14.

АКЦИОНЕРСКО
ДРУШТВО И НАСТАВНИК
АЛЕКСАНДАР
ВИДОВИ МИХАЈЛОВ
АКЦИИ 05.12.2021
ГОДИНА
  Една од најважните форми на трговски друштва, капитално
трговско друштво, важен е капиталот кој е вложен, а не лицата
кои го вложиле тој капитал

 Законската дефиниција: трговско друштво каде што акционерите

учествуваат во основната главнина, која што е поделена на акции
ПОИМ ЗА
АКЦИОНЕРСКО  Може да го основаат едно или повеќе физички или правни лица

ДРУШТВО  Поврзаноста на акционерите не е определена од личните

својства на основачите

 Клучен момент е поседување, намера за вложување на капитал

  Може да биде основано во сите видови на сопственост
(државна, приватна и сл)
 Друштво на капитал
 АД има основна главнина (минимумот определен со закон)
КАРАКТЕРИСТИК  Акционерското друштво постанува субјект со самата
регистрација
И НА
 АД може да обавува било која профитна дејност, што не е
АКЦИОНЕРСКО случај со другите форми на трговска дејност
ДРУШТВО  Единствена форма на ТД што може да се основа и да го
зголемува капиталот со јавен повик (оглас) за откуп на акции
 АД може да го основаат физички и правни лица, со
минимален број членови 3, а по исклучок може да биде
основано и од едно лице, ако се работи за друго трговско
друштво, Република Македонија, општините и град Скопје
ВЛОГОВИ ВО АКЦИОНЕРСКИ ДРУШТВА
  Може да се основа за цели
предвидени со закон

ПРАВЕН  Самото друштво има неограничени

СТАТУС НА овластувања во правен промет со

трети лица

АКЦИОНЕРСК  Одговара за обврските со сиот свој

имот
О ДРУШТВО
 Не е одговорно за обврските на
своите акционери
  Основачи може да бидат сите домашни или
странски физички и/или правни лица

ОСНОВАЊЕ  За разлика од други правни системи, во

НА нашиот правен систем АД се основаат без

потреба од посебна дозвола

АКЦИОНЕРСК  Едно или повеќе лица може да основаат АД

со потпишување на основачки акт (статут)

О ДРУШТВО
и негово поднесување до регистарот

 Имаме 2 начини на основање:

-Симултано и сукцесивно
  Сами или заедно со други лица ги преземаат, без јавен
повик, сите акции и го потпишуваат статутот

 Основачите ги преземаат акциите со изјава, дадена во

писмена форма дека го основаат друштвото и

СИМУЛТАНО  Преземаат обврска за уплата на акциите

ОСНОВАЊЕ НА  Изјавата може да биде приложена кон статутот или да биде

содржана во истиот
АД
 Со статутот се назначуваат првите членови на одбор на
директори, или на надзорниот одбор до прво годишно
собрание

 Најмалиот номинален износ на основна главнина од 25 000

евра во денарска противредност, според среден курс на
Народна банка од денот пред усвојување на статут
  Износ на уплатени парични влогови, односно
вредноста на внесените непарични влогови

СИМУЛТАНО  Правните работи врз основа на кои друштвото

стекнало непарични влогови

ОСНОВАЊЕ:  Набавните или производните трошоци во

последните три години за непаричните влогови

ОСНОВАЧКИ
што се внесуваат

 Број на акции што при основање биле преземени

ИЗВЕШТАЈ
за сметка на член на орган на управување,
надзорниот одбор

 Дали и на кој начин член на органот на

управување, односно на НО се здобил со посебна
погодност, односно обесштетување или
надоместок за учество во основање на
друштвото
  Основачите ќе го усвојат статутот, ќе запишат определен
број на акции и ќе упатат јавен повик за запишување на
акции
 Јавниот повик се подготвува во согласност со одредбите
од статут, усвоен од основачите
 Кои податоци мора да ги содржи јавниот повик?
СУКЦЕСИВНО -датум кога е усвоен статутот
ОСНОВАЊЕ -износ на основна главнина
-непарични влогови
-број, род и класи на акции кои се запишуваат, нивен
номинален износ и цена по која се продаваат
-име и презиме на секој основач
-седиште на банката, кај којшто се запишуваат акциите
СУКЦЕСИВНО
ОСНОВАЊЕ
  Основачката емисија на акции се смета за успешна,
ако биде запишан процентот на издадените акции
утврден во јавниот повик, но не помалку од
најмалиот износ на основната главнина, определен
со законот, како услов за сукцесивно основање на

СУКЦЕСИВН
АД
 Преку јавен повик за запишување на акции,
најмалку 50 000 евра во денарска противредност,
освен ако со друг закон не е определен друг најмал

О ОСНОВАЊЕ износ на основна главнина

 Рокот за запишување на акциите не може да биде
подлог од 90 дена, сметајќи од денот на започнување

(2)
на запишувањето
 Ако во овој рок не може да бидат запишани, и во
согласност со јавниот повик, уредно платени сите
акции што се понудени за упис,
 Тогаш основачите може во рок од 15 дена,
незапишаните и неуплатени акции да ги запишат
или преземат самите
 Ако ова не биде сторено од основачите, тогаш истото
ќе се смета за неуспешно, а основачите се должни во
наредните 15 дена, со оглас да ги повикаат
запшувачите за да си ги подигнат иплатените износи
  Иницијална понуда на акции (IPO)
-отворање на друштвото спрема јавноста, односно инвеститорите
-на тој начин, едно друштво кое постоело и функционирало како ДОО,
-да овозможи упис на акции во друштвото

 Секундарна понуда на акции (SPO)

РАЗЛИКА МЕЃУ -или пак помало АД со помал капитал и помал број на сопственици, станува акционерско
ИНИЦИЈАЛНА/СЕКУНДАРНА друштво поседувано од поширока јавност со поголем број акционери
ПОНУДА НА АКЦИИ -целта е да се обезбеди дополнителен капитал за финансирање на понатамошниот раст на
друштво
-на тој начин друштвото ќе дојде до свеж капитал со емисија на нови акции
-прибирање на капитал од екстерни извори, каде што постојните акционери во АД се
спремни да го намалат своето учество во постојна акционерска ст-ра со нови инвеститори-
акционери
-на тој начин се обезбедува друштвото со капитал заради финансирање, заштита од
преземање и зголемување на конкурентност, или пак самото да може да преземе
конкурентски друштва или слично
 ИНИЦИЈАЛНА ПОНУДА НА АКЦИИ
(IPO-INITIAL PUBLIC OFFERING)
ИНИЦИЈАЛНА ПОНУДА НА
АКЦИИ НА FACEBOOK (IPO-INITIAL
PUBLIC OFFERING)
 ИНИЦИЈАЛНА ПОНУДА НА АКЦИИ НА FACEBOOK (IPO-
INITIAL PUBLIC OFFERING)

Идејата на Facebook беше да прибере $6.1-6.8 милјарди со самиот процес на Иницијална

емисија на акции (IPO).

Во конкретниот случај, Facebook планираше да продаде 421,233,612 поединечни акции и

планираше да ги продаде во вредност од $34-38.

Бројот на акции произлегува од емисија на 180 000 000 акции за нови акционери и продажба
на 241 233 615 акции од постојните акционери

На тој начин, вкупната сума на пари од IPO е еднаква на вкупниот број на акции,
мултиплициран со вредноста на една акција, што резултира со $6.1-6.8 милјарди
ОДЛУКА ЗА ЗГОЛЕМУВАЊЕ
НА КАПИТАЛОТ/ОСНОВНА
ГЛАВНИНА НА ДРУШТВОТО
ИЛИ SECONDARY PUBLIC
OFFERING
ОДЛУКА ЗА ЗГОЛЕМУВАЊЕ
НА КАПИТАЛОТ/ОСНОВНА
ГЛАВНИНА НА ДРУШТВОТО
ИЛИ SECONDARY PUBLIC
OFFERING
НАЧИНИ НА ЗГОЛЕМУВАЊЕ
НА КАПИТАЛОТ/ОСНОВНА
ГЛАВНИНА НА ДРУШТВОТО
Им овозможува на постојните сопственици на акциите во
секој момент да ги продадат своите акции и да ја
претворат својата инвестиција во пари
ЦЕЛТА
ПОЗАДИ
Колку поразвиен пазар на капитал, поголема ликвидност ИНИЦИЈАЛНА
на ХВ, толку е поедноставно на акционерите навремено
и објективно да ги претворат своите вложувања во пари
/СЕКУНДАРНА
ПОНУДА НА
Берзата им овозможува на друштвата и на постоечките АКЦИИ
акционери едноставен и транспарентен пристап до
дополнителен капитал кој лесно може да се мобилизира
од слободни парични средства на пошироката јавност
АКЦИЈА

 Дел од основна главнина на друштво, кој е во сопственост на акционерот и претставува

сразмерен дел од капиталот на АД

 Сопственичка хартија од вредност, која е неделив и идеален дел од основна главнина на

АД

 Износ (големина) на право на управување со друштво, односно можните обврски, ако се

предвидени со статусот на АД

 Пренослива хартија од вредност и затоа може да биде предмет на различни правни работи
(предмет на тргување на пример)
АКЦИИ
АКЦИОНЕР

 Секое физичко или правно лице запишано во книгата на акции

 Која се води во Централниот Депозитар за хартии од вредност

 Може да има еден или повеќе акционери

 Акциите се неделиви
АКЦИОНЕР
  Номинална вредност на акција
-основниот акционерски капитал се дели на

ВРЕДНОСТ одреден број на акции, при што секоја

акција има номинална вредност

НА
-збирот на тие вредности го сочинува
основниот капитал на друштвото
-кај нас номиналниот износ не може да

АКЦИЈАТА биде помал од едно евро

-на пример, номиналниот износ на
акцијата на Комерцијална банка е 1000
денари, а треба да имаме во предвид дека
постојат 2 279 067 000 поединечни акции
ВРЕДНОСТ
 Книговодствена вредност на акциите
-се пресметува од билансните податоци на
АД, како однос меѓу вкупен капитал и
НА број на издадени акции
-на пример,2 милјарди денари или

АКЦИЈАТА околу 195 милиони евра вредност на

Комерцијална банка
  Пазарна вредност

ВРЕДНОСТ -се утврдува од секундарниот пазар врз

основа на понуда и побарувачка за
одделна акција
НА -на пример, пазарната вредност на
акцијата на Комерцијална Банка на ден

АКЦИЈАТА 03.12.2021 година беше 10 666 денари,

што значи дека пазарната вредност на
АД е 350 000 000 евра
ВИДОВИ
АКЦИИ:
СПОРЕД
ПРАВАТА ШТО
ГИ ДАВААТ
РАЗЛИКИ МЕЃУ ОБИЧНИ
И ПРИОРИТЕТНИ АКЦИИ
ВИДОВИ  КУМУЛАТИВНА ПРИОРИТЕТНА

ПРИОРИТЕТНИ АКЦИЈА
-право на наплата на акумулирани неплатени
АКЦИИ дивиденди пред наплатување на било какви
дивиденди на сопственикот на обични акции

 ПАРТИЦИПАТИВНА ПРИОРИТЕТНА
АКЦИЈА
-сопственикот кој има право на исплата на
фиксна дивиденда + право на дивиденда која
им припаѓа на обични акции
ВИДОВИ
ПРИОРИТЕТ
НИ АКЦИИ
УПЛАТИ НА АКЦИИ

Доколку влоговите се уплатуваат во

пари, пред поднесување на пријава за
упис, секој мора да уплати барем 25
Издадените акции можат да се платат
Се уплатуваат на времена сметка кај проценти од номинален износ на секоја
со пари, со внесување на непаричен
банка на основачите акција, а ако акцијата се издава на
влог или комбинирано
износ поголем од номиналниот , тогаш
мора да го исплати и износот што го
надминува номиналниот

Пред поднесување на пријава за упис,

Уплатата на остатокот се врши на една вкупниот износ на сите уплати во пари
или повеќе рати, во рок не подолг од 3 не може да биде помал од 12 5000
години евра/25 000 евра во денарска
противредност
УПЛАТИ НА НЕПАРИЧЕН ВЛОГ

Пред поднесување на пријава за упис за основање на друштво, непаричниот влог се внесува во целост

Ако вредноста на внесениот непаричен влог во времето на поднесување на пријавата за упис на основање на друштвцото не го достигнува
износот на преземениот влог, акционерот мора да ја доплати разликата во пари пред уписот на основањето на друштвото во трговскиот
регистар

Се внесува на начин да се овозможи на АД целосно да располага со имотот, после уписот во трговскиот регистар

Вредноста на непаричниот влог што се внесува во замена акции, се утврдува со извештај за процена кај овластен проценител
УПЛАТИ НА НЕПАРИЧЕН ВЛОГ
  Право на адекватно учество во добивката
(право на дивиденда)
 Право на дел од ликвидациона маса
 Право на првенствено на купување во
случај на нови емисии на акции, на пример

ПРАВА НА при зголемување на основна главнина

 Право на располагање со акции

АКЦИОНЕРИТ
 Право на глас во собранието
 Право на избор во органите на друштвото

Е
 Право на постапување на прашања на
органите на друштвото
 Право на контрола врз работењето на
друштвото врз книги, биланс на успех
 Право на судско побивање на одлуките на
органите на друштвото
 КОИ СЕ ДВА НАЧИНИ
КОИ СЕ
КАКО БИ ГО ЗА ОСНОВАЊЕ НА
КАРАКТЕРИСТИКИ НА
ДЕФИНИРАЛЕ АД? АКЦИОНЕРСКИ
АД?
ДРУШТВА?

КАКО БИ ГО
ОБЈАСНИ ГО
ОБЈАСНИЛЕ
СИМУЛТАНИОТ
СУКЦЕСИВНИОТ
НАЧИН ЗА ОСНОВАЊЕ
ШТО ПРЕТСТАВУВА
ИНИЦИЈАЛНА/СЕКУНД ГЛАВНИ
НАЧИН ЗА ОСНОВАЊЕ АРНА ПОНУДА НА
НА АКЦИОНЕРСКИ
ДРУШТВА?
НА АКЦИОНЕРСКИ
ДРУШТВА?
АКЦИИ? ПРАШАЊА

КОИ СЕ ПРЕДНОСТИ
ОД
ИНЦИЈАЛНАТА/СЕКУН
ДАРНА ПОНУДА НА
АКЦИИ?
 КАКО БИ ЈА ДЕФИНИРАЛЕ
АКЦИЈАТА?

КОЈ Е АКЦИОНЕР?

НАПРАВЕТЕ РАЗЛИКА МЕЃУ

НОМИНАЛНА,

ГЛАВНИ
КНИГОВОДСТВЕНА, ПАЗАРНА
ВРЕДНОСТ НА АКЦИЈАТА?

ДЕФИНИРАЈ ШТО
ПРЕТСТАВУВААТ ОБИЧНИТЕ
ПРАШАЊА
АКЦИИ?

ОБЈАСНИ ГО ЗНАЧЕЊЕТО НА
КУМУЛАТИВНАТА
ПРИОРИТЕТНА АКЦИЈА?

КОИ СЕ ПРАВАТА НА
АКЦИОНЕРИТЕ?