ARAŞTIRMA TÜRLERİ

• Araştırma Nedir?
• Araştırma Türleri
• Nicel ve Nitel Araştırmalar
• Başlıca Niceliksel Araştırma Modelleri

1
 1. Araştırma Nedir?
• Araştırma; “belli amaçlarla ve sistemli süreçler
yoluyla veri toplama ve toplanan verilerin
analizi”dir denilebilir.

• Araştırmada belirli bir yol takip etmek

gerekir. Bu yol metot, model ve teknikler
oluşturur.

2
 2. Araştırma Türleri
• Bilimsel araştırmalarda yöntem konusu, araştırmanın bilimsel
bir temele oturtulması açısından önemlidir.
• Çeşitli bilim alanlarında birbirinden farklı yöntemler kullanılarak
bilimsel sonuçlar elde edilebilir.
• Önemli olan, araştırmada kullanılacak yöntemin araştırılan
konuya uygun olması, o yöntemle ilgili konunun araştırılabilir
olmasıdır.
• Bu açıdan bakılınca bilimsel araştırmalarda kullanılan
yöntemlerin çeşitli şekillerde sınıflandırıldıkları görülür.

3
• Bir tanımlamaya göre bilimsel araştırmalar:
– Belgesel (documantary): “araştırma problemi hakkında var
olan kütüphane, arşiv, müze, internet vb. kaynaklardan
derlenen verilere (yazı, resim vs) dayalı araştırmalar”
– Tecrübi (ampiric): “araştırma problemi hakkında gözlem,
mülakat, anket, test ve diğer ölçme araçlarıyla toplanan
geçerli ve güvenilir verilere dayalı”
– olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.
– Tecrübi araştırmalar da “Tarama” ve “Deneysel” şeklinde
ikiye ayrılır

4
 • Araştırmalar genelde;
– Nicel Araştırmalar(Quantitative Researchs) ve
– Nitel Araştırmalar (Qualitative Researchs)
• olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.

• Nicel araştırmalar; “Ne kadar?

Nitel Araştırmalar; “Niçin?
Ne miktarda? Ne kadar sık? Ne
Nasıl? Ne şekilde?” vb gibi
kadar yaygın?” vb. gibi sorulara
sorulara cevap arar
cevaplar arar
5
 3. Nicel ve Nitel Araştırmalar
• Nicel Araştırma Nedir?
– Olgu ve olayları nesnelleştirerek gözlemlenebilir, ölçülebilir ve sayısal
olarak ifade edilebilir bir şekilde ortaya koyan araştırma türleridir.
– Biyoloji, kimya, fizik, mühendislik gibi doğa bilimleri alanlarında
araştırmalar gözlem ve ölçmeye dayanır.
– Gözlem ve ölçmelerin tekrarlanabildiği ve objektif yapıldığı
araştırmalara niceliksel, sayısal (“quantitative”) araştırma denir.

• Nicel Araştırmada Amaç Nedir?

– Bireylerin toplumsal davranışlarını gözlem, deney ve test yoluyla nesnel
bir şekilde ölçmek ve sayısal verilerle açıklamaktır
• Nicel araştırma ile;
– ne kadar?
– ne miktarda?
– ne kadar sık,
– ne kadar yaygın?
• vb. sorulara cevap aranır.

6
• Niceliksel yöntem;
– sayısal yöntem
– gözlem ve ölçmeye dayalı
– tekrarlanabilen
– objektif
• biyoloji, kimya, fizik, mühendislik gibi doğa bilimleri
alanlarındaki araştırmalarda kullanılan yöntemler

– Nicel araştırmada sorular:

• Kaç kişi başardı?
• Başarısızlık oranı nedir?
• Vb.
7
 Başlıca Niceliksel Araştırma Modelleri

1. Deneysel model

2) Tarama Modelleri
*Basit Betimsel model
*İlişkisel model—İlişkisel Betimsel
*Nedensel-Karşılaştırmalı Model
*Karşılaştırmalı-İlişkisel model

8
• Her istatistik sonucun, kendi içinde ne ifade
ettiği iyi bilinmelidir.
• Bir tekniğin iyi anlaşılmasının ve ondan
yararlanabilmenin temel koşulunun,
hesaplamaların nasıl yapıldığının bilinmesi
olduğu unutulmamalıdır.
• Araştırmacı, basit teknikleri uygulayabilme,
karmaşık olanları da izleyebilme yeteneğine
sahip olmalıdır.
• Uygun istatistik yöntemin seçilmesi için
değişkenlerin ölçüm özellikleri iyi belirlemek
gerekir.
 TEKNİK TEST SONUÇ ve YORUM

Tanımlayıcı Ortalama, Ders başarı ortalamaları 3,25’tir.

istatistik ortanca, Ss... Vb..

Farkları inceleyen T testleri, Ki- Kız öğrencilerin öz yeterlik inançları

analitik teknikler kare... erkeklerden daha yüksektir.

Ilişki ve kestirim Bağıntı ve Matematik dersi ortalamaları ile fen

inceleyen analitik regresyon bilgisi dersi ortalamaları arasında
istatistik teknikleri analizi... anlamlı ilişki vardır.
Fen bilgisine yönelik öz yeterlik
inançları ders başarısını
etkilemektedir.
(Tarama Modelleri)

1. Betimsel Tarama Modeli :

• Betimleyici çalışmalar belirli bir ilişki
durumunu tanımlar,
– Verilen durumu tam ve dikkatli tanımlar
– Eğitim alanındaki en yaygın araştırma betimsel
yöntem tarama çalışmasıdır
– Örnekler:
• Çeşitli öğrenci gruplarının başarılarını belirlemek
• Öğretmenlerin, yöneticilerin ya da danışmanların
davranışlarını tanımlamak
• Ebeveynlerin tutumlarını tanımlamak
 Betimsel Tarama Modeli
Bir konudaki mevcut durumu araştırmak ve belirlemektir.
– Kullanılabilecek İstatistiksel Analizler: Betimleyici istatistikler
(aritmetik ort, mod, medyan, standart sapma) frekans ve yüzde
dağılımı

Problem cümlesi: Lise öğrencilerinin matematik dersine karşı

tutumları ne düzeydedir? (değişken: matematik dersi)
Alt Problemler:
1. Lise 1 öğrencilerinin matematik dersine karşı tutumları ne
düzeydedir?
2. Lise 2 öğrencilerinin matematik dersine karşı tutumları ne
düzeydedir?
3. Lise 3 öğrencilerinin matematik dersine karşı tutumları ne
düzeydedir?
4. Lise 4 öğrencilerinin matematik dersine karşı tutumları ne
düzeydedir?
Problem cümlesi: Eğitim Fakültesi öğrencilerinin pedogojik formasyon ve
alan derslerindeki kazanımlarına ilişkin görüşleri nelerdir?
(araştırmanın değişkeni: pedogojik formasyon ve alan
derslerindeki kazanımlarına ilişkin görüşleri )
Alt Problemler:
1. Öğrencilerin Pedogojik formasyon derslerindeki kazanımlarına ilişkin
görüşleri nelerdir?
2. Öğrencilerin alan derslerindeki kazanımlarına ilişkin görüşleri
nelerdir?
Problem cümlesi: Öğretmen ve Okul yöneticilerinin görev yaptıkları okula
ilişkin örgütsel sinizm ve iş doyumu düzeyleri nelerdir? (değişken:
örgütsel sinizm ve iş doyumu düzeyleri )
Alt Problemler:
1. Öğretmenlerin örgütsel sinizimleri ne düzeydedir?
2. Öğretmenlerin iş doyumları ne düzeydedir?
3. Okul yöneticilerinin örgütsel sinizmleri ne düzeydedir?
4. Okul yöneticilerinin iş doyumları ne düzeydedir?
• BETİMSEL MODELDE BİR ARAŞTIRMA
PROBLEMİ VE ALT PROBLEMLERİ
TASARLAYINIZ
• ARAŞTIRMANIN DEĞİŞKENLERİNİ VE
KULLANILABİLECEK İSTATİSTİKLERİ BELİRTİNİZ.
3. İlişkisel Model:
– İki ya da daha fazla değişken arasında ilişki olup
olmadığını incelemek amacıyla kullanılır.
– Kullanılanılabilecek İstatistiksel Analiz: Korelasyon analizi,
çoklu regresyon analizi
Problem Cümlesi: Öğrencilerinin çeşitli derslere ilişkin başarı
düzeyleri arasında nasıl bir ilişki vardır ve öğrencilerin
ders başarıları ile yaşları arasında anlamlı bir ilişki var
mıdır? (değişken: ders başarıları, yaş)
(Kullanılanılabilecek istatistik: korelasyon analizi)
Alt Problemler:
1) Öğrencilerin matematik, türkçe, fen bilgisi ve ingilizce
ders başarıları arasında arasında nasıl bir ilişki vardır?
2) Öğrencilerin yaşları ile matematik, türkçe, fen bilgisi ve
ingilizce ders başarıları arasında arasında nasıl bir ilişki
vardır?

15
• Problem Cümlesi: “Öğretmen adaylarının öğrenme stilleri ile
fen dersleri başarısı arasında anlamlı bir ilişki var mıdır?”
• (araştırmanın değişkeni: öğrenme stilleri ile fen dersleri başarısı)
• (istatistik: korelasyon analizi)

• Alt Problemler:
• 1. Sınıf öğretmeni adaylarının öğrenme stilleri ile fen dersleri
başarısı arasında anlamlı bir ilişki var mıdır?
• 2. Okul öncesi öğretmeni adaylarının öğrenme stilleri ile fen
dersleri başarısı arasında anlamlı bir ilişki var mıdır?
• 3. Matematik öğretmeni adaylarının öğrenme stilleri ile fen
dersleri başarısı arasında anlamlı bir ilişki var mıdır?
• Problem Cümlesi: “Öğretmen adaylarının öğrenme stilleri ile
fen dersleri başarısı arasında anlamlı bir ilişki var mıdır?”
• (değişken: öğrenme stilleri ile fen dersleri başarısı)
(istatistik: korelasyon analizi)

• Alt Problemler:
• 1. Sınıf öğretmeni adaylarının öğrenme stilleri ile fen dersleri
başarısı arasında anlamlı bir ilişki var mıdır?
• 2. Okul öncesi öğretmeni adaylarının öğrenme stilleri ile fen
dersleri başarısı arasında anlamlı bir ilişki var mıdır?
• 3. Matematik öğretmeni adaylarının öğrenme stilleri ile fen
dersleri başarısı arasında anlamlı bir ilişki var mıdır?
• Problem cümlesi: Yöneticilerin hizmet süreleri ve yaşlarının
politik yeti ve örgütsel bağlılık düzeylerine etkisi nedir? YA
DA (Yöneticilerin hizmet süreleri ve yaşları onların politik
yeti ve örgütsel bağlılık düzeylerini anlamlı biçimde
yordamakta mıdır?)
• (bağımlı d.: politik yeti ve örgütsel bağlılık düzeylerine;
bağımsız d: Yöneticilerin hizmet süreleri ve yaşları)
(kullanılabilecek İstatistik: regresyon analizi) !!!!! (ÇÜNKÜ
ETKİ DÜZEYİNE BAKILACAK)
Alt Problemler:
1) Yöneticilerin hizmet süreleri ve yaşları, politik yeti boyutlarından
sosyalleşmeyi anlamlı biçimde yordamakta mıdır? (YA DA
Yöneticilerin hizmet süreleri ve yaşları politik yeti boyutlarından
sosyalleşmeye etkisi nedir?)

2) Yöneticilerin hizmet süreleri ve yaşları politik yeti boyutlarından

iletişimi anlamlı biçimde yordamakta mıdır?
3) Yöneticilerin hizmet süreleri ve yaşları örgütsel bağlılığı anlamlı
biçimde yordamakta mıdır?
• Problem Cümlesi: Öğrencilerin girişimcilik düzeyleri ile
yaratıcılık puanları arasında anlamlı bir ilişki var mıdır?
(değişken: girişimcilik düzeyleri ile yaratıcılık puanları )
(istatistik: korelasyon analizi)

• Alt Problemler:
• 1) Öğrencilerin girişimcilik düzeylerinden risk alma boyutu ile
yaratıcılık puanları arasında anlamlı bir ilişki var mıdır?
• 2) Öğrencilerin girişimcilik düzeylerinden özgüven boyutu ile
yaratıcılık puanları arasında anlamlı bir ilişki var mıdır?
• Problem Cümlesi: Yöneticilerin özgecilik düzeyleri ile liderlik stilleri arasında
anlamlı bir ilişki var mıdır?
• (değişkenler: özgecilik düzeyleri- empati, yardımlaşma; liderlik stilleri,
hizmetkar, öğretimsel, akademik liderlik)
• (istatistik: korelasyon analizi)

• Alt Problemler:
• 1) Yöneticilerin özgecilik düzeylerinden empati boyutu ile hizmetkar liderlik
arasında anlamlı bir ilişki var mıdır?
• 2) Yöneticilerin özgecilik düzeylerinden empati boyutu ile öğretimsel
liderlik arasında anlamlı bir ilişki var mıdır?
• 3) Yöneticilerin özgecilik düzeylerinden empati boyutu ile akademik liderlik
arasında anlamlı bir ilişki var mıdır?
• 4) Yöneticilerin özgecilik düzeylerinden yardımlaşma boyutu ile hizmetkar
liderlik arasında anlamlı bir ilişki var mıdır?
• 5) Yöneticilerin özgecilik düzeylerinden yardımlaşma boyutu ile öğretimsel
liderlik arasında anlamlı bir ilişki var mıdır?
• 6) Yöneticilerin özgecilik düzeylerinden yardımlaşma boyutu ile akademik
liderlik arasında anlamlı bir ilişki var mıdır?
• Problem Cümlesi: Yöneticilerin özgecilik düzeylerinin liderlik stilleri
üzerindeki etkisi nedir?
• (YA DA Yöneticilerin özgecilik düzeyleri, liderlik stillerini anlamlı biçimde
yordamakta mıdır? (bağımlı d.: liderlik stilleriri- hizmetkar, öğretimsel,
akademik liderlik; bağımsız d.: özgecilik düzeyleri, empati, yardımlaşma)
(istatistik: regresyon analizi)

• Alt Problemler:
• 1) Yöneticilerin özgecilik düzeylerinden empati boyutu, hizmetkar liderlik
stilini anlamlı biçimde yordamakta mıdır?
• 2) Yöneticilerin özgecilik düzeylerinden empati boyutu, öğretimsel liderlik
stilini anlamlı biçimde yordamakta mıdır?
• 3) Yöneticilerin özgecilik düzeylerinden empati boyutu, akademik liderlik
stilini anlamlı biçimde yordamakta mıdır?
• 4) Yöneticilerin özgecilik düzeylerinden yardımlaşma boyutu hizmetkar
liderlik stilini anlamlı biçimde yordamakta mıdır?
• 5) Yöneticilerin özgecilik düzeylerinden yardımlaşma boyutu öğretimsel
liderlik stilini anlamlı biçimde yordamakta mıdır?
• 6) Yöneticilerin özgecilik düzeylerinden yardımlaşma boyutu akademik
liderlik stilini anlamlı biçimde yordamakta mıdır?
• Problem Cümlesi: Öğrencilerin biyoloji dersine ilişkin öz-
yeterlik inançları ile yaşları arasında nasıl bir ilişki vardır?)
(değişken: özyeterlik inançları—öğretimsel ve çabasal
özyeterlik; yaş) (istatistik: korelasyon analizi)

• Alt Problemler:
• 1) Öğrencilerin biyoloji dersine ilişkin öz-yeterlik inançlarından
öğretimsel yeterlik inancı ile yaşları arasında nasıl bir ilişki
vardır?
• 2) Öğrencilerin biyoloji dersine ilişkin öz-yeterlik
inançlarından çabasal öz yeterlik inancı ile yaşları arasında
nasıl bir ilişki vardır?
(İlişkisel betimsel model)

Problem Cümlesi: Öğrencilerin biyoloji dersine ilişkin öz-

yeterlik inançları ne düzeydedir ve öğrencilerin yaşları ile
öz yeterlik inançları arasında nasıl bir ilişki vardır?)
(değişken: ders başarıları, yaş) (istatistik: aritmetik
ortalama, standart sapma, korelasyon analizi)
Alt Problemler:
1) Öğrencilerin biyoloji dersine ilişkin öz-yeterlik
inançlarından öğretimsel özyeterlik inançları ne
düzeydedir?
2) Öğrencilerin biyoloji dersine ilişkin öz-yeterlik
inançlarından çabasal özyeterlik inançları ne düzeydedir?
3) Öğrencilerin biyoloji dersine ilişkin öz-yeterlik
inançlarından öğretimsel yeterlik inancı ile yaşları
arasında nasıl bir ilişki vardır?
4) Öğrencilerin biyoloji dersine ilişkin öz-yeterlik
inançlarından çabasal öz yeterlik inancı ile yaşları
arasında nasıl bir ilişki vardır?
(İlişkisel betimsel model)

Problem Cümlesi: Öğrencilerinin çeşitli ders başarıları ne

düzeydedir ve ve öğrencilerin ders başarıları ile yaşları
arasında anlamlı bir ilişki var mıdır? (değişken: ders
başarıları, yaş) (istatistik: aritmetik ortalama, standart
sapma, korelasyon analizi)
Alt Problemler:
1) Öğrencilerin matematik, türkçe, fen bilgisi ve ingilizce
ders başarıları ne düzeydedir?
2) Öğrencilerin yaşları ile matematik, türkçe, fen bilgisi ve
ingilizce ders başarıları arasında arasında nasıl bir ilişki
vardır?
• DİKKAT: BASİT BETİMSEL VE İLİŞKİSEL
MODELLERE YÖNELİK
ARAŞTIRMALARDA (ETKİ VE
YORDAMA YAPILAN ARAŞTIRMALAR
HARİÇ) BAĞIMLI VE BAĞIMSIZ
DEĞİŞKEN BULUNMAZ.
ARAŞTIRMALARDA SADECE
DEĞİŞKEN BELİRTİLİR.
• İLİŞKİSEL MODELDE BİR ARAŞTIRMA
PROBLEMİ VE ALT PROBLEMLER
TASARLAYINIZ, KULLANACAĞINIZ
İSTATİSTİKLERİ BELİRTİNİZ.
• İLİŞKİSEL MODELDE (yordama gerektiren,
değişkenlerin birbirleri üzerindeki etkisine
yönelik) BİR ARAŞTIRMA PROBLEMİ VE ALT
PROBLEMLER TASARLAYINIZ,
KULLANACAĞINIZ İSTATİSTİKLERİ BELİRTİNİZ.
4. Nedensel-Karşılaştırma Model:
– Belli bir değişken açısından farklılaşan
gruplar birbiriyle karşılaştırmak amaçlanır.
• Sürekli ve süreksiz değişkenler kullanılır
• Problem Cümlesi: Öğrencilerin biyoloji dersine ilişkin
öz-yeterlik inançları öğrencilerin çeşitli özellikleri
açısından anlamlı farklılıklar göstermekte midir?

• (bağımlı değişken: özyeterlik inançlarından öğretimsel

özyeterlik ve çabasal özyeterlik)
• (bağımsız değişken: cinsiyet ve yaş )
• (istatistik: parametrik testlerden t testi, anova,
nonparametrik testlerden, ki-kare, kruskal
wallis, mann whitney u)
• Alt Problemler:
• 1) Öğrencilerin biyoloji dersine ilişkin öz-yeterlik inançlarından
öğretimsel yeterlik inancı öğrencilerin cinsiyetleri açısından
anlamlı bir farklılık göstermekte midir?
• 2) Öğrencilerin biyoloji dersine ilişkin öz-yeterlik
inançlarından öğretimsel özyeterlik inancı öğrencilerin yaşları
açısından anlamlı bir farklılık göstermekte midir?
• 3)Öğrencilerin biyoloji dersine ilişkin öz-yeterlik inançlarından
çabasal özyeterlik inancı öğrencilerin cinsiyetleri açısından
anlamlı bir farklılık göstermekte midir?
• 4)Öğrencilerin biyoloji dersine ilişkin öz-yeterlik inançlarından
çabasal özyeterlik inancı öğrencilerin yaşları açısından anlamlı
bir farklılık göstermekte midir?
• Problem Cümlesi: Resmi ve özel okul yöneticilerinin
çatışma yönetim stilleri nelerdir ve bu stiller çeşitli
değişkenler açısından anlamlı farklılık göstermekte
midir?

• (bağımlı değişken: çatışma yönetim stillerinden

uzlaşma stili-kaçınma stili)
• (bağımsız değişken: okul türü(resmi-özel), hizmet
süresi, cinsiyet)
• (istatistik: parametrik testlerden t testi,
anova, nonparametrik testlerden, ki-kare,
kruskal wallis, mann whitney u)
• Alt problemler:
• 1) Okul müdürlerinin çatışma yönetim stillerini kullanma sıklıkları nedir?
• 2) Okul müdürlerinin kullandıkları çatışma yönetim stillerinden uzlaşma
stili cinsiyetlerine göre anlamlı bir farklılık göstermekte midir?
• 3) Okul müdürlerinin kullandıkları çatışma yönetim stillerinden uzlaşma
stili görev yaptıkları okul türüne göre anlamlı bir farklılık göstermekte
midir?
• 4) Okul müdürlerinin kullandıkları çatışma yönetim stillerinden uzlaşma
stili görev yaptıkları meslekteki hizmet sürelerine göre anlamlı farklılık
göstermekte midir?
• 5) Okul müdürlerinin kullandıkları çatışma yönetim stillerinden kaçınma
stili cinsiyetlerine göre anlamlı bir farklılık göstermekte midir?
• 6) Okul müdürlerinin kullandıkları çatışma yönetim stillerinden kaçınma
stili görev yaptıkları okul türüne göre anlamlı bir farklılık göstermekte
midir?
• 7) Okul müdürlerinin kullandıkları çatışma yönetim stillerinden kaçınma
stili görev yaptıkları meslekteki hizmet sürelerine göre anlamlı farklılık
göstermekte midir?
• NEDENSEL-KARŞILAŞTIRMA MODELİNDE
BİR ARAŞTIRMA PROBLEMİ
TASARLAYINIZ VE ALT PROBLEMLER
TASARLAYINIZ. BAĞIMLI VE BAĞIMSIZ
DEĞİŞKENLERİNİZİ BELİRTİNİZ.
• 5) KARŞILAŞTIRMALI İLİŞKİSEL MODEL
• Gruplararası ortalamaların karşılaştırılmasına ilişkin
aynı zamanda değişkenler arasındaki ilişkilerin
belirlenmesine yönelik araştırma modelleridir.
(değişkenler arasında farklılık ve ilişki aranan
araştırmalarda, farklılığa ilişkin değişkenler sürekli ve
süreksiz olabilirken, ilişki aranacak değişkenler sürekli
olmalıdır)
• Problem: Resmi ve özel okul yöneticilerinin çatışma
yönetim stilleri çeşitli değişkenler açısından anlamlı
farklılık göstermekte midir ve okul yöneticilerin
çatışma yönetim stilleri ile öğretmenlerin stres
düzeyleri arasında anlamlı bir ilişki var mıdır?
• Alt problemler:
• 1) Okul müdürlerinin kullandıkları çatışma yönetim stillerinden uzlaşma
stili cinsiyetlerine göre anlamlı bir farklılık göstermekte midir?
• 2) Okul müdürlerinin kullandıkları çatışma yönetim stillerinden uzlaşma
stili görev yaptıkları okul türüne göre anlamlı bir farklılık göstermekte
midir?
• 3) Okul müdürlerinin kullandıkları çatışma yönetim stillerinden uzlaşma
stili görev yaptıkları meslekteki hizmet sürelerine göre anlamlı farklılık
göstermekte midir?
• 4) Okul müdürlerinin kullandıkları çatışma yönetim stillerinden kaçınma
stili cinsiyetlerine göre anlamlı bir farklılık göstermekte midir?
• 5) Okul müdürlerinin kullandıkları çatışma yönetim stillerinden kaçınma
stili görev yaptıkları okul türüne göre anlamlı bir farklılık göstermekte
midir?
• 6) Okul müdürlerinin kullandıkları çatışma yönetim stillerinden kaçınma
stili görev yaptıkları meslekteki hizmet sürelerine göre anlamlı farklılık
göstermekte midir?
• 7) Okul müdürlerinin çatışma yönetim stilleri ile öğretmenlerin stres
düzeyleri arasında anlamlı bir ilişki var mıdır?
• KARŞILAŞTIRMALI İLİŞKİSEL MODELDE
BİR ARAŞTIRMA PROBLEMİ
TASARLAYINIZ.