 tuig nga giyera – Europa
-Black Plague
-Pagkuha sg Constantinople sang
mga Muslim
f. Ano iya ang kahimtangan sang
liturhiya antes ang pagreporma?
1. Kadamo man kalainan sa liturhiya:
-Nagsulod ang mga desparatis
-Liturhiya – buluhaton sg pari lamang
-private masses
-pagbaligya sang relikya – (anting2x)
-kapatawaran sg sala - donasyon
F. KAHIMTANGAN SANG LITURHIYA ANTES
ANG PAGREPORMA:

2. Nagtubo ang mga debosyon sa mga

Santos (damu man abuso)
3. Ang mga sakramento “nagdegenerate”
4. Devotion moderna- isa ka espiritualidad
nga nagapabilin lamang nga personal -
ako lang kag si Kristo kag wala na ang
katilingban.
G. Ano ang kahimtangan sang
tion sang Reporma sang mga
Protestante kag ang Konsilyo
sang Trent?
 G. Reporma sang mga Protestante kag ang
Konsilyo sang Trent:
• Tungod sang sitwasyon nga bag-o lang
ginasaysay, nagsugod ang isa sa mga
daku nga hitabo nga nagtay-og gid
sing lubos sa simbahan - ang
reporma nga ginsugdan ni
Martin Luther.
G. Reporma sang mga Protestante kag ang
Konsilyo sang Trent:

Martin Luther
-nagtuyo kontani nga mareporma ang
Simbahan, apang nasobrahan ini sa
bagay nga ginduso niya ang mga sala
nga pagtuluohan.

-Tungod sini, naggamo indi lamang ang

Simbahan, kundi pati ang sosyedad.
G. Reporma sang mga Protestante kag ang Konsilyo sang
Trent:

“Ang misa indi sakripisyo; waay na

kinahanglan ang pari, duha lamang ang
sakramento, ang presensya ni Kristo sa
tinapay kag bino indi matuod kundi isa
lamang ka simbolo”.
Ini tanan nagtuga sing kagamo.
Apang sang ulihi, tungod sini, napukaw
gid man ni Martin Luther ang simbahan
nga magreporma sang iya kaugalingon.
g. Ano ang ginbuhat sang Simbahan
sa sini nga kahimtangan?
Council of Trent. -
mareporma ang Simbahan
paagi sa pagsabat sang mga
ginpanginwala nga doktrina
sang mga protestante kag ang
pagpaklaro sini.
 Ano ang kahimtangan sang liturhiya
nga ginreporma sang Council of Trent?
1. Si Papa Pio V sang
1570 nagpagwa sang
misal nga usaron
sang mga Katoliko sa
ila paghiwat ang
Eukaristiya.
(TRIDENTINE MASS)
 kahimtangan sang liturhiya nga ginreporma sang
Council of Trent:

2. Reaksiyon sa ginbuhat ni Martin

Luther nga nagmatomato lang ilis
sang liturhiya , ang sabat sang
Roma:
centralization sang liturhiya - wala sing
sarang nga mabuhin, wala sarang nga
madugang, wala sing sarang nga ma-
ilisan sa missal.
 kahimtangan sang liturhiya nga ginreporma sang
Council of Trent:

3. Tungod pagpinagusto sa pagsaulog,

ang sabat sang Roma amo ang
pagpareho sang tanan nga misa.
- ang bag-o nga missal nagmandar nga
ang tanan nga pagsauolg palareho gid
(unity through uniformity), nga kon
sayuron, kon ano sila magmisa sa Roma, dapat
amo man ina ang misa sa mga barangay.
 kahimtangan sang liturhiya nga ginreporma sang
Council of Trent:

3. Ini amo ang pagsugod sang

rubricism - ang sobra nga
pagtalupangod sang layi.
4. Sa sini nga tion, palareho ang
linggwahe nga ginagamit sang
liturhiya - Latin lang gid.
H. Ano iya ang
kahimtangan sang sa tion
sang Baroque?
 H. Ano iya ang kahimtangan sa tion sang
Baroque?
Bag-o lang natapos ang Council
of Trent
Natapos ang malawig ng
kinagamo (nagtawhay)
Nasabat ang mga pamangkot
H. ang kahimtangan sa tion sang Baroque?

Areglado ang liturhiya

Nangin maathag ang pagtulu-uhan
(balatyagon sg isa nga sigurado sa iya ginatu0han
– triumphalistic)
Tungod kay gina-atake pa ang mga
doktrina – Reactionary (Dampigan ang
doktrina, dampigan ang ginatuohan.
Ipa-athag pa gid ang ginadudahan)
Amo man ini ang sa Liturhiya
h. Ano ang kahimtangan sang
liturhiya sa tion sang Baroque?
1. ang reporma sang liturhiya
nangin doctrinal man.
Hal.
a. nagtuhaw ang pinakadaku nga piesta sg
Simbahan – Corpus Christi (gina-upadan sg
Bagting)
b. Santisimo sa misa gina-updan bagting
h. kahimtangan sang liturhiya sa tion sang Baroque.

2. Masyado ka reactive sang liturhiya.

●Ang mga Santos nga ginapanginwala sg mga
Protestante gintib-ong pa gid -daku nga selebrasyon
sang ila piesta kag palapnag sg debosyon sa bagay nga kon kaisa
waay na nagakabagay.
●Pari nangin tam-an ka importante sa misa, kag sia
lamang ang nangin importante, sa bagay nga nalimtan ang mga
laiko kag ang ila partisipasyon.
●Latin lang gid – bisan indi na mahangpan
●Polyphonic music – tawo indi na kapartisipar
TRIUMPHALISTIC – “Concierto nga gina-updan sg Misa” (Jungman)
 I. Ano iya ang natabo sa
tion sang Enlightenment
kag Restoration ?
 I. Ano iya ang natabo sa tion sang
Enlightenment kag Restoration ?
• Ang Enlightenment isa ka pilosopia nga
nabase sa rason.
• Ginasiling nila nga sa relihiyon, nagatuo
lang kita nga daw mga bulag,
• Gin –atake nila ilabi nagid ang Baroque
nga kultura kag ang mga practices sini sa
liturhiya.
• Gin-atake man nila ang mga debosyon.
 I. Ano iya ang natabo sa tion sang
Enlightenment kag Restoration ?
• tawo ang nangin labing importante.
Sia makaagom sang kamatuoran kag sang kalipay sa
iya lamang kaugalingon.
• Amat – amat nga nadula ang
pagtuo kag sa baylo sini, ang rason sang tawo
amo ang labing importante.
• Ang Simbahan nagpabili nga defensive.
• Apang may mga tawo nga nagpatigayon
sang reporma.
i. Ano ang kahimtangan sang liturhiya sa sini nga tion?
(Enlightenment & Restoration)

• May mga reporma nga natabo sa sini

nga tion, apang ini ginpungan
tungod kay indi pa handa ang
simbahan kag ang mga tawo , sa
pagbaton sini.
 i. kahimtangan sang liturhiya sa Enlightenment & Restoration

Pagreporma

Halimbawa sini amo ang Sinodo sang

Pistoia (1786) nga ginpatawag ni
Bishop Scipione de Ricci.
 i. kahimtangan sang liturhiya sa Enlightenment & Restoration

Sinodo sang Pistoia: Ang mga decreto sini

nagalakip sang mga masunod:
1. Ang lingwahe sang liturhiya dapat
lingwahe nga mahangpan sang mga tawo
2. Wala sing misa sa adlaw sang Domingo sa
iban nga mga simbahan ukon shrine luwas
lamang sa parokya, sa diin ang tanan nga
sakop sini magasimba.
 i. kahimtangan sang liturhiya sa Enlightenment & Restoration

Sinodo sang Pistoia:

3. Ang tanan nga nasulat sa Santos nga
Kasulatan dapat basahon sa liturhiya sa
sulod sang isa ka tuig.
4. Ang bunyag mahiwat lamang sa Bihilya
sang Paskwa.
5. Indi makasal ang waay kaagi katekesis
antes sang pagpakasal.
 i. kahimtangan sang liturhiya sa Enlightenment & Restoration

Sinodo sang Pistoia:

6. Ang ginakalawat dapat maghalin gid sa
altar kag nakonsagrahan sa misa sa diin
ini kalawaton.
7. Indi tugot ang mga side altar, gain, waay
sang mga pribado nga misa.
8. Kinahanglan may aktibo nga
partisipasyon sa liturhiya.
 i. kahimtangan sang liturhiya sa Enlightenment & Restoration

may kaanggid sa mga decreto

sang Vaticano II. Apang sa sini
nga tion, sa diin naga-agaw-agaw
pa ang rationalism kag
conservatism, ang mga tawo indi
pa handa.
J. Ano iya ang natabo sa tion sang Liturgical Movement kag Vaticano II?
j. Tion sang Liturgical Movement kag Vaticano II

• Nagtuhaw ang ginatawag nga Liturgical

Movement.
• Dom Lambert Beaduin, isa ka kura paroko
sang Mont Cesar:

“indi mangin maayo ang liyurhiya kon indi man

maayo ang pagporma sang katilingban.”
(kinahanglanon gid sang simbahan ang pagreporma sang liturhiya
ilabi nag id ang paggamit sang kauga-lingon nga lengwahe kay ang
liturhiya amo man ang nagabalay sang katilingban.)
j. Tion sang Liturgical Movement kag Vaticano II

• Dom Lambert Beaduin

-Diri sa iya, nagsugod ang Liturgical
Movement, kag sia ginatawag subong
nga “Amay” sang sini nga hublag.

-Ginhanda nila ang pagreporma sang

liturhiya mga 50 anyos antes ang
Vaticano II.
i. Ano ang kahimtangan sang liturhiya
sa subong nga tion? (Liturgical Movement)

• Tungod sang Liturgical Movement, amat-amat

nga nagsulod ang reporma sa Liturhiya.
Hal.
- Papa PioXII nagreporma sang mga ritwal sang Semana
Santa paagi sa pag pasimple sang mga rubrics

- Papa Juan XXIII kag iya gintandog ang dili kontani

matandog nga Romanhon Canon sa diin gindugang niya
ang ngalan ni San Jose sa ngalan sang mga Santos nga
namitlang sa sini nga Canon.
i. kahimtangan sang liturhiya Liturgical
Movement kag Vatican II

Vaticano II: una nga ginreporma

ang Liturhiya paagi sa isa ka
Constitution -
SacrosanctumConcilium (SC) sang
1963 kag amo ini ang nangin basehan sa mga
pagbag-o sa liturhiya sang Vaticano II.
i. Kahimtangan sang liturhiya Liturgical
Movement kag Vatican II
Madamo ang mga pagreporma ang
natabo:
1. Pagbaton liwat sang mga laiko bilang ministro sa
misa,
2. Ang bag-o nga misa ginsunod sa misa sang
ika-duha nga siglo sang Kristianismo kag subong
man sa Classical Period,
3. Ginreporma nga kalendaryo sang simbahan
4. ang pagbag-o sang mga ritwal, kag iban pa.
Sa pagtulok naton bilang sa sini
nga mga nagakalain-lain nga
panahon sa maragtas sang aton
liturhiya, ano ang matun-an gid
nga labing importante?
 Ano ang matun-an gid nga labing
importante?
a. Ang liturhiya waay nahuman sa isa lamang
ka adlaw. Padayon ini nga nagatubo kag
nagabaylo suno sa mga panghangkat sang
panahon
b. Ang liturhiya waay lamang nagtubo sa isa ka
kultura. Ang kultura sang nagakalain-lain nga
mga tawo, sa nagakalain-lain nga panahon
nagdugang sang ila kaalam sa Santos nga
Misa.
 Ano ang matun-an gid nga labing
importante?
c. May mga buluhaton kita sa liturhiya nga
mahangpan lamang naton sa conteksto sa diin
ini nagtubo.Halimbawa, ang pagprosesyon
sang Curpos Christi

d. Ang liturhiya dapat mangin pastoral- ini

nagasabat sa kinahanlanon sang tawo,
nagahatag kahulugan sa ila kabuhi, nagatindog
sang ila balatyagon, kag nagahatag sa ila sing
paglaum kag pagsalig.
Ang LITURHIYA