YAZIM KURALLARI,

NOKTALAMA
İŞARETLERİ
ve
Örnekler
 YAZIM
(İMLÂ)

•Bir dildeki harflerin, kelimelerin

yazılışında, söylenişinde , ortak
yazılışı ve söyleyişi esas alan
kurallara YAZIM “imlâ
kuralları” denir.
•2021 -2022 •2
DÜZELTME İŞARETİ

•Görevleri:
• Uzatma görevi: Yazılışları aynı, anlamları ve
okunuşları farklı olan kelimeleri ayırt etmek için,
okunuşları uzun olan ünlülerin üzerine düzeltme
işareti konur. Örnekler: adem (yokluk), âdem
(insan); adet (sayı), âdet (gelenek); alem
(bayrak), âlem (dünya); hala (babanın kız
kardeşi), hâlâ (henüz); şura (şu yer), şûra
(danışma kurulu)
•2021 -2022 •3
• İnceltme görevi:
• Arapça ve Farsçadan dilimize giren birtakım
kelime ve eklerde “g, k, l” ünsüzlerinin ince
okunduğunu göstermek için, bu ünsüzlerden
sonra gelen “a ve u” ünlülerinin üzerine
düzeltme işareti konur. Örnekler: kâğıt,
hikâye, ihtilâl, istiklâl, ilâç, ilân, mekân, telâş,
tezgâh, lâle, selâm, üslûp, sükût, ahlâk, lâkin.
• Batı kökenli kelimelerde de “l” ünsüzünün
ince okunduğunu göstermek için, düzeltme
işareti kullanılır. Örnekler: plân, plâj,
plâtform, plâtonik, lâik, klâsik, lâmba, reklâm,
Lâtin, lâhana.

•2021 -2022 •4
• Nispet î’sini gösterme: Nispet î’sini göstermek
için düzeltme işareti konur. Örnekler: askerî
(mesele), ilmî (konular), resmî (yazışmalar), dinî
(konuşmalar), ciddî (sorunlar). Nispet î’si bazı
Türkçe kelimelerde de kullanılır: altunî (saçlar),
gümüşî (sular), kurşunî (bulutlar).
Uyarı: 1. Nispet î’si alan kelimelere Türkçe
ekler getirildiğinde, nispet î’si varlığını korur:
ciddîlik, millîleşmek, resmîlik.
2. Sözlük, dizin ve ansiklopedilerde
düzeltme işareti almamış olan kelimeler önce
gelir: alem (bayrak), âlem (dünya).

•2021 -2022 •5
 ÜNSÜZ HARFLERLE İLGİLİ
YAZIM KURALLARI
• Türkçede 21 ünsüz harf bulunur:
SERT YUMU
ŞAK
İ
SÜREKL şf, h, s, ğ, j, l, m, n, r , v, y, z
İZ
SÜREKS p, ç, t, k b, c, d, g

• Ünsüzlerin benzeşmesi: Sert ünsüz harfle biten

bir kelimeden sonra, yumuşak süreksiz ünsüz
(c,d,g) harfle başlayan bir ek gelirse; süreksiz
ünsüz harf sertleşir.c ç olur, dt olur, gk
olur. Örnekler: sınıf-da sınıfta; Tokat-dan 
Tokat’tan; seç-gin  seçkin.

•2021 -2022 •6
• Sert ünsüzlerin yumuşaması: Sert süreksiz
ünsüz harfle (p, ç, t, k) biten bir kelimenin
sonuna ünlü harfle başlayan bir ek gelirse,
sert süreksiz ünsüz harf yumuşar: p b, ç
c, t d, k g; “k” harfinden önce “n”
harfi varsa, “ k” harfi “g” olur.
Örnekler: cilt cildi, kitap kitabı, ayak
ayağı, demeç demeci, denk dengi,
ahenk ahengi.

•2021 -2022 •7
•Uyarı:
• Bazı alıntı kelimelerde yumuşama olmaz:
Örnekler: cumhuriyet cumhuriyeti,
ahlâk ahlâkı, hukuk hukuku, evrak 
evrakı, sepet  sepeti
• Özel isimlerin söylenişinde bu kurala
uyulsa da yazılışlarında uyulmaz:
Örnekler: Erdek  Erdek’e,
Zonguldak  Zonguldak’a
İznik İznik’e

•2021 -2022 •8
 a-ı, e-i değişmesi:
•a-ı, e-i değişmesi: Birden çok heceli olup
a,e ünlüleri ile biten fiiller, ünlüyle başlayan
ek aldıklarında bu fiillerdeki a, e
ünlülerinde söyleyişte yaygın bir daralma
(ıi) olur. Ancak, söyleyişteki ı,i sesleri
yazıya geçirilmez. Örnekler: atlayan,
söyleyeli, atmayalım, izlemeyecek,
gözleyen, gizleyeli, başlayan.

•2021 -2022 •9
 MASTAR EKLERİNİN YAZILIŞI
• -ma, -me ile biten mastarlar -a, -e, -ı, -i ekleriyle
genişletildiğinde araya “y” koruyucu ünsüzü girer.
Örnekler: sev-me-y-e, gül-me-y-e, bil-me-y-e,
yaz-ma-y-ı, gör-me-y-i, okuma-y-ı.
• -mak, mek ile biten mastarlardan sonra -a, -e, -ı, -i
eklerinden biri gelirse, “k” ünsüzü yumuşar “ğ”
olur.
Örnekler: okumağa (başladı), görmeğe (geldi),
söylemeğe (cesaret edemedim).Ancak
mastarlarda y’li yazılışa doğru güçlü bir eğilim
vardır.
•2021 -2022 •10
“-ki” AİTLİK EKİNİN YAZILIŞI

•Tamlayan hâlindeki isim ya da isim

soylu kelimelerden sonra gelir;
kelimeye bitişik yazılır, büyük ünlü
uyumuna uymaz. Örnekler:
•Seninki burada, onunki nerede?
•Kardeşiminki kaybolmuş.
•2021 -2022 •11
 Sıfat Yapan “-ki”nin Yazılışı
•“de” hâlindeki isim ve isim soylu
kelimelerle, zaman bildiren
kelimelerden sonra gelir. Önünde isim
bulunur. Kelimeye bitişik yazılır.
•Örnekler: “Evdeki hesap çarşıya
uymaz.” “Dünyadaki olaylar bitmek
bilmiyor.” “Yarınki maça gidecek
misin?”

•2021 -2022 •12

 “Ki” bağlacının yazılışı
• Çekimli fiillerle yalın hâldeki isim ya da isim
soylu kelimelerden sonra gelir. Ayrı yazılır.
Büyük ünlü uyumuna uymaz.
Örnekler: Ben ki sana çok güvenirdim. Çalış
ki başarılı olasın. Sen ki
kolay kolay kanmazdın. Otur ki
konuşalım. “Geçmiş zaman
olur ki, hayali cihan değer.” (Yahya Kemal
Beyatlı) Ancak, “ki” bağlacı,
birkaç örnekte kalıplaşmış olduğu için bitişik
yazılır: çünkü, hâlbuki, mademki, meğerki,
oysaki.
•2021 -2022 •13
 mı, mi, mu, mü soru ekinin
yazılışı
•mı, mi, mu, mü soru eki gelenekleşmiş
olarak ayrı yazılır. Ancak, kendisinden
önceki kelimenin son ünlüsüne bağlı olarak
ünlü uyumlarına uyar: Örnekler: Gördün
mü? Gidecek misin? Biliyor musun?
İnsanlık öldü mü?
•Sorudan başka görevlerde kullanıldığında
da ayrı yazılır. Örnekler: Güzel mi güzel bir
çocukları oldu. Bahar geldi mi her yer
yemyeşil olur. •2021 -2022 •14
 Da, de bağlacının yazılışı
• Ayrı yazılır. Örnekler: Onlar ev de aldılar, araba
da. Bu öykü de güzelmiş. Sen de mi böyle
düşünüyorsun? Uyarı: 1.
Da, de bağlaçları hiçbir zaman ta, te şeklinde
yazılmaz. 2. “Ya”bağlacıyla
birlikte kullanıldığında, daima ayrı yazılır: Ya sen
gel; ya da onu gönder. Ya televizyon seyredelim
ya da kitap okuyalım. 3. Hâl
eki olan -da,-de’yle karıştırılmamalı. Bahçede top
oynuyorlar. İstanbul’da yaşamak zor. Kitapta bu
konular yok.

•2021 -2022 •15

 HECE YAPISI VE SATIR SONUNDA
KELİMELERİN BÖLÜNMESİ

• Kelime içinde iki ünlü arasındaki ünsüz,

kendinden sonraki ünlüyle hece kurar : a-
ra-ba, ka-ra-ca, ta-le-be.
• Kelime içinde yan yana gelen ünsüzlerden
sonuncusu kendinden sonraki ünlüyle,
diğerleri kendilerinden önceki ünlüyle hece
oluşturur: bey-lik, Türk-çe, kork-maz.

•2021 -2022 •16

• Satır sonunda kelimeler bölünebilir; fakat heceler bölünemez.
Satıra sığmayan kelimeler bölünürken, satır sonuna kısa çizgi (-)
konur. Bitişik yazılan kelimelerde de bu kurala uyulur:
yanlış: .........................................vezir-oğlu

doğru:...........................................vezi-roğlu

yanlış: ...........................................ilk-öğretim
doğru:..............................................il-köğretim

•2021 -2022 •17

Ayırmada satır sonunda ve başında tek harf
bırakılmaz:
yanlış: ..........................................e-vine

doğru: ..........................................evi-ne

yanlış: ...........................................u-çurtma

doğru: .....................................uçurt-ma

•2021 -2022 •18

• İçlerinde Arapçaya özgü gırtlak ünsüzü bulunan bazı
alıntı kelimeler, kesme işaretiyle yazılır: kur’a, kıt’a,
meş’ale, Kur’an, vak’a gibi. Bu tip kelimelerde
kesmeli heceler satır sonuna getirilmez.

Yanlış: ...............................................meş’-ale

Doğru: ...............................................meş’a
• le
• Özel isimlerde kesme işareti
satır sonuna geldiğinde, yalnız kesme işareti
kullanılır. .............................................
............Elazığ’ ın

•2021 -2022 •19

 YARDIMCI FİİLLERLE YAPILAN
BİRLEŞİK FİİLLERİN YAZILIŞI
• İsim ya da isim soylu kelimelerin sonlarına
gelerek, onların fiiller gibi çekimlenip cümle
kurmalarını sağlayan “etmek, olmak,
eylemek, kılmak” fiillerine “yardımcı
fiiller” denir.
• Yardımcı fiilden önce gelen isim soylu
kelimenin sonunda hece düşmesi olursa
bitişik yazılır: sabır + etmek = sabretmek,
kahır + olmak =kahrolmak, keşif + etmek=
keşfetmek, seyir + etmek=seyretmek.
•2021 -2022 •20
• Yardımcı fiilden önce gelen isim soylu
kelimenin sonunda sessiz ikileşmesi olursa,
yardımcı fiil bitişik yazılır: zan + etmek
= zannetmek, his + etmek =
hissetmek, af + olmak= affolmak.
• Yardımcı fiilden önce gelen isim soylu
kelimede hiçbir değişiklik olmazsa, yardımcı
fiil ayrı yazılır: arz + etmek = arz etmek,
rica + etmek = rica etmek, hasta + olmak =
hasta olmak.

•2021 -2022 •21

 SAYILARIN YAZILIŞI
• Sayılar rakamla da yazıyla da yazılabilir. Sayıların ne zaman
yazıyla, ne zaman rakamla gösterileceği konusunda kesin bir
kural yoktur.Ancak;uygulamada birtakım ilkeler oluşmuştur.
Küçük sayılar, yüz ile bin sayıları ve daha çok edebî karakter
taşıyan metinlerde geçen sayılar yazıyla gösterilir: beşinci (yaş
günü), üçüncü (sınıflar), bir yıldan beri.

• Senet, para tutarı, ölçü ve istatistik verilere ilişkin sayılar ile

büyük sayılarda rakam kullanılır. 300 kilometre, 25 metre,
5000.000 lira.
• Saat ve dakikalar metin içinde rakamla da yazıyla da yazılabilir:
• Saat dokuzu beş geçe. Ona yirmi kala.
• Toplantı 16.30’ da başladı.

•2021 -2022 •22

• Birden fazla kelimeden oluşan sayılar ayrı yazılır:
”Yaş otuz beş yolun yarısı
eder / Dante gibi ortasındayız ömrün.”
(Cahit Sıtkı Tarancı)
• Sıra sayıları yazıyla ve rakamla gösterilebilir.
Rakamla yazılması durumunda ya rakamdan
sonra bir nokta konur ya da rakamdan sonra
kesme işareti konularak -(i)nci eki yazılır.
Örnekler: 10., 75., XXI., 6’ıncı, 8’inci.
• Üleştirme sayıları rakamla değil; sadece yazıyla
belirtilir. Örnekler: onar, beşer, ikişer.

•2021 -2022 •23

KÜÇÜK VE BÜYÜK HARFLERİN
KULLANILDIĞI YERLER
A. Cümleler, büyük harfle başlar:
Örnekler:
“Gençler ümitle; ihtiyarlar hatıralarla
yaşarlar.”
UYARI: Rakamla başlayan cümleler büyük harfle
başlamaz:
“1943’te anneannemler Antalya’ya göç etmişler.”

•2021 -2022 •24

• Cümle içinde başkasından aktarılan ve tırnak içine
alınan cümleler de büyük harfle başlar.
Örnek: Öğretmen öğrencilerine “Sınava iyi
hazırlanınız.” dedi.
• İki çizgi arasındaki açıklama cümleleri büyük harfle
başlamaz.
Örnek:
Bir zamanlar - bu zamanlar çok da uzak değildir-
Türk saltanatının maddî sınırları uçsuz bucaksız
denilecek kadar genişti.
(Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Ergenekon)

•2021 -2022 •25

• İki noktadan sonra gelen cümleler, büyük harfle
başlar.
Örnek:
Derler: İnsanda bir yaradır köksüzlük;
Budur âlemde hudutsuz ve hazin öksüzlük.
Not: İki noktadan sonra cümle niteliğinde olmayan
örnekler sıralanırsa, bu örnekler büyük harfle
başlamaz:
Kış sebzeleri şunlardır: pırasa, lâhana, kereviz,
ıspanak vb.
UYARI: Ekle başlayan cümleler, büyük harfle
başlamaz.
“-gil eki büyük ünlü uyumuna uymaz.”

•2021 -2022 •26

B. Mısralar büyük harfle başlar :
Örnek:
Sen her yerde karşıma çıkarsın.
Kars’ta çıkar;Van’da çıkar;Muş’ta çıkarsın.
Hiç böyle vefa görmedi âlemde hakikat;
Bütün yollar kapansa
Sen yine fincanda çıkarsın.

•2021 -2022 •27

C. Özel adlar büyük harfle başlar:
1. Kişi adlarıyla soyadları : Mustafa Kemal
Atatürk, Behçet Necatigil.
Not: Takma adlar da büyük harfle başlar:
Muhibbi (Kanunî Sultan Süleyman), Kirpi
(Refik Halit Karay), Ankaralı Âşık Ömer
(Behçet Kemal Çağlar), Deli Ozan (Faruk
Nafiz Çamlıbel).
2. Kişi adlarından önce ve sonra gelen saygı
sözleri, unvanlar ve meslek adları:
İsmet Paşa, Mareşal Fevzi Çakmak, Melis
Hanım, Ali Bey, Doktor Fahrettin Kerim.
•2021 -2022 •28
• NOT: Akrabalık bildiren kelimeler büyük
harfle başlamaz:Nefise teyze, Kemal
enişte, Saim dayı.Ancak akrabalık bildiren
kelimeler başa gelirse, lâkap yerine geçtiği
için büyük harfle başlar:
Nene Hatun, Hala Sultan, Baba Yaşar, Dayı
Kemal.
• Bazı tarihî ve efsanevî şahsiyetlerde ise,
akrabalık bildiren kelime sonda olduğu
hâlde unvan değeri kazandığı için büyük
harfle yazılır:Gözcü Baba, Susuz Dede.
3. Hayvanlara verilen özel adlar:
Örnekler: Fino, Tekir, Sarıkız, Kuki.
•2021 -2022 •29
4. Millet, boy, oymak adları: Türk, İngiliz,
Japon, Oğuz.
5. Dil ve lehçe adları: Türkçe, Fransızca,
Oğuzca, Almanca.
6. Devlet adları: Türkiye Cumhuriyeti,
Amerika Birleşik Devletleri.
7. Din ve mezhep adları ile bunların
mensuplarını anlatan sözler:
Müslüman/Müslümanlık, Budist/Budizm,
Musevî/Musevîlik.
8. Din ve mitoloji kavramlarını karşılayan
özel adlar: Tanrı, Allah, Cebrail, Zeus.
•2021 -2022 •30
UYARILAR:
1. Tanrı kelimesi özel ad olarak kullanılmadığı
zaman büyük harfle başlamaz: Yunan tanrıları.
2. Bazı dinî kavramların da büyük harfle değil de
küçük harfle yazılması gelenekselleşmiştir:
cennet, cehennem, sırat köprüsü.
9. Gezegen ve yıldız adları: Dünya, Mars, Güneş, Ay.
UYARI: Dünya, güneş ve ay kelimeleri coğrafya
terimi olarak kullanılmadığı zaman büyük harfle
başlamaz: Bugün dünya kadar işim var.
10. Yer adları (kıta, ülke, bölge, il, ilçe, köy, semt
vb.): Türkiye, Avrupa, İstanbul, Ortabahar
Sokağı, Paşamecit Mahallesi, Kadıköy.

•2021 -2022 •31

NOT:
•Yer adlarında ilk isimden sonra gelen
deniz, nehir, göl, dağ, boğaz vb. tür
bildiren ikinci isimler büyük harfle
başlamaz.
Örnekler:Ege denizi, Tuna nehri, Aral
gölü, Altay dağları, Erciyes dağı.
•İkinci isim özel isme dahil ise ve ikisi
birden kastedilen kavramı karşılıyorsa,
ikinci isim de büyük harfle başlar:
Çanakkale Boğazı, Muş Ovası, Tuz Gölü,
Ağrı Dağı.
•2021 -2022 •32
11. Saray, köşk, han, kale, köprü, anıt vb. yapı
adları: Dolmabahçe Sarayı, Çankaya Köşkü,
Adile Sultan Kasrı, Fatih Sultan Mehmet
Köprüsü, Beyazıt Kulesi, Barbaros Anıtı.
12. Kurum, kuruluş ve kurul adları: Türkiye
Büyük Millet Meclisi, Türk Dil Kurumu, Özel
Doğuş İlköğretim Okulu, Millî Eğitim Bakanlığı.
• Kurum, merkez, bakanlık, üniversite, fakülte
vb. kuruluş bildiren kelimeler, belli bir kurum
kastedildiği zaman büyük harfle başlar:
“Gelecek hafta Meclis tatile giriyor.”
Son aylarda Kurum imlâ konusunda titiz
davranıyor.

•2021 -2022 •33

• Yer bildiren özel isimlerde de kısaltmalı söyleyiş söz
konuysa, kelime başında büyük harf kullanılır:
Onu Hisar’da gördüm.
Dün, Boğaz’da iyi vakit geçirdik.
13. Kitap, dergi, gazete, tablo, heykel ve hukukla ilgili
kanun, tüzük, yönetmelik, yönerge, genelge adları:
Milliyet, Kendi Gök Kubbemiz, Nutuk, Anadolu
Notları, Türk Dili, Türk Kültürü, Varlık, Düşünen Adam
(heykel), Medenî Kanun, Atatürk Uluslar Arası Barış
Ödülü Tüzüğü.
NOT: Özel ada dahil olmayan gazete, dergi, tablo vb.
sözler, büyük harfle başlamaz: Cumhuriyet gazetesi,
Halı Dokuyan Kızlar tablosu.

•2021 -2022 •34

• Kitap adlarında ve başlıklarda, arada ve sonda
bulunan ve, ile, ya, veya, yahut, ki, da, de
bağlaçlarıyla, mı, mi, mu mü soru ekleri büyük harfle
yazılmaz.
Örnekler: Maî ve Siyah, Suç ve Ceza, Leylâ
ile Mecnun, Ben de Yazdım, Ya Devlet Başa ya Kuzgun
Leşe.
14. Millî ve dinî bayramların adları: Cumhuriyet
Bayramı, Ramazan Bayramı, 23 Nisan Ulusal
Egemenlik ve Çocuk Bayramı.
NOT: Bayram niteliği kazanmış günlerin adları da
büyük harfle başlar: Anneler Günü, Tıp Bayramı,
Öğretmenler Günü.

•2021 -2022 •35

15. Kurultay (kongre), bilgi şöleni
(sempozyum), açık oturum (panel) vb.
toplantıları bildiren özel adlar: Uluslar Arası
Türk Dil Kurultayı, Türk Gramerinin Sorunları
Toplantısı.
NOT: Genel nitelikteki günlerin, haftaların,
kurultay, kongre vb. toplantıların adları
büyük harfle yazılmaz.
Örnekler: tiyatro günü, kitap haftası, sağlık
haftası.

•2021 -2022 •36

16. Tarihî olay, çağ ve dönem adları:
Kurtuluş Savaşı, Millî Mücadele, Cilâlı Taş
Devri, Millî Edebiyat Dönemi, Tanzimat
Dönemi.
UYARI: Tarihî dönem bildirmeyip tür veya
tarz bildiren terimler büyük harfle
başlamaz: halk şiiri, tekke edebiyatı.
Bu terimlerden üniversitelerde bölüm ve
ana bilim dalı olarak kullanılıp özel ad
durumuna gelmiş olanlar ise büyük harfle
başlar: Eski Türk Edebiyatı Ana Bilim Dalı,
Türkçe Bölümü.

•2021 -2022 •37

17. Özel adlardan türetilen kelimeler:
Türklük, Türkçe, Atatürkçü, Türkolog,
Bandırmalı.
UYARI: Özel ad kendi anlamı dışında yeni
bir anlam kazanmışsa büyük harfle
başlamaz: hicaz (Türk müziğinde bir
makam), amper (elektrik akımında şiddet
birimi), allahlık (saf, zararsız kimse)
18. Yer, millet ve kişi adlarıyla kurulan
birleşik kelimelerde özel adlar: Antep
fıstığı, Bürüksel lâhanası, Japon gülü,
Maraş Dondurması, Van kedisi.
•2021 -2022 •38
Ç. Belli bir tarih bildiren ay ve gün adları:
29 Ekim 1923 Pazartesi, 1919 senesi
Mayısının 19’uncu günü Samsun’a çıktım.
NOT: Belli bir tarihi belirtmeyen ay ve
gün adları büyük harfle başlamaz.
Örnekler: Okullar genellikle eylülün ikinci
haftasında açılır. Koordine toplantılarımızı
pazartesi günleri yapıyoruz.

•2021 -2022 •39

 NOKTALAMA
İŞARETLERİ
• Okumayı ve anlamayı kolaylaştırmak için
yazıda kullanılan işaretlerdir.
GÖREVLERİ :
• Cümlenin yapısını ve sözün bağlantı
yerlerini açık olarak göstermek,
• Yazıda harflerle belirtilmeyen birtakım
özellikleri (vurgu, tonlama,durak)
belirtmek.
•2021 -2022 •40
NOKTA (.)
1. Soru bildirmeyen cümlelerin sonuna konur:
Bu yaz Atina’ya gidecekler.
Klâsik müzik dinlemeyi severim.
2. Kısaltmaların sonunda kullanılır:
Dr. (doktor), Prof. (Profesör), T. (Türkçe), Fr. (Fransızca),
İng. (İngilizce), Far. (Farsça)
NOT: Bazı kısaltmalarda nokta kullanılmaz: TDK (Türk Dil
Kurumu), TBMM (Türkiye Büyük Millet Meclisi), m
(metre), Fe (demir), kg (kilogram)

•2021 -2022 •41

3. Sayılardan sonra sıra bildirmek için konur: 78. yıl,
51. Sokak, IV. Murat, 5. sınıflar.
4. Bir yazının maddelerini gösteren rakam veya
harflerden sonra kullanılır:
I., 1., a., A.
II., 2., b., B.
5. Tarihlerin yazılışında gün, ay ve yılı gösteren sayıları
birbirinden ayırmak için nokta konur:
29. 3. 1966.
NOT: Tarihlerde ay adları yazıyla da yazılabilir. Bu
durumda, ay adlarından önce ya da sonra nokta
kullanılmaz: 19 Mayıs 1919, 23 Nisan 1920.

•2021 -2022 •42

6. Saat ve dakikaları gösteren sayıları
birbirinden ayırmak için konur:
Ada vapuru 08.15’te kalkacak.
Tören 16.30’da başlayacak.
7. Bibliyografik künyelerin sonuna konur:
Suna Tanaltay, Sevdikçe, İstanbul 1987.
8. Üçlü gruplara ayrılarak yazılan büyük
sayılarda gruplar arasına nokta konur:
17.500.000, 250.150.000
9. Matematikte çarpı işareti yerine kullanılır:
5.6=30

•2021 -2022 •43

VİRGÜL (,)
1. Birbiri ardınca sıralanan eş görevli kelime ve kelime
gruplarının arasına konur:
Orhan Veli, Cahit Sıtkı ve Behçet Necatigil en
sevdiğim şairlerdir.
2. Sıralı cümleleri ayırmak için kullanılır:
Her sabah erkenden kalkar, kahvaltısını eder, giyinir,
okula giderdi.
3. Uzun cümlelerde yüklemden uzak düşmüş olan
ögeleri belirtmek için virgül konur:
Çocuk, bütün gece, çok uzaklarda kalan ailesini
düşündü.

•2021 -2022 •44

4. Cümle içinde ara sözleri ve ara cümleleri
ayırmak için kullanılır:
Bülbülü Öldürmek, okumuş olduğunu
sanıyorum, çok güzel bir romandır.
5. Anlama güç kazandırmak için tekrarlanan
kelimeler arasına virgül konur:
Akşam, yine akşam, yine akşam
Göllerde bu dem bir kamış olsam!
(Ahmet Haşim)
Kopar sonbahar tellerinden
Derinden, derinden, derinden
Biten yazla başlar keder musikisi.
(Yahya Kemal Bayatlı)

•2021 -2022 •45

NOT: İkilemelerde kelimeler arasına virgül
konmaz: akşam akşam, sabah sabah, yavaş
yavaş.
6. Tırnak içine alınmayan alıntı cümlelerden sonra
konur:
Bandırma’ya yarın feribotla gideceğiz, dedi.
7. Kendisinden sonraki cümleye bağlı olarak ret,
kabul, onaylama ve teşvik bildiren hayır, yok,
yoo, evet, peki, pekâlâ, tamam, olur, hayhay,
haydi, elbette gibi kelimelerden sonra virgül
kullanılır:
Hayır, onun davranışını onaylamıyorum.
Elbette, bazen ağlayıp bazen güleceğiz.
•2021 -2022 •46
8. Anlam karışıklığını önlemek için
konur:
O, küçük çocuğu okula bırakacak.
İhtiyar, kadına teşekkür etti.
9. Hitap için kullanılan kelimelerden
sonra virgül kullanılır:
Sevgili arkadaşım,
Değerli öğretmenim,
10. Yazışmalarda, başvurulan makamın
adından sonra konur:
Özel Doğuş Lisesi Müdürlüğüne,
•2021 -2022 •47
11. Yazışmalarda yer adlarından sonra konur:
Mersin, 29 Mart 2001
12. Bibliyografik künyelerde yazar, eser, basım evi
vb. maddelerden sonra kullanılır:
Sevgi Şahin,Güzel Konuşma Yazma 8, Salan
Yayınları, İstanbul 1999.
NOT: Yazarın soyadı önce yazılmışsa, soyadından
sonra da virgül konur: Atay, Falih Rıfkı, Tuna
Kıyıları, Remzi Kitap Evi, İstanbul 1938.
UYARI: Metin içinde ve, veya, yahut
bağlaçlarından önce de, sonra da virgül
kullanılmaz.
•2021 -2022 •48
NOKTALI VİRGÜL (;)
1. Cümle içinde virgüllerle ayrılmış tür veya
takımları ayırmak için konur:
Kızılırmak, Yeşilırmak, Sakarya Karadeniz’e;
Büyük Menderes, Küçük Menderes, Gediz
Ege Denizi’ne dökülür.
2. Ögeleri arasında virgül bulunan sıralı
cümleleri birbirinden ayırmak için kullanılır:
Halam, amcam, dedem bize geliyorlar;
Murat’ı alıp götürecekler.

•2021 -2022 •49

3. Virgülle ayrılmış örnekleri, farklı
örneklerden ayırmak için konur:
Markete gidince domates, salatalık, marul;
nohut, pirinç ve mercimek al.
4. Kendilerinden evvelki cümleyle ilgi kuran
ancak, yalnız, fakat, lâkin, çünkü, yoksa vb.
cümle başı bağlaçlarından önce kullanılır:
Bu konuda seni destekliyorum; çünkü
başarılı olacağına inanıyorum.
İstanbul’a gelmiş; ama bize uğramamış.

•2021 -2022 •50

İKİ NOKTA (:)
1. Kendisinden sonra örnek verilecek cümlenin sonuna
konur:
Yeni harfler kabul edildikten sonra, eski yazı ile bir
tek kelime bile yazmayan iki insan görmüşümdür:
Atatürk ve İnönü!
(Falih Rıfkı Atay, Çankaya)
- Bu toprakta neler yetişiyor?
- Sayayım: mercimek, buğday, fıstık....
2. Kendisinden sonra açıklama yapılacak cümlenin
sonunda kullanılır:
Kendimi tanıtayım: Türkçe öğretmeni Sevgi Şahin.

•2021 -2022 •51

3. Kütüphanecilik alanında yazar
adı ile eser başlığı arasına iki nokta
konur:
Cahit Sıtkı Tarancı: Otuz Beş Yaş
Falih Rıfkı Atay: Çankaya
Yahya Kemal Beyatlı: Kendi Gök
Kubbemiz
4. Ses biliminde uzun ünlüyü
göstermek için kullanılır: a:ile,
ka:til, usu:l, i:cat

•2021 -2022 •52

5. Edebî eserlerdeki karşılıklı konuşmalarda, konuşan kişinin
adından sonra konur:
Bilge Kağan: Türklerim, işitin!
Üstten gök çökmedikçe
Alttan yer delinmedikçe
Ülkenizi, törenizi kim bozabilir sizin?
Koro: Göğe erer başımız
Başınla senin!
(Turan Oflazoğlu, Anıtkabir)
6. Matematikte bölme işareti olarak kullanılır:
60:2 = 30

•2021 -2022 •53

ÜÇ NOKTA (...)
1. Tamamlanmamış cümlelerin sonuna konur:
- Hastanız nasıl oldu?
- Onu dün...
2. Kaba sayıldığı için ya da başka bir nedenle
söylenmek istenmeyen kelime veya bölümlerin
yerine kullanılır:
Kılavuzu karga olanın burnu b...tan çıkmaz.
Arabacı B...’a yaklaştığını söylüyor, ikide bir fırsat
bularak arabanın içine bakıyordu.
(Ahmet Hamdi Tanpınar, Huzur)

•2021 -2022 •54

3. Sözün bir yerde kesilerek geri kalan bölümün
okuyucunun hayal gücüne bırakıldığını
göstermek için konur:
“Gök sarı, toprak sarı, çıplak ağaçlar sarı...
Arkada zincirlenen yüksek Toros dağları...”
(Faruk Nafiz Çamlıbel, Han Duvarları)
4. Alıntılarda başta, ortada ve sonda alınmayan
kelimelerin ya da bölümlerin yerine üç nokta kullanılır.
5. Ünlem ve seslenmelerde anlatımı pekiştirmek için
konur:
Gölgeler yaklaştılar. Bir adım kalınca onu kıyafetinden
tanıdılar:
- Koca Ali...Koca Ali, be!

•2021 -2022 •55

6. Karşılıklı konuşmalarda, yeterli olmayan, eksik
bırakılan cevaplarda kullanılır:
- Yabancı yok!
- Kimsin?
- Ali...
- Hangi Ali?
- ...
- Sen misin Ali Usta?
- Benim!...
- Ne arıyorsun bu vakit buralarda?
- Hiç...
- Nasıl hiç? Suya çekicini mi düşürdün yoksa!
- !...
(Ömer Seyfettin, Diyet)

•2021 -2022 •56

SORU İŞARETİ (?)
1. Soru bildiren cümle veya kelimelerin
sonuna konur:
Gurbet âdemden kalma
Hasret ölümden acı
Ne zaman tükenecek
Bu yollar arabacı?
(Faruk Nafiz Çamlıbel, Yolcu ile
Arabacı)
2. Bilinmeyen yer, tarih vb. durumlar için
kullanılır:
Yunus Emre (1240-1320), (Doğum yeri: ?)

•2021 -2022 •57

3. Bir bilginin şüpheyle karşılandığı veya kesin
olmadığı durumlarda yay ayraç içinde soru
işareti kullanılır:
İstanbul’dan Bandırma’ya 1,5 (?) saatte
gitmişler.
1496 (?) yılında doğan Fuzuli...
UYARI: Soru anlamı taşıyan sıralı ve bağlı
cümlelerde soru işareti en sona konur:
Çok yakından mı bu sesler, çok uzaklardan mı?
Üsküdar’dan mı, Hisar’dan mı, Kavaklardan mı?
(Yahya Kemal Beyatlı)

•2021 -2022 •58

ÜNLEM İŞARETİ (!)
1. Sevinç, heyecan, korku, kıvanç,
endişe, şaşma gibi duyguları
bildiren cümlelerin sonuna konur:
Gurbet o kadar acı
Ki ne varsa içimde
Hepsi bana yabancı
Hepsi başka biçimde!
(Kemalettin Kamu)

•2021 -2022 •59

2. Seslenme, hitap ve uyarı sözlerinden
sonra kullanılır:
Ey Türk gençliği! Birinci vazifen, Türk
istiklâlini, Türk Cumhuriyetini, ilelebet
muhafaza ve müdafaa etmektir. (Mustafa
Kemal Atatürk)
3. Bir söze alay,kinaye, küçümseme anlamı
vermek için ayraç içinde ünlem işareti
konur:
İsteseymiş sınavı kazanırmış(!) ama
istememiş (!)
Çok da temizdir (!) evine bal dök yala (!)

•2021 -2022 •60

UZUN ÇİZGİ (-)
1. Yazıda satır başına alınan konuşmaları
göstermek için kullanılır:
Arabamız tutarken Erciyes’in yolunu:
“Hancı dedim bildin mi Maraşlı
Şeyhoğlu’nu?”
Gözleri uzun uzun burkuldu kaldı bende,
Dedi:
-Hana sağ indi, ölü çıktı geçende!
(Faruk Nafiz Çamlıbel)

•2021 -2022 •61

2. Oyunlarda uzun çizgi konuşanın adından
sonra konabilir:
Sıtkı Bey - Kaleyi kurtarmak için daha güzel
bir çare var. Gerçekten ölecek adam
ister.
İslâm Bey - Ben daha ölmedim.
(Namık Kemal, Vatan yahut Silistre)

•2021 -2022 •62

 TIRNAK İŞARETİ (“...”)
1. Başka bir kimseden veya yazıdan olduğu gibi aktarılan
sözler tırnak içine alınır:
Bakınız, şair vatanı ne güzel tarif ediyor:
“Bayrakları bayrak yapan üstündeki kandır.
Toprak eğer uğrunda ölen varsa vatandır.”
Mithat Cemal Kuntay
2. Kitapların ve yazıların adları, başlıkları tırnak içine
alınır:
Özer Ozankaya’nın “Cumhuriyet Çınarı” kitabını çok
beğendim.

•2021 -2022 •63

YAY AYRAÇ (())
1. Cümlenin yapısıyla doğrudan ilgisi
olmayan açıklamalar için kullanılır:
Anadolu kentlerini, köylerini (Köy
sözünü çekinerek yazıyorum) gezsek
bile görmek için değil, kendimizi
göstermek için geziyoruz.
(Nurullah Ataç, Söyleşiler)
•2021 -2022 •64
2. Tiyatro eserlerinde konuşanın
hareketlerini, durumunu açıklamak
ve göstermek için kullanılır:
Engin - (eğilerek)Hürmetler,
beyefendi. Hoş geldiniz.
Cenap - Hoş bulduk , Lebip Efendi.

•2021 -2022 •65

3. Alıntıların alındığı eseri ve yazarı göstermek için
kullanılır:
Hani bir sevgilin vardı
Yedi sekiz sene önce
Dün yolda rastladım;
Sevindi beni görünce.
(Behçet Necatigil , Gizli Sevda )
4. Bir söze alay, kinaye veya küçümseme anlamı
kazandırmak için kullanılan ünlem işareti yay ayraç içine
alınır: Çok da çalışkandır( ! )
5. Bir bilginin şüpheyle karşılandığını veya kesin olmadığını
göstermek için kullanılan soru işareti yay ayraç içine
alınır:Hızlı tren, Ankara’ya 1,5 saatte varacakmış( ! )
6. Bir yazının maddelerini gösteren rakam ve harflerden
sonra kapama ayracı konur:
I) 1) A) a)
II) 2) B) b)
•2021 -2022 •66
KESME İŞARETİ (‘)
1. Özel adlara getirilen iyelik ve hâl eklerini
ayırmak için konur:
Atatürk’üm, İnönü’den, Van Gölü’ne
UYARI: Aşağıda belirtilen özel adlardan
sonra kesme işareti kullanılmaz:
a. Kurum ve kuruluş adları: Özel Doğuş
Lisesine, Türkiye Büyük Millet Meclisini,
Türk Dil Kurumunda..
b) Kişi adlarından sonra kullanılan unvanlar:
İbrahim Beyden, Handan Hanıma
•2021 -2022 •67
2. Yabancı özel adlardan sonra getirilen çokluk
ve yapım ekleri kesme işareti ile ayrılır:
Dortmund’lu , Berlin’li, Barcelona’lı.

UYARI: Yabancı özel adlar dışındaki özel adlara

getirilen yapım ekleri ve çokluk ekleri kesmeyle
ayrılmaz: Türklük,Türkçe, Türkçülük,
Avrupalılaşmak,Mehmetler, Urfalılar.Bu eklerden
sonra da kesme işareti kullanılmaz.:
Türklüğün, Türkçenin.

•2021 -2022 •68

c. Ay ve gün adları: 29 Ekime, 23 Nisan Pazartesiden sonra
d. Deyimlerde geçen özel adlar: Allaha emanet; Alinin külahını Veliye, Velinin
külahını Aliye.
e. Akım çağ ve dönem adları: Orta Çağda, Gerileme Döneminin, Millî Edebiyat
Akımının.
UYARI: Özel adlar yerine kullanılan “o” zamiri cümle içinde büyük harfle
yazılmaz ve kendisinden sonra gelen ekler de kesme işaretiyle ayrılmaz.
3. Kısaltmalara getirilen ekleri ayırmak için konur: TBMM’nin, ABD’de
UYARI:Küçük harflerle. yapılan kısaltmalara getirilen eklerde, kelimenin
okunuşu esas alınır:kg’dan, cm’yi, mm’den. Büyük harflerle yapılan
kısaltmalara getirilen eklerde ise, son harfin okunuşu esas
alınır:TRT’den,THY’de. Ancak kısaltması büyük harflerle.yapıldığı hâlde bir
kelime gibi okunan kısaltmalara getirilen eklerde bu okunuş esas
alınır:ASELSAN’da, BOTAŞ’tan,UNESCO’ya.
UYARI:Sonunda nokta bulunan kısaltmalarla üs işaretli kısaltmalar kesmeyle
ayrılmaz.Bu tür kısaltmalarda ek , noktadan ve üs işaretinden sonra,
kelimenin ve üs işaretinin okunuşuna uygun olarak yazılır: vb.leri, İng. yi,
Alm.dan, mad.si, cm2 ye (santimetre kareye), 54 ten (beş üssü dörtten).
4 Sayılara getirilen ekleri ayırmak için kullanılır: 1920 senesi Nisan ayının
23’üncü günü Türkiye Büyük Millet Meclisi toplandı. 1995’te Paris’e gitmişti.

•2021 -2022 •69

5. Bir ek veya harften sonra gelen ekleri
ayırmak için konur: A’dan Z’ye kadar.
6. Özel adlar için yay ayraç içinde bir
açıklama yapıldığı takdirde kesme işareti
yay ayraçtan sonra kullanılır: Ankaralı Âşık
Ömer (Behçet Kemal Çağlar)’ın Atatürk
şiirleri bir antoloji oluşturabilir.
7. Ancak cins isimler için yapılan
açıklamalarda yay ayraçtan sonra, doğal
olarak kesme işaretine gerek yoktur: İmek
fiili (ek fiil) nin geniş zamanı şahıs ekleriyle
çekimlenir.

•2021 -2022 •70

8. Dilimizde netmek, neylemek, napmak gibi
fiiler yoktur. Ancak konuşmada ve vezin
dolayısıyla şiirde bu tür kullanılışlar ortaya
çıkabilmektedir. Seslerin vezin dolayısıyla
şiirde veya konuşma sırasında düştüğünü
göstermek için kesme işareti kullanılır:
Bir ok attım karlı dağın ardına
Düştü m’ola sevdiğimin yurduna
İl yanmazken ben yanarım derdine
Engel aramızı açtı n’eyleyim.
(Karacaoğlan)

•2021 -2022 •71