 Rozpad Związku Radzieckiego zaczął się w 1985 roku, kiedy

Michaił Gorbaczow objął władzę i stanął w obliczu narastającego

kryzysu gospodarczego, toczącej się bez szans na zwycięstwo wojny
afgańskiej, przegranego wyścigu zbrojeń (tzw. wojny gwiezdne) oraz
korupcji władzy. Jego celem były kardynalne reformy, które
umocniłyby system polityczny ZSRR pod hasłami ustrojowej
przebudowy (pieriestrojka, "перестройка"), przyspieszenia
("ускорение") rozwoju gospodarczego oraz jawności (głasnost,
"гласность") życia społecznego. Oficjalnie nastąpiło to 26 grudnia
1991 roku.
Przyczyny wewnętrzne:
- jedną z głównych przyczyn rozpadu ZSRR była tzw. głasnost czyli jawność, która pozwoliła na
ujawnienie zbrodni dokonanych przez NKWD – Stalina,
- w roku 1953 umiera Stalin ,w 1956 był XX zjazd KC PZPR, gdzie po raz pierwszy ujawnione
zostają zbrodnie Stalina. Dochodzi do licznych powstań: pierwsze powstania zapoczątkowały:
Węgry i Polska,
- państwa bałtyckie dowiedziały się o aneksji (na podstawie tajnego paktu Ribbentrop – Mołotow,
to przyczyniło się do tworzenia ruchów narodowych),
- problemy gospodarcze,
- Pucz Janajewa , to nieudana próba przejęcia władzy w ZSRR przez "twardogłowych" liderów
KPZR w sierpniu 1991,
- pojawiła się kolejna fala ogłaszania niepodległości przez republiki radzieckie,
- Pierestrojka –system reform Gorbaczowa, zdawał sobie sprawę, że kraj wymaga reform.
Przyczyny zewnętrzne:
- chęć oderwania państw Europy Środkowo-Wschodniej od totalitarnego reżimu
politycznego,
- skomplikowane stosunki z poszczególnymi republikami,
- w większości państw do niepodległości doprowadziły elity komunistyczne.
Państwa nadbałtyckie rozpoczęły rozpad ZSRR, gdyż najsilniej działały tam
ruchy,
- ingerencja Europy Zachodniej oraz USA .
 Republika Suwerenność Niepodległość Uznanie Przystąpienie
związkowa – ogłoszenie – ogłoszenie niepodległości do WNP
ZSRR deklaracji deklaracji przez ZSRR (lub do UE)
Armenia 23 sierpnia 1990 23 września 1991 26 grudnia 1991 21 grudnia 1991
Azerbejdżan 23 września 1990 30 sierpnia 1991 26 grudnia 1991 21 grudnia 1991
Białoruś 27 lipca 1990 25 sierpnia 1991 26 grudnia 1991 8 grudnia 1991
Estonia 16 listopada 1988 2 lutego 1990 6 września 1991 UE – 1 maja 2004
Gruzja 9 marca 1990 9 kwietnia 1991 26 grudnia 1991 1 marca 1994

Kazachstan 25 października 1990 16 grudnia 1991 26 grudnia 1991 21 grudnia 1991

Kirgistan 12 grudnia 1990 31 sierpnia 1991 26 grudnia 1991 21 grudnia 1991

Litwa 18 maja 1989 11 marca 1990 6 września 1991 UE – 1 maja 2004
Łotwa 28 lipca 1989 4 maja 1990 6 września 1991 UE – 1 maja 2004
Mołdawia 23 czerwca 1990 27 sierpnia 1991 26 grudnia 1991 21 grudnia 1991
prawny sukcesor
Rosja 12 czerwca 1990 26 grudnia 1991 8 grudnia 1991
ZSRR
Tadżykistan 25 sierpnia 1990 9 września 1991 26 grudnia 1991 21 grudnia 1991

Turkmenistan 22 sierpnia 1990 27 października 1991 26 grudnia 1991 21 grudnia 1991

Ukraina 16 lipca 1990 24 sierpnia 1991 26 grudnia 1991 8 grudnia 1991

Uzbekistan 20 czerwca 1990 1 września 1991 26 grudnia 1991 21 grudnia 1991
W większości powstałych państw obecnie podstawą gospodarki jest rolnictwo. Można
także doliczyć produkcję maszynową. Jednym z głównych problemów jest brak
żyznych gleb. Jedynie Ukraina i 50% powierzchni Litwy to ziemie o bardzo dobrej
jakości i nadających się do uprawy różnych roślin takich jak pszenica, kukurydza,
len, słoneczniki, tytoń, owoce itp.

Najbardziej wysuniętym na północ powstałym krajem jest Estonia. Tam gospodarka

opiera się także na rolnictwie, ale tylko 20% ziem nadaje się do uprawy. Do
problemów Estończyków możemy także doliczyć brak energii. 350 małych wiejskich
elektrowni produkuje energie z torfu, lecz to nie zaspokaja potrzeb tego kraju.
Najlepiej rozwijającą się gałęzią przemysłu jest rybołówstwo.

Kolejnym państwem jest Łotwa. Tam z powodu bagnistych terenów rolnicy musieli
osuszać tereny pod uprawę, a to oczywiście ciągnie za sobą duże koszty.
Przemysł na Ukrainie rozwinął się po upadku ZSRR, ponieważ znaczna cześć majątku
i sił zbrojnych, które były w posiadaniu Związku Radzieckiego przeszły w
posiadanie rządu Ukrainy. To państwo posiada duże złoża minerałów. Gdy obszar
obecnego państwa należał do Związku Radzieckiego to Rosjanie wybudowali tutaj
elektrownie, a można powiedzieć, że zaniedbali resztę gospodarki na tym regionie
co skutkuje obecną, wręcz krytyczną, sytuacją na Ukrainie. Reformy gospodarcze
na Ukrainie po odzyskaniu niepodległości obniżyły poziom wydobycia surowców,
spowodowały spadek produkcji przemysłowej i rolnej, inflację i bezrobocie. Odbiło
się to ujemnie na poziomie życia mieszkańców. Roczny PKB spadł do najniższych
w Europie. Kolejnym problemem Ukrainy jest brak funduszy na ochronę
środowiska co prowadzi do procesów erozji i deflacji gleb, a zarazem zmniejsza się
powierzchnia ziem uprawnych.
Mołdawia jest krajem rolniczym. Przemysł jest tu bardzo słabo rozwinięty, a to
skutkuje biedą. Jak wiadomo to właśnie przemysł jest główna podstawą państwa, a
gdy jest on w opłakanym stanie, państwo nie funkcjonuje tak jak powinno.
Białoruska gospodarka od początku popadła w duże kłopoty z powodu braku
surowców do produkcji. Większość powierzchni jest bagnista i zalesiona, co także
zatrzymuje rozwój. Mimo to rolnictwo ma większe znaczenie od przemysłu. Do
problemów gospodarczych możemy także zaliczyć obecny ustrój polityczny, który
ewidentnie dąży do ponownego wprowadzenia gospodarki centralnie sterowanej.
Taka polityka, jak wiemy chociaż z naszego doświadczenia z lat 70-tych czy 80-
tych, nie jest dobrym rozwiązaniem dla obywateli. Mimo, iż w czasach władzy
radzieckiej rozwinął się tutaj przemysł maszynowy, włókienniczy, drzewny i
spożywczy to jest on zbyt energio-, wodo- i pracochłonny oraz zbyt zacofany
technologicznie, aby przynosić relatywne zyski. Dodatkowo potrzebna jest
modernizacja i restrukturyzacja sfery rolniczej. Dawniej były tutaj własności
państwowe ( sowchozy) i spółdzielcze (kołchozy). Rolnictwo więc wymaga zatem
zmian w strukturze własności ziemi i w wielkości gospodarstw rolnych. Niezbędna
jest również rozbudowa infrastruktury rolniczej, tzn. budowa dróg, chłodni,
magazynów, punktów skupu itd. Ogromną szansą dla białoruskiej gospodarki jest
położenie geopolityczne. Bowiem leży ona między zachodnią Europą a Rosją.
Rosja jest tym krajem, któremu pozostał największy obszar ZSRR, bo rozciąga się
na dwa kontynenty. Jeszcze przed 1917 roku Rosja była w pełni krajem
rolniczym, ale potem położono zbyt duży nacisk na przemysł militarny i
kosmiczny, w wyniku czego inne gałęzie przemysłu zatrzymały swój rozwój i
pozostały w tyle w porównaniu z resztą krajów uprzemysłowionych. Kolejnym
problemem jest centralnie sterowany przemysł jeszcze za czasów ZSRR, co w
Rosji w latach 90 skutkowało poważnym załamaniem gospodarki. Kolejnym
problemem mieszkańców Rosji, a zarazem także gospodarki jest niedobór
żywności. Powierzchnia kraju to 17075400 km2 na której mieszka 14870400
mieszkańców. Jak wiemy wyżywienie tak dużej ilości osób jest dla państwa
bardzo dużym wyzwaniem. Najlepiej mieszka się tym ludziom, którzy osiedlili
się w wielkich miastach. Taka sytuacja ma miejsce, ponieważ w dużych
miastach ludziom łatwiej jest dostać prace. Także dostęp do świata jest
łatwiejszy. Na terenie Rosji występuje wiele złóż surowców mineralnych.
Dzięki dobremu wykorzystaniu ich, państwo rosyjskie, mogłoby mieć ogromne
możliwości.
Wspólnota Niepodległych Państw (ros. Содружество Независимых
Государств, СНГ - Sodrużestwo Nezawisimych Gosudarstw, SNG; ang.
Commonwealth of Independent States, CIS) - organizacja międzynarodowa
powstała 21 grudnia 1991 roku, zrzeszając większość państw dawnego Związku
Radzieckiego.
WNP powstała na mocy tzw. układu białowieskiego z 8 grudnia 1991 r.
podpisanego przez prezydentów Borysa Jelcyna, Leonida Krawczuka i
Stanisława Szuszkiewicza. WNP obejmowała wówczas jedynie trzy kraje
słowiańskie: Rosję, Ukrainę i Białoruś. Na mocy protokołu z Ałma Aty z 21
grudnia 1991 do organizacji przystąpiło kolejnych osiem republik rozwiązanego
ZSRR: Kazachstan, Kirgistan, Mołdawia, Turkmenistan, Uzbekistan,
Tadżykistan, Armenia i Azerbejdżan. W organizacji nie znalazły się państwa
bałtyckie, Gruzja przystąpiła w roku 1993 po obaleniu rządu Zwiada
Gamsachurdii. 12 sierpnia 2008 prezydent Gruzji Micheil Saakaszwili ogłosił,
że jego kraj występuje ze Wspólnoty Niepodległych Państw
Celem WNP jest prowadzenie wspólnej polityki zagranicznej państw (ze
wspólnej polityki wyłączone są kwestie obronne, uregulowane
odrębnym traktatem taszkenckim z maja 1992 roku), stworzenie
wspólnej przestrzeni gospodarczej, wspólnego systemu
komunikacyjnego, jak również ochrona środowiska, prowadzenie
wspólnej polityki migracyjnej i zwalczania przestępczości. Kwestie te
reguluje deklaracja ałmacka oraz statut z 1993 roku.
Joanna Błażejczak 8c