1.

Przyczyny: brak towaru w sklepach, ograniczenie wolności słowa i przede

wszystkim podwyżka cen artykułów sklepowych.
Konsekwencje: Powstanie “Solidarności”, podwyżki płac, wprowadzenie stanu
wojennego w 1981 roku
2. Cele: poprawa jakości życia Polaków poprzez podwyżki płac i obniżkę cen w
sklepach, bronienie praw człowieka (które były regularnie łamane przez
władze), przeciwdziałanie korupcji i biurokracji
3. Karnawał “Solidarności” odbył się w 1981 roku, było to wydarzenie mające
charakter ogólnokrajowej manifestacji przeciwko władzom komunistycznym.
Karnawał odbywał się w wielu miastach w Polsce, a obfitował w śpiewanie
patriotycznych piosenek, wystawianie sztuk, wyświetlanie filmów oraz występy
znanych artystów, takich jak Jacek Kaczmarski czy Krzysztof Krawczyk.
4. Władze komunistyczne wprowadziły stan wojenny w obawie przed większym
natężeniem strajków niż w 1980 roku. “Solidarność” szybko się rozrastała, co
nie podobało się ZSRR. Władze Polski działały pod presją ze strony
komunistycznego giganta, który obawiał się, że w kraju upadnie komunizm.
Ostatecznie po wprowadzeniu stanu wojennego rozpoczęły się masowe
aresztowania działaczy opozycyjnych, zdelegalizowano “Solidarność” oraz
ograniczono swobody obywatelskie.
5. Kościół katolicki odgrywał bardzo istotną rolę podczas stanu wojennego,
ponieważ był ośrodkiem tożsamości narodowej Polaków. Przez cały okres
trwania komunizmu w naszym kraju Kościół stał się ostoją polskości. Księża
podczas stanu wojennego nawoływali do pokojowych manifestacji przeciwko
władzy oraz sami wyrażali swoje niezadowolenie z działań komunistów. Kościół
wspierał także rodziny osób represjonowanych oraz przypominał o
pielęgnowaniu zasad chrześcijańskich w trudnych czasach, tym samym dając
nadzieję na lepsze jutro.
6. Jedną z form oporu było prowadzenie podziemnej prasy (np. “Tygodnik
Mazowsze”), która przedstawiała prawdziwą rzeczywistość w przeciwieństwie
do mediów komunistycznych. Te z kolei zrzucały odpowiedzialność za wszystkie
problemy państwa na działaczy opozycyjnych (w rzeczywistości była to wina
władz, które doprowadziły m.in gospodarkę do praktycznego upadku). Inną
formą oporu społecznego było prowadzenie zbiórek na rzecz osób
pokrzywdzonych lub rodzin, w których aresztowano działaczy opozycyjnych.
Zarówno zbierano pieniądze, jak i udostępniano im schronienie.
7. Przyczyny:
- Załamanie się gospodarki – przez inwestowanie jedynie w przemysł ciężki
komuniści nie mogli rozwijać innych sektorów gospodarki, co doprowadziło do
zahamowania rozwoju państwa.
- Małe środki - zimna wojna wykończyła ZSRR pod kątem finansowym. Walka z
USA (m.in w kosmosie) wymagała ogromnych nakładów, których z czasem
zaczęło brakować przez brak samowystarczalności pieniężnej państwa.
- Demokratyzacja świata - coraz więcej państw wywalczało niepodległość,
ponieważ ludziom zależało na świadomości narodowej. Większość państw po
osiągnięciu niezależności postawiło na ustrój demokratyczny, gdyż sprawdzał
się on najlepiej pod kątem m.in. gospodarczym.
Objawy:
- Rosnące napięcie wewnętrzne - coraz więcej obywateli było
niezadowolonych z rządów komunistów, gdyż ich jakość życia w
porównaniu z zachodem była na miernym poziomie.
- Kryzys gospodarczy – państwo musiało zaciągać pożyczki, aby spłacić
długi - ta sytuacja dobitnie pokazuje, że Polska polegała jedynie na
różnorakich dofinansowaniach, a sama nie posiadała produktów, z
których sprzedaży mogłaby choć trochę załagodzić sytuację gospodarczą.
W sklepach brakowało towaru, a płace były bardzo niskie.
8. Przyczyny:
- Inwestowanie większości środków państwa w przemysł ciężki, co hamowało
rozwój innych sektorów gospodarki.
- Decyzje gospodarcze były często podejmowane na podstawie
politycznych względów, a nie ekonomicznych
- Brak dofinansowania rolnictwa, co doprowadziło do upadku tego sektoru
gospodarki, a w konsekwencji do znacznego zmniejszenia liczby
dostępnych warzyw, owoców i mięsa. W sklepach w państwach
komunistycznych często brakowało podstawowych artykułów
spożywczych
9. Gospodarka Polski w latach 80. XX w. była w trudnym położeniu. W
sklepach ciągle brakowało artykułów, a samo państwo nie rozwijało się.
Przez centralizację gospodarki usunięto wolny rynek, więc jakość
produktów dostępnych do sprzedaży nie mogła się podnosić. Rolnictwo
było w kryzysie, ponieważ władze większość środków inwestowały w
przemysł ciężki. Także zaangażowanie Polski w interwencję ZSRR w
Afganistanie obciążyło budżet państwa dodatkowymi kosztami
militarystycznymi.
10. Przejawy:
- Napięcia społeczne - niezadowolenie społeczne rosło w związku z
trudnościami ekonomicznymi, brakami towarów, nierównościami
społecznymi oraz narastającą represją ze strony władz.
- Kwestionowanie komunizmu – przez zwiększenie dostępności do
informacji w ZSRS coraz więcej obywateli zaczęło kwestionować główną
ideologię państwa, porównując swój status życia do zachodu.
- Konflikty wewnętrzne - wewnętrzne konflikty narodów państw z
władzami komunistycznymi, jak np. w Armenii, Gruzji czy na Ukrainie,
destabilizowały ZSRR i podważały jedność państwa.
11. Pierestrojka:
- Reforma gospodarcza: Pierestrojka miała na celu przekształcenie
sowieckiej gospodarki centralnej w gospodarkę z wolnorynkową.
- Modernizacja technologii: Poprzez wprowadzenie nowych technologii
sektory przemysłu, rolnictwa i infrastruktury miałyby znacząco wzrosnąć
pod kątem wydajności i ilości przynoszących dochodów.
- Otwartość na kulturę zachodu – program miał doprowadzić do wdrożenia
nowych idei oraz reformizację gospodarki na wzór zachodu
12. Zjawisko uwłaszczenia nomenklatury polegało na przejmowaniu przez
byłych działaczy rządowych krajowych przedsiębiorstw, co pozwalało im
dalej czerpać ogromne korzyści przez kierowanie się dobrem własnym (a
nie działać na dobro państwa). Przejęcie majątków państwowych przez
byłych członków nomenklatury często odbywało się w sposób
nieprzejrzysty i kontrowersyjny, ponieważ byli rządzący wykorzystywali
swoje wpływy w organach władzy, aby lepiej się ustatkować.
13. Przyczyny:
- Tragiczny stan gospodarki – gospodarka w dalszym ciągu pozostawała w
tragicznym stanie. Gdyby komuniści nie podjęli rozmów z opozycją upadek
państwa wisiałby na włosku.
- Wybór Wojciecha Jaruzelskiego na prezydenta – ten wybór otworzył
możliwość na bardziej elastyczną politykę rządu wobec opozycji.
- Presja międzynarodowa: Zachodnie państwa, zwłaszcza Stany
Zjednoczone i kraje europejskie, wywierały presję na rząd polski, aby ten
podjął kroki w kierunku demokratyzacji i poszanowania praw człowieka.
- Presja ZSRR – po reformach Michaiła Gorbaczowa władze Polski musiały
poczynić kroki w celu częściowego zdemokratyzowania państwa poprzez
poluźnienie cenzury oraz amnestii dla więźniów politycznych.
14. Decyzje podjęte podczas obrad Okrągłego Stołu miały ogromne
znaczenie w procesie transformacji ustrojowej. To właśnie te rozmowy
były jednym z nielicznych dialogów między komunistami a opozycją. Dzięki
obradom zorganizowano częściowo wolne wybory w 1989 roku, dzięki
którym Polska ostatecznie przeszła transformację z komunizmu do
demokracji parlamentarnej.
15. "Solidarność" zdobyła 99 na 100 mandatów w Senacie i 161 spośród
161 mandatów zarezerwowanych dla opozycji w Sejmie., tym samym
wygrywając wybory. To zwycięstwo oznaczało znaczne osłabienie pozycji
PZPR i jej sojuszników.
16. Czynniki:
- Zła jakość życia - w sklepach brakowało produktów, a płace były
stosunkowo małe
- Porównywanie do Zachodu - społeczeństwa były zachwycone produktami
zachodnimi, obywatele nie chcieli powrotu do szarej rzeczywistości, w
której produkty takie jak Cola istnieją tylko na obrazkach
- Reformy gospodarcze Gorbaczowa – po wprowadzeniu zmian w ZSRS
narody państw bloku wschodniego postanowiły brać przykład z
komunistycznego giganta. Przeprowadzano manifestacje, które miały na
celu obronę praw człowieka i demokratyzację państw.
17. Wydarzenia:
- Obrady Okrągłego Stołu w Polsce - podjęto decyzję o przywróceniu
urzędu prezydenta oraz zorganizowano częściowo wolne wybory, które
skutkowały demokratyzacją państwa.
- Otwarcie granicy austriacko-węgierskiej - tysiące Niemców Wschodnich
uciekło do krajów Zachodu, co doprowadziło do załamania się “Żelaznej
kurtyny”
- Zamach stanu w Rumunii – obalono Nicolae Ceaușescu poprzez egzekucję.
To wydarzenie zakończyło okres komunizmu w Rumunii.
- "Panorama" w Budapeszcie – masowa demonstracja na Węgrzech, która
doprowadziła do otwarcia granicy z Austrią.
18. Rozpad ZSRS rozpoczął się od wprowadzenie reform Gorbaczowa w
latach 80. To one wdrożyły większe poszanowanie praw człowieka oraz
inwestowanie w rolnictwo (oraz inne obszary gospodarki poza
przemysłem ciężkim). W republikach ZSRR, takich jak Litwa, Łotwa,
Estonia, Ukraina, Gruzja i inne, zaczęły powstawać ruchy
niepodległościowe, które domagały się suwerenności i niezależności.
Narastało poczucie narodowej tożsamości i pragnienie odejścia od
centralnej władzy w Moskwie. Każdy sukces krajów satelickich, takich jak
Polska inspirował te kraje do walki za swoją niepodległość. Następnie
Gorbaczow starał się całkowicie reformować system komunistyczny. Nie
udało mu się to, jednak osłabił on radziecką władzę centralną. Republiki
ZSRR zaczęły zawierać porozumienia między sobą, ignorując centralną
władzę. Porozumienie w Belawieżu (pomiędzy Rosją, Ukrainą i Białorusią)
z grudnia 1991 roku przyczyniło się do faktycznego rozpadu federacji. W
grudniu 1991 roku Gorbaczow zrezygnował ze stanowiska prezydenta
ZSRR, a na jego miejsce powołano Borisa Jelcyna, który od razu rozwiązał
Związek Radziecki. Dzięki temu niepodległość uzyskało mnóstwo państw, a
sam komunizm na świecie zaczął zanikać.
19.
- Upadek ZSRR - niepodległość uzyskało mnóstwo państw, takich jak
Ukraina, Białoruś, Litwa, Łotwa czy Estonia
- Powstanie WNP
- Początek konfliktów terytorialnych i etnicznych – Wojna w Jugosławii
20. Plan Balcerowicza polegał na dopuszczeniu prywatnych sprzedawców
do rynku w kraju, tym samym likwidując gospodarkę centralnie sterowaną
i wprowadzając wolny rynek. Głównym założeniem planu była poprawa
stanu gospodarki, która znajdowała się na dnie przez działania
komunistów. Balcerowicz starał się także nakłaniać ludzi do tworzenia
nowych miejsc pracy, jednak po likwidacji wielu przedsiębiorstw
państwowych duża część społeczeństwa straciła robotę.
21. Pozytywne:
- Zniesienie gospodarki centralnie sterowanej
- Wprowadzenie wolnego rynku
- Integracja europejska, wejście do UE
Negatywne:
- Wzrost bezrobocia po zlikwidowaniu państwowych przedsiębiorstw
- Likwidacja przemysłu ciężkiego
- Strajki przeciwko Planowi Balcerowicza
22. Przyczyny:
- Zwycięstwo demokratycznej opozycji
- Próba zachowania swoich wpływów przez elity dawnej władzy -
komuniści chcieli wykorzystać swoje dawne wpływy i nadal czerpać
korzyści mimo utraty stanowiska
Skutki:
- Przejście do ustroju demokratycznego
- Likwidacja wpływów komunistycznych – rozpoczęto lustrację
stanowisk, komunistów usuwano z miejsc, z których czerpali
korzyści dzięki swoim wpływom
- Integracja Polski z Zachodem
23. Społeczeństwo obywatelskie to grupa obywateli, która aktywnie
uczestniczy w życiu publicznym, a jej członkowie współpracują ze sobą w
różnych dziedzinach życia. Często można tak określić stan, w jakim jest
społeczeństwo aby osiągnąć dany cel, np. poprawić jakość życia obywateli.
Jest ono fundamentem demokracji.