ZIEMIE POLSKIE PO WIOŚNIE LUDÓW – POWTÓRZENIE

1. Powstanie styczniowe
1. Pojęcia
1. „biali” - mniej radykalni, uważali, że powstanie powinno zależeć od poparcia państw zachodnich
2. „czerwoni” - skrajnie radykalni, dążyli do jak najszybszego wybuchu powstania
2. Przyczyny powstania styczniowego
1. pośrednie:
1. manifestacje patriotyczne
2. wzmocnienie nastrojów patriotycznych
2. bezpośrednie:
1. ogłoszenie branki
2. Aleksander Wielopolski zaczął pełnić kluczowe funkcje w Królestwie Polskim
3. Postacie
1. Aleksander Wielopolski – zwolennik ugodowej polityki z Rosją i współpracy z carem, wprowadził
liczne reformy w Królestwie Polskim (np. równouprawnienie, zmiany w oświacie)
2. Romuald Traugutt – ostatni dyktator powstania styczniowego, walczył o wsparcie Francji w walce
z Rosją
4. Przebieg i charakter walk powstańczych
Polacy prowadzili wojnę partyzancką z Rosją. Powstańcy byli w głównej mierze ochotnikami, a nie
zawodowymi żołnierzami. Pomimo wybranych w poszczególnych bitwach, Polakom nie udało się
zdobyć i utrzymać żadnego miasta, obszaru.
5. Daty
1. wybuch powstania styczniowego – 22.01.1863
2. ukaz o uwłaszczeniu chłopów w Królestwie Polskim – 03.1864
3. aresztowanie Romualda Traugutta – 04.1864

2. Po powstaniu styczniowym
1. Formy represji popowstaniowych
1. zmiana nazwy Królestwa Polskiego na Kraj Nadwiślański
2. likwidacja pozostałości autonomii Królestwa Polskiego
3. upodobnienie administracji Królestwa Polskiego do administracji rosyjskiej
4. zsyłki zwolenników powstania w głąb Rosji, egzekucje
5. konfiskaty majątków Polaków
2. Pojęcia:
1. rusyfikacja – polityka władz carskich, której celem było wynarodowienie Polaków i innych narodów,
np. poprzez wprowadzenie języka rosyjskiego jako urzędowego
2. germanizacja – narzucenie kultury i języka niemieckiego oraz zmuszanie do przyjęcia narodowości
niemieckiej
3. Kraj Nadwiślański – nazwa Królestwa Polskiego obowiązująca po powstaniu styczniowym
4. autonomia – niezależność od innego państwa, zdolność do podejmowania decyzji we własnym
zakresie
5. rugi pruskie – wysiedlenia Polaków nielegalnie przebywających na terenie zaboru pruskiego
3. Postacie
1. Otto von Bismarck – kanclerz pruski odpowiedzialny za kulturkampf, czyli wynarodowienie Polaków
2. Michał Drzymała – chłop mieszkający w zaborze pruskim, który, w odpowiedzi na odmowę wydania
zezwolenia na budowę domu, zamieszkał w wozie cyrkowym

3. Zmiany społeczno-gospodarcze na ziemiach polskich

1. Rozwój gospodarczy ziem polskich
1. w zaborze pruskim – władze państwowe sprzyjały modernizacji przemysłu i rolnictwa, powstawały
nowe fabryki i miejsca pracy
2. w zaborze rosyjskim – rozwojowi sprzyjało zniesienie granicy celnej z Rosją oraz uwłaszczenie
chłopów; rozkwitł zwłaszcza przemysł włókienniczy
3. w zaborze austriackim – rozwój nastąpił najpóźniej i w najmniejszym stopniu, w niemal całej Galicji
panował głód i bieda
2. Hipolit Cegielski – jeden z najpotężniejszych polskich fabrykantów, właściciel fabryki maszyn rolniczych w
Wielkopolsce
3. Data – uwłaszczenie chłopów w zaborze rosyjskim – 1864
4. Działalność polityczna na ziemiach polskich
1. Postacie
1. Józef Piłsudski – działacz niepodległościowy, polityk, jeden z liderów PPS, zwolennik Austrii
2. Roman Dmowski – polityk, jeden z założycieli ND, zwolennik Rosji
2. Założenia programowe
1. Narodowa Demokracja
1. najwyższą wartością jest naród, a celem – odzyskanie niepodległości
2. wspieranie się wszystkich warstw społeczeństwa polskiego (hasło solidaryzmu narodowego)
3. współpraca z Rosją (opór germanizacji)
2. Polska Partia Socjalistyczna
1. niepodległa Polska jako demokratyczne państwo
2. poprawa warunków życia i pracy robotników
3. walka o sprawiedliwość społeczną
3. Rewolucja 1905 roku
1. przyczyny
1. chęć wprowadzenia reform w Rosji
2. stłumienie pokojowej demonstracji w Rosji przez cara
3. strajki w polskich ośrodkach przemysłowych
2. skutki
1. polepszenie sytuacji w Królestwie Polskim
1. Polacy zasiedli w rosyjskim parlamencie
2. tolerancja religijna
3. zezwolenie na tworzenie legalnych stowarzyszeń
4. zezwolenie na zakładanie polskich szkół prywatnych
4. Założenia orientacji niepodległościowych
1. orientacja prorosyjska
1. zwolennicy walki po stronie Rosji, uważali, że niepodległość można odzyskać przy współpracy z
Rosją
2. przywódca – Roman Dmowski, najważniejsza siła polityczna – endecja
2. orientacja proaustriacka
1. zwolennicy walki po stronie Austrii przeciwko Rosji
2. przywódca – Józef Piłsudski, najważniejsza siła polityczna – PPS

5. Kultura polska na przełomie XIX i XX wieku

1. Pojęcia
1. pozytywizm – epoka, w której uznawano pracę za najwyższą wartość i jedyną szansę na zdobycie
niepodległości Polski
2. praca organiczna – społeczeństwo jest jak jeden organizm – wszystkie jednostki pracują dla
wspólnego celu
3. praca u podstaw – edukacja najniższych warstw społecznych, zwłaszcza w zakresie tożsamości
narodowej
2. Program polskiego pozytywizmu
1. emancypacja kobiet
2. asymilacja Żydów
3. poprawa sytuacji chłopów
4. walka z rusyfikacją i germanizacją
5. praca u podstaw
6. praca organiczna
3. Postacie
1. Henryk Sienkiewicz – noblista w dziedzinie literatury, autor Trylogii i Krzyżaków
2. Jan Matejko – malarz, autor najbardziej znanych polskich obrazów, np. bitwa pod Grunwaldem,
Batory pod Pskowem
4. Sztuka ku pokrzepieniu serc
W okresie pozytywizmu artyści w głównej mierze tworzyli dzieła ku pokrzepieniu serc, tj. takie, które miały
utrzymać duch walki i przynależności narodowej wśród Polaków.