Rola witamin,

nieorganiczne
składniki witamin
Joanna Błażejczak, Aleksandra Czerwińska , Paulina
Marcela, Oliwia Bekier 1A
 Witaminy

To związki organiczne, które są niezbędne dla

prawidłowego funkcjonowania organizmu i zachowania
zdrowia
 Niedobór witamin w organizmie
nazywamy awitaminozą, a ich brak
prowadzący do rozwoju wielu
schorzeń – hipowitaminozą

Nadmierne spożywanie lub

przedawkowanie niektórych witamin
jest także szkodliwe i może być
przyczyną wystąpienia zaburzeń
zwanych hiperwitaminozą
 Witaminy rozpuszczalne
w wodzie

B1, B2, B6, B12, C, PP, biotyna, kwas foliowy, kwas

pantotenowy
Witaminy rozpuszczalne
w tłuszczach

A, D, E, K
 Witamina C
 jestwitaminą przeciwszkorbutową
 bierze udział w syntezie kolagenu – podstawowej
substancji tkanki łącznej, substancji macierzystych
chrząstek, kości, zębiny oraz substancji
uszczelniającej śródbłonek naczyń włosowatych
 zwiększa odporność
 ułatwia wchłanianie żelaza niehemowego (ułatwia
redukcję Fe+3 do Fe+2)
 bierze udział w detoksykacji organizmu
 razem z witaminami A i E zaliczana jest do witamin
antyoksydacyjnych, tzn. chroni organizm przed
szkodliwym działaniem wolnych rodników i
nadtlenków lipidowych
 Źródłem wit. C w pożywieniu są
warzywa i owoce
Z warzyw najwięcej tej witaminy zawierają [mg/100g]:
 Papryka czerwona 144
 Papryka zielona 91
 Brukselka 94
 Brokuły 83
 Pomidor 64
 Kapusta biała 48
Z owoców:
 Czarne porzeczki 183
 Kiwi 59
 Truskawki 66
 owoce cytrusowe 50
 porzeczki białe i czerwone 40, 45
 Witamina B1
 reguluje
w organizmie przemianę cukrów -
wchodzi w skład enzymów, biorących udział w
przemianie pośredniej węglowodanów
 uczestniczyw procesach energetycznych,
neurofizjologicznych i przenoszeniu impulsów
nerwowych
 korzystnie
wpływa na układ nerwowy (poprawia
sprawność umysłową), mięśniowy i pracę serca
 długotrwałyniedobór wit. B1 jest przyczyną
choroby beri-beri objawiającej się zaburzeniami
w układzie nerwowym i sercowo-naczyniowym
 Głównym źródłem wit. B1 w
pożywieniu są

 produkty zbożowe
(kasze, płatki zbożowe)
 mięso i wędliny

(szczególnie wieprzowe)
 nasiona roślin strączkowych

(soja, fasola, groch)

Bogatym źródłem tiaminy są drożdże (ciasta
drożdżowe)
 Witamina B2
 jest niezbędna do prawidłowego wzrostu i rozwoju młodych organizmów
 bierze udział w metabolizmie tłuszczów, białek i węglowodanów oraz
wytwarzaniu energii
 odgrywa ważną rolę w funkcjonowaniu narządu wzroku (łagodzi
zmęczenie oczu, chroni przed zaćmą), układu nerwowego i
odpornościowego oraz skóry
 Głównym źródłem wit. B2 w
pożywieniu są

 mleko i produkty mleczne

 jaja
 mięso, podroby, ryby
 produkty zbożowe pełnoziarniste
 nasiona roślin strączkowych

Dużo ryboflawiny zawierają drożdże oraz

skiełkowane ziarna zbóż
 Witamina B6
 bierze udział w przemianach tłuszczów, białek i węglowodanów w
organizmie
 ma wpływ na układ krwiotwórczy przez udział w syntezie hemu i
powstawaniu krwinek czerwonych w szpiku
 jest konieczna do prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego i
odpornościowego
 Źródła wit.B6 w pożywieniu

Witamina B6 występuje w wielu produktach

żywnościowych i nie ma szczególnie bogatych jej źródeł
Głównym źródłem tej witaminy w diecie jest:
 mięso, wątroba i ryby
 produkty zbożowe
 nasiona roślin strączkowych
 mleko i jego przetwory
 drożdże
 Witamina B12

 jest niezbędna w organizmie do prawidłowego funkcjonowania

wszystkich komórek, a szczególnie komórek szpiku kostnego (bierze
udział w tworzeniu krwinek czerwonych), układu nerwowego i
przewodu pokarmowego
 odgrywa również ważną rolę w przemianie tłuszczów i węglowodanów
 Źródła wit.B12 w pożywieniu

 mięso (zwłaszcza wołowe)

 podroby (wątroba, nerki)
 ryby (śledź, makrela, łosoś)
 jaja
 mleko, sery
 Witamina PP

 jest niezbędna w organizmie do właściwego

funkcjonowania mózgu i OUN
 do syntezy hormonów płciowych, kortyzolu,
tyroksyny i insuliny
 jest składnikiem koenzymów wchodzących w
skład enzymów biorących udział w przemianie
węglowodanów, białek i tłuszczów
 obniża stężenie cholesterolu w surowicy krwi
 utrzymuje w prawidłowym stanie nabłonek
skóry i przewodu pokarmowego
 Witamina PP występuje:

 w otrębach pszennych
 mięsie, rybach
 roślinach strączkowych
oraz w mniejszych ilościach:
 w mleku
 jajach
 warzywach
 Kwas pantotenowy (wit. B5)
 jako składnik koenzymu A bierze udział w przemianie białek, tłuszczów i
węglowodanów
 jest niezbędny w reakcjach dostarczających energii do syntezy wielu
związków: cholesterolu, hormonów, fosfolipidów, neurotransmiterów,
przeciwciał
 bierze udział w syntezie kwasów tłuszczowych
Źródła kwasu pantotenowego
w pożywieniu
Kwas pantotenowy jest szeroko
rozpowszechniony w produktach
spożywczych zarówno pochodzenia
roślinnego, jak i zwierzęcego
 Szczególnie bogate w tę witaminę są
drożdże, mięso, jaja i warzywa
liściaste
 Mniejsze jej ilości występują w
mleku, warzywach, owocach i
produktach zbożowych
 Kwas foliowy
(folacyna, foliany)
 pełni podstawową rolę w rozwoju
wszystkich komórek w organizmie
 jest niezbędny do prawidłowego
funkcjonowania układu krwiotwórczego
i nerwowego
 jest konieczny do syntezy hormonów:
adrenaliny, noradrenaliny i tyroksyny
oraz melanin – barwników skóry i
włosów
 zapobiega wzrostowi w surowicy krwi
stężenia homocysteiny, która
przyczynia się do rozwoju miażdżycy
 zapobiega rozwojowi wad cewy
nerwowej u noworodków
 Źródła folianów w pożywieniu

Kwas foliowy występuje tylko w formie syntetycznej, w

żywności znajdują się foliany - metylowe i formylowe związki
wieloglutaminowe, które są przekształcane w górnym odcinku
przewodu pokarmowego do jednoglutaminianów i w takiej
formie są wchłaniane
 warzywa i owoce (zwłaszcza surowe i krótko
gotowane)
 rośliny strączkowe
 produkty zbożowe, otręby pszenne
 mięso, podroby (wątroba)
 jaja
 drożdże
 Witamina A

 jest niezbędna do prawidłowego wzrostu organizmu

 jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania
narządu wzroku, nabłonka skóry i błon śluzowych
 wzmacnia układ immunologiczny
 bierze udział w przemianach lipidów, hormonów,
zwłaszcza tarczycy
 odgrywa ważną rolę w wytwarzaniu progesteronu u
mężczyzn
 jej prowitaminy – ß-karoteny, z których w organizmie
powstaje witamina A, są zaliczane do naturalnych
przeciwutleniaczy, tak jak witamina C i E, które
chronią organizm przed przedwczesnym starzeniem
się i rozwojem chorób układu krążenia i
nowotworowych
 Źródła wit. A w pożywieniu
 produkty pochodzenia zwierzęcego:
tran, wątroba, pełnotłuste mleko, masło,
śmietana, sery, żółtka jaj oraz margaryny
wzbogacone w tę witaminę
 w organizmie witamina ta jest wytwarzana
z prowitamin – karotenów, które występują
w produktach roślinnych
W karotenoidy obfitują warzywa i owoce o
żółtej, pomarańczowej i zielonej barwie,
takie jak: marchew, dynia, szpinak,
papryka czerwona, żółta, sałata, pomidory,
morele, brzoskwinie, wiśnie, pomarańcze
 Witamina D
 jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania układu kostnego gdyż
wzmaga wchłanianie wapnia w jelitach, ułatwia transport i umożliwia jego
wbudowywanie do kości
 reguluje gospodarkę wapniowo-fosforanową
 wzmacnia system immunologiczny
 Źródła wit. D w pożywieniu

80% wit. D (D3) powstaje w skórze pod wpływem

promieni słonecznych
W pokarmach występuje (D3) w niewielkich
ilościach, a jej bogate źródła to:
 tran
 ryby
 wątroba
 mleko
 masło i margaryny wzbogacane w wit. D
 Witamina E
Razem z wit. C i ß-karotenem, należy do witamin
antyoksydacyjnych
 chroni organizm przed szkodliwym działaniem
wolnych rodników i nadtlenków lipidowych,
zapobiega uszkodzeniu naczyń krwionośnych,
zwiększa oporność krwinek czerwonych na hemolizę
- dzięki tym właściwościom zapobiega rozwojowi
takich chorób jak: miażdżyca, choroba nowotworowa
czy starzenie się organizmu
 wraz z selenem zapobiega stłuszczeniu wątroby
 wpływa na czynność gruczołów wewnętrznego
wydzielania
 przeciwdziała bezpłodności
 Źródła wit. E w pożywieniu

Źródłem witaminy E w diecie są głównie:

 oleje
roślinne (zwłaszcza z kiełków
pszenicy, sojowy, bawełniany)
 margaryny produkowane na bazie olejów
 masło, jaja
 produkty zbożowe pełnoziarniste
 Witamina K

 magłównie działanie
przeciwkrwotoczne, ale także
 bierzeudział w procesach tworzenia
tkanki kostnej
 Głównym źródłem wit. K w
pożywieniu

Są zielone warzywa:
 sałata
 szpinak
 brukselka
 brokuły